PODSTAWY METODYCZNE W ANALIZIE

EKONOMICZNEJ

ISTOTA ANALIZY I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE ANALIZ 2

MIEJSCE ANALIZY W SYSTEMIE 2

ZAKRES ANALIZY EKONOMICZNEJ W PRZEDSIĘBIORSTWIE 4

RODZAJE ANALIZ SPORZĄDZANYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE 5

KLASYFIKACJA ANALIZ EKONOMICZNYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE 7

RODZAJE ANALIZ, TECHNIKI I ETAPY ANALIZ 8

RODZAJE PORÓWNAŃ 11

METODY RACHUNKOWE W ANALIZACH 13

FORMY PREZENTACJI WYNIKÓW 13

PODSTAWOWE SPRAWOZDANIA FINANSOWE 14

BILANS I JEGO WSTĘPNA ANALIZA 15

UKŁAD BILANSU 15

ANALIZA BILANSU 18

STRUKTURA MAJĄTKU I KAPITAŁÓW 19

STRUKTURA KAPITAŁOWO – MAJĄTKOWA 19

Poziomy kapitału obrotowego 19

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT 20

POZIOMY TWORZENIA Rzis 20

WSTĘPNA ANALIZA Rzis 22

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH 23

PODSTAWOWE GRUPY MAJATKU I ŹRÓDEŁ ICH FINANSOWANIA 24

ISTOTA ANALIZY I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE ANALIZ

ISTOTA ANALIZY
A

NALIZA

to metoda poznania obiektów i zjawisk złożonych przez ich podział

na elementy proste i zbadanie relacji między nimi (związki przyczynowo-
skutkowe).

ANALIZA EKONOMICZNA

– analiza stanów i procesów ekonomicznych w przed-

siębiorstwie. Jest instrumentem służącym poznaniu rzeczywistości gospo-
darczej (dyscyplina naukowa dotycząca zespołu metod umożliwiających
stawianie diagnoz gospodarczych w jednostkach organizacyjnych). Wyko-
rzystuje dorobek statystyki, ekonometrii i matematyki, ekonomiki przed-
siębiorstw, finansów, rachunkowości i marketingu.
Przez analizę rozumie się też opracowanie diagnostyczne (dokument)
lub czynności zmierzające do postawienia diagnozy gospodarczej.
Nie należy utożsamiać a.e. z rachunkowością. Różnica między mini doty-
czy podejmowania decyzji. Księgowy dostarcza danych nt przeszłych,
obecnych i przyszłych zdarzeń gospodarczych, które przetworzone w ko-
mórce analizy ekonomicznej wraz z materiałami uzupełniającymi, służą do
podejmowania decyzji.
Cechą charakterystyczną a.e. w gospodarce rynkowej jest bezpośrednie
wykorzystanie jej w procesie zarządzania (planowanie, organizowanie,
motywowanie i kontrola). A.e to spójnik między funkcjami planowania i
kontroli. Istota

KONTROLI GOSPODARCZEJ

polega na porównaniu dwóch sta-

nów tych samych zjawisk gospodarczych – stanu faktycznego ze stanem
pożądanym – w celu ustalenia odchyleń oraz wyjaśnienia przyczyn i skut-
ków występujących różnic.
Wyniki a.e. stanowią podstawę do weryfikacji słuszności decyzji podjętych
w przeszłości oraz ustalenia punktu wyjścia zamierzeń bieżących i przy-
szłych. W bieżącej działalności przedsiębiorstwa dostarcza informacji o za-
kłóceniach w tej działalności w stosunku do standardów, norm, planów. W
fazie oceny okresów przeszłych jest źródłem informacji o efektywności go-
spodarowania oraz pozycji przedsiębiorstwa w branży i na rynku. Pozwala
dobrze przygotować strategię rozwoju przedsiębiorstwa, w oparciu o którą
będzie realizowana przyszła działalność firmy.

MIEJSCE ANALIZY W SYSTEMIE

Analiza działalności przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej powinna
obejmować:
analizę otoczenia p.,
analizę ekonomiczną.

ANALIZA OTOCZENIA

dotyczy bieżących i przyszłych warunków funkcjonowa-

nia p. Ma na celu rozpoznanie szans i zagrożeń wynikających z otoczenia

oraz określenie na tej podstawie silnych i słabych jego punktów. W jej
skład wchodzą:
a. rynku,
a. konkurencji,
ocena warunków społecznych i prawnych.
Analiza rynku to:
badanie popytu na dobra, sposób ich dostaw na rynek, dystrybucja pro-
duktów,
ocena segmentacji rynku (charakterystyka demograficzna, geograficzna,
psychologiczna),
określenie wymagań rynku, przewidywanych trendów i zmian w rozmia-
rach popytu, dystrybucji, tworzenia nowych segmentów,
prognozy w zakresie cen, sposobów sprzedaży, kanałów dystrybucji, pro-
mocji wyrobów i usług.
Analiza konkurencji :
identyfikacja głównych konkurentów (rozmiary ich sprzedaży, wskaźniki
wzrostu, stopień integracji, silne i słabe strony),
ustalenie, w jakich grupach klientów konkurent ma lepsze, gorsze lub jed-
nakowe powodzenie i dlaczego,
reakcje konkurentów na wprowadzenie nowego wyrobu na rynek, zmiany
cen i środków reklamy.

ANALIZA EKONOMICZNA

to zasadnicza część analizy działalności p. Obejmuje

dwa działy: a. finansową , stanowiącą punkt wyjścia podstawowy zakres
analizy, która zajmuje się:
wstępną i rozwiniętą analizą bilansu, rachunku zysków i strat,
określeniem źródeł przychodów i kierunków rozchodów,
analizą wyniku finansowego i czynników go kształtujących,
analizą sytuacji finansowej badanej jednostki.
Analiza techniczno – ekonomiczna koncentruje się na ocenie poszcze-
gólnych odcinków dg przedsiębiorstwa:
ilości i asortymencie produkcji, metodach jej wytwarzania,
wyposażeniu technicznym,
zaopatrzeniu materiałowym i stopniu wykorzystania materiałów,
zatrudnieniu,
płacach,
wydajności pracy.
Ocenę stopnia wykorzystania poszczególnych czynników produkcji prze-
prowadza się z punktu widzenia ich wpływu na wyniki ekonomiczno-
finansowe p.
A. finansowa i ekonomiczna są ze sobą powiązane. Zadaniem a. f jest
ocena finansowej strony działalności p. w stosunku do okresów ubiegłych,
założeń planowych i wielkości osiągniętych przez inne firmy oraz na wyty-
czenie kierunków dalszych badań w zakresie czynników kształtujących
wyniki finansowe p. Wartość praktyczna analizy zależy od wyników uzy-
skanych w a. techniczno-ekonomicznej.

