POMIARY KATASTRALNE, WYKŁAD NR I 04.10.2010 R.

Małgorzata Akińcza tel: [phone], p.302 KGP, (egzamin, 2 kolokwia)

Granica- linia oddzielająca obiekt powierzchniowy, od otoczenia, jest linią łamaną, składającą się ze skończonej liczby
odcinków granicznych
Odcinek graniczny nieruchomości- odcinek wyznaczony przez dwa najbliższe punkty załamania granic
Działka- najmniejszy obiekt powierzchniowy
a)powierzchnia [m

2

]

b)użytki gruntowe (podział)
c)granice (opisane w odpowiedni sposób)
d)położenie (jednostka ewidencyjna, obręb, itp.)
e)KW-przypisanie do konkretnego właściciela,

TEREN (stan aktualny) → Kataster (E. g. b. i L. –opis przestrzenny, dane) ↔ KW (stan prawny-opis prawa i właściciela)

Granice działek- atrybut działki ewidencyjnej
-zamknięty układ linii granicznej,
-określają przestrzenny zasięg prawa własności,
-charakteryzuje położenie, kształt i pole powierzchni,

Przebieg granic działki powinien być wyznaczony z największą dokładnością, a punkty graniczne trwale stabilizowane na
gruncie.
Od stopnia dokładności ich wyznaczenia uzależniona jest dokładność określenia zasięgu prawa własności.

Rodzaj granic w polskim systemie ewidencji gruntów
1)Granice działek ujmowane uprzednio w ewidencji gruntów i budynków
2)Granice działek ustalone według stanu prawnego nieruchomości

1
Zostały wyznaczone (lata 50-60)w trakcie ustalania stanu władania podczas zakładania ewidencji gruntów i budynków,
Ustalenie przebiegu tych granic polegało na pomiarze stanu użytkowania na gruncie na podstawie wskazań zainteresowanych
stron, bez obowiązku okazywania właściwych dokumentów prawnych,
Nie są to granice, które w sposób prawny wyznaczają w terenie zasięg prawa własności do nieruchomości gruntowej, są jednak
rejestrowane i uwidaczniane w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym (w operacie ewidencyjnym)
a)granice wg stanu faktycznego,
b)granice ewidencyjne,

2
Sytuacyjnie jednoznacznie określona granica, ustalona w toku postępowania geodezyjno-administracyjnego albo sądowego,
zakończonego ostateczną decyzją administracyjną lub prawomocnym orzeczeniem sądowym, wydanym w ramach
przeprowadzonego:
-rozgraniczenia nieruchomości
-podziału nieruchomości
-scalenia i podziału nieruchomości
-scalenia i (lub) wymiany gruntów
-wywłaszczenia gruntów
-pozostałych prac geodezyjnych, których wyniki zostały przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, i
były wykorzystane następnie w innych, niż wymienione wyżej, postępowaniach administracyjnych zakończonych
ostatecznymi decyzjami administracyjnymi lub prawnymi orzeczeniami sądowymi, prac geodezyjnych dotyczących założenia,
modernizacji lub aktualizacji operatu ewidencji gruntów i budynków poprzedzonych protokolarnym ustaleniem granic
nieruchomości,

„Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej” z
dn.14.04.1999r. (Dz. U. Nr 45, poz. 453)
Jako jeden z aktów wykonawczych ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, określa:
-rodzaje dokumentów stanowiących podstawę ustalania przebiegu granic,
-sposób i tryb wykonywania przez geodetę czynności ustalania granic,
-zasady sporządzania dokumentacji, przy rozgraniczeniu nieruchomości,
Wg Rozporządzenia:
1.Dokumentami określającymi stan prawny nieruchomości są:
a)odpisy z KW lub ze zbioru dokumentów,
b)akty notarialne,
c)ostateczne decyzje administracyjne,
d)prawomocne orzeczenia i ugody sądowe,
2.Dokumentami określającymi położenia punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości są:

a)dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do określenia położenia punktów i przebiegu linii granicznych,
b)w przypadku braku dokumentów z grupy a ) dopuszcza się możliwość wykorzystania map i planów obejmujących granice
lub pozwalających na analizę ich przebiegu w terenie, w tym przyjęte, do państwowego zasobu geodezyjnego i
kartograficznego, i uwierzytelnione kopie i wyrysy,
3.Dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do określenia położenia punktów i przebiegu linii granicznych:
a)szkice i protokoły graniczne,
b)akty ugody,
c)zarysy pomiarowe granic działek, obrębu,
d)szkice wyznaczenia granic działek nowo wydzielanych w wyniku
-podziałów nieruchomości,,
-scalenia i podziału nieruchomości zurbanizowanych,
-scalenia lub wymiany gruntów rolnych,
e)inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe i opisowe pozwalające na ustalenie przebiegu granic,

Przebieg granic nieruchomości jest określony przy pomocy współrzędnych punktów granicznych w państwowym
systemie odniesień przestrzennych.

POMIARY KATASTRALNE, WYKŁAD NR II 11.10.2010 R.

Dokumenty geodezyjne zawierające dane liczbowe do określenia położenia punktów i przebiegu linii granicznych:
a)szkice i protokoły graniczne,
b)akty ugody,
c)zarysy pomiarowe granic działek, obrębu,
d)szkice wyznaczenia granic działek nowo wydzielonych w wyniku:
-podziałów nieruchomości,
-scalenia i podziału nieruchomości zurbanizowanych,
-scalenia lub wymiany gruntów rolnych,
e)inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe i opisowe pozwalające na ustalenie przebiegu granic,

Przebieg granic nieruchomości jest określony przy pomocy współrzędnych punktów granicznych w państwowym systemie
odniesień przestrzennych.

Wymienione rodzaje dokumentów stanowią podstawę ustalania przebiegu granic nieruchomości pod warunkiem, że zostały
przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

W przypadku dokumentów nie znajdujących się w zasobie, mogą one stanowić podstawę ustalania przebiegu granic
nieruchomości, jeżeli:
a)stanowią całość lub część operatu pomiarowego albo katastralnego,
b)są opatrzone podpisem wykonawcy i datą ich sporządzenia względnie istnieje możliwość ustalenia tych informacji,
c)można stwierdzić, że zostały one sporządzone w wyniku dokonania pomiarów na gruncie i użyte do opracowania mapy
nieruchomości, której przebieg granic jest ustalany, lub nieruchomości bezpośrednio z nią sąsiadującej,
d)zostały sporządzone przez osoby i organy uprawnione do sporządzania dokumentów mogących stanowić podstawę do
ustalenia przebiegu granic nieruchomości, a których wykaz zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie
rozgraniczenia nieruchomości.

Granice ustalone według stanu prawnego nieruchomości określają na gruncie zasięg prawa własności w stosunku do
sąsiadujących ze sobą nieruchomości.

Księgi wieczyste a także inne dokumenty określające stan prawny nieruchomości (akty notarialne, orzeczenia sądowe, decyzje
administracyjne), nie zawierają danych określających położenie punktów granicznych.

Przebieg linii granicznych w terenie określa się przez położenie znaków granicznych:
a)Znak graniczny- fizyczny znak, wykonany z trwałego materiału i umieszczony z określoną dokładnością w punkcie
granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu, (np. narożnik budynku, słupek ogrodzenia trwałego) znajdujący się
w tym punkcie.
b)Punkt graniczny- punkt o charakterze matematycznym, określający miejsce załamania się granic nieruchomości i
wyznaczający poszczególne odcinki (linie) graniczne, czyli teoretycznie przebieg granic nieruchomości.
c)Odcinek graniczny- linia zawarta pomiędzy dwoma najbliższymi punktami granicznymi, punktami załamania granic.

