Podstawy Prawoznawstwa 25.11.2012

Precedens prawotwórczy polega na tym że organ który rozstrzyga jakąś sprawę on tą
sprawę rozstrzyga nie mając obowiązku powoływać się na regułę rozstrzygnięcia
W Polsce precedens prawotwórczy nie istnieje, W systemie precedensowym nie
zależnie, można wymyślić sobie własną regułę prawotwórczą.
Źródła prawa w znaczeniu materialnym mówią o kształtowaniu się prawa.
Rezultatem tworzenia prawa są akty normatywne.
W zależności od tego w jaki sposób powstawało prawo rozróżniamy 2 typy
systemów prawa. Typ systemu prawa stanowionego, i typ systemu prawa
precedensowego
Prawo stanowione. Głównym faktem prawotwórczym jest stanowienie prawa
Akty o najwyższej mocy prawnej pochodzą od parlamentu procedura ich stanowienia
jest uregulowana dokładnie przez prawo i istnieje wymóg aby akty o niższej mocy
prawnej nie zawierały postanowień sprzecznych z aktami o wyższej mocy prawnej.
Badanie tej zgodności powierzone jest jakiemuś odrębnemu organowi w Polsce jest
to trybunał konstytucyjny.
W systemie prawa stanowionego następuje rozdzielenie stanowienia prawa od
stosowania prawa.
Stosowanie prawa polega na tym że kompetentne organy rozstrzygają jakieś
konkretne sprawy na podstawie obowiązujących norm prawnych. Rezultatem
stanowienia prawa jest decyzja stosowania prawa. Typowym organem stosującym
prawo jest sąd.
Stanowienie prawa
Stosowanie prawa
Każda decyzja stosowania prawa jest wydawana w oparciu o podstawę prawną. W
oparciu o generalną restrykcyjną obowiązującą normę prawną. I nie można wydawać
rozstrzygnięć na podstawie precedensów.
Rozdział 6
Moc obowiązująca normy prawnej, przepisu, aktu normatywnego mówi czy dana
norma, prawo jest aktualna. Jeśli wszedł w życie oznacza to że mamy się nim
kierować. Jak akty obowiązują to ich moc obowiązująca jest taka sama.
Moc prawna jest zróżnicowana i ona zależy od miejsca jakie w hierarchii zajmuje
dany akt, czy normatywne. Hierarchia aktów odpowiada hierarchia organów które je
wydają.
Co wynika z różnej mocy prawnej, akt o niższej mocy prawnej powstaje na
podstawie upoważnienia do jego wydania w akcie o wyższej mocy prawnej.
Postanowienia aktu o niższej mocy prawnej nie mogą być sprzeczne z
postanowieniami aktów o wyższej mocy prawnej. Moc obowiązująca jest identyczna
dla wszystkich obowiązujących aktów. Konstytucja w rozdz. 3 wymienia źródła
prawa w Polsce w porządku hierarchicznym. Na 1 miejscu jest konstytucja, Moc
równą ma ustawa konstytucyjna, jest to ustawa która zmienia postanowienia
konstytucji. Następnie są ustawy i znamy w Polskim prawie akty prawne z mocą
ustawy, Akty normatywne z mocą ustawy, Umowy międzynarodowe ratyfikowane,
rozporządzenia i akty prawa miejscowego. Aktem o najwyższej mocy prawnej jest

konstytucja.
Scharakteryzuj cechy konstytucji jako ustawy zasadniczej:

–

Najwyższa moc prawna

–

Ma szczególną treść

Z pojęciem zmian w konstytucji wiąże się konstytucja sztywna i elastyczna.
Konstytucję sztywną ciężko się zmienia (Polska konstytucja jest konstytucją
sztywną)
Konstytucja elastyczna zmienia się stosunkowo łatwo, tak jak zwykłą ustawę.
Kworum jest to najmniejsza liczba członków ciała kolegialnego którzy muszą być
obecni aby decyzje podejmowane przez to ciało były ważne. Decyzje które zapadają
w wyniku głosowania żeby określić ze podjęta decyzja jest ważna trzeba ustalić ile
było głosów. 3 rodzaje większości głosów zwykła większość głosów, bezwzględna
większość głosów ma być więcej głosów za niż przeciwnych i wstrzymujących się
Kwalifikowana większość głosów za ma być więcej niż 50%+1
W Polsce ratyfikacji umów międzynarodowych dokonuje prezydent muszą być
podporządkowane ustawie. Rozporządzenia są to jedyne akty wykonawcze do ustaw i
nie są to akty samoistne bo żeby ukazało się rozporządzenie musi być upoważnienie
zawarte w ustawie. W Polsce istnieje zakaz subdelegacji.
Delegacja ustawowa upoważnienie zawarte w ustawie
subdelegacja organ który otrzymał delegację przekazuje ją innemu organowi
Ostatnie miejsce w hierarchii zajmują akty prawa(ZGUBIŁAM SIĘ)
Konstytucja wyróżnia akty powszechnie wiążące nie mogą być podstawą decyzji
mówiącej o prawach i obowiązkach obywateli.
Kodeks to jest ustawa która w możliwie pełny wyczerpujący sposób reguluje pewien
obszar stosunków społecznych np. Kodeks pracy, kodeks karny, kodeks cywilny.
Prawo należy podawać do publicznej wiadomości w sposób przewidziany przez
prawo poprzez publikację w odpowiednich dziennikach.
Rozdział 7
Obowiązywanie prawa

1. Zakres terytorialny obowiązywania prawa
2. Zakres personalny obowiązywania prawa
3. Zakres czasowy obowiązywania prawa

Polskie prawo może obowiązywać obywatela Polskiego nawet za granicą.
Akt normatywny określa moment wejścia w życie i moment wygaśnięcia czyli kiedy
traci moc obowiązującą.
Derogacja uchylenie mocy aktu normatywnego.
Reguły kolizyjne są to zasady wypracowane przez naukę i praktykę prawa podające
kryteria wyboru jednej z kilku sprzecznych ze sobą norm. Te reguły kolizyjne
wskazują którą normę zastosować do danej sytuacji.
Reguły kolizyjne 1 i 2 stopnia
1-stopnia mówią o co robić w przypadku kolizji przepisów
2- stopnia rozstrzygają kolizje reguł kolizyjnych
Reguła merytoryczna i reguła hierarchiczna
Reguła chronologiczna mówi że nowa norma usuwa starą
reguła hierarchiczna wyższa ma większą moc nad niższą

Reguła merytoryczna norma stanowiąca wyjątek usuwa normę ogólną w tym
zakresie w jakim stanowi od niej wyjątek pod warunkiem że mają tę samą moc
prawną.
Zawsze norma o wyższej mocy prawnej usuwa formę hierarchicznie niższą Czasami
dochodzi do kolizji reguł kolizyjnych do pewnych sytuacji mogą mieć zastosowanie
2 a czasem 3 reguły kolizyjne. Zawsze gdy kryterium hierarchiczne konkuruje z
innymi kryteriami hierarchiczne z merytorycznym i hierarchiczne z chronologicznym
zawsze wybieramy to hierarchicznie wyższe. Jeżeli konkuruje kryterium
merytoryczne i chronologiczne można kierować się kryterium merytorycznym,
dopuszczalne jest wybrać normę starą bo jest to norma szczególna.
O uznaniu normy za niezobowiązującą może decydować desuetudo – polega na tym
że obowiązują przepisy prawne ale ludzie nie mają pojęcie że jakieś przepisy w tej
materii obowiązują i ludzie nie przestrzegają tego prawa. Gdy prawo jest długotrwale
nie stosowane, wychodzi ono z użycia.
Warunki obowiązywania normy prawnej:

–

Musi być zawarta w akcie przez odpowiednie organy musi wejść w życie

–

Nie może nastąpić żaden z warunków który ją eliminuje, nie może być
uchylona decyzją kompetentnego organu, nie może być sprzeczna z żadną inną
normą, Nie może nastąpić instytucja desuetudo

Rozdział 8
Wykładnia prawa
Wykładnia prawa jest to operacja myślowa polegająca na ustaleniu jakie normy
postępowania są zawarte w obowiązujących przepisach prawa i jaka jest ich
jednoznaczna myśl.
Teoria statyczna mówi przepisy prawne od momentu ich ustanowienia po kres ich
obowiązywania mają to samo znaczenie. Dokonując wykładni trzeba
interpretowanym przepisom takie znaczenie jakie nadał im ich historyczny twórca.
Wykładnia dynamiczna życie jest o wiele bardziej dynamiczne niż zmiany prawa.
Prawo nie nadąża za życiem. Żeby prawo było adekwatne do życia społecznego
można nadawać mu współczesną treść.
Pojęcie racjonalnego ustawodawcy