ZAKRES ANALIZY EKONOMICZNEJ W
PRZEDSIĘBIORSTWIE

ANALIZA EKONOMICZNA

Analiza finansowa

Analiza techniczno-ekonomiczna

1.

Wstępna analiza bilansu.

2.

Analiza rachunku zysków i
strat.

3.

Ustalenie i cena przepły-
wów pieniężnych.

4.

Analiza kondycji finanso-
wej przedsiębiorstwa.

5.

Czynnikowa analiza wyni-
ku finansowego (przycho-
dów ze sprzedaży i kosz-
tów).

1.

Analiza produkcji.

2.

Analiza zatrudnienia, płac
i wydajności.

3.

Analiza

wyposażenia

przedsiębiorstwa w środki
trwałe.

4.

Analiza gospodarki mate-
riałowej.

5.

Analiza postępu technicz-
nego i nowych uruchomień.

RODZAJE ANALIZ SPORZĄDZANYCH W
PRZEDSIĘBIORSTWIE

KLASYFIKACJA

ANALIZ

EKONOMICZNYCH

W

PRZEDSIĘBIORSTWIE

Do kryteriów wyodrębnienia analiz zalicza się:
Przeznaczenie analiz
a. zewnętrzna,
Określana jako sprawozdanie roczne. Przeznaczona dla akcjonariuszy, in-
westorów, udziałowców, banków, kooperantów, klientów. Właściwą funk-
cją sprawozdania jest informowanie o pozycji i rozwoju p. w minionym
okresie (najczęściej roku). Prezentuje ono całe p., jego wielkość, cele, po-
litykę i osoby nim kierujące. Informuje o oferowanych dobrach, systemie
sprzedaży, filiach i inn. Raport roczny obejmuje bilans i sprawozdanie o
stanie p. (funkcjonowanie, stan majątkowy, stan finansów i dochodów).
Niektóre p. wykorzystują sprawozdania do kreowania wizerunku firmy.
a. wewnętrzna
Uwzględnia potrzeby decyzyjne kierownictwa i innych szczebli zarządza-
nia. Jest określana jako ”system sterownia wynikiem” lub „ substytut sys-
temu zarządzania”. Zawiera a. podstawowych sprawozdań finansowych,
ocenę kondycji finansowej i jej determinantów. Szczególne znaczenie ma
a. wyniku w aspekcie efektywności gospodarowania.
Czas, którego dotyczą
a. retrospektywna
Ocen wyników działań podejmowanych w przeszłości, punkt wyjścia dla
zamierzeń bieżących i przyszłych.
a. bieżąca (operatywna)
Bieżąca ocena przebiegu podjętych zadań, sygnalizowanie zakłóceń w ich
realizacji i negatywnych skutkach zdarzeń gospodarczych.
a. prospektywna
Ustalenie i ocena różnych wariantów rozwiązań przed podjęciem decyzji
przy zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Służy wytyczaniu celów i
określaniu środków ich realizacji.
Zastosowane metody badawcze
a. funkcjonalna
polega na badaniu oddzielnych zjawisk przez osoby za nie odpowiedzialne
(np. a. kosztów własnych, dochodów ze sprzedaży, topień wykorzystania
maszyn i urządzeń). Wadą tak przeprowadzonych badań jest subiekty-
wizm i tendencyjność badacza oraz brak powiązań między zjawiskami i
procesami zachodzącymi w przedsiębiorstwie. Analiza mało przydatna w
bieżącym zarządzaniu, istotna w ex post.
a. kompleksowa

Przeprowadzenie oceny dg i stanu ekonomicznego z punktu widzenia po-
wiązań i zależności występujących między zj. gospodarczymi. Zawiera ca-
łościowe spojrzenie na dg. Dostarcza uporządkowanych obserwacji zjawisk
wyrażonych we wskaźnikach, ze wskazaniem zależności przyczynowo-
skutkowych.
a. decyzyjna
Badania wycinkowe, grupujące zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej
lub zrealizowanej decyzji. Dla określenia zależności między zjawiskami w
obrębie danej decyzji tworzy się ich ciągi w układzie przyczynowo-
skutkowym i chronologicznym (od uzyskanych rezultatów do przyczyn
pierwotnych).


Szczegółowość opracowania badań
a. ogólna
Obejmuje całokształt działalności p. Oparta na wąskiej grupie odpowied-
nio dobranych wskaźników syntetycznych. Brak w niej badań wzajemnych
zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi.
a. szczegółowa
Badanie określonego odcinka działalności lub problemu. Oparte na szero-
kim zakresie informacji i wskaźników umożliwiających uchwycenie zależ-
ności przyczynowo-skutkowych.

KLASYFIKACJA ANALIZ EKONOMICZNYCH W
PRZEDSIĘBIORSTWIE

PRZEZNACZENIE

ANALIZ

Analiza zewnętrzna

Analiza wewnętrzna

CZAS, KTÓREGO

DOTYCZĄ

ANALIZY

Analiza retrospektywna

Analiza bieżąca

Analiza prospektywna

RODZAJE ANALIZ, TECHNIKI I ETAPY ANALIZ

TECHNIKI PRAC ANALITYCZNYCH
Najczęściej wyodrębnia się dwa sposoby badania zjawisk gospodarczych:
indukcję i dedukcję. W praktyce stosuje uzasadnione jest indukcyjno-
dedukcyjne rozpatrywanie zjawisk. Sposób powyższy określa się mianem
redukcji lub weryfikacji.

METODA

to świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania dla

osiągnięcia określonego celu.

TECHNIKA

–

celowy i racjonalny sposób wykonywania prac w jakiejś dziedzi-

nie.

1. Indukcja (scalanie)
Metoda „od szczegółu do ogółu”
(od przyczyn do skutków, od czynników do wyników, na które te czynniki
oddziaływały).
Analiza rozpoczyna się od badania wykorzystania poszczególnych czynni-
ków produkcji. Następnie ustalany jest wpływ gospodarowania nimi na
wyniki finansowe p. niezbędna jest tu badanie wszystkich zjawisk szczegó-
łowych, niezależnie od ich wpływa na ostateczne wyniki dg podmiotu.

