pszczoły.pl->Dwumiesięcznik Pasieka

Szukaj

W MOJEJ PASIECE ABECADŁO NAUKA W PASIECE CHOROBY W PASIECE PRODUKTY PASIECZNE ARCHIWUM

W numerze

Wydarzenia

Jubileusz profesora
Jerzego Woyke

Apimondia 2009

Kamiańskie klimaty

W mojej pasiece

Zimowa pasieka

Drzewa i krzewy dla
naszej pasieki

Ul leżak dla hobbysty,
cz. 1.

Moja metoda
zintegrowanej walki z
Varroa destructor

Pozyskujmy pierzgę

Kalejdoskop

Miody pitne, sycone
czy niesycone?

Z Pasieką w świat

4 000 000 kilo miodu
w 6 tygodni

Międzynarodowe
Kongresy
Pszczelarskie
Apimondii

Nauka w pasiece

Monitorowanie
mikroklimatu rodziny
pszczelej
system WMA, cz. 1.

Wszystko, co o
plastrze i wosku
pszczelim wiedzieć
należy, cz. 4.

Pasieka poleca

Miód i produkty
pszczele dla zdrowia,
urody i podniebienia

Z pasieki do kuchni

Ptysie, sernik z pianką

Historia

Saga rodu Kurpielów

W MOJEJ PASIECE

Sprzęt do pozyskiwania miodu

Najważniejszym urządzeniem służącym do pozyskiwania miodu jest miodarka. Bez niej nie
jest możliwe prowadzenie nawet najmniejszej pasieki. Tutaj nasuwa się pytanie, czy można
wydobyć miód z plastrów bez użycia miodarki? Oczywiście tak, ale inne metody są tak
niedoskonałe i mało wydajne, że stosowanie ich absolutnie nie może być brane pod uwagę.

Co prawda, obowiązujące rozporządzenie ministerialne dopuszcza pozyskiwanie i oferowanie do

sprzedaży miodu sekcyjnego, odsączonego lub nawet wytłoczonego. Miód w plastrach (sekcyjny) nie
cieszy się jednak zbyt dużym wzięciem u klientów.

Największy segment na rynku miodu zajmuje miód w słoikach i to najczęściej płynny. Natomiast

odsączanie czy wytłaczanie miodu z plastrów nie jest w naszych pasiekach praktykowane, bowiem o wiele
łatwiejsze i bardziej wydajne jest wirowanie.

Miodarka nie jest jedynym urządzeniem, w które powinna być wyposażona pracownia pasieczna.

Odebrane z uli plastry z miodem wymagają odpowiedniego przygotowania przed ich odwirowaniem.
Również po odwirowaniu miód musi być odpowiednio zagospodarowany. Do tego też jest potrzebny
sprzęt, bez którego wymienionych czynności się nie wykona.

Podgrzewanie plastrów

(fot. Robert Kuczara)

Miód w chwili odbierania go pszczołom ma taką samą temperaturę, jak ta panująca w gnieździe

pszczelim, czyli około 34-35°C. Miód o takiej temperaturze, jeżeli wcześniej nie uległ krystalizacji, jest
rzadki i bez trudu daje się odwirować.

Dlatego w niewielkich pasiekach, tych usytuowanych w pobliżu pracowni, wirowanie można

przeprowadzić tuż po miodobraniu. Jednak w dużych pasiekach, gdzie wszystkie prace przeprowadza się
etapami, może zaistnieć potrzeba przechowania plastrów z miodem nawet przez wiele dni przed
odwirowaniem.

Wychłodzony miód jest gęsty i w czasie wirowania nie wszystek będzie wylatywał z komórek.

W plastrach może pozostawać nawet ponad 50% miodu. Oprócz tego będzie on powoli wypływał
z miodarki i blokował sita.

