CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

SEKRETARIAT
OŚRODEK INFORMACJI

629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04
693 - 46 - 92, 625 - 76 - 23

UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24
00 - 503 W A R S Z A W A
TELEFAX 629 - 40 - 89

INTERNET

http://www.cbos.pl

E-mail: [e-mail]

P

RZEDRUK I ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW

CBOS

W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH

JEST

DOZWOLONE

WYŁĄCZNIE

Z

PODANIEM ŹRÓDŁA

BS/4/2009

PROBLEM LIKWIDACJI SZKÓŁ

K

OMUNIKAT Z BADAŃ

WARSZAWA, STYCZEŃ

2009

W grudniowym sondażu

1

poruszyliśmy kwestię likwidacji szkół. Według Głównego

Urzędu Statystycznego od roku szkolnego 1990/1991 liczba szkół regularnie maleje – w roku

szkolnym 2007/2008 była mniejsza o 173 (tj. o 1,2%) w stosunku do poprzedniego roku,

a w porównaniu z rokiem szkolnym 2000/2001 zmniejszyła się o 2400 (tj. o 14,5%)

2

.

Z naszego badania wynika, że Polacy zauważają ten trend. Większość ankietowanych (61%)

słyszała o problemie likwidowania szkół, z utrzymaniem których samorządy sobie nie radzą.

CBOS

RYS. 1. CZY SŁYSZAŁ(A) PAN(I) O PROBLEMIE LIKWIDOWANIA SZKÓŁ, Z KTÓRYCH

UTRZYMANIEM SAMORZĄDY SOBIE NIE RADZĄ?

21%

40%

9%

29%

1%

Słyszałe(a)m i znam co najmniej
jeden taki przypadek

Słyszałe(a)m, ale nie znam
konkretnych przypadków

Nie słyszałe(a)m, ale chciał(a)bym
coś wiedzieć na ten temat

Nie słyszałe(a)m i nie
interesuje mnie to

Trudno powiedzieć

Z problemem likwidacji szkół bardziej zaznajomieni są mieszkańcy wsi niż miast.

O ile wśród ludności wsi 29% słyszało o problemie likwidacji szkół i zna co najmniej jeden

taki przypadek, o tyle w największych miastach, liczących 501 tys. i więcej mieszkańców,

odsetek ten wynosi 19%. W miastach do 20 tys. ludności oraz od 20 tys. do 100 tys.

1

Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (223) zrealizowano w dniach 4–10 grudnia 2008 roku na liczącej

1011 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

2

Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2007/2008, Informacje i opracowania statystyczne, GUS,

Warszawa 2008, s. 36.

- 2 -

odsetek takich wskazań jest jeszcze niższy – po 17%, a w miastach liczących 101–500 tys.

mieszkańców najniższy (10%).

Jakie rozwiązanie przyjąć w sytuacji, gdy samorząd jako organ prowadzący nie radzi

sobie z utrzymaniem konkretnej szkoły? Większość badanych (68%) uważa, że prowadzenie

szkoły powinno się przekazać innemu niż samorząd organowi, np. lokalnemu stowarzyszeniu

rodziców.

CBOS

RYS. 2. CZY W SYTUACJI, GDY SAMORZĄD JAKO ORGAN PROWADZĄCY NIE RADZI SOBIE

Z UTRZYMANIEM KONKRETNEJ SZKOŁY, LEPSZYM ROZWIĄZANIEM, WEDŁUG
PANA(I) OPINII, JEST:

16%

68%

16%

likwidacja tej placówki
i rozmieszczenie uczniów
w innych okolicznych
szkołach

przekazanie prowadzenia szkoły
innemu niż samorząd organowi,
np. lokalnemu stowarzyszeniu
rodziców

Trudno powiedzieć/
odmowa odpowiedzi

Dane przedstawione na powyższym wykresie oraz w tabeli 1 wskazują, że badani są

raczej przeciwni likwidacji placówek szkolnych i rozmieszczaniu uczniów w innych

okolicznych szkołach – jest to jednoznaczne i nie zależy od tego, czy mają dzieci czy też nie.