ZASTOSOWANE

METODY

BADAWCZE

Analiza funkcjonalna

Analiza kompleksowa

Analiza decyzyjna

SZCZEGÓŁO-

WOŚĆ

OPRACOWANIA

Analiza ogólna

Analiza szczegółowa

Ma zastosowanie w analizach krótko – średniookresowych, odcinkowych i
problemowych, które nie koniecznie muszą kończyć się syntezą dotyczącą
wyników pracy dla całego p. Ze wzgl. na pracochłonność rzadko stosowa-
na w przygotowaniu raportów rocznych.
Zalety indukcji:
wszechstronność, dokładność i wnikliwość badań,
analityk jest obiektywny z uwagi na nieznajomość ostatecznych wyników
aż do momentu poznania wszystkich zjawisk.

Schemat badania:

2. Dedukcja
Metoda „ od ogółu do szczegółu”
(od skutków do przyczyn, od wyników do czynników, które na nie wpłynę-
ły).
W badaniach przyjmuje się odwrotny kierunek niż w indukcji. W pierwszej
kolejności określa się wyniki finansowe, a dalej czynniki kształtujące ich
wielkość i stopień zmian. Można analizować tylko parametry mające za-
sadnicze znaczenie dla końcowych rezultatów (szczególnie negatywnie
wpływające).
Metoda ma zastosowanie w a. rocznych i wieloletnich. Trudniejsza niż in-
dukcja –analityk musi na podstawie ogólnych informacji o badanym zjawi-
sku oraz merytorycznej jego znajomości, prawidłowo sformułować syntezę
dotyczącą wyników badań.

Schemat dedukcji:

ANALIZA

ZJAWISK

SYNTEZA

WYNIKÓW

SYNTEZA

WYNIKÓW

ANALIZA

ZJAWISK

Redukcja (weryfikacja)
Obejmuje trzy kroki na drodze dojścia do celu:
sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzującej badane zjawisko,
zweryfikowanie prawidłowości tez i wniosków w toku prac analitycznych,
podsumowanie ustaleń dokonanych w części drugiej i sformułowanie syn-
tezy.
Ma ona szerokie zastosowanie, najmniej pracochłonna, pozwala na szybkie
uzyskanie wiarygodnych wyników badań.

Schemat ilustrujący postępowanie w metodzie redukcji:

ETAPY ANALIZY
W praktyce badania analityczne dzieli się na cztery etapy. Są to:
1. Analiza wstępna
Sprowadza się do określenia przedmiotu, zakresu i celu badań. Ustalane
są rodzaje i źródła informacji, metody badań i podstawy porównań, formy
ilustracji wyników analizy. Określa się odbiorców wyników. Zajmuje ona
ok. 10% czasu przeznaczonego na analizę.
Ogólna poznanie przedmiotu badań
Wymaga zebrania, usystematyzowania i zweryfikowania materiałów o ba-
danym zjawisku. Pozwalają na postawienie wstępnej diagnozy. Przygoto-
wanie tych materiałów zajmuje 40% ogółu czasu.
Badania szczegółowe
Rozłożenie przedmiotu badań na elementy składowe i przeprowadzeniu ich
badań w czasie i przestrzeni. Zbierane są informacje o czynnikach wpły-
wających na badane zjawisko, ich kierunku i sile oddziaływania. Ponadto

SYNTEZA

WSTĘPNA

ANALIZA

ZJAWISK

SYNTEZA

OGÓLNA

bada się wpływ i skutki oddziaływania danego zjawiska na pozostałe. Zaj-
muje ok. 30% czasu.
Ostateczna diagnoza zjawiska i sformułowanie wniosków
Służą one przygotowaniu projektu decyzji w zakresie usprawnienia funk-
cjonowania p. Pochłania ok. 20% czasu.

RODZAJE PORÓWNAŃ

Wartościowanie zjawisk gospodarczych, ocena kierunków ich zmian wy-
maga przyjęcia określonej

BAZY PORÓWNAŃ

. Pozwala to ustalić odchylenia

stanowiące podstawę do oceny pozytywnej lub negatywnej. W metodzie
porównań ocenia się przynajmniej dwie wielkości ekonomiczne. Jedna jest
wielkością ocenianą (rzeczywiście osiągniętą), druga- stanowi podstawę
porównań, tzw. bazę odniesienia.
Porównujemy wielkości wyrażające tę samą treść lub o różnej treści, ale
powiązane ze sobą i od siebie zależne. Porównując większą zbiorowość, za
wynik przyjmuje się średnią arytmetyczną, medianę lub dominantę.
W sytuacji, gdy nie można doprowadzić do bezpośredniego porównania
danych, należy wyeliminować w ich obrębie zmiany:
1. Metodologiczne
Wynikają z różnic w treści i sposobie liczenia różnych wielkości ekono-
micznych.
2. Finansowe
Powstają w wyniku zmian cen sprzedaży wyrobów, robót i usług lub cen
zakupu surowców, materiałów i usług. W celu doprowadzenia do porów-
nywalności danych z tytułu zmian cen, stawek, taryf i opłat, należy dane
roku poprzedniego przeliczyć wg cen roku bieżącego. W przeliczeniach
można posłużyć się średnimi wzrostami cen w roku badanym w relacji do
roku poprzedniego.
3. Organizacyjne
Są wynikiem restrukturyzacji p., ich podziału, tworzenia nowych pg., wy-
łączania z p. spółek usługowych. Porównywalność w tym przypadku polega
na przeliczeniu danych okresu ubiegłego na warunki organizacyjne wystę-
pujące w końcu okresu bieżącego.
4. Przedmiotowe
Dotyczą przedmiotu działalności jednostki gospodarczej zmieniającej się w
czasie ze względu na dopasowanie do potrzeb rynku, doskonalenia proce-
su wytwarzania, zmian konstrukcyjnych i technologicznych. Im dłuższy
upływ czasu, tym trudniej porównywać asortyment. Zmiany w przedmiocie
działalności traktuje się jako czynniki kształtujące badane wielkości
ekonomiczne.

Poprawność wyników w metodzie porównań zapewnia przyjęcie odpowied-
niej bazy odniesienia tych wielkości. Porównania można podzielić na:
Wewnętrzne

W ich obrębie porównuje się wielkości analizowane z postulowanymi oraz z
wielkościami roku poprzedniego. Wielkości postulowane to dane w pla-
nach, wstępnych kalkulacjach, kosztorysach, warunkach umów z klienta-
mi.
Porównania w czasie służą ocenie dynamiki zjawisk, rozmiarów i tempa
tych zmian w badanym okresie, w relacji do okresów ubiegłych lub okresu
przyszłego. W ramach porównań w czasie można wyróżnić:
p. przy wykorzystaniu stałej bazy odniesienia (wielkości z tego samego
okresu) – ustalenie wskaźników dynamiki zjawiska i określenie jego ten-
dencji rozwojowej,
p. przy wykorzystaniu podstawy zmiennej (porównania łańcuchowe) – od-
niesienie wielkości osiągniętych każdorazowo z wielkościami okresu po-
przedniego.