Do tymczasowego utrwalenia położenia punktu granicznego w terenie, czyli tzw. markowania, wykorzystuje się najczęściej
paliki drewniane a niekiedy metalowe bolce.

d)Stabilizacja- polega na utrwaleniu punktu granicznego poprzez umieszczenie w nim znaku granicznego lub jednoznaczne

oznaczenie jego położenia na istniejącym, trwałym elemencie zagospodarowania terenu, usytuowanym w granicy
nieruchomości.
Zasady stabilizacji (utrwalania) granic:
1.Punkty załamania granic należy stabilizować trwałymi znakami naziemnymi (słupki betonowe, kamienie ciosane) i znakami
podziemnymi (rurki drenarskie, butelki, cegły, płyty betonowe itp.)
2.W terenie zainwestowanym, o utwardzonej nawierzchni dopuszcza się stabilizację jednopunktową w postaci np. rurek,
bolców żelaznych, metalowych lub betonowych słupków ogrodzeniowych.
3.Na terenach podmokłych, bagiennych możliwe jest utrwalenie punktów granicznych odpowiednio impregnowanymi palami
drewnianymi.
4.W terenie falistym znaki powinny być umieszczane w odległościach zapewniających wzajemną widoczność znaków
sąsiednich.
5.Przy długich odcinkach granicznych (powyżej 400m) znaki graniczne należy rozmieszczać w punktach wzajemnie
widocznych, odległych od siebie nie więcej niż 200m.
6.W przypadku znaków naturalnych i nieregularnych (cieki wodne, lasy) można znaki graniczne lokalizować w wybranych,
głównych punktach załamania tych granic, z jednoczesnym określeniem na szkicu miar ortogonalnych (lub biegunowych)
umożliwiających obliczenie położenia pozostałych, niestabilizowanych punktów granicznych.

W wyniku ustalenia przebiegu granic powstaje odpowiednia dokumentacja geodezyjna, która jednoznacznie określa położenie
danej granicy względem osnowy geodezyjnej i szczegółów terenowych oraz pozwala na jej późniejsze prawidłowe
odtworzenie.

Tak ustalona granica nabiera charakteru prawnego dopiero po wydaniu przez właściwy organ ostatecznej decyzji (lub
prawomocnego orzeczenia sądu) zatwierdzającej jej przebieg.

Zasadą jest, że granice ustalone według stanu prawnego danej nieruchomości są określane tylko jeden raz.
W razie braku dokumentacji wymienionej powyżej lub, jeżeli zawarte w niej dane nie są wiarygodne, albo nie odpowiadają
obowiązującym standardom technicznym, dane dotyczące przebiegu działek ewidencyjnych pozyskuje się w wyniku
terenowych pomiarów geodezyjnych lub fotogrametrycznych poprzedzanych ustaleniem przebiegu granic na gruncie.

Zasadnicze metody pozyskiwania danych o przebiegu granic działki ewidencyjnej
1.Metoda bezpośrednia- jako najbardziej odpowiednia, wykorzystuje bezpośredni, terenowy, sytuacyjny pomiar z
wykorzystaniem punktów osnowy geodezyjnej, obecnie najczęściej realizowana z zastosowaniem metody biegunowej i
prowadząca do określenia położenia punktów granicznych z dużą dokładnością
2.Metoda fotogrametryczna- równie wartościowa szczególnie na terenach rolnych i leśnych, oparta na źródłowych materiałach
fotogrametrycznych, uzyskanych na podstawie wykonanych i przetworzonych zdjęć lotniczych.
=Jej dokładność jest jednak mniejsza niż metody bezpośredniej i wynosi około 20cm.
3.Metoda kartometryczna (kartograficzna), wykorzystująca technikę digitalizacji lub skanowania, jest metodą polegającą na
wykorzystaniu istniejących (pierworysów) map ewidencyjnych (lub katastralnych) w postaci analogowej, z której pozyskane
dane są niskiej wartości bo obarczone błędami „przetworzonego produktu graficznego”, jakim jest mapa analogowa.
=Metoda najszybsza i najtańsza, dopuszczana tylko chwilowo, a zalecana szczególnie do pozyskiwania danych przestrzennych
dotyczących granic użytków i konturów klasyfikacyjnych.

Procedura ustalania przebiegu granic według stanu prawnego nieruchomości występują przy:
a)wznawianiu przebiegu granic prawnych nieruchomości,
b)rozgraniczeniu nieruchomości,
c)scaleniu i podziale nieruchomości (zurbanizowanych)
d)scalaniu i wymianie gruntów (rolnych)

GEODEZYJNE PROCEDURY OKREŚLANIA PRZEBIEGU GRANIC NIERUCHOMOŚCI
1.Wznawianie granic ustalonych wg stanu prawnego nieruchomości
2.Wyznaczania granic działek ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków
3.Przyjmowanie granic nieruchomości w procedurze podziału geodezyjnego
4.Ustalanie granic nieruchomości w postępowaniu rozgraniczeniowym

WNAWIANIE PRZEBIEGU GRANIC USTALONYCH WEDŁUG STANU PRAWNEGO NIERUCHOMOŚCI

Wznowienie przebiegu granic ustalonych według stanu prawnego nieruchomości

↓

Wznowienie granic

↓

Wznowienie znaków granicznych (art. 39, ust.1-4 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne)

↓

Przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio (wg stanu prawnego nieruchomości), mogą

być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego

Wznowienie granic nieruchomości (znaków granicznych) nie stanowi procedury postępowania administracyjnego . Odbywa
się bez udziału organu administracji, wyłącznie w drodze umowy zlecenia zawartej między właścicielem a geodetą
Jako czynność faktyczna nie wywołuje żadnych skutków prawnych dla stanu prawnego granic nieruchomości.
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne (art. 39) nie określa skutków prawnych wznowienia znaków granicznych.
Jest procedura techniczna ustalenia granicy prawnej w przypadku, gdy:
-została ona zniszczona, zatarta lub przesunięta,
-istniejąca dokumentacja geodezyjna jest wiarygodna i umożliwia bezproblemowe, ponowne jej wyznaczenie z pożądaną
dokładnością

Wznowienie przebiegu granic = polega na przywróceniu położenia punktów granicznych zgodnie ze stanem wynikającym z
dokumentacji geodezyjnej, posiadającej moc dowodową przy ustalaniu granic wg stanu prawnego nieruchomości.

Jeżeli w trakcie wznowienia znaków granicznych wyniknie spór, co do ich położenia, stronom przysługuje prawo wystąpienia
na drogę sądową w celu jego rozstrzygnięcia.
Spór graniczny zawsze wyklucza możliwość wznowienia znaków granicznych.

Warunkami koniecznymi dla przeprowadzenia wznowienia przebiegu granic jest:
-posiadanie przez geodetę uprawnień zawodowych z zakresu nr 2,
-zgłoszeni pracy geodezyjnej do właściwego miejscowe ODGiK,
-posiadanie stosownej, wiarygodnej dokumentacji opisującej w sposób jednoznaczny położenie granic nieruchomości (granice
według stanu prawnego nieruchomości), ze współrzędnymi punktów granicznych,
-istnienie pierwotnej osnowy geodezyjnej, od której będzie można powtórnie wyznaczyć położenie punktów granicznych,

W trybie wznowienia przebiegu granic geodeta nie może podejmować czynności zmierzających do określenia położenia
znaków granicznych w innym miejscu niż ich pierwotne położenie, nawet gdyby między zainteresowanymi stronami nie było
sporu co do ustalenia przebiegu granic.

Wznowienie znaków granicznych= jest uzależnione od łącznego spełnienia dwóch warunków:
1.Wcześniejszego ustalenia granic według stanu prawnego,
2.Istnienia danych geodezyjnych (miar, współrzędnych itd.) umożliwiających, z odpowiednią dokładnością, wyznaczenie
punktów granicznych, w których będą osadzone wznowione znaki graniczne.

