2013-11-21

1

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

2013-11-21

2

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

2013-11-21

3

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

2013-11-21

4

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

2013-11-21

5

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

2013-11-21

6

Okulistyka dziecięca
Klinika Chorób Oczu
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
AD 2012

Rozwój widzenia u małych dzieci

Różnice w anatomii gałki ocznej

Rozwój widzenia u małych dzieci
• Rozwój widzenia niw jest zakończony w chwili urodzenia. Jest porównywalny z

obecnym u osoby dorosłej ok. 12 miesiąca życia.

• Ostrość wzroku noworodka oceniana jest na 0,05(6/120) i gwałtownie rośnie przez

pierwsze 6 miesięcy życia do osiągnięcia 5/5

•

1 -3 miesięcy
• W 6-8 tygodniu życia matka po raz pierwszy nawiązuje kontakt wzrokowy z

dzieckiem.

• W 2 i 3 miesiącu życia dziecko zaczyna:

– odpowiadać uśmiechem na uśmiech,
– wodzić oczami za przedmiotami w poziomie i pionie,
– wykazywać zainteresowanie przedmiotami znajdującymi się w ruchu
– interesować się ruchami warg rodziców przy mówieniu.

• Rozwija się koordynacja obu gałek ocznych (w tym okresie życia dziecko może

okresowo zezować)

•

5 -7 miesiąc życia
• Rozwija się koordynacja oko-ręka;
• Doskonali się fiksacja;
• Rozwija się pamięć wzrokowa;
• Następuje koordynacja większości odruchów obuocznych;
• Reaguje odmiennie na zmieniający się wyraz twarzy rodzica.

7 – 12 miesiąc życia
Dziecko:
• Fiksuje wyraz twarzy i naśladuje go;
• Płynnie śledzi wzrokiem;
• Przechyla głowę żeby spojrzeć w wybranym kierunku;
• Lubi różne kształty i formy geometryczne
• Interesuje się drobnymi przedmiotami lub detalami w przedmiotach

Badania profilaktyczne i przesiewowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia

z dnia 29 sierpnia 2009r
w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2009.139.1139.
Rozporządzenie określa:
• Zakres badań profilaktycznych badań lekarskich obejmujących kobiety w ciąży oraz

dzieci do ukończenia 6 roku życia,

w tym badań przesiewowych oraz profilaktycznych badań stomatologicznych;

•

Opieka okulistyczna nad dzieckiem
• 0 – 4 doba życia

– profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka

• W 3 tygodniu życia badanie okulistyczne niemowląt (ponowne w 12 miesiącu życia)

– urodzonych przed 36 hbd
– z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu
– wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii

•

Badanie wzroku u dzieci
• „Orientacyjne badanie wzroku” - pielęgniarka

– 2 – 6 miesiąc życia
– 9, 12 miesiąc życia
– 4 rok życia
– „5 latek”
– 6 rok życia – kwalifikacja szkolna

• Test Hirschberga w kierunku wykrywania zeza - lekarz

– 2 rok życia

•
•

Badanie wzroku u dzieci
Badania wykonuje pielęgniarka:
• Klasa 1 ( 7 lat)

tylko gdy brakuje bilansu 6 - latka

– test Hirschberga, Cover test, ostrość wzroku

• Klasa III (10 lat)

– ostrość wzroku, widzenie barw

• Klasa V (12 lat),

Klasa I gimnazjum (13 lat),

Klasa I szkoły ponadgimnazjalnej (bilans) 16 latka,
Klasa ostania szkoły ponadgimnazjalnej – bilans (do ukończenia 19 roku życia)

– ostrość wzroku

•

Wczesne wykrywanie wad i zaburzeń w obrębie narządu wzroku
Przesiewowymi badaniami ortoptycznymi powinny być objęte dzieci:
• z zagrożonych i patologicznych ciąż
• wcześniaki
• z obniżonym napięciem mięśniowym
• ryzyka dysleksji
• rodziców z wadami wzroku i chorobami narządu wzroku
•

Kiedy kierować do okulisty
• brak prawidłowych (płynnych, ciągłych) ruchów śledzących oczu
• brak lub słaba koordynacja oko-ręka
• oczy drgają w poziomie, pionie bądź naprzemiennie
• przechyla głowę w bok lub nienaturalnie układa ciało podczas oglądania TV, książki
• mruży oczy, marszczy twarz gdy obserwuje obiekty z dalszej odległości
• szybko męczy się po okresach koncentracji wzrokowej;
• ma bóle głowy, nudności, pieczenie i swędzenie oczu;
• zgłasza zamazywanie i rozmywanie obrazu, podwójne widzenie.