Zewnętrzne
Dostarczają informacji o pozycji ocenianego podmiotu w stosunku do in-
nych jednostek gospodarczych. Nie zastępują one porównań wewnętrz-
nych, ale stanowią ich uzupełnienie.
Porównania między podmiotami należy ograniczyć do relacji ekonomicz-
nej (rentowność sprzedaży) lub do poszczególnych odcinków działal-
ności gospodarczej . Prawidłowe przeprowadzenie porównań wymaga:
porównywalności danych liczbowych,
metodycznej porównywalności przedmiotu porównań.
Ważne jest uwzględnienie takiego samego okresu. Porównania przeprowa-
dza się w układzie branżowym. Dane badanego podmiotu można po-
równać z:
wielkościami firmy najbardziej zbliżonej wielkością (rozmiar, asortyment,
technologia wytwarzania),
wielkościami kilku p. w branży – porównywanie z wartościami ekstremal-
nymi,
wielkościami średniobranżowymi opracowanymi przez firmy auditingowe.

W gospodarce rynkowej podstawą porównań są także standardy (wielko-
ści wskaźnika płynności finansowej, zadłużenia, itp.). Analizy porównaw-
cze powinny obejmować swym zakresem od 3 do 5, a nawet 10 lat.

Porównanie wielkości ekonomicznej z bazą odniesienia pozwala ustalić

ODCHYLENIA

. Wyróżnia się:

1. Odchylenia bezwzględne
Stanowią różnice między cechami tych samych zjawisk, ustalonych przez
porównanie z wzorcami, w czasie lub przestrzeni.

∆ S = S

1

– S

0

S

1

– badane zjawisko w okresie sprawozdawczym,

S

0

– badane zjawisko wg bazy odniesienia.

2. Odchylenia względne
To różnice występujące przy porównaniu cech dwóch różnych zjawisk.
tempo rozwoju jednego z nich określa tempo drugiego.

∆ S’ = S

1

– (S

0

* B)

lub

∆ S’ = S

0

* (A - B)

A – wskaźnik dynamiki (wykonania planu ) zjawiska badanego,
B - wskaźnik dynamiki (wykonania planu ) zjawiska podstawowego.

METODY RACHUNKOWE W ANALIZACH

Metody rachunkowe stosowane w analizach stanowią techniczne sposoby
rozliczania wpływu kilku czynników na pewną wielkość, w warunkach za-
leżności przyczynowo-skutkowych zachodzących między nimi. Wykorzy-
stywane są w badaniach retrospektywnych i bieżących. stosowane dotych-
czas metody pozwalają odpowiedzieć na pytanie , co jest przyczyną od-
chyleń badanego zjawiska od przyjętego wzorca oraz jaki jest kierunek i
sił oddziaływania poszczególnych czynników na to zjawisko. Do metod ra-
chunkowych należą:
Podstawień łańcuchowych.
Reszty.
Różnic cząstkowych.
Wskaźnikowa.
Funkcyjna.
Podstawień krzyżowych.

Dotychczas nie opracowano metody pozwalającej na całkowicie dokładne
odchyleń cząstkowych od bazy odniesienia. Obliczone odchylenia nie sta-
nowią przesłanki do podejmowania decyzji, nie niosą skutków finanso-
wych dla p. Wyrażają różnice spowodowane przyczynami wtórnymi, które
powinny stanowić punkt wyjścia do wytyczania badań szczegółowych.

FORMY PREZENTACJI WYNIKÓW

Wyniki badań analitycznych mogą być zestawione w formie:
Liczbowej
Znajduje ona zastosowanie w odniesieniu do zjawisk w pełni mierzalnych
(charakterystyka , określenie wzajemnych związków i zależności za pomo-
cą liczb). Liczby prezentuje się w postaci szeregów czasowych i tablic.
Graficznej

Zmiany w badanym zjawisku i wzajemne zależności różnych zjawisk
przedstawiane za pomocą wykresów. Dobór rodzaju wykresu zależy od
charakteru prezentowanych danych. Forma graficzna jest bardzo czytelna.
Umożliwia syntetyczne przedstawienie tendencji rozwojowej kilku bada-
nych zjawisk gospodarczych.
Opisowej
Stanowi uzupełnienie powyższych form. Służy:
prezentacji danych nieliczbowych,
wyrażaniu ocen i opinii o zjawiskach zilustrowanych danymi liczbowymi,
sformułowania diagnoz, wniosków i propozycji dotyczących decyzji
usprawniających badane zjawisko.
Powinna się odznaczać zwięzłością sformułowań, udokumentowaniem,
konkretnością stwierdzeń, ocen, wniosków i propozycji wraz z określeniem
ich skutków dla działalności i wyników finansowych podmiotu.

PODSTAWOWE SPRAWOZDANIA FINANSOWE

ŹRÓDŁA INFORMACJI

Przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności, wynikach i sytua-
cji ekonomiczno-finansowej p., stanowiących podstawę podejmowania de-
cyzji to cel analizy finansowej. o wynikach a.f. decydują materiały źródło-
we. Można je podzielić na grupy:
Materiały wewnętrzne, zawierające dane o p.
Dane o p. mogą mieć charakter:
ewidencyjny
dane te wynikają z prowadzonej w p. ewidencji (księgowość, kalkulacja,
sprawozdawczość finansowa i rzeczowa, poprzednie analizy ekonomiczne,
plany, dokumentacja konstrukcyjno-technologiczna),
pozaewidencyjny
Zalicza się do nich: protokoły z zebrań w p., sprawozdania z posiedzeń
zarządu i rady nadzorczej, protokoły pokontrolne.

Podstawowym źródłem informacji są :

BILANSE

,

RCHUNKI ZYSKÓW I STRAT

,

RACHUNKI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

.

