1
Wykorzystanie zu
Ŝ
ytych
elementów maszyn i pojazdów
Wykład X
1. Warunki gospodarki
recyrkulacyjnej
1
Wykorzystanie zu
Ŝ
ytych
elementów maszyn i pojazdów
Wykład X
1. Warunki gospodarki
recyrkulacyjnej
2
Pozostało
ś
ci
wszystkie ruchome obiekty (wyroby,
przedmioty) wyst
ę
puj
ą
ce w produkcji lub
gospodarstwie domowym, które utraciły
zdolno
ść
zastosowania zgodnie z ich
pierwotnym przeznaczeniem; podział:
surowce wtórne, odpady
Zasady gospodarki recyrkulacyjnej
surowce wtórne musz
ą
by
ć
wykorzystywane
utylizacja materiałowa ma bezwzgl
ę
dne
pierwsze
ń
stwo przed utylizacj
ą
termiczn
ą
wykorzystanie surowców wtórnych w
ka
Ŝ
dym przypadku musi odbywa
ć
si
ę
w
sposób zgodny z przepisami i
nieszkodliwy dla człowieka i
ś
rodowiska
3
Zasady gospodarki recyrkulacyjnej
producent, na zasadzie odpowiedzialno
ś
ci
sprawcy, winien ju
Ŝ
w fazie projektowania i
produkcji uwzgl
ę
dni
ć
wszystkie mo
Ŝ
liwo
ś
ci
unikania pojawienia si
ę
pozostało
ś
ci
je
ś
li pojawienie si
ę
pozostało
ś
ci jest
nieuniknione, producent powinien
opracowa
ć
sposób ich zagospodarowania
2. Regeneracja cz
ęś
ci
4
Zasady przyjmowania cz
ęś
ci
do regeneracji
nieznaczne ubytki masy
niewielkie zmiany wymiarów i kształtów
brak istotnych zmian pod wzgl
ę
dem
struktury i wytrzymało
ś
ci rdzenia
spowodowanych procesem zu
Ŝ
ycia
brak skaz powierzchniowych
przekraczaj
ą
cych grubo
ść
warstwy
wierzchniej
Dobór sposobu regeneracji
Uwzgl
ę
dniaj
ą
cy:
rodzaj i wielko
ść
ubytków materiału cz
ęś
ci
naprawianej
wymagan
ą
trwało
ść
powłoki
warunki pracy danego elementu
mo
Ŝ
liwo
ś
ci techniczne bazy
technologicznej
liczb
ę
sztuk
koszty regeneracji
5
Metody regeneracji
zmiany wymiarów cz
ęś
ci
przywrócenie wymiarów nominalnych
zastosowanie cz
ęś
ci dodatkowych
zastosowanie odkształce
ń
plastycznych
ł
ą
czenie p
ę
kni
ęć
i złama
ń
Elementy podlegaj
ą
ce regeneracji
korpusy (kadłuby)
głowice
tuleje
czopy wałów
pier
ś
cienie tłokowe
sworznie
6
3. Wykorzystanie złomu
Tradycyjne metody przerobu złomu
pochodz
ą
cego z motoryzacji
ci
ę
cie palnikami tlenowo-acetylenowymi
r
ę
czny demonta
Ŝ
regeneracja uzyskanych cz
ęś
ci
zmechanizowane metody przerobu złomu:
prasowanie nadwozi po uprzednim
wymontowaniu silnika ze skrzyni
ą
przekładniow
ą
oraz osi z kołami
7
Nowoczesne metody przerobu
złomu pochodz
ą
cego z motoryzacji
agregaty do mechanicznej przeróbki
(rozdrabniacze nadwozi – strz
ę
piarki,
paczkarki, składarki, no
Ŝ
yce hydrauliczne,
prasono
Ŝ
yce, d
ź
wigi przejezdne, zespoły
wentylacji odci
ą
gowo-odpylaj
ą
cej,
przeno
ś
niki i separatory magnetyczne)
4. Utylizacja zu
Ŝ
ytych tworzyw
sztucznych
8
Metody utylizacji tworzyw
sztucznych
niszczenie odpadów bez odzyskiwania surowca
i energii przez zwałowanie, otwarte spalanie,
foto- lub biodegradacja
niszczenie z odzyskiem energii lub produktów
przydatnych przez spalanie zamkni
ę
te,
zestalanie, chemoliz
ę
, piroliz
ę
granulowanie elementów z tworzyw nale
Ŝą
cych
do tej samej grupy
odzyskiwanie polimerycznych surowców
wtórnych i ich rozkład na surowce pierwotne
5. Wykorzystanie wyrobów
gumowych
9
Bie
Ŝ
nikowanie opon
Metody bie
Ŝ
nikowania – klasyfikacja ze
wzgl
ę
du na:
rodzaj konsystencji gumy bie
Ŝ
nikowanej w
chwili nakładania na zszorstkowan
ą
opon
ę
(ta
ś
ma bie
Ŝ
nikowa zwulkanizowana z
uformowan
ą
rze
ź
b
ą
, ta
ś
ma bie
Ŝ
nika
niezwulkanizowana z bezformowym
kształtem rze
ź
by)
Bie
Ŝ
nikowanie opon
Metody bie
Ŝ
nikowania – klasyfikacja ze
wzgl
ę
du na:
sposób nakładania bie
Ŝ
nika (za pomoc
ą
nakładarek tradycyjnych, za pomoc
ą
wytłaczarko-nakładarek)
sposób wulkanizacji (z wykorzystaniem
form z grzejnikami, bezformowa
wulkanizacja w autoklawach)
proces bie
Ŝ
nikowania (na zimno i na
gor
ą
co)
10
Utylizacja opon i innych wyrobów gumowych
nie nadaj
ą
cych si
ę
do regeneracji
polska technologia przeróbki zu
Ŝ
ytych
opon metod
ą
termicznej destrukcji i
roztwarzania w ci
ęŜ
kich produktach
naftowych
uzyskanie prawie całkowitego
przetworzenia gumy na produkty ciekłe
(do 90%)
Utylizacja opon i innych wyrobów gumowych
nie nadaj
ą
cych si
ę
do regeneracji
zastosowanie uzyskanego destruktu gumy
jako: dodatku do asfaltu drogowego,
komponentu lepików do izolacji
przeciwwilgociowej w budownictwie i jako
składnika do produkcji papy, do
brykietowania miału w
ę
glowego, składnika
mieszanek do produkcji nowych wyrobów
gumowych, komponentu
ś
rodka do
konserwacji podwozi samochodowych,
maszyn i konstrukcji stalowych oraz
ruroci
ą
gów
11
Podstawowa literatura
1.
Bolewski A., Gruszczyk H. Surowce
mineralne.
Ź
ródła – Produkcja –
Gospodarka – Informacja. Wyd.
Geologiczne, Warszawa 1982.
2.
Kempa E.S. Gospodarka odpadami
miejskimi. Arkady, Warszawa 1983.
3.
Podstawy gospodarki odpadami. Praca
zbiorowa. PWN, Warszawa 2000.