Czynności wznowienia znaku granicznego lub wyznaczenia punktu granicznego, prowadzone w trybie art. 39, ustawy Prawo
geodezyjne i kartograficzne,
mają na celu odtworzenie na gruncie pierwotnego położenia tego znaku lub punktu na podstawie dokumentacji określającej
jego położenie.

ZAPAMIĘTAJ!!! Wznowienie znaków granicznych (przebiegu granic) następuje w sytuacji, gdy granice nieruchomości mają
charakter prawny (granice wg stanu prawnego nieruchomości) i nie ma sporu, co do ich przebiegu.
=Istnienie sporu granicznego wyklucza możliwość wznowienia znaków bez wcześniejszego przeprowadzenia rozgraniczenia.
W przypadku, gdyby wznowienie znaków granicznych zostało zakończone nierozstrzygniętym sporem granicznym stronie nie
przysługuje prawo złożenie wniosku o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego w trybie administracyjnym, lecz tylko na
drodze sądowego postępowania procesowego.

Wznawianie granic ustalonych wg stanu prawnego nieruchomości
1)Wniosek uprawnionej strony (właściciela, użytkownika wieczystego)
2)Zgłoszenie czynności wznowienia znaków granicznych do właściwego ODGiK
3)Analiza dokumentów i materiałów udostępnionych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego
4)Wywiad terenowy
a-odszukanie osnowy sytuacyjnej (pierwotnej)
b-odszukanie istniejących znaków granicznych
c-pomiar sytuacyjny (kontrolny)
d-obliczenia i analiza wyników
5)Właściwe i terminowe zawiadomienie stron

6)Wskazanie położenia wznawianych znaków granicznych

a- AKCEPTECJA (brak sporu

granicznego)

↓

Stabilizacja i pomiar sytuacyjny znaków

granicznych

↓

Protokół graniczny

↓

Przekazanie operatu do ODGiK

b- SPÓR GRANICZNY

↓

Mediacja geodety

↓

SKUTECZNA

↓

a-AKCEPTACJA

(brak sporu

granicznego)

↓

NIESKUTECZNA

↓

Postępowanie sądowe

(wg Kodeksu

cywilnego)

(kontrola operatu)

↓

Ewentualna aktualizacja operatu

ewidencji gruntów i budynków

← Itd….

Katalog czynności , tzn. wzorzec postępowania geodety uprawnionego, przy wykonywaniu prac związanych ze wznowieniem
znaków granicznych (wg Felcenlobena):
1)zgłoszenie pracy do powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej,
2)przeprowadzenie analizy zgromadzonej dokumentacji, posiadającej moc dowodową, pod kątem możliwości jej
wykorzystania do wznowienia znaków granicznych,
3)w przypadku braku osnowy pierwotnej, stanowiącej podstawę wcześniejszego pomiaru granic, przeprowadzenie
niezbędnych pomiarów terenowych umożliwiających obliczenie współrzędnych wyznaczanych punktów granicznych w
układzie osnowy istniejącej (przetworzenie danych z pomiaru pierwotnego),
4)w razie braku powyższej (3) możliwości, przeprowadzenie transformacji współrzędnych wyznaczenia punktów granicznych
w układzie osnowy pierwotnej na układ osnowy istniejącej z wykorzystaniem odpowiedniej liczby punktów wspólnych,
5)zawiadomienie wszystkich stron o czynnościach wznowienia znaków granicznych,
6)przeprowadzenie w terenie czynności wznowienia położenia znaków granicznych (wyznaczenia punktów),
7)dokonanie pomiarów kontrolnych wyznaczonych punktów granicznych oraz przeprowadzenie analizy uzyskanych wyników
w odniesieniu do danych z pomiaru pierwotnego, np. czołówki, miary kontrolne do trwałych szczegółów sytuacyjnych.
-Uzyskane wyniki powinny stanowić podstawę określenia poziomu wiarygodności danych wykorzystanych w procedurze
wznawiania położenia punktów granicznych (zgodnie z zasadami określonymi w paragr. 64, ust.7 Instrukcji technicznej G-5)
8)jeżeli w toku czynności wznowienia znaków powstał spór co do ich położenia, poinformowanie stron, że w zaistniałej
sytuacji mogą one wystąpi ć do sądu o rozstrzygnięcie sprawy w trybie procesowym,
9)jeżeli w toku prac geodezyjnych związanych ze wznowieniem znaków granicznych okaże się, że nie jest możliwe ich
wznowienie (odtworzenie) „w tych samych miejscach” geodeta powinien powiadomić strony o potrzebie złożenia stosownego
wniosku o rozgraniczenie nieruchomości,
10)sporządzenie protokołu, w którym geodeta powinien w szczególności zamieścić informację o odszukaniu znaków
granicznych, potwierdzająca jednoznaczne i prawidłowe wznowienie położenia punktów granicznych,
11)dokonanie pomiaru wznowionych znaków i wyznaczonych punktów granicznych z wykorzystaniem osnowy geodezyjnej
spełniającej aktualne kryteria dokładnościowe, określone w Instrukcji G-4, i obliczenie ich współrzędnych,
12)analiza porównawcza obliczonych na podstawie nowego pomiaru współrzędnych punktów granicznych w ich zestawieniu
ze współrzędnymi punktów otrzymanych z zasobu geodezyjnego; w przypadku stwierdzenia, że dopuszczalne różnice
współrzędnych punktów granicznych w układzie osnowy pierwotnej i nowe są przekroczone (∆I=0.15), należy ujawnić
obliczone współrzędne w bazie danych ewidencyjnych w miejsce dotychczasowych (wg zasad określonych w paragr.64, ust.3
Instrukcji technicznej G-5)
13)przekazanie powstałej dokumentacji w formie operatu do zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

Punkt graniczny jest wyznaczony z należytą starannością, jeżeli czynności wyznaczenia zostały wykonane w oparciu o te
same punkty poziomej osnowy geodezyjnej, która wykorzystana była do pomiaru pierwotnego oraz przy wykorzystaniu
danych obserwacyjnych, pozyskanych w czasie pomiaru pierwotnego, w tym miar kontrolnych,

W przypadku braku możliwości odtworzenia „pierwotnej osnowy geodezyjnej” do wyznaczenia punktów granicznych może
być wykorzystana osnowa istniejąca, po uprzednim dokonaniu przez geodetę czynności mających na celu dostosowanie
dokładności współrzędnych wznawianych znaków granicznych lub wyznaczanych punktów granicznych w stosunku do
osnowy aktualnej.

Do tych czynności zaliczamy:
-Wykonanie pomiarów geodezyjnych umożliwiających ponowne wyrównanie osnowy pierwotnej w nawiązaniu do osnowy
aktualnej i ponowne obliczenie współrzędnych punktów wyznaczanych,
LUB
-transformację punktów wyznaczanych w oparciu o odpowiednią liczbę punktów łącznych, których współrzędne obliczane są
zarówno na podstawie pomiarów pierwotnych, jak i pomiarów wykonanych w oparciu o osnowę aktualną, traktując układ
współrzędnych pomiaru pierwotnego jako układ pierwotny, zaś układ współrzędnych, w którym określone są współrzędne
osnowy aktualnej jako układ wtórny

W przypadku braku danych geodezyjnych, ustalenie przebiegu granicy można (w pewnych sytuacjach) przeprowadzić z
wykorzystaniem map uzyskanych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Na mapie, w pobliżu wznawianej (zatartej) granicy, wyszukuje się charakterystyczne punkty sytuacyjne i identyfikuje się je w
terenie.
Zidentyfikowane punkty łączy się linią prostą, traktowaną jako linia pomiarowa i sprawdza się jej długość pomierzoną na
mapie (z uwzględnieniem jej skali) z odpowiednią długością pomierzoną w terenie.
Po uwzględnieniu deformacji liniowej mapy i wprowadzeniu stosownych poprawek, na tę linię, rzutuje się graficznie punkty

załamania granic, czyli miejsca zniszczonych znaków granicznych.
Uzyskane rzędne i odcięte punktów powinny umożliwić wyznaczenie ich w terenie, różnymi metodami, przy dodatkowym
kontrolnym wykorzystaniu miar w postaci, np. przeciwprostokątnych „podpórek”, wcięć liniowych czy przedłużeń.