Sporządzane w formie standardowej,

uregulowanej przepisami prawnymi (wyjątek –cash flow).
B. i RZS umożliwiają statyczną i dynamiczną ocenę stanu i wyników finan-
sowych p. Na ich podstawie sporządzany jest CF. Daje on obraz przepływu
środków pieniężnych w p. oraz kierunkach ich zagospodarowania.
Poza sprawozdaniami przygotowanymi wg wzorów, podmioty publikują w
prospektach emisyjnych B. i RZS w formie uproszczonej. Zawierają one
dane za okres 3 lat, co ułatwia ocenę sytuacji majątkowej i finansowej
partnerów współpracujących z podmiotem.

Istotne znaczenie mają

NOTY UZUPEŁNIAJĄCE

dotyczące kształtowania się

ważniejszych pozycji bilansu i rach. zis. Wyjaśniają bliżej ich treść za po-
mocą liczb i opisowo. Noty do B. mogą dotyczyć:
środków trwałych , ich struktury, stopnia umorzenia, przyrostu, likwidacji
w okresie sprawozdawczym, wartości księgowej,
zapasów i ich struktury w układzie rzeczowym i czasowym,
należności u ważniejszych dłużników, wielkości należności przeterminowa-
nych,
zobowiązań długoterminowych, struktury zadłużenia, struktury czasowej
zobowiązań, średniej wielkości oprocentowania,
zobowiązań krótkoterminowych wobec instytucji finansowych, dostawców.
W notach do RZS zawarte są informacje o:
sprzedaży, z uwzględnieniem rynków i rodzajów produktów,
kosztach w układzie rodzajowym,
kosztach osobowych,
zysku i jego strukturze.

Dodatkowe źródło danych do analiz stanowią

RAPORT AUDYTORÓW

będące

orzeczeniami biegłych księgowych.

Materiały zewnętrzne, informujące o otoczeniu p.
Dane dotyczące najważniejszych konkurentów, branż, regionów. Umożli-
wiają porównywanie pozycji finansowej danego p. z otoczeniem. Informa-
cje te są publikowane przez same podmioty lub wyspecjalizowane firmy.

BILANS I JEGO WSTĘPNA ANALIZA

TREŚĆ BILANSU
B. to podstawowe sprawozdanie prezentujące stan majątku i źródła jego
finansowania na dany moment (obraz statyczny).
Aktywa – ogół składników majątkowych w ujęciu wartościowym. Są środ-
kami gospodarczymi będącymi własnością podmiotu, wykorzystywanymi
przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością.
Mogą mieć charakter majątku trwałego lub obrotowego. Część A. wystę-
puje w formie rzeczowej (środki trwałe, materiały, wyroby gotowe), część
tylko wartościowo (gotówka, należności, papiery wartościowe).
Pasywa – źródła finansowania majątku. Mają tylko postać wartościową.
aktywa p. muszą znajdować odzwierciedlenie w pasywach, stąd globalne
sumy aktywów i pasywów muszą być równe.
Cechą charakterystyczną B. jest fakt, iż stan końcowy to równocześnie
stan początkowy w bilansie otwarcia następnego okresu obrachunkowego.
B. to rachunek statyczny, stąd nie wykazuje strumieni wartości towarzy-
szących prowadzonym przez podmiot operacjom, ale ujmuje ich skutki,
widoczne w zmienionych wartościach A i P.

UKŁAD BILANSU

W Polsce uregulowany jest rozporządzeniem Ministra Finansów. Umożliwia
to jednoznaczną ocenę jego prawidłowości. Pozwala na porównanie da-
nych bilansowych różnych firm ze względu na jednorodną pod względem
ekonomicznym treść poszczególnych pozycji A i P.

A. i P. ujęte są w określonej, logicznej kolejności, łączone w grupy o zbli-
żonej treści ekonomicznej.
Po stronie A. składniki majątkowe uszeregowane są wg zwiększającego
się stopnia płynności, tzn. łatwości zamiany na gotówkę (uwzględniając
cykliczność operacji)- majątek trwały- cykl dłuższy niż rok, majątek obro-
towy- od zapasów, przez należności do gotówki.
W urzędowym wzorze bilansu pozycje A. ujęte są w cztery grupy od A do
D:
A – aktywa zmniejszające kapitały własne
Stanowią zadeklarowane, a nie wniesione do spółki, kapitały własne. Wy-
stępują, gdy przy emisji akcji gotówkowych ograniczono się do częściowe-
go zainkasowania kwot subskrybowanych przez akcjonariuszy. Nie jest
możliwe takie rozwiązanie w przypadku sp. z o.o.. Nie wniesione kapitały
pomniejszają kapitały własne, jakimi p. dysponuje, stąd w rachunku ren-
towności bierze się pod uwagę kapitał faktyczny, nie zadeklarowany.
B – stan majątku trwałego
Wykazuje stan majątku wg wartości netto. Obejmuje:
majątek rzeczowy:
nabyte grunty i tereny,
budynki i budowle,
maszyny i urządzenia,
środki transportu, których wartość przekracza 10 mln PNL, a okres użyt-
kowania –1 rok,
wyposażenie,
inwestycje w toku,
wartości niematerialne i prawne (podlegające amortyzacji):
nabyte prawa majątkowe, szczególnie: wynalazki, patenty, znaki towaro-
we, prawa autorskie, wzory, modele, know-how,
wniesiona przez wspólników skapitalizowana równowartość najmu lub
dzierżawy środków trwałych pozostawionych do dyspozycji sp,
nabyte oprogramowanie komputerów,
wartość firmy, koszty organizacji i zgromadzenia kapitału założycielskiego,
finansowe składniki majątku:
pożyczki,
papiery wartościowe gwarantujące ich nabywcom wyłącznie dochody za
korzystanie z zainwestowanego kapitału.
C – majątek obrotowy
Majątek uszeregowany wg rosnącej płynności finansowej. W skład MO
wchodzą:
zapasy:
wartość surowców i materiałów w magazynach,
wartość produkcji w toku,
wartość zapasów wyrobów gotowych,

wartość zapasów towarów w magazynach,
wartość zapłaconych zaliczek na poczet przyszłych dostaw materiałów i
towarów nie rozliczonych do końca roku bilansowego,
należności krajowe i zagraniczne z tytułu:
dostaw, robót i usług,
opłat oraz innych rozrachunków publiczno-prawnych,
wynagrodzeń za pracę,
od pracowników, os. fizycznych, prawnych, instytucji, organizacji,
roszczenia sporne, wykazane wg wartości w chwili ich powstania,
środki pieniężne:
gotówka w kasie i na rachunkach bankowych,
wartość weksli i czeków obcych,
środki pieniężne w drodze,
krótkoterminowe papiery wartościowe zakupione w celu odsprzedaży; mo-
gą być substytutami środków pieniężnych,
nie rozliczone zaliczki na poczet dostaw zapasów w przyszłych okresach.
D – inne aktywa
środki wydzielone podległym jednostkom,
nieobligatoryjne odpisy z wyniku finansowego.


