Podstawy prawoznawstwa 09.12.2012

Wykładnia statyczna
Wykładnia dynamiczna
Równoległy ustawodawca

Racjonalny ustawodawca -
Sposób dokonywania wykładni:
Wykładnia językowa – polega na tym że czyta się przepisy (akty normatywne) i albo
się rozumie jakie są zawarte w niej przepisy lub ma się z tym problemy. Posługujemy
się przy niej zaleceniami jakie wykształciły się w toku nauki prawa. Dyrektywy
językowe wykładni są dwojakiego rodzaju. Pierwsze dyrektywy są to te którymi
posługujemy się na co dzień, te drugie są wyłącznie dla danego języka
wykładnia systemową -
Wykładnie funkcjonalną
W zależności od tego kto dokonuje wykładni my wyróżniamy wykładnię
autentyczną, legalną, doktrynalną i praktyczną. Z uwagi na wynik wykładni my
wyróżniamy wykładnię dosłowną, literalną, rozszerzającą i zwężającą.
Pierwsza dyrektywa mówi że nie wolno niczego dodawać ani odejmować niczego z
tekstu. Druga zasada mów tak. Jeżeli ustawodawca dodał znaczenie pewnego słowa
w kwestii legalnych należy to słowo rozumieć tak jak jest napisane
trzecia dyrektywa mówi tak jeżeli nie ma kwestii legalnych należy to słowo rozumieć
tak jak ono brzmi w kwestiach potocznych.
Następna dyrektywa język prawny nie zna synonimów wyrażeniom jednobrzmiącym
nadajemy to samo wyrażenia wyrażeniom różnobrzmiącym dajemy różne wyrażenia
Jeżeli przepis ma postać zdania opisującego czyjeś zachowanie np. Studenci
terminowo płacą czesne to należy je interpretować jako obowiązek/nakaz tego
zachowania. Jeżeli tekst aktu normatywnego jest jasny jeżeli mamy do czynienia z
typową sytuacją na wykładni językowej powinno się skończyć.
Wykładnia systemowa polega na tym że starasz się ustalić znaczenie normy na tle
albo danego aktu normatywnego albo na tle innych aktów dotyczących tej instytucji,
albo na tle norm danej gałęzi prawa a czasami nawet danego systemu prawa
Należy tak ustalać znaczenia przepisów aby nie otrzymać normy sprzecznej z innymi
normami prawnymi, a zwłaszcza żeby to nie była norma sprzeczna z zasadami prawa.
Zasady prawa są to takie szczególnie ważne normy bądź dla danej gałęzi brawa bądź
dla całego systemu prawa, a ich ważność wyraża się w tym że one znajdują się w
aktach normatywnych o najwyższej mocy prawnej i one zawierają pewne wartości
które ustawodawca chce chronić umacniać i rozwijać, poprzez inne normy prawne
czy instytucje prawne i te zasady prawa one pełnią rolę wyznaczników przy
wykładni prawa przy stosowaniu prawa oraz przy stanowieniu prawa.
Wykładnia funkcjonalna polega na tym że staramy się ustalić znaczenie normy
prawnej odwołując się do przypisywanych ustawodawcy celów funkcji branych pod
uwagę ocen którymi się kierował tworząc daną regulację prawną.
Podstawowe znaczenie ma wykładnia językowa reszta ma znaczenie modyfikujące.

Podział wykładni z uwagi na podmiot czyli kto dokonuje wykładni taka jest jej moc
wiążąca wykładni dobielimy je na:

–

Wykładnię autentyczną dokonuje je ustawodawca. Kto tworzy prawo może
dokonać jej modyfikacji dokonuje ich poprzez definicje legalne. Ma moc
bezwzględnie wiążącą obowiązuje wszystkich interpretatorów

–

Wykładnia legalna pochodzi od jakiegoś organu który nie tworzy prawa ale ma
upoważnienie dokonywania aktów normatywnych lub tylko niektórych

–

Wykładnia doktrynalna wykładnia dokonywana przez przedstawicieli nauki
prawa. Piszą komentarze do ważnych ustaw recenzje do wyroków sądowych,
artykuły polemiczne, Formalnie rzecz biorąc wykładnia doktrynalna nie ma
żadnej mocy wiążącej chociaż często biorą ją pod uwagę

–

Wykładnia praktyczna, stosują ją sądy czy organy administracji publicznej.
Dokonywana w procesie stosowania prawa. Taka wykładnia ma ograniczoną
moc wiążącą nie wiąże wszystkich tylko pewne podmioty. Wykładnia
obowiązująca tylko w danej sprawie