Dlatego plastry z miodem przed wirowaniem należy podgrzać. Robi się to, umieszczając

Page 1 of 4

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

2010-01-13

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

Kącik dla dziadków

i wnuczków

O pszczole, kociczce
Kundzi i kocurku
Tetroniuszu

Kącik kolekcjonera

Rzeźby i figurki z
motywami
pszczelarskimi

transportówki (nadstawki, korpusy) z plastrami w komorze termicznej, w której temperatura jest

podnoszona do około 40°C na czas jednej doby.

Dla mniejszych ilości plastrów komora taka może być wykonana z szafy z izolowanymi termicznie

ścianami, z umieszczoną w środku elektryczną grzałką. Dla dużych pasiek, gdzie w ciągu dnia odbiera się
miód z kilkudziesięciu rodzin, należy przygotować oddzielne pomieszczenie, przylegające bezpośrednio do
pracowni, w której plastry są odsklepiane i wirowane.

Wnętrze takiej komory powinno być wyłożone materiałem izolującym ciepło, ekranującym

promieniowanie cieplne do środka. Podgrzewanie dużej liczby plastrów jest energochłonne, dlatego warto
pomyśleć o źródle energii odnawialnej.

Ponieważ miód wiruje się tylko latem, może być to

instalacja cieplna ogrzewana promieniami słonecznymi. W pasiekach w Europie Zachodniej często są
stosowane słoneczne podgrzewacze wody (kolektory słoneczne) umieszczane na dachu. Ciepło tak
pozyskiwane używane jest do ogrzewania komory z plastrami oraz do podgrzania bieżącej wody
w pracowni.

Odsklepianie plastrów

(fot. Rafał Krawczyk)

Kolejną czynnością jest odsklepianie plastrów. Odsklepiać je można ręcznie lub mechanicznie. W małej

pasiece odsklepianie nie jest zbyt uciążliwą czynnością i dużo plastrów z zasklepionym miodem cieszy
pszczelarza.

Ręcznie plastry odsklepia się przy pomocy odsklepiacza widełkowego lub podgrzewanego noża. Plaster

w czasie odsklepiania trzyma się oparty o krawędź wanienki na odsklepiny lub kładzie się go na specjalnym
stelażu.

Odsklepiny powinny spadać na sito umieszczone nad wanienką, na którym większa część miodu zostanie

odsączona. Odsklepione plastry umieszcza się od razu w miodarce lub zawiesza na wąsach w wanience.
Nóż używany do odsklepiania może być ogrzewany elektrycznie lub przez zanurzenie go w gorącej wodzie.

W większych pasiekach odbiór miodu jest jedną z bardziej czasochłonnych prac, którą należy

zmechanizować. Do odsklepiania mechanicznego służą różne maszyny ścinające lub zrywające zasklep.
W pierwszym wariancie zasklep jest ścinany z obydwu stron plastra przy pomocy podgrzewanych
elektrycznie noży, między którymi przesuwa się ramka.

W maszynach zrywających zasklep plaster przechodzi między dwoma wirującymi osiami, na których

zamocowane są bijaki z metalowych łańcuszków. Obracające się z dużą szybkością dookoła
osi łańcuszki uderzają w powierzchnię plastra i uszkadzają zasklep.

Maszyny działające według tej drugiej zasady są bardziej skuteczne, gdyż plastry są odsklepiane

dokładnie, również w tych miejscach, gdzie ich powierzchnia jest zagłębiona. Takie nierówności nie są
odsklepiane przez maszyny wyposażone w mechanizm nożowy, dlatego wszystkie plastry odsklepiane
w ten sposób przed umieszczeniem w miodarce należy przejrzeć i poprawić ręcznie przy pomocy
odsklepiacza widełkowego.

W małej pasiece miód z odsklepin odsącza się, pozostawiając je na siatce wanienki do odsklepiania.

Jeśli jest ich bardzo dużo, można je umieścić w drobnej siatce, na przykład ze związanej pończochy, którą
zawiesza się na 2-3 dni w zamkniętej beczce.

Odsklepiny po ocieknięciu miodu przemywa się wodą i przetapia w topiarce słonecznej. Z wody

z miodem można wykonać piwo miodowe. W większych pasiekach, gdzie odsklepin jest bardzo dużo,
zagospodarowanie ich tym sposobem byłoby bardzo kłopotliwe.