Po stronie P. wykazuje się pozycje wg stopnia pilności ich zwrotu. W
pierwszej kolejności podaje się kapitały własne, dalej zobowiązania długo-
terminowe (kredyty i pożyczki) z terminem płatności przekraczającym rok,
następnie zobowiązania krótkoterminowe.


Strona P zawiera 5 grup źródeł finansowania:
A - Kapitały własne
Obejmują:
k. pierwotne powstające z wkładów właściciela, wspólników, wpłat udzia-
łów, wpłat dokonanych przez akcjonariuszy,
k. powstałe na podstawie przepisów zobowiązujących do ich utworzenia,
tworzone przez jg z zysku po opodatkowaniu rezerwy lub fundusze celo-
we,
zyski nie rozliczone w latach poprzednich i zatrzymane z roku bieżącego.

W zależności od formy organizacyjno-prawnej KW są:
fundusz założycielski, f. p. oraz f. specjalne w p.p.,
k: zakładowy, zapasowy, rezerwowe w spółkach kapitałowych,
fundusze: udziałowy, zasobowy i specjalne w spółdzielniach.

W spółce z o.o. kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Podczas trwania
sp. nie wolno zwracać udziałów wspólnikom. W sp. akcyjnej kapitał zakła-
dowy dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. KW w sp.a. obej-
muje:
k. akcyjny uprzywilejowany,
k akcyjny zwykły,

zakumulowane zyski, które powstają , gdy p. nie wypłaca w formie dywi-
dend dla akcjonariuszy osiągniętego w poszczególnych latach zysku lecz
przeznacza go na uzupełnienie KW.
B – Zobowiązania z tytułu wykorzystanych kredytów bankowych i
innych źródeł
P. może zaciągać kredyty i pożyczki podlegające zwrotowi w okresie prze-
kraczającym rok (do 3 lat- średnioterminowe, powyżej- długoterminowe).
W ostatniej pozycji wykazuje się kredyty i pożyczki nie spłacone w termi-
nie. Wielkość tej pozycji świadczy o płynności finansowej podmiotu.
C – Zobowiązania
Na stan zobowiązań składają się:
z. z tytułu dostaw, robót i usług,
z. wynikające z wydanych weksli,
z. z tytułu podatków, opłat oraz innych rozrachunków publiczno-prawnych,
z. z tytułu wynagrodzeń za pracę według wartości ustalonej przy ich po-
wstaniu.
D – Fundusze specjalnego przeznaczenia
Bez względu na formę prawną, w B. ujmuje się wysokość pobranych przy-
chodów, dotyczących przyszłych okresów po roku obrachunkowym i wyso-
kość rezerw na koszty przyszłych okresów przypadające na bieżący rok
sprawozdawczy.
Źródłem finansowania majątku mogą być rezerwy tworzone w ciężar strat
nadzwyczajnych. Są one przeznaczone na pokrycie strat wynikających z
należności od dłużników, postawionych w stan upadłości.
E – Wynik finansowy wykazany w rachunku zysków i strat

ANALIZA BILANSU

Obejmuje dwa etapy:
Wstępną analizę bilansu
Koncentruje się na badaniu:
struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury A.,
struktury kapitałowej, poprzez ustalenie wskaźników struktury P.,
struktury kapitałowo-majątkowej.
Analiza może być przeprowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym.
Analiza statyczna dotyczy struktury majątku p. i źródeł jego finansowa-
nia w wybranym momencie. Ujęcie dynamiczne pozwala ocenić kierunki
zmian tej struktury oraz dynamikę poszczególnych elementów A. i P. przez
porównanie danych z kilku kolejnych lat. Przeprowadzenie dynamicznej
wstępnej analizy wymaga wykorzystania:
wskaźników dynamiki, określających kierunek i stopień zmian poszczegól-
nych el. B, w porównaniu do ich poziomu w B. wcześniejszych,
wskaźników struktury, wskazujących na udział poszczególnych pozycji
majątku i źródeł ich finansowania w ogólnych ich wielkościach.
Wskaźnikową analizę bilansu
Stanowi rozwiniecie analizy wstępnej. Oparta na badaniu wzajemnych re-
lacji zachodzących między poszczególnymi elementami A. i P.

STRUKTURA MAJĄTKU I KAPITAŁÓW

S

TRUKTURA MAJĄTKOWA

informuje o sposobie zaangażowania k. podmiotu. W

jej badaniu podstawowe znaczenie mają wskaźniki wyposażenia p. w
określone środki gospodarcze. Najistotniejsze z nich to wskaźniki wyposa-
żenia w środki trwałe i obrotowe. Udział trwałych składników jest bezpo-
średnio związany z kwotą osiąganych przez p. przychodów. Im większy
udział, tym mniejsza zdolność do wypracowania przychodu.

W badaniu

STRUKTURY KAPITAŁÓW

podstawowe znaczenie mają wskaźniki:

wyposażenia p. w KW,
obciążenia p. zobowiązaniami długoterminowymi,
wyposażenia p. w KS,
obciążenia p. kredytami krótkoterminowymi,
obciążenia p. zobowiązaniami bieżącymi.

Posługując się 1 i 2 wskaźnikiem można ustalić pionową strukturę kapita-
łów finansujących majątek.

STRUKTURA KAPITAŁOWO – MAJĄTKOWA

Za punkt wyjścia w tej części analizy uznaje się ustalenie udziału KW w
finansowaniu majątku trwałego. Jeśli MT jest w pełni pokryty KW, to za-
chowana zostaje złota reguła bilansowania. Zgodnie z nią MT powinien
być finansowany z KW, bo oba składniki są w dyspozycji p. przez długi
okres czasu.

Przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej kwota KS powinna prze-
kraczać wartość MT o bardzo niskim stopniu płynności , zapewniając pew-
ne pokrycie tymi kapitałami środków obrotowych. W przeciwnym razie
podmiot straci bieżącą zdolność regulowania zobowiązań płatniczych.
Pozostałe środki obrotowe finansowane są kapitałami krótkoterminowymi.
Gdy KK w pełni pokrywa MO, to zachowana jest złota reguła bilansowa w
odniesieniu di MO.
W praktyce część MO finansowana jest KS (nosi on miano kapitału obro-
towego lub pracującego ). Jego zadane to zmniejszenie ryzyka wynika-
jącego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należno-
ści), bądź wynikającego ze strat związanych z tymi środkami (trudność ze
sprzedażą wytworzonych dóbr). Ułatwia zachowanie płynności finansowej
firmy.