Mamy wykładnię literową, dosłowną stwierdzającą kiedy uzyskujemy jednoznaczne
znaczenie normy. Standardem jest wykładnia językowa
Wnioskowanie prawnicze jest to taka operacja myślowa do której do normy
dopowiadamy normę której w przepisach prawnych nie ma, Uznanie za obowiązującą
normy której nie wyraził ustawodawca w przepisach. Policja może dokonać
przeszukania żeby zabezpieczyć dowody przestępstwa, my dopowiadamy normę
będącą konsekwencją tej 1 skoro można dokonać przeszukania to w celu dokonania
przeszukania można do pomieszczenia wejść.
Reguły inferencyjne:
Do reguł. wnioskowań prawniczych zaliczamy regułę wnioskowań a fortiori i ono
występuje w dwóch wersjach. Reguła wnioskowania z większego na mniejsze i
reguła wnioskowania z mniejszego na większe. Ta reguła z większego na mniejsze
występuje przy nakazie i zezwoleniu. Jeżeli ktoś jest zobowiązany lub uprawniony do
czynienia czegoś więcej jest także uprawniony do czynienia mniej. Z mniejszego na
większe jest przy zakazie komu zakazane jest coś mniej jest zakazane i coś więcej.
Komu wolno tworzyć prawo ten może je regulować.
Wnioskowanie z przeciwieństwa acontrario – Jeżeli jakiś stan posiadający cechy
ABC pociąga za sobą skutek prawny S to stan który nie ma ABC nie będzie pociągał
za sobą S.
Wnioskowanie przez analogię analogia z ustawy polega na tym że mamy stan
faktyczny do którego brakuje normy prawnej
SYSTEM PRAWA
Elementami systemu prawa są:

–

Normy prawne

–

Zasady prawne

–

Instytucje prawne

Gałęzie prawa:
Uporządkowanie pionowe i poziome
Uporządkowanie pionowe jest to tzw więź kompetencyjna, więź dynamiczna według

mocy prawnej poszczególnych norm. Dlatego jest nazwana więzią dynamiczną.
Więź statyczna jest to więź między normami polega na tym że normy nie powinny
być ze sobą sprzeczne powinny być spójne oparte o spójny katalog wartości że dla
pewnych gałęzi prawa, występują pewne wspólne pojęcia. Zapewnia spójność
systemowi prawa.
Podział systemu prawa na gałęzie gałąź prawa jest to historycznie ukształtowany
kompleks norm. Podział prawa na prawo publiczne i prywatne
Prawo materialne i prawo formalne
Cechy systemu prawa
System prawa powinien być spójny żeby zawarte normy nie były sprzeczne, Zawsze
pewna liczba norm jest sprzeczna jeśli praktyka sobie z nimi poradzi to system jest
sprawny i działa. Są trzy rodzaje sprzeczności : sprzeczność logiczne,
przeciwieństwo logiczne i niezgodności prakseologiczne. Mamy dwie normy o tej
samej hipotezie w dyspozycji ten sam rodzaj zachowania tylko jedna norma nakazuje
tego zachowania druga zabrania. Jedna norma dozwala druga zakazuje.
Przeciwieństwa logiczne -
Niezgodności prakseologiczne – Dwie normy są wykonalne ale realizacje jednej
normy niszczy częściowa skutki zachowania zgodnego z drugą normą.
Zupełność systemu prawa w znaczeniu kwalifikacyjnym. To znaczy że na podstawie
norm należących do systemu prawa o dowolnym ludzkim zachowaniu możemy
powiedzieć że jest ono dozwolone albo obojętne z punktu widzenia prawa. System
prawa jest zupełny jeżeli nie ma w nim luk. Luka aksjologiczna bierze się z
odmiennych systemów wartości ustawodawcy i tego kto ocenia system prawny.
Takich luk jest nieskończona ilość. Pewne instytucje uregulowane przez prawo
wymagają wydania przepisów wykonawczych dopóki się przepisy nie pojawią
istnieje luka bo nie wiadomo jak te instytucje mają funkcjonować. Sposobem
usuwania luk są reguły wnioskowań prawniczych.
Postawy adresatów wobec prawa one mówią o ludzkich motywach które skłaniają
ludzi do przestrzegania prawa. Przestrzeganie prawa znajomość norm prawnych i
postępowanie zgodnie z nimi.
Postawy ludzkie:

–

Oportunizm człowiek przestrzega praw kierując się własnym interesem.
Interesuje go jak na tym wyjdzie. Będzie przestrzegał prawa żeby uniknąć
sankcji lub dla gratyfikacji.

–

Konformizm robi się tak jak robi otoczenie bądź grupa do której się należy

–

Nonkonformizm robi całkowicie odwrotnie wszyscy przestrzegają prawa a on
nie lub nikt nie przestrzega prawa tylko on.

–

Legalizm postawa która nakazuje przestrzegać prawo bez względu na to czy to
prawo jest dla mnie dobre czy nie. Jest to postawa właściwa jeśli prawo spełnia
podstawy aksjologiczne czyli nie mamy do czynienia z patologicznym
prawem.

–

Cywilne nieposłuszeństwo polega na odmowie przestrzegania prawa ta
odmowa musi być spektakularna lub widowiskowa. Odmawia się
posłuszeństwa żeby zwrócić uwagę państwa.