WYKŁAD NR 3, 18.10.2010 R.

POMIARY KATASTRALNE

I Wyznaczanie przebiegu granic działek ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków

Ustalenie położenia punktów granicznych jest możliwe w przypadku granic ujawnionych uprzednio w ewidencji
gruntów i budynków, a dla podkreślenia odmienności charakteru tej procedury określane jest terminem WYZNACZANIA
PUNKTÓW GRANICZNYCH.

Wyznaczanie Punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków =wyznaczanie przebiegu granic
(Art.39 ust.5 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne)
Dotyczy granic funkcjonujących w ewidencji gruntów i budynków (zaliczanych do granic ewidencyjnych) i
posiadających jedynie charakter „rejestrowy”

Aktem wykonawczym w zakresie czynności wyznaczenia punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji
gruntów i budynków jest rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie ewidencji gruntów i
budynków, które w rozdziale 2,art35 (dotyczącym zasad zakładania ewidencji gruntów i budynków), określa
źródła danych ewidencyjnych, niezbędnych do założenia ewidencji:
a-materiały i informacje zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym,
b-wyniki obmiarów fotogrametrycznych
c-wyniki terenowych pomiarów geodezyjnych
d-dane zawarte w innych ewidencjach i rejestrach, prowadzonych na podstawie odrębnych przepisów przez: sądy, organy
administracji publicznej oraz państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne,
e-dane zawarte w dokumentach udostępnionych przez zainteresowane osoby, organy i jednostki organizacyjne,
f-dane zawarte w dokumentacji architektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy administracji
publicznej,
g-wyniki oględzin,

Istnieje możliwość wyznaczenia punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków (art. 39
pkt 5 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne) ,
jeżeli tylko:
-istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich pierwotnego położenia (z zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
udostępnione przez zainteresowane osoby i jednostki organizacyjne),
-nie ma sporu zainteresowanych stron

Natomiast w sytuacji:
a)braku dokumentacji geodezyjnej, będącej podstawą określenia przebiegu granic działek ewidencyjnych,
b)braku wiarygodności danych zawartych w dokumentach,
c)gdy dane nie odpowiadają obowiązującym standardom technicznym,

dane dotyczące przebiegu granic działek ewidencyjnych pozyskuje się w wyniku terenowych pomiarów geodezyjnych
lub fotogrametrycznych, poprzedzonych ustaleniem przebiegu tych granic na gruncie. (art. 37 Rozporządzenie w sprawi
e ewidencji gruntów i budynków)

SZCZEGÓŁOWE ZASADY USTALANIA PRZEBIEGU GRANIC
(art. 38 Rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków)

1)Właściwe i terminowe zawiadomienie stron;
wezwanie do stawienia się na gruncie, doręczone za zwrotnym poświadczeniem odbioru, nie później niż 7 dni przed
wyznaczonym terminem (w trybie art.32 pgik- przepisów o rozgraniczeniu nieruchomości)
2)Ustalenie przebiegu granic na gruncie przez uprawnionego geodetę w oparciu o zgodne oświadczenia woli
zawiadomionych i obecnych osób złożone do protokołu granicznego,
3)Oznaczenie na gruncie oznaczonych punktów granicznych przez wykonawcę w sposób umożliwiający ich pomiar (np.
markowanie). Trwała stabilizacja może nastąpić z inicjatywy i na koszt zainteresowanych stron.
4)Zachowanie wzoru protokołu ustalenia przebiegu granic działek do celów ewidencji gruntów i budynków, (Załącznik
nr 3 do ww Rozporządzenia)

W przypadku kiedy:
-nie ma woli stron zainteresowanych ustaleniem przebiegu granic nieruchomości na zasadach rozgraniczenia nieruchomości

(ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne),
-a geodeta wykonujący zleconą pracę nie dysponuje danymi pozwalającymi na wznowienie znaków czy też wyznaczenie
punktów granicznych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów
(art., 36 Rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów)
wtedy przebieg granic działek ewidencyjnych może być ustalony przez geodetę w wyniku terenowych pomiarów na
gruncie.

Zgodnie z oświadczeniem woli uprawnionych osób, które brały udział w tym postępowaniu powinny się znaleźć we
właściwym protokole granicznym.

Gdyby podczas ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych wynikł SPÓR GRANICZNY, A MIMO TO JEDNA Z
ZAINETERESOWANYCH STRON ZŁOŻYŁA WNIOSEK W SPRAWIE AKTUALIZACJI OPERATU
EWIDENCYJNEGO to właściwy organ (starosta) powinien przeprowadzić postępowanie administracyjne (art.105 kpa),
Jednocześnie informując zainteresowanych, że żądanie to nie może być zrealizowane przed organem prowadzącym
ewidencję gruntów i budynków, bowiem organ ten nie jest powołany do rozstrzygania sporu granicznego.
Informacja powinna także zawierać wskazanie stronom w jakim trybie i w jakich sytuacjach mogą dochodzić swoich racji w
postępowaniu administracyjnym lub bezpośrednio PRZED SĄDEM.

ZAPAMIĘTAJ!!!
Po przeprowadzeniu procedury wyznaczania przebiegu granic ewidencyjnych działki NADAL POZOSTANĄ ONE
PRAWNIE NIE USTALONE.
Samo wyznaczenie i okazanie tych granic nie może i nie zmienia zasadniczego ich charakteru i nadal pozostaną granicami
ujawnionymi uprzednio w ewidencji gruntów według stanu faktycznego.
Wyznaczenie wskazuje tylko doraźnie położenie i przebieg linii granicznych dotychczas przyjętych w operacie ewidencji
gruntów i budynków.

II Problematyka przyjmowania granic nieruchomości w procedurach pomiarowych

Przyjęcie granic- to szczególny tryb stosowany wyłącznie w trzech procedurach dotyczących podziałów nieruchomości:
-podział nieruchomości,
-połączenie i podział nieruchomości,
-scalenie podział nieruchomości,

Nie jest to czynność odpowiadająca ustalaniu przebiegu granic
(w rozumieniu ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne).
!!! Pojęcie przyjęcie granic nieruchomości i ustalenie granic nieruchomości
nie mogą być utożsamiane.

W ramach postępowania podziałowego= geodeta nie ustala przebiegu granic zewnętrznych działki, lecz tylko je
przyjmuje.

Przed dokonaniem podziału geodezyjnego działki (nieruchomości) jej granice powinny być ewidencyjnie określone oraz
nie powinny być przedmiotem sporu granicznego.

!GRANICE PRZYJMUJE SIĘ według istniejącego stanu prawnego nieruchomości, a jeżeli stanu takiego nie można
stwierdzić, to według stanu ujawnionego w katastrze nieruchomości (ewidencji gruntów i budynków)

Za granicę nieruchomości przyjętą według stanu ujawnionego (uprzednio) w ewidencji gruntów i budynków należy
rozumieć granicę ustaloną i pomierzoną przy zakładaniu ewidencji gruntów i budynków (granica według stanu
faktycznego) a sprawdzoną w terenie w obecności zainteresowanych stron bezpośrednio przed podziałem.