Poziomy kapitału obrotowego

Dodatni

Dodatnia różnica między KS a MT oznacza, że część środków obrotowych
jest finansowana kapitałami długoterminowymi i stąd pozostaje w ciągłej
dyspozycji podmiotu. KD, stanowiący KO, może być:
w pełni KW,
sumą KW i ZD,
tylko kapitałem obcym pochodzącym z pożyczek lub kredytów.
Za korzystanie z kapitału obcego p. płaci odsetki. Angażowanie tych kapi-
tałów w dg jest korzystne, gdy średni wskaźnik KS przekracza wyso-
kość obowiązującej stopy procentowej.
Zerowy
Jest to przypadek teoretyczny i może występować okresowo.
Ujemny
Część środków trwałych, wiążących na długi okres środki pieniężne, finan-
sowana jest ZK. Dotyczy to firm handlowych wydłużających terminy płat-
ności zobowiązań za dostarczone towary, a otrzymujących na bieżąco go-
tówkę w momencie ich sprzedaży. Mają krótsze terminy realizacji należno-
ści niż terminy płatności zobowiązań. Powoduje to powstawanie wolnych
środków pieniężnych, z których można sfinansować MT.
Badanie struktury majątkowo-kapitałowej przy wykorzystaniu KO sprowa-
dza się do ustalenia relacji między KO a majątkiem p. ogółem lub tylko
MO.

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

KONSTRUKCJA RZiS
Rachunek ZiS to rodzaj „filmu”, który w miarę upływu czasu i trwania
działalności eksploatacyjnej rejestruje tworzenie się wyniku finansowego.
Operując wielkościami strumieniowymi, grupuje:
wszystkie przychody uzyskiwane ze sprzedaży wyprodukowanych dóbr,
przychody ze sprzedaży w ramach działalności handlowej,
przychody z operacji finansowych,
odpowiadające tym rodzajom działalności koszty i straty.

PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO

wyrażają przychody skorygowane o VAT.

Przychody ze sprzedaży wyrobów, usług, towarów pomniejszone o koszty
ich wytworzenia bądź wartość towarów w cenie ich nabycia pozwalają na
obliczenie

ZYSKU BRUTTO

.

ZB

pomniejszony o koszty operacyjne (k. zarządu

+ k. amortyzacji + k. sprzedaży) daje

ZYSK

/

STRATĘ OPERACYJNĄ

. Jest to wy-

nik na podstawowej działalności przedsiębiorstwa.
Dalsza część rachunku przedstawia dochody i koszty na pozostałej działal-
ności.

POZIOMY TWORZENIA Rzis

W konstrukcji można wyróżnić kilka poziomów. Najważniejsze z nich to:
Eksploatacyjny
Finansowy
Nadzwyczajny

Suma wyniku finansowego z działalności eksploatacyjnej i finansowej sta-
nowi wynik z bieżącej działalności podmiotu. Po skorygowaniu go o
podatek obrotowy, dotacje przedmiotowe i inne obciążenia oraz zwiększe-
nia przychodów ze sprzedaży otrzymuje się wynik finansowy z działal-
ności gospodarczej. Dalsza korekta dotyczy zysków i strat nadzwyczaj-
nych, po uwzględnieniu których uzyskuje się wynik brutto, będący pod-
stawą opodatkowania podatkiem dochodowym.

W podmiotach, w których wynikiem finansowym jest strata, w RZiS nie
występują elementy podziału wyników, a w sprawozdaniach należy przed-
stawić źródła pokrycia strat.

W Polsce dopuszcza się dwa warianty rachunków. Różnią się one sposo-
bem ujęcia w nich kosztów:
Kalkulacyjny
Umożliwia wykazanie związku kosztów z celem, dla osiągnięcia którego
zostały poniesione. Uwzględnia przy rozliczeniu kosztów produkcji nieza-
kończonej oraz wydzielenie kosztów kolejnych etapów produkcji i kosztów
funkcji związanych z przedmiotem działalności.
Rodzajowy
Ogólna suma kosztów zostaje skorygowana o różnicę stanu produktów i
rozliczeń międzyokresowych na początek i koniec roku.

Podstawową grupę elementów składowych wyniku finansowego stanowią
przychody ze sprzedaży produktów. W rachunku możliwe jest ich wyspe-
cyfikowanie wg rodzajów wytwarzanych dóbr, geograficzno-gospodarczych
kierunków sprzedaży, określonych rodzajów odbiorców.
Koszty odpowiadające przychodom ze sprzedaży (ujęte w rachunku kalku-
lacyjnym) obejmują:
techniczny koszt wytworzenia
materiały bezpośrednie,
płace bezpośrednie z narzutami,
koszty wydziałowe,
koszty zarządu, związane z utrzymaniem komórek organizacyjnie zalicza-
nych do zarządu i działających na rzecz całości,
koszty sprzedaży, obejmujące wszystkie koszty związane z realizacją tej
funkcji w p.,
koszty handlowe.

Druga grupa przychodów dotyczy sprzedaży towarów. Pomniejszone o ich
wartość w cenie nabycia, dają wynik na sprzedaży.
Kolejna grupa przychodów to te z operacji finansowych. Należą do nich:
przychody ze sprzedaży papierów wartościowych,
przychody z udziału w spółkach,
dywidendy i odsetki od udzielonych kredytów i pożyczek,
dyskonto uzyskane przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów warto-
ściowych,

dodatnie różnice kursowe.
Wynik na działalności finansowej jest różnicą między przychodami a kosz-
tami operacji finansowych. Wśród tych drugich wyróżnia się:
wartość nabycia sprzedanych papierów wartościowych,
odsetki od obligacji,
odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek,
dyskonto zapłacone przy sprzedaży weksli, czeków obcych i papierów war-
tościowych,
ujemne różnice kursowe.

Pozostałe przychody pochodzą ze sprzedaży materiałów i likwidowanego
majątku. Przychodom tym odpowiadają pozostałe koszty ich uzyskania, w
tym:
wartość w cenach nabycia sprzedanych materiałów,
wartość początkowa sprzedanych lub zlikwidowanych środków trwałych i
wyposażenia umniejszona o ich umorzenie,
koszt nabycia sprzedanych, przekazanych nieodpłatnie lub odpisanych in-
westycji rozpoczętych.

