A

B

C

U

n

ii

E

u

ro

p

e

js

k

ie

j

A

B

C

U

n

ii

E

u

ro

p

e

js

k

ie

j

INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Uk³ad instytucjonalny Wspólnot Europejskich

wywodzi siê z sytemu demokratycznego przyjêtego
przez ich pañstwa cz³onkowskie. Jednostkowe roz-
wi¹zania i kompetencje poszczególnych organów s¹
wprawdzie w skali wspólnotowej inne ni¿ w skali
narodowej, ale zachowano podstawow¹ dla sys-
temu demokratycznego zasadê rozdzielenia w³adzy
ustawodawczej, w³adzy wykonawczej i w³adzy
s¹downiczej.

Statutowe instytucje Wspólnot Europejskich, w

tym instytucje g³ówne: Rada UE, Komisja Europejska,
Trybuna³ Sprawiedliwoœci i Trybuna³ Obrachunkowy
oraz instytucje pomocnicze: Komitet Ekonomiczno-
Spo³eczny i Komitet Regionów zosta³y utworzone na
podstawie odpowiednich zapisów traktatowych.
Najwy¿sza natomiast instytucja, jak¹ jest Rada
Europejska, powsta³a w sposób samoistny, bez
stosownych zapisów umownych, i dopiero Jednolity
Akt Europejski z 1986 r. stworzy³ podstawê prawn¹
dla jej funkcjonowania, nie czyni¹c z niej jednak
organu Wspólnot Europejskich, ani te¿ nie definiuj¹c
jednoznacznie jej zadañ. Wiod¹ca rola Rady
Europejskiej zosta³a przypieczêtowana przez traktat
z Maastricht z 1992 r.

Unia Europejska, powo³ana na mocy traktatu z

Maastricht, nie dysponuje w³asnymi instytucjami,
opiera siê natomiast w swej dzia³alnoœci na wspo-
mnianych wy¿ej instytucjach Wspólnot Europejskich.

W ramach przygotowañ do rozszerzenia Unii

Europejskiej na Wschód istnia³a potrzeba przepro-
wadzenia reformy wspólnotowych instytucji, tak aby
nawet przy znacznie powiêkszonym sk³adzie cz³on-
kowskim Unii mog³y one efektywnie funkcjonowaæ.
Zmiany instytucjonalne w wyniku Traktatu amster-

Uk³ad instytucjonalny Wspólnot Europejskich

wywodzi siê z sytemu demokratycznego przyjêtego
przez ich pañstwa cz³onkowskie. Jednostkowe roz-
wi¹zania i kompetencje poszczególnych organów s¹
wprawdzie w skali wspólnotowej inne ni¿ w skali
narodowej, ale zachowano podstawow¹ dla sys-
temu demokratycznego zasadê rozdzielenia w³adzy
ustawodawczej, w³adzy wykonawczej i w³adzy
s¹downiczej.

Instytucje Wspólnot

Europejskich

Instytucje Wspólnot

Europejskich

damskiego z 1997 r. (który wszed³ w ¿ycie 1 maja
1999 r.), okaza³y siê w tym kontekœcie niewystar-
czaj¹ce. W zwi¹zku z tym, podczas posiedzenia
Rady Europejskiej w Kolonii w czerwcu 1999 r.
uzgodniono zwo³anie w 2000 r. konferencji miêdzy-
rz¹dowej w tej sprawie. Konferencja rozpoczê³a siê
14 lutego 2000 r. w Brukseli, podczas posiedzenia
Rady ds. Ogólnych, a jej agenda objê³a trzy
podstawowe kwestie (tzw. pozosta³oœci po szczycie
UE w Amsterdamie): 1/ zakres decyzji podejmowa-
nych jednomyœlnie, wiêkszoœci¹ kwalifikowan¹
i zwyk³a wiêkszoœci¹ g³osów; 2/system „wa¿enia”
g³osów w Radzie Unii Europejskiej; 3/sk³ad Komisji
Europejskiej; ponadto - problematykê tzw. wzmoc-
nionej wspó³pracy. Konferencja zakoñczy³a siê
podjêciem stosownych decyzji i uzgodnieniem tekstu
nowego traktatu w trakcie szczytu UE w Nicei, w nocy
z 10 na 11 grudnia 2000 r.