Dlatego stosuje się tam wirówki do odsklepin, w których prawie wszystek miód zostaje odwirowany, a

sam wosk nadaje się bezpośrednio do przetopienia w topiarkach elektrycznych. Odsklepin, zarówno
odwirowanych, jak i przemytych wodą, nie należy zbyt długo przechowywać, gdyż szybko mogą się w nich
zalęgnąć gąsienice barciaków.

Pasieki korzystające z pożytku wrzosowego muszą być wyposażone w sprzęt do rozluźniania miodu

w plastrach. Miód wrzosowy jest galaretowaty i nie zawsze jest możliwe jego odwirowanie bez stosowania
dodatkowych zabiegów.

Page 2 of 4

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

2010-01-13

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

Do ułatwienia pozyskania takiego miodu stosuje się rozluźniacze miodu wrzosowego. Istota działania

takiego urządzenia polega na wprowadzeniu do odsklepionych komórek plastrów odpowiednio
dopasowanych pręcików metalowych lub z tworzywa sztucznego, które miód wypychają.

Cedzenie miodu
Odwirowany, ciepły miód wypływający z miodarki zawiera jeszcze dużo drobnych kawałków wosku

(głównie odsklepin), dlatego trzeba go odcedzić na sitach. Najpowszechniej są stosowane poziome sita
płaskie i wklęsłe, o niewielkiej przepustowości.

Ich drożność jest niewielka, gdy miód jest zimny i gęsty. Jednak nawet przy cedzeniu rozgrzanego miodu

sito szybko się zapycha zanieczyszczeniami. Dlatego w pasiekach, gdzie wiruje się większe ilości miodu,
stosuje się sita pionowe, ustawione jako przegrody w długiej wanience, w której powoli płynie odwirowany
miód.

Sit takich jest kilka, od dużej do najmniejszej średnicy oczek. Dzięki temu odsklepiny nie zapychają ich

tak szybko, jak sit poziomych i ich wydajność jest znacznie większa. W wielkich pasiekach w Stanach
Zjednoczonych i Kanadzie zanieczyszczenia oddziela się od miodu na wirówkach.

Miód drobnokrystaliczny

Profesjonalna maszyna do kremowania miodu

(fot. Rafał Krawczyk)

Jeżeli zależy nam na opóźnieniu krystalizacji miodu lub chcemy uzyskać miód drobnokrystaliczny, należy
go przecedzić przez bardzo gęste stożkowe sito. Wtedy miód zostanie pozbawiony drobnych
zanieczyszczeń (kryształy, ziarenka pyłku, kurz), które są zaczątkami (jądrami) krystalizacji gruboziarnistej.
Miód taki można zaszczepić drobnokrystalicznym krupcem, w wyniku czego cała jego masa skrystalizuje
bardzo drobno.

Klarowanie miodu
Odcedzony miód przelewa się do odstojnika. W pracowni, gdzie wirowane są duże ilości miodu, do jego

przelewania warto zastosować pompę. Jeszcze wygodniejsze są rozwiązania grawitacyjne, które można
wykorzystać w pracowni dwupoziomowej: miód wiruje się wtedy na górnej kondygnacji, natomiast
odstojnik, magazyn i pomieszczenie do konfekcjonowani znajduje się na dole. Wtedy różnicę
poziomów można wykorzystać do bardziej skutecznego cedzenia i klarowania miodu.

Odstojnik jest to duży, wysoki pojemnik na miód, w którym odwirowany, odcedzony na sitach miód

pozostaje przez 2-3 dni w celu dokładnego sklarowania. W tym czasie wszystkie zanieczyszczenia lżejsze
od miodu wypływają na jego powierzchnię, zaś cięższe opadają na dno.

Są to głównie drobiny wosku i ziarna pyłku, które nie zostały odcedzone na sitach. Dopiero po

sklarowaniu miód można rozlać do opakowań magazynowych lub detalicznych. W celu łatwego zlania
sklarowanego miodu odstojnik jest zaopatrzony w dwa kurki spustowe.