PRZYJĘCIE GRANIC:
- jest czynnością wykonywaną w trakcie podziału nieruchomości ,
- granice uprzednio ustalone i niebędące przedmiotem sporu,
-polega na przedstawieniu stronom granic zewnętrznych nieruchomości podlegającej podziałowi według dokumentacji
zgromadzonej w ewidencji gruntów i budynków,

Zawsze obowiązuje pierwszeństwo przyjmowania granic USTALONYCH WEDŁUG STANU PRAWNEGO
NIERUCHOMOŚCI wobec granic tej nieruchomości ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków.
Dopiero, gdy brak jest danych ewidencyjnych USTALONYCH WEDŁUG STANU PRAWNEGO NIERUCHOMOŚCI
do jej podziału przyjmowane są pozostałe granice, ujawnione uprzednio w ewidencji gruntów i budynków (granice
według stanu faktycznego), obowiązkowo poprzedzone zawiadomieniem przez geodetę wszystkich uprawnionych
podziałem stron.

W praktyce geodezyjnej PRZYJĘCIE GRANIC polega na:
a)zachowaniu ustawowej formy pisemnego zawiadomienia (ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru) właścicieli sąsiednich
działek o czynnościach przyjęcia granic, co najmniej 7 dni przed wyznaczonym terminem,
b)okazaniu im granic prawnych lub (i) ewidencyjnych,
c)ich zaaprobowaniu poprzez złożenie podpisów zainteresowanych stron we właściwym protokole granicznym,

Przy czynnościach PRZYJĘCIA GRANIC, USTALONYCH WEDŁUG STANU PRAWNEGO NIERUCHOMOŚCI
podlegającej podziałowi, nie ma potrzeby (obowiązku) zawiadamiania zainteresowanych stron, JEŻELI ICH
PRZYJĘCIE NASTĄPIŁO W WYNIKU BADANIA KSIĘGI WIECZYSTEJ LUB INNYCH DOKUMENTÓW
OKREŚLAJĄCYCH STAN PRAWNY NIERUCHOMOŚCI.

!Brak obowiązku uzyskania podpisów zainteresowanych stron w protokole przyjęcia granic według stanu prawnego
nieruchomości może być uzasadniony tylko w przypadku, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:
1-Dla podlegającej podziałowi nieruchomości istnieje księga wieczysta lub inne dokumenty określające prawa do tej
nieruchomości,
2-Położenie punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości na gruncie zostały wcześniej ustalone we właściwym
trybie (administracyjnym lub sądowym) i prawidłowo udokumentowane,
3-Dane określające położenie punktów granicznych (w odpowiednim układzie odniesienia i określone z wymaganą
dokładnością) znajdują się w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym,
4-W trakcie wywiadu terenowego odszukano wszystkie znaki graniczne a dokonany pomiar kontrolny potwierdził ich
położenie zgodne z danymi pozyskanymi z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

W przypadku czynności PRZYJĘCIA GRANIC według stanu prawnego dzielonej nieruchomości
ODMOWA ZŁOŻENIA PODPISU PRZEZ KTÓRĄKOLWIEK ZE STRON, POZA WŁAŚCICIELEM, NIE WSTRZYMUJE
DALSZYCH CZYNNOŚCI PODZIAŁOWYCH!!
W przypadku braku akceptacji przebiegu granic, poprzez:
-nieobecność stron (nawet jednej ze stron),
-odmowę złożenia podpisu przez zainteresowane strony w protokole przyjęcia granic ujawnionych uprzednio w
ewidencji gruntów i budynków,
Następuje uniemożliwienie przeprowadzenia podziału nieruchomości a sporny odcinek granicy staje się przedmiotem
odrębnego postępowania rozgraniczeniowego, albo sądowego.
Tylko PODPISANIE PROTOKOŁU PRZYJĘCIA GRANIC EWIDENCYJNYCH PRZEZ WSZYSTKICH WŁAŚCICIELI
SĄSIADUJĄCYCH NIERUCHOMOŚCI jest warunkiem skutecznego dokonania podziału geodezyjnego i ewidencyjnego
działki.

(Instrukcja G-5 Ewidencja gruntów i budynków w art.167 ust.6) stwierdza, że:
W RAZIE SPORU GRANICZNEGO ujawnionego w trakcie przyjmowania granic nieruchomości przy opracowywaniu
projektu podziału nieruchomości,
GDY:
-operat ewidencyjny nie zawiera standardowych danych określających przebieg granic,
-lub dane te są niewiarygodne,
TO:
dane dotyczące przebiegu granic działek ewidencyjnych należy pozyskać w wyniku terenowych pomiarów
geodezyjnych…

Czynności związane z podziałem nieruchomości ulegają zawieszeniu do czasu rozstrzygnięcia przez starostę postępowania
w sprawie ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych w oparciu o dokumentację opracowaną przez wykonawcę
projektu podziału.

art.167 ust.7 Instrukcji G-5 stwierdzono, że:
… w wyniku, gdy operat ewidencyjny zawiera wiarygodne i standardowe dane o przebiegu granic nieruchomości
podlegającej podziałowi, to spór graniczny ujawniony w procesie przyjmowania granic tej nieruchomości nie stanowi
przeszkody do kontynuowania prac związanych z opracowaniem projektu podziału nieruchomości, chyba że:
-na wniosek zainteresowanych stron wszczęte zostanie postępowanie rozgraniczeniowe dotyczące spornych granic,
-właściciel nieruchomości podlegającej podziałowi zdecyduje o przerwaniu prac,

Każdy przypadek sporu granicznego, ujawnionego w trakcie przyjmowania granic nieruchomości, powinien być
odnotowany w protokole przyjęcia granic, a w przypadku opracowywania mapy z projektem podziału nieruchomości,
również na tej mapie
(art.167 ust.8 Instrukcji G-5)

!! W trybie postępowania podziałowego nie można przeprowadzić rozgraniczenia nieruchomości.

Przyjmowanie granic w procedurze podziału nieruchomości gdzie celem jest wydzielenie działki o powierzchni do 33%
powierzchni działki podlegającej podziałowi = w tym przypadku czynności przyjęcia granic (odpowiednio według ich

stanu prawnego lub na podstawie danych ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków) odnoszą się tylko do tych
odcinków granicznych działki, do których dochodzą projektowane granice wydzielanej działki.

III Przyjmowanie granic nieruchomości w procedurze podziału geodezyjnego

Podstawy prawne:
-Ustawa o gospodarce nieruchomościami, art. 97
-Rozporządzenie w sprawie sposobu i trybie dokonywania podziałów nieruchomości, art.6,7,8,

1.Przyjęcie granic nieruchomości według:
a)
-stanu prawnego nieruchomości= spór graniczny= postępowanie sądowe(wg Kc)
-stanu prawnego nieruchomości= markowanie lub stabilizacja punktów granicznych i pomiar sytuacyjny(2)=protokół
przyjęcia granic(3)
b)
-stanu ujawnionego uprzednio w ewid. gr. i bud.= akceptacja przebiegu granic(1)
-stanu ujawnionego uprzednio w ewid. gr. I bud.= spór graniczny= postępowanie rozgraniczeniowe w trybie administracyjnym

POMIARY KATASTRALNE, WYKŁAD NR 4, 25.10.2010 R.