Rada Europejska

U podstaw stworzenia Rady Europejskiej

(European Council) leg³y odbywaj¹ce siê od po-
cz¹tku lat 60. konferencje szefów rz¹dów i pañstw
cz³onkowskich WE. Podczas jednego z takich
„szczytów”, 9-10 grudnia 1974 r. w Pary¿u,
ówczesny prezydent Francji Valery Giscard
d'Estaing zaproponowa³ regularn¹ organizacjê tego
rodzaju spotkañ. Propozycja zosta³a przyjêta, a
dzieñ 10 grudnia 1974 r. jest uwa¿any za datê
narodzin Rady Europejskiej. Od 1986 r. regularne
spotkania Rady Europejskiej odbywaj¹ siê dwa razy
w roku, pod koniec ka¿dego pó³rocza. Ponadto Rada
Europejska jest przewa¿nie zwo³ywana dodatkowo
na jedno lub dwa posiedzenia w ci¹gu roku w celu
rozpatrzenia konkretnych, wa¿nych kwestii
i podjêcia stosownych decyzji. Spotkania Rady
Europejskiej s¹ organizowane przez kraj sprawuj¹-
cy Prezydencjê w Unii Europejskiej, którego szef
pañstwa lub rz¹du przewodniczy Radzie. Jest on
odpowiedzialny za stworzenie dokumentu koñcowe-
go, zawieraj¹cego najwa¿niejsze zapisy z posie-
dzenia Rady (Wnioski Prezydencji). Dokument ten
jest nastêpnie przedstawiany do wiadomoœci

Rada Europejska

Unia Europejska

Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

Instytucje Wspólnot Europejskich

Instytucje Wspólnot Europejskich

Parlamentowi Europejskiemu. Dotychczas spotkania
Rady Europejskiej odbywa³y siê w miastach zapropono-
wanych przez Prezydencjê UE, na terenie kraju
Prezydencji. W aneksie do traktatu nicejskiego
uzgodnionego w grudniu 2000 r. w Nicei przez
konferencjê miêdzyrz¹dow¹ w sprawie reform
instytucjonalnych, znajduje siê natomiast deklaracja
stanowi¹ca, i¿ pocz¹wszy od 2002 r. po³owa dorocz-
nych spotkañ Rady Europejskiej (a co najmniej jedno w
ci¹gu roku) bêdzie organizowana w Brukseli; kiedy zaœ
sk³ad Unii zwiêkszy siê do osiemnastu cz³onków, wszy-
stkie spotkania Rady Europejskiej maj¹ odbywaæ siê w
Brukseli.

Zadania Rady Europejskiej zosta³y w sposób

lapidarny okreœlone w artykule D traktatu z Maastricht
stwierdzaj¹cym, ¿e „Rada Europejska nadaje Unii
impulsy niezbêdne do jej rozwoju i okreœla ogólne
wytyczne jej polityki”. Potwierdzono tym samym wio-
d¹c¹ rolê Rady Europejskiej w zapewnianiu postêpów
integracji europejskiej. Statutowe organy Wspólnot
Europejskich maj¹ w stosunku do Rady Europejskiej
charakter wykonawczy. Tematyka obrad Rady Euro-
pejskiej nie jest ograniczona ¿adnymi zapisami.
Decyzje s¹ przez Radê Europejsk¹ podejmowane nie
w drodze g³osowania, ale na zasadzie kompromisu
i konsensu.

Rada Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej (Council of the European

Union), nazywana dawniej Rad¹ Wspólnot Europej-
skich lub Rad¹, jest g³ównym organem decyzyjnym
Wspólnot Europejskich. Ma ona charakter organu
miêdzyrz¹dowego, którego zadaniem jest realizacja
wynikaj¹cych z traktatów celów Wspólnot, a zarazem
reprezentowanie i ochrona interesów pañstw cz³on-
kowskich.

W sk³ad Rady UE wchodz¹ przedstawiciele

pañstw cz³onkowskich (po jednym z ka¿dego) na
szczeblu ministerialnym. Rada UE mo¿e siê zbieraæ w
ró¿nym sk³adzie. Jej sk³ad podstawowy to ministrowie
spraw zagranicznych, którzy tworz¹ Radê ds. Ogól-
nych, bêd¹c¹ koordynatorem pracy pozosta³ych Rad.
W zale¿noœci od omawianych spraw, Rada UE obra-
duje m.in. w sk³adzie ministrów ds. gospodarki
i finansów (tzw. ECOFIN), ministrów odpowiedzialnych
za funkcjonowanie jednolitego rynku, ministrów rolnic-
twa, przemys³u, transportu, ochrony œrodowiska, rybo-
³ówstwa, ³¹cznoœci, energii, ochrony konsumentów,
pracy i spraw socjalnych, badañ naukowych, edukacji,
kultury, zdrowia, turystyki, spraw wewnêtrznych
i sprawiedliwoœci. Poszczególne Rady spotykaj¹ siê
zgodnie z harmonogramem ustalonym przez Prezy-

Rada Unii Europejskiej

dencjê Unii Europejskiej. Siedzib¹ Rady UE jest
Bruksela, gdzie odbywaj¹ siê spotkania (z wyj¹tkiem
kwietnia, czerwca i paŸdziernika, kiedy Rada obraduje
w Luksemburgu).