Dolny jest umieszczony na poziomie dna odstojnika, górny o około 5 cm nad nim. Sklarowany miód

zlewa się zaworem górnym. Po odebraniu czystego miodu spuszcza się resztę miodu
z zanieczyszczeniami dolnym zaworem.

Konfekcjonowanie
Kolejną czynnością jest rozlanie miodu do opakowań detalicznych, czyli jego konfekcjonowanie. Małe

ilości miodu rozlewa się bezpośrednio z wiadra z dzióbkiem do czystych, nowych słoików lub innych
opakowań. Natychmiast po rozlaniu opakowania zmyka się nowymi, czystymi zakrętkami oraz zabezpiecza
banderolami.

Banderola daje konsumentowi pewność, że miód pochodzi z naszej pasieki, co świadczy o jego

najwyższej jakości. Znacznie wygodniej jest nalewać miód z pojemnika zaopatrzonego w zawór spustowy

Page 3 of 4

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

2010-01-13

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

««

powrót

do opakowań ustawionych na wadze.

Wtedy dokładnie wiadomo, jaka ilość (wagowo) znalazła się w opakowanich. To bardzo ważne, gdyż

miód, tak jak większość towarów spożywczych, sprzedawany jest na wagę. Jeszcze doskonalszym
rozwiązaniem, polecanym dla dużych pasiek produkujących wielkie ilości miodu, jest zastosowanie pompy-
dozownika.

Urządzenie takie można wyskalować na określoną ilość miodu, dzięki czemu będziemy mieli pewność, że

w każdym słoiku znalazło się go tyle samo. Precyzja taka ważna jest nie tylko po to, by zabezpieczyć się
przed ewentualnymi kłopotami wynikającymi z kontroli dokonanej przez inspekcję handlową.

Otóż wystarczy „przelać” o kilka gram każde z tysięcy napełnianych w ciągu roku małych opakowań, by

w krótkim czasie zrobiły się z tego tony miodu, rozdane konsumentom za darmo.

Taki „prezent” nie ma żadnego znaczenia przy małej skali produkcji, w niewielkiej pasiece, gdzie

bez tego większość pszczelarzy efekt pracy swojej i swoich pszczół rozdaje bliższej i dalszej rodzinie
oraz znajomym. Natomiast w dużym gospodarstwie pasiecznym lub w rozlewni powstałe w ten sposób
straty można liczyć w tysiącach złotych rocznie.

Opakowania na mód
Nie należy miodu rozlewać do butelek oraz w tej postaci oferować go do sprzedaży. Miodu nie powinno

się konfekcjonować w tym samym pomieszczeniu, w którym się go wiruje.

Opakowania jednostkowe (detaliczne) powinny być wyposażone w etykiety, na których są podane

informacje wymagane w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie znakowania
środków spożywczych i dozwolonych substancji dodatkowych.

Na etykiecie powinny być podane co najmniej następujące informacje:

nazwa środka spożywczego (miód),

termin przydatności do spożycia,

dane identyfikujące: producenta środka spożywczego lub wprowadzającego środek spożywczy w kraju

oraz kraj, w którym został on wyprodukowany,

zawartość netto,

warunki przechowywania,

oznaczenie partii produkcyjnej (określona ilość miodu wyprodukowanego, przetworzonego lub

zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach).

Większe ilości miodu, który nie zostanie od razu rozlany do opakowań detalicznych, przechowuje się

w beczkach, hobokach i innych pojemnikach, wykonanych ze stali nierdzewnej lub polipropylenu.

Dalsza część artykułu w nr 4/2008 Pasieki

Sławomir Trzybiński

s.pszczola(małpka)wp.pl

Pasieka nr 4/2008

©2003-2010 Dwumiesięcznik "PASIEKA" - portal www.pszczoly.pl

Page 4 of 4

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje...

2010-01-13

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...