502

54

˚ycie Szko∏y

informacje i przeglàdy

■

MONIKA JUST

W

odczuciu wielu uczestników spo-
tkanie festiwalowe mia∏o charakter
niemal rodzinnego zjazdu w gronie

osób, którym bliska jest ekspresja twórcza
dziecka. W tym roku zgromadzi∏o ono
reprezentantów ró˝nych Êrodowisk: przed-
stawicieli oÊrodków akademickich (Bia∏ego-
stoku, Bydgoszczy, Cieszyna, Gdaƒska,
Katowic, Krakowa, ¸odzi, Poznania, Rze-
szowa, Warszawy, Wroc∏awia i innych), na-
uczycieli, pedagogów, psychologów, studen-
tów kierunków pedagogicznych, terapeutów
i animatorów twórczoÊci dzieci´cej oraz wie-
lu innych, dla których dzieci´ca aktywnoÊç
to niezwyklei stotny element edukacji.

Tak szerokie zainteresowanie wynika∏o

mi´dzy innymi z tematyki naukowej cz´Êci
festiwalu, która oscylowa∏a wokó∏ nast´pujà-
cych pól problemowych:

– recepcja sztuki przez dziecko we wszyst-

kich jej wymiarach i tworzywach (muzyka, li-
teratura, plastyka, teatr, taniec);

– stymulowanie twórczej aktywnoÊci

dziecka, organizowania dzia∏aƒ muzycznych,
plastycznych, literackich i teatralnych;

– wspieranie rozwoju dziecka o spec-

jalnych potrzebach edukacyjnych przez
dzia∏ania arteterapeutyczne w

uj´ciu

ekspresyjnym.

DYLEMATY I EMOCJE

Bogactwo i ró˝norodnoÊç programu da∏y

ka˝demu uczestnikowi mo˝liwoÊç znalezie-
nia czegoÊ dla siebie w ciàgu trzech dni jego
trwania.

Pierwszy dzieƒ to koncentracja na dzia∏a-

niach ekspresyjnych najm∏odszych – swoisty
„dzieƒ dojrza∏oÊci”! Zgodnie bowiem z kon-
cepcjà organizatorów festiwal by∏ prawdzi-
wym „Êwi´tem sztuki tworzonej przez dzieci
i dla dzieci”.

Drugi dzieƒ to szansa na zg∏´bianie na-

ukowych dociekaƒ przez uczestnictwo w ko-
ferencji „Ekspresja, sztuka i edukacja, edu-
kacja przez sztuk´”.

Trzeci dzieƒ wype∏ni∏y zaj´cia warsztato-

we, których wybór ju˝ pierwszego dnia do-
starczy∏ wielu dylematów i emocji.

Inauguracja festiwalu mia∏a miejsce w sali

audytoryjnej Biblioteki Âlàskiej. UroczystoÊç
otworzy∏ prof. Jan Malicki, który w imieniu or-
ganizatorów konferencji powita∏ wszystkich
przyby∏ych, ˝yczàc bogatych doznaƒ, g∏´bo-

To nie fikcja, to fakt! Katowice naprawd´ objawi∏y si´ jako miejsce
wyjàtkowe! A to za sprawà II Ogólnopolskiego Festiwalu Ekspresji
Dzieci´cej, który w∏aÊnie tu odby∏ si´ w dniach 22–24 kwietnia 2004 roku.
Jego g∏ównymi organizatorami by∏y: Biblioteka Âlàska w Katowicach,
Centrum Ekspresji Dzieci´cej i GórnoÊlàska Wy˝sza Szko∏a Pedagogiczna
im. Augusta Hlonda w Mys∏owicach.

KATOWICE

– miejsce magiczne

503

55

7/2004

informacje i przeglàdy

kich prze˝yç i owocnych obrad. Symboliczna
T´czynka wr´czana osobom wspierajàcym po-
mys∏odawców festiwalu – „dobrym festiwalo-
wym duchom” – bez których impreza ta nie
mog∏aby dojÊç do skutku oraz
dzieci´cym wykonawcom, na
znak docenienia ich wk∏adu
w kszta∏t imprezy – wywo∏ywa∏a
radoÊç i wzruszenie obdarowy-
wanych... ÂwiadomoÊç, jak wielu
ludziom bliska jest idea rozwija-
nia kreatywnoÊci dzieci, pozwa-
la z ufnoÊcià i nadziejà myÊleç,
˝e ten aspekt edukacji nie po-
zostanie bez wsparcia ludzi
wra˝liwych i rozumnych.

Po wystàpieniach goÊci

oficjalnych nadszed∏ czas na
dopuszczenie do g∏osu g∏ów-
nych bohaterów festiwalu – dzieci! MieliÊmy
okazj´ obejrzeç prezentacje artystyczne ze-
spo∏ów we w∏asnych uk∏adach tanecznych,
etiudach teatralnych, czy te˝ przyjemnoÊç wy-
s∏uchania krótkiego recitalu skrzypcowego.