W rachunku ZiS uwzględnia się także:
Podatek obrotowy, dotacje przedmiotowe i inne o podobnym charak-
terze zwiększające lub zmniejszające wynik na sprzedaży.
Dotacje przedmiotowe z budżetu wyrównują przychody ze sprzedaży w p.,
w których koszty wytworzenia są wyższe niż ich ceny.
Straty i zyski nadzwyczajne jako pieniężne skutki zdarzeń losowych, po
uwzględnieniu kosztów usuwania szkód oraz przyznanych odszkodowań i
wynikające z dg podmiotu szkody, niedobory, koszty, które nie mogą być
wliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Podatek dochodowy, od wzrostu wynagrodzeń i inne obciążenia zy-
sku.

WSTĘPNA ANALIZA Rzis

Obejmuje:
Ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentu-
jących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy i inne wielkości
ekonomiczne, w kolejnych latach badanego okresu.
Badanie relacji zachodzących między poszczególnymi wielkościami eko-
nomicznymi w rachunku.

Zmiany wielkości ekonomicznych mogą być wyrażone w kwotach absolut-
nych lub w procentach w stosunku do poprzedniego okresu. To drugie po-
dejście ułatwia sporządzanie analiz prospektywnych.

SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

TREŚĆ
Cash flow obrazuje wpływy i wydatki środków pieniężnych w toku dg
podmiotu. Sporządzany na podstawie B i RZiS oraz informacji uzupełnia-
jących do nich. Wzory cash flow nie są ściśle określone przepisami, jedy-
nie te zamieszczane w prospektach emisyjnych reguluje rozporządzenie
RM.

Przepływy środków pieniężnych to rezultat transformacji środków w MT i
MO. Znajdują one odbicie w zmianach struktury A i P w roku obrachunko-
wym i zmianach poszczególnych pozycji RZiS.

Punktem wyjścia przy sporządzaniu CF jest ustalenie nadwyżki finansowej,
jaką podmiot wygospodarował w okresie bilansowym. Składa się na nią
zysk po opodatkowaniu (zysk netto), amortyzacja środków trwałych, wy-
posażenia oraz wartości niematerialnych i prawnych. Uwzględnienie odpi-
sów amortyzacyjnych jest uzasadnione faktem, iż kwoty zaliczane do
kosztów z tytułu amortyzacji są odzyskiwane w wyniku przychodów ze
sprzedaży, ale nie wymagają w danym okresie zrównoważenia wydatkami
pieniężnymi, stąd mogą być wykorzystywane na określone cele.

Innymi źródłami przychodów są:
Długoterminowe
nowe akcje lub udziały do funduszu założycielskiego, zwiększające KW,
zaciągane kredyty i pożyczki.
Krótkoterminowe
zwiększanie zobowiązań (wobec dostawców, instytucji publiczno-
prawnych),
zmniejszanie stanu środków obrotowych (zapasów, należności), w których
zamrożone są środki pieniężne.

RODZAJE
Wyróżnia się:
Pozwalające ustalić zmiany w stanie środków pieniężnych.
Do ustalenia zmian w stanie środków pieniężnych można wykorzystać
zestawienie źródeł i zastosowań przychodów. Sprawozdanie pokazu-
je z jakich źródeł zgromadzono zasoby finansowe i na jakie cele zostały
wykorzystane. Można więc odczytać wielkość odpływów i ich przeznacze-
nie. W tego rodzaju sprawozdaniu zmiany w stanie środków pieniężnych
mogą być umieszczone w części dotyczącej źródeł przychodów, gdy odno-
towano ich spadek lub w sposobach wykorzystania, gdy stan zwiększył

się. Zmiany można wykazać w odrębnej części – są wtedy różnicą między
sumą przychodów a sumą wydatków.
Cash flow podaje zbilansowane zapotrzebowanie na kapitał ze źródłami
jego pozyskania.
Powalające określić zmiany w kapitale obrotowym.
Ten rodzaj sprawozdania odpowiada wersji sprawozdań zamieszczanych w
prospektach emisyjnych akcji wprowadzanych do publicznego obrotu.
W pierwszej części umieszcza się źródła przychodów:
wewnętrzne – zysk netto, amortyzacja, inne przychody,
zewnętrzne – sprzedaż akcji i obligacji, kredyty i pożyczki długotermino-
we.
Część druga to sposoby zagospodarowania tych przychodów. Przeznacza
się je na inwestycje, spłatę kredytów i pożyczek, na dywidendy, wykup
obligacji i odsetki od nich.
Różnica między łącznymi przychodami a ich wykorzystaniem obrazuje
zmianę stanu KO. Składają się na nią:
zmiany MO – zapasów, należności, środków pieniężnych, krótkotermino-
wych papierów wartościowych,
zmiany zobowiązań bieżących – kredyty krótkoterminowe i przetermino-
wane(wobec banków), wobec pracowników, dostawców,
różnice stanu rozliczeń międzyokresowych.

PODSTAWOWE GRUPY MAJATKU I ŹRÓDEŁ ICH
FINANSOWANIA

AKTYWA

PASYWA

Aktywa zmniejszające kapitały wła-
sne
I Należne wpłaty na poczet kapitału
Majątek trwały

I Rzeczowe i zrównane z
nimi składniki
II Wartości niematerial-
ne i prawne

Kapitały własne

I Kapitały
II Kapitał ze sprzedaży
akcji własnych powyżej
nominału
III Fundusze
IV Zmiany kapitałów w

III Finansowe składniki
majątku

Majątek obrotowy
I Zapasy

II Należności i roszcze-
nia
III Środki pieniężne
IV Krótkoterminowe pa-
piery wartościowe
V Rozliczenia międzyok-
resowe
Inne aktywa

skutek przeszacowania
A lub P
V Nie rozliczony wynik z
lat ubiegłych
VI Wieloletnie rezerwy
celowe
Kredyty bankowe i
pożyczki
I Długoterminowe
II Pozostałe kredyty i
pożyczki
III Kredyty bankowe i
pożyczki

przetermino-

wane
Zobowiązania, fundu-
sze specjalne i rozli-
czenie

międzyokre-

sowe
I Zobowiązania
II Fundusze specjalne
III Rozliczenia międzyo-
kresowe
Rezerwy i inne pasy-
wa
I Rezerwy
II Inne pasywa
Wyniki

finansowy

netto
zysk (+)
strata (-)

AKTYWA OGÓŁEM

PASYWA OGÓŁEM