O tym, że zamiast likwidowania szkół powinno się przekazywać ich prowadzenie innemu niż

samorząd organowi, przekonana jest większość respondentów zarówno mających dzieci

w wieku 6 lat lub starsze (75%), jak i niemających dzieci w tym wieku (66%).

Tabela 1

Czy w sytuacji, gdy samorząd jako organ prowadzący
nie radzi sobie z utrzymaniem konkretnej szkoły,
lepszym rozwiązaniem, według Pana(i) opinii, jest:

Wskazania respondentów

mających dzieci w wieku

6 lat i starsze

niemających dzieci

w wieku 6 lat i starszych

w procentach

− likwidacja tej placówki i rozmieszczenie uczniów

w innych okolicznych szkołach 16

16

− przekazanie prowadzenia szkoły innemu niż

samorząd organowi, np. lokalnemu stowarzyszeniu
rodziców 75

66

Trudno powiedzieć/odmowa odpowiedzi

9

18

Ogółem 100

100

- 3 -

Kolejne pytanie dotyczyło warunków, jakie powinny towarzyszyć przekazaniu szkoły

innemu podmiotowi niż samorząd.

Tabela 2

Czy, Pana(i) zdaniem, warunkiem
przekazania szkoły innemu niż
samorząd podmiotowi powinno być:

Zdecydo-
wanie tak

Raczej tak

Raczej nie

Zdecydo-
wanie nie

Trudno

powiedzieć/

odmowa

odpowiedzi

w procentach

− zagwarantowanie uczniom

kontynuacji bezpłatnego kształcenia 74

18

1

1

6

− zagwarantowanie uczniom

co najmniej takiej samej lub lepszej
oferty kształcenia 74

19

1

0

6

− użyczenie budynku szkoły i jej

wyposażenia nowemu organowi
na czas prowadzenia szkoły 58

27

4

0

11

− rozwiązanie umowy o pracę

ze wszystkimi nauczycielami
i zatrudnienie wybranych
nauczycieli na nowo

13

14

32

25

16

− zagwarantowanie ciągłości

finansowania szkoły z budżetu
państwa, pomimo przekazania jej
nowemu organowi prowadzącemu 48 35 4

1 12

− zagwarantowanie nauczycielom

możliwości kontynuacji zatrudnienia
w tej samej szkole

48

36

4

1

11

− sprzedanie budynku szkoły i jej

wyposażenia nowemu organowi
prowadzącemu

16 21 27 18 18

Przedstawione w tabeli 2 opinie ankietowanych są spójne. Po zsumowaniu odpowiedzi

„zdecydowanie tak” i „raczej tak” okazuje się, że aż dziewięciu na dziesięciu badanych

uważa, iż warunkiem przekazania szkoły innemu niż samorząd podmiotowi powinno być

zagwarantowanie uczniom zarówno kontynuacji bezpłatnej nauki, jak i co najmniej takiej

samej lub lepszej oferty kształcenia. Respondenci są zgodni także w kwestii użyczenia

budynku szkoły i jej wyposażenia nowemu podmiotowi oraz zagwarantowania ciągłości

finansowania szkoły z budżetu państwa (w każdym przypadku ponad 80% odpowiedzi

twierdzących). Jeśli zaś chodzi o los nauczycieli z likwidowanych szkół, ankietowani

jednoznacznie opowiadają się za ich ochroną. Zdecydowana większość (84%) jest zdania, że

nauczyciele powinni mieć zapewnioną możliwość kontynuacji zatrudnienia w tej samej

szkole, a ponad połowa (57%) – że rozwiązanie umowy o pracę ze wszystkimi nauczycielami

i zatrudnienie wybranych osób na nowo nie powinno mieć miejsca.

- 4 -

Podsumowując można powiedzieć, że społeczne opinie na temat likwidacji szkół są

raczej jednoznaczne i spójne. Większość badanych dostrzega ten problem i podziela pogląd,

iż szkoły powinny być przekazywane innym podmiotom niż samorząd, a nie likwidowane.

Obraz tego, jakie warunki powinny towarzyszyć likwidacji szkół, jest jednolity. Zarówno

uczniowie, jak i nauczyciele powinni mieć zagwarantowaną możliwość kontynuacji nauki

i pracy przynajmniej w takich samych lub lepszych warunkach.

Opracowała

Ewelina

K

UŹMICZ