WYST¢PY DZIECI

Szczególnym zainteresowaniem cieszy∏y

si´ pokazy uk∏adów ruchowo-przestrzennych
prezentowane przez uczennice Wydzia∏u

Rytmiki Paƒstwowej Ogólnokszta∏càcej
Szko∏y Muzycznej II stopnia w Katowicach.
W ich wykonaniu interpretacja Taƒca z sza-
blami A. Chaczaturiana – wyrazista, orygi-

nalna w formie, o wysokim po-

ziomie atrakcyjnoÊci pozosta-

nie – jak sàdz´ – na d∏ugo

w pami´ci tych, którzy mieli

okazj´ jà podziwiaç.

Przedpo∏udniowe spotka-

nie uzupe∏ni∏ fina∏ konkursu

plastycznego zorganizowanego

przez Centrum Ekspresji Dzie-

ci´cej i Miejskie Przedszkole nr

94 w Katowicach, po∏àczony

z wystawà prac plastycznych

i twórczymi dzia∏aniami w ple-

nerze. Ju˝ tego pierwszego dnia

gwar, dzieci´cy Êmiech i sponta-

niczne komentarze pods∏uchiwa-

ne mimochodem pozwala∏y na zg∏´bienie po-
j´cia ekspresji w jej najczystszej postaci.

Festiwalowe popo∏udnia zdominowane

by∏y przez prezentacje artystyczne na de-
skach Teatru „Cogitatur”. Praca nad widowi-
skiem teatralnym w relacji uczeƒ–nauczyciel,
parodia Czerwonego Kapturka, próba doÊç
karykaturalnego ukazania Êwiata doros∏ych
oprócz zachwytu malujàcego si´ na twarzach

Twórcze dzia∏ania w plenerze

ÂwiadomoÊç, jak

wielu ludziom bliska

jest idea rozwijania

kreatywnoÊci dzieci,

pozwala z ufnoÊcià

i nadziejà myÊleç, ˝e

ten aspekt edukacji

nie pozostanie bez

wsparcia ludzi

wra˝liwych i rozumnych.

504

56

˚ycie Szko∏y

informacje i przeglàdy

widzów wprawia∏a niekiedy w zak∏opotanie,
czy te˝ zamyÊlenie nad rzeczywistoÊcià...

DoÊwiadczyliÊmy niepowtarzalnej okazji

zapoznania si´ z teatrem ekspresji, improwi-
zacji ruchowej, teatrem s∏owa niekiedy nie-
wyartyku∏owanego – jak˝e jednak zrozumia-
∏ego dla wi´kszoÊci odbiorców!

Wra˝enia pierwszego dnia pobudza∏y

uczestników do dyskusji i rozmyÊlaƒ, które –
pomimo zm´czenia – trwa∏y jeszcze d∏ugo
w noc...

SKARBIEC DLA DZIECI PRZYSZ¸OÂCI

Centralnym punktem drugiego dnia festi-

walu by∏a konferencja naukowa, Ekspresja,
sztuka i edukacja, edukacja przez sztuk´.
Rozpocz´∏a si´ ona wyk∏adem prof. dr. hab.
Wies∏awa Karolaka pt: Warsztat artystyczny
miejscem ekspresji twórczej i twórczego
samorozwoju, w którym autor, podajàc
definicj´ warsztatu, nie tylko przeanalizowa∏
jej historyczny rozwój, ale przede wszyst-
kim przedstawi∏ praktyczne uj´cie zagadnie-
nia. Kontynuujàc rozwa˝ania o warsztatach,
w

szczególnoÊci warsztatach artystycz-

nych, prelegent wyraênie okreÊli∏ podstawo-
we, wspó∏czesne cechy zagadnienia, takie
jak: aktualna definicja terminu warsztat,
cel warsztatów, rola prowadzàcego, rola
uczestnika.

Dope∏nieniem wystàpienia sta∏ si´ doku-

ment o warsztatach realizowanych przez stu-
dentów i dyplomantów profesora Skarbiec
dla dzieci przysz∏oÊci – warsztaty artystyczno-
-ekologiczne.

Po otwarciu sesji posterowej, wpisujàcej

si´ w indywidualnà recepcj´ prezentowanych
zagadnieƒ, grup problemowych, czy te˝
rozwiàzaƒ praktycznych, m.in. takich, jak:
Sztuka w oddzia∏ywaniach terapeutycznych
(E. Majewska-Pyrkosz, UÂ Katowice), Topo-
grafia fantastyczna. Mapy przestrzeni. Prze-
strzeƒ i ruch (D. Krzywoƒ, R. Kojs, UÂ Kato-
wice), Twórczy styl pracy nauczyciela jako ele-
ment stymulacji ekspresji dziecka (M. Bober,
M. ¸àczyk, U Katowice) oraz wielu innych,
rozpocz´∏y si´ obrady konferencyjne w dwóch
równoleg∏ych sekcjach problemowych: Dziec-
ko jako twórca oraz Aspekty arteterapii.