ROZGRANICZENIE NIERUCHOMOŚCI
Postępowanie rozgraniczeniowe- jest jedną z dostępnych procedur geodezyjnych i administracyjno-prawnych oraz
sądowych, skutkujących:
a)ustaleniem prawnego przebiegu granic sąsiadujących ze sobą nieruchomości gruntowych,
b)niekiedy próbą likwidacji sporu granicznego istniejącego między właścicielem nieruchomości sąsiednich,
Celem rozgraniczenia jest ustalenie, dokąd na gruncie sięga prawo własności właściciela danej nieruchomości gruntowej.
Aktem prawnym, szczegółowo regulującym procedurę rozgraniczenia nieruchomości w pierwszym i obligatoryjnym trybie
postępowania administracyjnego, jest: Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, gdzie w rozdziale 6-
tym zdefiniowano, w sensie technicznym, pojęcie rozgraniczenia nieruchomości.
Rozgraniczenie ma na celu(Art.29Pigk):
-ustalenie granic nieruchomości przez określenie położenia punktów i przebiegu linii granicznych,
-utrwaleni tych punktów znakami granicznymi na gruncie,
-sporządzenie odpowiednich dokumentów: (m.in. protokół i szkic graniczny…: operat techniczny),
=Przepisem wykonawczym do tej ustawy jest Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa
i Gospodarki Żywnościowej z dn. 14.04.1999 r. w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz. U. Nr.45, poz. 453),
Rozgraniczeni nieruchomości jest możliwe tylko między sąsiadującymi ze sobą działkami tworzącymi w sensie prawnym
odrębne nieruchomości, co oznacza, że: NIE MOGĄ STANOWIĆ PRZEDMIOTU ROZGRANICZENIA:
a)grunty (działki) stanowiące tę samą nieruchomość
b)przyległe do siebie nieruchomości należące do tego samego podmiotu
c)grunty odpowiadające udziałom we współwłasności lub ich częścią wydzielonym tylko do użytkowania,
Postępowanie rozgraniczeniowe jest w pierwszym i obligatoryjnym, zasadniczym etapie tylko przed organem administracji
samorządowej, który powinien spełniać funkcję mediacyjną lecz nie rozstrzygającą, zwłaszcza, gdy ustalenie granic prawnych
nie jest możliwe.
W przypadku braku rozstrzygnięcia w administracyjnej procedurze rozgraniczenia w drugim etapie postępowanie
rozgraniczeniowe, także przy udziale geodety, toczy się w postępowaniu cywilnym przed sądem powszechnym.
Rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza organ administracji samorządowej (wójt, burmistrz, prezydent miasta)
Stroną w postępowaniu administracyjnym (Art. 28 Kpa), jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy
postępowanie lub ten, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Kryterium tym odpowiadają:
-właściciel lub właściciele nieruchomości,
-użytkownik wieczysty lub współużytkownicy wieczyści,
-spadkobiercy, jako następcy prawni wymienionych osób, w przypadku zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania,
-posiadacz samoistny, jeżeli przemawia za tym domniemanie zgodności posiadania (stanu faktycznego) ze stanem prawnym
(Art. 341 Kc)
Jeżeli istnieją okoliczności formalno-prawne potwierdzające zasadność wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego w trybie
administracyjnym, to właściwy organ administracji- wójt, burmistrz, prezydent miasta (Art. 30 Pgik) wydaje postanowienie o
wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego, na które nie przysługuje wniesienie zażalenia przez strony tego postępowania
(Art. 30 ust.4 Pgik)
Wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego następuje:
-na wniosek strony,
-z urzędu,
Możliwość wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego z urzędu występuje w ściśle określonych przypadkach:

a)przy scalaniu lub wymianie gruntów rolnych (wszczyna i prowadzi starosta na koszt Skarbu Państwa)
b)w celu realizacji potrzeb gospodarki narodowej lub interesu społecznego (np. usunięcia błędu lub niedopatrzenia organu
administracji, który mógł przyczynić się do powstania sporu granicznego)
Postanowieniem o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego organ administracji samorządowej zawiadamia
zainteresowane strony o wszczęciu tego postępowania.
Wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego następuje z chwilą dostarczenia postanowienia organu gminy ostatniej ze stron.
Postanowienie administracyjne o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego może dotyczyć wszystkich, lub tylko
wskazanych, odcinków granicznych danej nieruchomości gruntowej.
Dla odcinka granicznego, który był wcześniej przedmiotem innego postępowania rozgraniczeniowego, nie powinno być
wszczynane takie postępowanie (wyrok NSA z dn. 11.04.1985 r.; IS.A.8/85);
….NIE MOŻNA DWA RAZY ROZGRANICZAĆ TYCH SAMYCH NIERUCHOMOŚCI…”
Praktycznie organ administracji wydając postanowienie o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego, (Art. 31 ust. 1 Pgik)
jednocześnie upoważnia w nim określonego geodetę do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic
„Geodeta musi posiadać uprawnienia zawodowe z zakresu – rozgraniczenia i podziału nieruchomości (gruntów) oraz
sporządzania dokumentacji do celów prawnych.”(Art. 43 ust. 2 Pgik)
Strona może złożyć wniosek o wyłączenia z postępowania geodety upoważnionego przez organ (Art.24 i 25 Kpa)
Geodeta jako uczestnik postępowania administracyjnego
-gromadzi i ocenia wszelkie dowody,
-wyznacza i prowadzi rozprawę graniczną,
-wzywa strony,
-niekiedy doprowadza do zawarcia ugody granicznej,
-sporządza opinię dla potrzeb przekazania przez organ sprawy do sądu,
-przygotowuje dokumentację w formie operatu technicznego z rozgraniczenia,
Czynności przygotowawcze geodety do rozgraniczenia nieruchomości:
a)zgłoszenie pracy geodezyjnej we właściwym, dla położenia nieruchomości , powiatowym ośrodku dokumentacji geodezyjnej
i kartograficznej,
b)ANALIZA INFORMACJI, DOKUMENTÓW uzyskanych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz od
wnioskodawcy,
c)badanie stanu prawnego ujawnionego w księgach wieczystych nieruchomości przedmiotowej i sąsiednich,
d)opracowanie szkicu podstawowego z miarami i informacjami o przebiegu granic pozyskanymi z pomiarów wcześniejszych,
e)przeprowadzenia wywiadu terenowego wraz z pomiarem kontrolnym i uzupełniającym szczegółów sytuacyjnych, śladów
granicznych itp.
f)ustalenie terminu rozprawy rozgraniczeniowej i doręczenie stronom pisemnego wezwania, w terminie co najmniej 14 dni, do
stawienia się na gruncie,
ANALIZA DOKUMENTÓW przez geodetę polega między innymi:
-na porównaniu miar (czołówki, przekątne, odległości od trwałych szczegółów sytuacyjnych, np. od budynków, ogrodzeń, itp.)
z dostępnych szkiców polowych z miarami graficznymi ustalonymi na podstawie map (ewidencyjnej, katastralnej, pierworysu
stanu posiadania),
-na porównaniu miar z udostępnionych szkiców polowych (miar stanu posiadania, mapa zasadnicza itp.) z uwzględnieniem dat
powstawania (chronologia dokumentów).
Przy wykonywaniu czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości w postępowaniu rozgraniczeniowym powinny być
stosowane zasady postępowania przy wznowieniu znaków granicznych i wyznaczaniu punktów granicznych (Art. 39 Pgik)
Geodeta ma obowiązek wyszukać i sprawdzić wszelkie istniejące dokumenty świadczące o stanie prawnym nieruchomości. Są
to: materiały archiwalne i dokumenty od stron postępowania.
=Dokumentami stwierdzającymi stan prawny nieruchomości są:
a)odpisy z ksiąg wieczystych lub odpisy ze zbioru dokumentów,
b)wypisy z aktów notarialnych,
c)prawomocne orzeczenie sądu i ugody sądowe,
d)ostateczne decyzje administracyjne,

