Podstawy prawoznawstwa – notatki 17. 11.2012
SYSTEM PRAWA.
KONSTYTUCJA
Prawo państwowe ( publiczne) Prywatne
Karne Administracyjne Cywilne Handlowe
KONIECZNE CECHY SYSTEMU:
Hierarchiczna budowa systemu:
- formalne (dynamiczne)
Norma hierarchicznie wyższa, stanowi podstawę obowiązywania normy hierarchicznie niższej, tzw. Powiązanie kompetencyjne.
Norma ogólna stanowi podstawę dla norm szczegółowych w tym sensie, że niejako mieści w sobie te normy szczegółowe – powiązanie treściowe.
Niesprzeczność systemu.
Rodzaje:
SPRZECZNOŚĆ LOGICZNA – jedna norma nakazuje adresatowi w określonych warunkach czynić to czego inna norma mu zakazuje.
PRAKSEOLOGICZNA – jedna norma nakazuje czynić to co daremne miałoby skutek czynności dokonanej zgodnie z inną jednocześnie obowiązującą normą.
AKSJOLOGICZNA – norma prawa pozytywnego nakazuje czynić to co jest sprzeczne z normą etyczną.
ZUPEŁNOŚĆ SYSTEMU PRAWA
LACUNA IURIS (luka w prawie) – jest to taki brak regulacji co do, którego można racjonalnie twierdzić , że nie jest przez ustawodawcę zamierzony np. gdy ustawodawca nie zakończył procesu prawodawczego wbrew wyraźnej zapowiedzi.
LACUNA EXTRA LEGE (luka pozaprawna) – polega na ujemnej ocenie, tego, że normy obowiązującego prawa nie regulują konsekwencji prawnych danego faktu, będącego przedmiotem rozstrzygnięcia.
ANALOGIA IURIS – tworzenie brakujących norm, na podstawie zasad właściwych dla całego systemu.
ANALOGIA LEGIS – posługiwanie się inną normą. Istnieje zakaz stosowania w prawie karnym.
NORMY I PRZEPISY PRAWNE
PRZEPIS PRAWNY – to część aktu normatywnego ( akty normatywne – zbiór przepisów prawnych) wyodrębnionego przez prawodawcę, jako artykuł, paragraf lub w innej postaci są to samodzielne jednostki redakcyjne, zawarte w aktach normatywnych. Są one elementarnymi częściami tych aktów. Ze względów porządkowych, przepisy ujmuje się w formie artykułów lub paragrafów. Artykuły i paragrafy dzielą się na ustawy oraz litery. Przepis nie pokrywa się z normą prawną, gdyż względy techniczno – prawne uzasadniają zamieszczenie pewnych elementów normy w różnych artykułach i paragrafach.
NORMA PRAWNA – dla jej zrekonstruowania, należy skorzystać z wielu przepisów poddanych odpowiedniej wykładni. Jeden przepis natomiast, może zawierać elementy konieczne do zrekonstruowania wielu norm prawnych.
Definicja….
Normy prawne są w pewien najczęściej dość złożony i zawiły sposób zakodowane w przepisach prawnych. Wykładnia zespołu przepisów polega na odkodowaniu zawartych w tych przepisach norm.
Norma prawna – jest jakimś rodzajem, normy postępowania, a więc musi być wypowiedzią formułowaną w określonym języku i zawierać określenie adresata normy. Okoliczności w których znajduje ona zastosowanie oraz czym nakazywanego lub zakazywanego adresatowi w danych okolicznościach.
PRAWO A INNE REGULATORY ZACHOWAŃ
NORMY SPOŁECZNE - funkcjonują we względnie trwały i skuteczny sposób w zbiorowościach ludzkich jako elementy pewnych instytucji, systemów czy organizacji. Zasada współżycia społecznego (art. 5 KK)
Uregulowania zależne, rozbieżne, indyferentne ( czyt. obojętne prawnie)
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE NORM PRAWNYCH
GENERALNA – czyli indywidualna
ABSTRAKCYJNA – czyli niekonkretna
Norma prawna jest ogólną regułą postępowania w określony sposób ( działania lub zachowania) ustanowioną lub usankcjonowaną przez państwo.
Budowa normy prawnej – na jej budowę składa się hipoteza, jest to część normy określająca krąg adresatów do których norma się odnosi i okoliczności w jakich ma zastosowanie.
Wyodrębnia się w niej:
Elementy podmiotowe i przedmiotowe
Podmiotowe
Wskazują adresata normy prawnej oraz jej cechy, określają cel działania podmiotu prawa, mogą opisywać sposób działania.
Przedmiotowe
Określają stany, zjawiska lub wydarzenia zewnętrzne w stosunku do adresata, np. pewne zachowania ludzkie, działania praw przyrody, funkcjonowanie gospodarki, miejsce działania. Na ogół hipoteza stanowi najbardziej rozbudowany element normy prawnej.
DYSPOZYCJA NORMY - część normy wyznaczająca sposób postępowania w sytuacji gdy, spełnione zostały warunki przewidywane w hipotezie. Sprowadza się to, bądź do zachowań będących obowiązkami podmiotów prawa, bądź też do zachowań stanowiących ich uprawnienia. Obowiązek prawny polega na tym, że norma prawna określa nakaz lub zakaz danego zachowania się, powstrzymanie się od zachowania nakazanego dyspozycją normy prawnej nosi nazwę zaniechania i jest sankcjonowana.
SANKCJA – wyraża konsekwencje prawne, zachowania niezgodnego z obowiązkiem prawnym. Mówi o tym jak zareaguje państwo na nie zastosowanie się adresata do wskazań zawartych w dyspozycji o ile zaistniały okoliczności określone w hipotezie.
TRZY ELEMENTY NORMY PRAWNEJ
H – D - S