Warsztaty plastyczne

A to mój rysunek

505

57

7/2004

informacje i przeglàdy

Pierwsza grupa referatów dotyczy∏a wy-

zwalania ró˝nych form ekspresji twórczej
dzieci poprzez zaj´cia o charakterze arty-
stycznym. Referujàcy nie tylko przybli˝ali
wartoÊci psychologiczno-pedagogiczne edu-
kacji artystycznej, ale tak˝e poddawali anali-
zie jej ró˝norodne aspekty.

Problemy poruszane przez uczestników

sekcji drugiej dotyczy∏y tera-
peutycznej funkcji dzia∏aƒ arty-
stycznych i mo˝liwoÊci wspiera-
nia rozwoju dzieci poprzez
sztuk´ ze szczególnym
uwzgl´dnieniem specyficz-
nych deficytów rozwojowych
i emocjonalnych. Prezento-
wane referaty podkreÊla∏y
znaczenie sztuki w zakresie
mo˝liwoÊci wspierania roz-
woju dziecka oraz zarysowa-
∏y prawid∏owoÊci w jej prze-
˝ywaniu i wyra˝aniu w zale˝-
noÊci od indywidualnych potrzeb. Przyjazna
i kole˝eƒska atmosfera towarzyszàca obra-
dom przyczyni∏a si´ tak˝e do jak˝e bogatej
kuluarowej wymiany refleksji pomi´dzy
uczestnikami.

Przy okazji konferencji dla dociekliwych,

czy te˝ nieobecnych „tu i teraz”, przygotowa-
no specjalny tom, zawierajàcy artyku∏y b´dà-
ce przedmiotem prezentacji w czasie festiwa-
lowych spotkaƒ (K. Krasoƒ, B. Mazepa-Do-
maga∏a (red.), Ekspresja twórcza dziecka.
Konteksty – inspiracje – obszary realizacji.
Katowice 2004). Mo˝na odnaleêç w nim tek-
sty dotyczàce ekspresji twórczej, Êwiata
teatru i muzyki, obrazu jako komunikatu
o sobie samym, mowy jako narz´dzia ekspre-
sji dziecka, aspektów biblioterapii, sztuki
i ekspresji jako Êrodków i dróg oddzia-
∏ywaƒ terapeutycznych – czyli wszystko to, co
wskazuje drog´ w stron´ ekspresyjnej pe∏ni.

Warsztaty – spotkania tematyczne prowa-

dzone metodami aktywnymi – by∏y doskona-
∏à okazjà do nauki w∏asnej. Dlatego te˝
w ofercie festiwalu to w∏aÊnie one zaj´∏y
miejsce szczególne. Adresowane do osób na
co dzieƒ pracujàcych z dzieçmi w wieku od 3

do 16 lat, stanowi∏y odpowiedê na potrzeby
nauczycieli, którym powierza si´ kszta∏cenie
dzieci – wszak to od ich umiej´tnoÊci w∏aÊnie
zale˝na jest kreatywnoÊç ma∏ych twórców.

OLÂNI¸Y SWYM BLASKIEM

Nie sposób wymieniaç wszystkich propo-

zycji, jednak szczególnym zainteresowaniem
cieszy∏y si´ warsztaty inspirujàce ekspresj´

twórczà i ich odniesienia te-

rapeutyczne, wspierajàce

rozwój, warsztaty rozwijajàce

myÊlenie twórcze i wyobraê-

ni´ (w szczególnoÊci sposoby

wspierania rozwoju dziecka

zdolnego), zabawy s∏owem,

rytmem i gestem.

Katowice ju˝ po raz drugi

olÊni∏y swym blaskiem. W tym

roku spotka∏y si´ tu osoby, któ-

rym nieoboj´tna jest rola sztu-

ki w ˝yciu dziecka. Wszyscy

przyjechali po nowe umiej´tno-

Êci i warsztatowe doÊwiadczenia. Dzielili si´
tu swojà wiedzà i w∏asnym oglàdem Êwiata.
Wyjechali z energià potrzebnà do dalszych
dzia∏aƒ. Zaiste czas i miejsce magiczne...

Festiwal by∏ tak wspania∏y, ˝e nawet po-

ranny deszcz i zachmurzone ostatniego dnia
niebo nie by∏y w stanie zepsuç radosnych na-
strojów i zad∏awiç zrodzonego tam w wielu
twórczego ognia i zapa∏u.

Po doskona∏ej nauce, chwilach Êwietnej

zabawy, momentach nierzadko g∏´bokich
wzruszeƒ, nadszed∏ czas na przek∏adanie do-
znaƒ i nowych doÊwiadczeƒ na j´zyk co-
dziennej praktyki.

A zatem powodzenia i... do zobaczenia za

rok w Katowicach – czego sobie i Czytelni-
kom goràco ˝ycz´!



Przyjazna i kole˝eƒska

atmosfera

towarzyszàca obradom

przyczyni∏a si´ tak˝e

do jak˝e bogatej

kuluarowej wymiany

refleksji pomi´dzy

uczestnikami.

Mgr

MONIKA JUST

Wydzia∏ Nauk o Wychowaniu,

Katedra Pedagogiki Przedszkolnej

i Wczesnoszkolnej Uniwersytetu ¸ódzkiego