TABELKA: Ustalenie granic nieruchomości w postępowaniu rozgraniczeniowym (podstawa prawna: ustawa Prawo
geodezyjne i kartograficzne art. 29-39; rozporządzenia w sprawie rozgraniczenia nieruchomości; ustawa Prawo wodne art.15;
ustawa o gospodarce nieruchomościami art.26)
1-wniosek strony o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego,
2-postanowienie o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego,
3-zgłoszenie rozgraniczenia nieruchomości do właściwego ODGiK,
4-badanie stanu prawnego nieruchomości rozgraniczanej i sąsiednich,
5-analiza dokumentów i materiałów udostępnionych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
6-wywiad terenowy: odszukanie osnowy sytuacyjnej (pierwotnej), odszukanie istniejących znaków granicznych, pomiar
sytuacyjny (kontrolny), obliczenia i analiza wyników,
7-właściwe i terminowe wezwanie do stawienia się na gruncie,
8-rozprawa graniczna:
-ustalanie przebiegu granicy na podstawie posiadanych dokumentów, znaków i śladów granicznych,
-ustalenie przebiegu granicy w oparciu o zgodne oświadczenia stron, uwiarygodnione udostępnionymi dokumentami z zasobu,
-ustalanie przebiegu granicy zakończone ugodą stron zawartą w obecności geodety,

-wystąpienie trwałego sporu granicznego (brak ugody): opinia geodety i przekazanie sprawy z urzędu do postępowania
sądowego,

Dokumentami określającymi położenie punktów granicznych i przebieg granic nieruchomości, są:
przyjęte do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego lub uwierzytelnione przez ośrodek dokumentacji
geodezyjno-kartograficznej:
a)szkice graniczne i protokoły graniczne, akty ugody,
b)zarysy pomiarowe z pomiaru granic,
c)szkice wyznaczenia granic działek wydzielonych w : postępowaniu scaleniowym, wymiany gruntów, scalenia i podziału
działek zurbanizowanych lub w wyniku podziału nieruchomości,
d)inne dokumenty pomiarowe, obliczeniowe i opisowe pozwalające na ustalenie przebiegu granic,

W razie braku wymienionych dokumentów dopuszcza się:
-mapy ewidencji gruntów i budynków,
-mapy katastralne,
-plany parcelacyjne,
-mapy jednostkowe nieruchomości,
-mapy zasadnicze,
-pierworysy stanu posiadania,
-mapy scaleniowo-wymienne,
obejmujące granice albo inne elementy pozwalające na odtworzenie lub analizę przebiegu granic
jeżeli zostały przyjęte do zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz zawierają daty ich sporządzenia oraz podpisy
wykonawców
UWAGA: Geodeta nie może wykroczyć poza dowody określone w Ustawie Pgik oraz w Rozporządzeniu.

W procedurze postępowania administracyjnego geodeta ustala przebieg granic (Art. 31 Pgik) według kryteriów, ściśle
określonych hierarchiczną kolejnością od 1do 3, to znaczy:
1)Priorytet posiadają znaki i ślady graniczne, mapy i inne dokumenty kartograficzne oraz pomiary z wykorzystaniem osnowy
geodezyjnej,
2)Jeżeli zebrane dowody nie mogą stanowić podstawy do ustalenia przebiegu granicy to należy uwzględnić zgodne
oświadczenia stron lub jednej ze stron, przy nie kwestionowaniu przebiegu granicy przez drugą stronę- ale tylko wtedy gdy
wskazanemu przebiegowi granicy nie sprzeciwiają się zgromadzone dokumenty,
3)Przy braku możliwości wykorzystania przez geodetę obydwu powyższych kryteriów, a więc przy istniejącym między
stronami postępowania, sporze granicznym, geodeta ma obowiązek doprowadzenia do ugody granicznej (art. 31 ust. 4 Pgik)

Spór graniczny- odrębne i sprzeczne opinie (wskazania) zainteresowanych stron o położeniu punktów (znaków) granicznych
wyznaczających przebieg danego, wspólnego dla ich nieruchomości, odcinka granicznego w terenie.
Ugoda graniczna
W razie sporu co do przebiegu granicy nieruchomości, geodeta ma obowiązek nakłonić strony do zawarcia ugody. Jeżeli
doprowadzi do zawarcia ugody sporządza akt ugody.
W razie braku ugody sprawa kierowana jest do rozpatrzenia do sądu. (13 i14 Rozgraniczenia w sprawie rozgraniczenia
nieruchomości).
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego, w tym celu aby
uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub
mogący powstać.
Art. 153 Kodeksu cywilnego
Wprowadza do sądowego postępowania cywilnego ścisłe kryteria ustalenia granic:
„…Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice wg ostatniego
spokojnego stanu posiadania.
Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między
zainteresowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z
właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną….”
=Zgodnie z tą regulacją prawną sąd bierze kolejno, i przede wszystkim pod uwagę:
a)stan prawny nieruchomości,
b)ostatni spokojny stan posiadania,
c)ugodę między zainteresowanymi,
d)wszelkie inne okoliczności,
Każde z trzech pierwszych kryteriów ma pierwszeństwo przed następnym tzn. możliwość rozgraniczenia wg stanu prawnego
wyklucza rozgraniczenia wg trzech dalszych przesłanek, a istnienie kryterium drugiego (ostatniego spokojnego stanu
posiadania) wyłącza rozstrzygnięcie rozgraniczenia wg kryteriów zawarcia ugody lub wszelkich innych okoliczności.

WYKŁAD 5, 08.11.2010R.

Geodezyjne podziały nieruchomości.

1)

Nieruchomość gruntowa

-to grunt wraz z częściami składowymi, z wylączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny

przedmiot własności.
2)Działka gruntu-to niepodzielna część powierzchni ziemskiej stanowiąca część lub całość nieruchomości gruntowej.
3)Podstawowe akty prawne dotyczące podziału nieruchomości to: a)ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym. b)ustawa o gospodarce nieruchomościami. c)Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu
dokonywania podziału nieruchomości. d)ustawa prawo geodezyjne i kartograficzne np. w zakresie art. 11-22 oraz 29-39, a
ponadto Instrukcja techniczna G-5 ewidencja gruntów i budynków.
4) Cel podziału geodezyjnego(fizycznego) określonej działki gruntu(nieruchomości gruntowej)- jest ewidencyjne
wyodrębnienie przynajmniej dwóch albo większej liczby działek bez zmiany ich dotychczasowego właściciela(użytkownika
wieczystego) aby mogły w przyszłości, po ich prawnym zbyciu innym osobom, stanowić odrębne nieruchomości gruntowe.
Ważne-podziałowi geodezyjnemu podlegają tylko nieruchomości gruntowe i budynkowe.
5)Podział nieruchomości-(według Hycnera)to podział fizyczny nieruchomości polegający na wykonaniu geodezyjnej
procedury rzeczywistego rozdzielenia w terenie działki pierwotnej na części i składa się z dwóch odrębnych procedur-
geodezyjnej i prawnej.
6)Procedura geodezyjna podziału-to fizyczne rozdzielenie dzialki ewidencyjnej (nieruchomości gruntowej) na części
poprzez ustalenie granic podziału oraz sporządzenie stosownej dokumentacji w formie OPERATU TECHNICZNEGO,
zawierającego:
a)wstępny projekt działu,
b)ocenę zgodności z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
c)dokumentację z czynności przejęcia granic,
d)projekt podziału z projektowanymi granicami wydzielanych części działki,
e)ostateczną decyzje o podziale nieruchomości,
f)wyniesieni i okazanie granic stronom postępowania podziałowego w terenie,
g)klauzulę o przyjęciu dokumentacjido powiatowego ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, oraz aktualizacji
katastralnych informacji o terenie w zakresie oznaczenia podzielonej nieruchomości, na podstawie przyjętego do zasobu
geodezyjnego i kartograficznego operatu podziałowego.
7)Poza trybem sądowym istnieją dwa alternatywne tryby dokonywania podziału geodezyjnego(fizycznego)
działki,określające sposób postępowania przy dokonywaniu podziału nieruchomości:
a)tryb administracyjny- na mocy decyzji administracyjnej wójta, burmistrza lub prezydenta miasta lub starosty albo wojewody,
zatwierdzającej opracowany w ramach dokumentacji geodezyjnej projektu podziału nieruchomości(np. według przepisów
ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie
dróg publicznych).
b)tryb podziału nieruchomości rolnych i leśnych(tzw Rolnych)-poza regulacjami ustawy o gospodarce nieruchomościami,
tylko na podstawie dokumentacji geodezyjnej i projektu podziału nieruchomości rolnej(leśnej), bez zatwierdzania decyzją
administracyjną wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
8)Tryb podziału nieruchomości rolnych i leśnych ma miejsce w przypadkach:
a)wydzielenia dróg dojazdowych wchodzących w skład gospodarstw rolnych,
b)podziału nieruchomości rolnej lub leśnej, czyli przeznaczone w planie miejscowym na cele rolne lub leśne, a w przypadku
braku planu wykorzystywanej na cele rolne lub leśne , na działki gruntu o powierzchni powyżej 0, 3000 ha,
c)wydzielenia działki gruntu pod projektowana droge wewnętrzną,
d)wydzielenia części nieruchomości, której własność lub użytkowanie wieczyste zostalo nabyte na mocy prawa,
e)podzialu prawnego nieruchomości utworzonej przez działki gruntu w obrębie oznaczone w ewidencji gruntów,
f)wydzielenia dróg dojazdowych wchodzących w skład gospodarstw rolnych,
g)podziału nieruchomości orzekanej przez sąd.
9)za nieruchomosci wykorzystywane na cele rolne lub leśne uznaje się-nieruchomości wykazane w katastrze
nieruchomości jako użytki rolne albo grunty leśne, oraz grunty zadrzewione i zakrzewione a także wchodzące w skład
nieruchomości rolnych użytki kopalne, nieużytki i drogi, jeżeli uprzednio nie ustalono dla nich warunków zabudowy i
zagospodarowania terenu (w trybie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).
10)Podziały geodezyjne dzialek tak w trybie administracyjnym jak i w tzw trybie rolnym, nie mogą powodować i nie
powodują bezpośrednio zmian w zakresie podmiotowym dzialki (właściciela, użytkownika wieczystego). Wyjątkiem jest
przypadek kiedy, dzialki gruntu wydzielone pod drogi publiczne(gminne, powiatowe, wojewódzkie i krajowe) z
nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą z mocy prawa odpowiednio na własność
gminy, powiatu, województwa lub skarbu państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo
orzeczenie o podziale prawomocne. Drugim warunkiem zaistnienia takiej zmiany, oprócz wniosku właściciela o dokonanie
podziału, jest uwidocznienie projektowanej lub poszerzenia już istniejącej drogi publicznej w planie miejscowym a przy braku
planu, w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Gmina, (powiat, województwo, skarb państwa) nie może
odmówić przejęcia przeznaczonej pod droge publiczną wydzielonej części nieruchomości.
11)Podział ewidencyjny działki-jest konsekwencją skutecznie przeprowadzonego podziału geodezyjnego działki, następuje w
skutek aktualizacji operatu ewidencyjnego poprzez wprowadzenie zmian do bazy danych ewidencyjnych z geodezyjnego
operatu podziału dzialki. Podział ewidencyjny działki polega na wprowadzeniu( w określonej jednostce rejestrowej, gruntowej
danego obrębu ewidencyjnego) przez organ prowadzący ewidencję gruntów i budynków zmian przedmiotowych w dzialce
podlegającej podziałowi. Zmiany te polegają na ujawnieniu dwóch lub większej liczby wydzielonych geodezyjnie działek
ewidencyjnych oznaczonych odrębnymi, nowymi numerami, z określonym przebiegiem ich granic, charakterem i

powierzchnią użytków gruntowych oraz klas bonitacyjnych.
12)Wprowadzane zmiany przedmiotowe(opisowe i przestrzenne), będące wynikiem dokonanego podzialu geodezyjnego
dzialki, powinny być udokumentowane:
a) protokołem badania księgi wieczystej nieruchomości podlegającej podziałowi,
b)ostateczna decyzja administracyjną zatwierdzającą podział nieruchomości zurbanizowanej, lub zgłoszeniem zmiany danych
ewidencyjnych dzialki przy podziale nieruchomości rolnej lub leśnej wraz z projektem jej podziału,
c)wykazem synchronizacyjnym zmian danych ewidencyjnych działki,
d)wykazem zmian danych ewidencyjnych dzialki podlegającej podziałowi,
e)wykazem wspórzędnych punktów granicznych i punktów załamań konturów użytków i klas bonitacyjnych( tzw
klasoużytków) w pliku tekstowym,
f)szkicem rozmieszczenia i rozliczania użytków gruntowych i klasoużytków w nowo wydzielonych działkach,
g)mapą uzupełniającą w treści i skali mapy ewidencyjnej z uwidocznioną ewentualną zmianą konfiguracji dzielonej dzialki
spowodowanej przejęciem granic i wykazem synchronizacyjnym, znajdujących się w zasobie użytkowym operatu
technicznego podzialu geodezyjnego, przyjętym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
13)w procedurze prawnej podzialu nieruchomości dokonywane jest przepisywanie praw rzeczowych do części
wydzielonych w terenie nieruchomości pierwotnej(akt notarialny, założenie lub modyfikacja istniejącej księgi wieczystej), na
podstawie oznaczenia nieruchomości uzyskiwanego z ewidencji gruntów i budynków. Istotą podziału prawnego nieruchomości
są zmiany przedmiotowe w zakresie prawa własności do geodezyjnie wydzielonych i odrębnie oznaczonych w ewidencji
gruntów i budynków (katastrze nieruchomości) działek gruntu.
14)podział prawny-następuje zazwyczaj po podziale geodezyjnym i ewidencyjnym dzialki. Wyjątek stanowi podział
nieruchomości orzekany przez sad , wtedy najpierw jest dokonywany, na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego, podzial
prawny nieruchomości, w drugiej kolejności następuje podział geodezyjny w trybie ewidencyjnym( bez wydawania decyzji
administracyjnej o podziale nieruchomości). sądowy podział nieruchomości jest wynikiem postępowania sądowego, w którym
podział geodezyjny(ewidencyjny )działki jest niezbędny do rozstrzygnięcia sprawy należącej wyłącznie do właściwości sądu,
np. przy orzekaniu nabycia części nieruchomości zabudowanej w dobrej wierze przez posiadacza samoistnego, zniesienie
współwłasności nieruchomości, podziale spadku.
15)Wstępne warunki dotyczące podziału-
a)wola przeprowadzenia podziału wyrażona przez strony uprawnione do wnioskowania,
b)uregulowany stan prawny nieruchomości, utożsamiany z istnieniem księgi wieczystej i zgodnością jej zapisów ze stanem
ewidencyjnym oraz z rzeczywistym (faktycznym) stanem prawnym,
c)określone przeznaczenie nieruchomości (w planie zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach
zabudowy) albo sposób wykorzystywania nieruchomości (według stanu w ewidencji gruntów i budynków),
d)zapewniony nie tylko w sposób formalny ale i realny, dostęp projektowanych działek do drogi publicznej (bezpośredni lub
pośredni),
e)granice nieruchomości stanowiącej przedmiot podziału nie powinny być przedmiotem sporu.
16)Przy dokonywaniu z urzędu podzialu nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym bezwzględnie obowiązuje:
a)podanie do publicznej wiadomości o zamiarze podziału,
b)wszczęcie postępowania po upływie dwóch miesięcy,
c)wydanie decyzji zatwierdzającej podział,
d)ogłoszenie decyzji zatwierdzającej podział.
17)Nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym-przez nieruchomości te rozumie się nieruchomości, dla której ze
względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić osób, którym przysługują
do niej prawa rzeczowe.