Kiedy kierować do okulisty
• dziecko myli cyfry i litery;
• opuszcza litery w wyrazach podczas czytania;
• nie widzi liter i cyfr z odległości kilku metrów;
• źle widzi z bliskich lub dalekich odległości;
• czyta, pisze z głową bardzo blisko tekstu;
• mruży oczy, zasłania oko podczas pisania
• w zeszycie lub przepisywania z tablicy;
• szeroko otwiera oczy, trze oczy;
• zamyka lub zakrywa jedno oko;
• zmienia końcówki wyrazów, pomija lub dodaje
• literki przy czytaniu i przepisywaniu;
• ma trudności z pisaniem

Badanie okulistyczne dziecka

Badanie ostrości wzroku

Odrębności w badaniu okulistycznym dziecka

Najczęstsze jednostki chorobowe w okulistyce dziecięcej

Wady refrakcji u dzieci
• Małe dzieci są fizjologicznie nadwzroczne
• Nadwzroczność rośnie do 6 roku życia po czym następuje 1-2 letni okres stabilizacji
• Nadwzroczność po 6 roku życia maleje do zakończenia wzrostu gałki ocznej (21 lat)

Wady refrakcji u dzieci
• Nieskorygowana wada refrakcji u dzieci jest główną przyczyną powstawania

zaburzeń widzenia obuocznego

•

Pomiar wady refrakcji u dzieci
Skiaskopia
Refrakcja automatyczna

Choroby infekcyjne
• 50-70% zapaleń spojówek u dzieci o etiologii bakteryjnej
•

Neisseria gonorrhoeae

– pierwsze 3-4 dni życia

•

Chlamydia oculogenitalis

-5-14 dzień życia

•

S. pneumoniae, Haemofilus sp.

– wiek szkolny

• Wirusy – głównie

Herpes sp.

•

Choroby infekcyjne - Grupa TORCH

• Odporność po przebytej infekcji:

– Różyczka
– Ospa

• Nawroty:

– Toksoplasma
– CMV
– Opryszczka

• Pozostałe:

– Kiła
– Odra
– HIV

•

Toksoplazmoza
• Zakażenie w:

– I trym. -15% dzieci z infekcją
– II trym. -25% dzieci z infekcją
– III trym. -60% dzieci z infekcją
–

• Drogi zakażenia:

– Wertykalna (tachyzoity przenikają przez łożysko)
– Bezpośrednia (zjedzenie niedogotowanego mięsa z bradyzoitami lub połknięcie

sporocyst

Toksoplazmoza

Różyczka
• Objawy:

– Zapalenie siatkówki i naczyniówki (40%)
– Zaćma (20%)
– Jaskra (10%)
– Małoocze
– Mała soczewka
– Oczopląs, zez

Herpes sp.
• Herpes simplex 1 i 2
• Varicella zoster
• Epstein-Barr
•
• Objawy oczne:

– Małoocze, zaćma
– Zapalenie siatkówki i naczyniówki martwicze

•
• Zawsze z cechami infekcji ogólnej.

Zaburzenia odpływu łez

Zaćma wrodzona

Podział zaćmy wrodzonej

Leczenie zaćmy wrodzonej
• Leczenie operacyjne

– Lentektomia
– Fakoemulsyfikacja
–
–

• Korekcja bezsoczewkowości:

– Szkła okularowe
– Soczewki kontaktowe
– PCIOL
–

• Trudności:

– Głównym powikłanie m jest jaskra wtórna u dzieci bezsoczewkowych
– Zmętnienie torby tylnej

Jaskra wrodzona

Podział Jaskry Wrodzonej

Retinopatia wcześniacza
• Główna przyczyna ślepoty dzieci w Polsce
• Występuje u 10-15% wcześniaków
• ROP polega na selektywnym uszkodzeniu niedojrzałych naczyń siatkówki wskutek

zaburzeń procesów oksydacyjnych (wolne rodniki tlenowe)

•
•

Retinopatia wcześniacza
• Badanie przesiewowe

– Wszystkie dzieci z masą ur. pon. 1250g
– Wszystkie dzieci poddane tlenoterapii w ciągu pierwszych 7 dni życia
– Wysokie ryzyko m.ur.<1000g i wiek ur. pon 27 tygodni

• Pierwsze badanie po 4-6 tyg. życia.
•

Stadia rozwoju ROP

Siatkówczak

Siatkówczak

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

2

23

24

25

1

2

26

27

28

29

30

31

32

1

2

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44