Decyzje Rady UE zapadaj¹ - w zale¿noœci od ich

przedmiotu - w trzech trybach: jednomyœlnie, wiêk-
szoœci¹ kwalifikowan¹ lub zwyk³¹ wiêkszoœci¹ g³osów
pañstw cz³onkowskich. Zasadnicza wiêkszoœæ posta-
nowieñ jest podejmowana w trybie g³osowania kwa-
lifikowanego. Przyjêty system „wa¿enia” g³osów posz-
czególnych pañstw ma - w za³o¿eniu - zapewniæ
równowagê miêdzy du¿ymi i ma³ymi pañstwami
cz³onkowskimi, poprzez uwzglêdnienie ich potencja³u
ekonomicznego i liczby ludnoœci. Ogólna liczba 87 g³o-
sów jest obecnie podzielona miêdzy poszczególne kraje
w sposób nastêpuj¹cy: Francja, Niemcy, Wielka Bry-
tania, W³ochy - po 10, Hiszpania - 8 (tyle mniej wiêcej
g³osów przypada³oby obecnie Polsce), Belgia, Grecja,
Holandia, Portugalia - po 5, Austria i Szwecja - po 4,
Dania, Finlandia, lrlandia - po 3, Luksemburg - 2 g³osy.
Jeœli g³osowanie odbywa siê na wniosek Komisji, dla
jego przyjêcia wymagane s¹ co najmniej 62 g³osy
opowiadaj¹ce siê za wnioskiem, a w innych przypad-
kach - co najmniej 62 g³osy oddane przez co najmniej
10 pañstw. Mniejszoœæ blokuj¹ca wniosek wynosi
obecnie 26 g³osów.

Uzgodniony w Nicei w grudniu 2000 r. nowy

traktat wprowadza nowy podzia³ g³osów w Radzie UE,
przydzielaj¹c zarazem odpowiedni¹ liczbê g³osów
dwunastu przysz³ym nowym cz³onkom - krajom nego-
cjuj¹cym obecnie warunki przyst¹pienia do UE. Ogólna
liczba g³osów w przysz³ej Radzie UE zosta³a ustalona
na 345, w tym cztery najwiêksze pañstwa - Niemcy,
Wielka Brytania, Francja i W³ochy - dysponowaæ bêd¹
29 g³osami ka¿de, Hiszpania - 27, Holandia - 13,
Grecja, Belgia i Portugalia - po 12, Szwecja i Austria -
po 10, Dania, Finlandia i Irlandia - po 7 oraz Luksem-
burg - 4 g³osami. Analogicznie, dla nowych cz³onków
zarezerwowano: w przypadku Polski - 27 g³osów,
Rumunii - 14, Czech i Wêgier - po 12, Bu³garii - 10,
S³owacji i Litwy - po 7, £otwy, S³owenii, Estonii i Cypru -
po 4 oraz Malty - 3 g³osy. Dla podjêcia decyzji kwali-
fikowan¹ wiêkszoœci¹ potrzeba bêdzie co najmniej 258
g³osów oddanych przez wiêkszoœæ pañstw (jeœli g³o-
sowanie bêdzie siê odbywaæ na wniosek Komisji Euro-
pejskiej) lub dwie trzecie pañstw (w innych przypad-
kach). Ponadto postanowiono, ¿e za decyzj¹ podej-
mowan¹ kwalifikowan¹ wiêkszoœci¹ musz¹ g³osowaæ
pañstwa, których ludnoœæ odpowiada co najmniej 62
proc. ca³kowitej ludnoœci UE.

G³osowanie jednomyœlne nadal obowi¹zuje w

sprawach najwa¿niejszych dla Unii Europejskiej

i pañstw cz³onkowskich: m.in. w kwestii rozszerzenia
Unii i przyjêcia do niej nowych pañstw, zmiany treœci
traktatów lub wprowadzenia w ¿ycie nowej wspólnej
polityki. G³osowanie zwyk³¹ wiêkszoœci¹ g³osów, kiedy
to ka¿de pañstwo cz³onkowskie dysponuje jednym
g³osem, obowi¹zuje natomiast w sprawach o mniej-
szym znaczeniu, np. proceduralnych.

Organem pomocniczym w stosunku do Rady UE

jest Komitet Sta³ych Przedstawicieli (Committee of the
Permanent Representatives - COREPER), sk³adaj¹cy siê
z ambasadorów pañstw cz³onkowskich, akredytowa-
nych przy Wspólnotach. COREPER przygotowuje sesje
Rady UE i wykonuje zlecone mu przez Radê zadania.

Komisja Europejska

Komisja Europejska (European Commission) jest

g³ównym organem wykonawczym Wspólnot Europej-
skich, ale jej kompetencje i powierzone traktatami za-
dania wykraczaj¹ poza funkcje czysto wykonawcze.
Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym.
Jej cz³onkowie nie reprezentuj¹ interesów poszczegól-
nych pañstw, z których pochodz¹. Odwrotnie, wyma-
gana jest od nich troska i dba³oœæ przede wszystkim o
interes wspólny Unii Europejskiej.

Uprawnienia i obowi¹zki Komisji Europejskiej

wynikaj¹ z artyku³u 155 Traktatu o WE. Zgodnie z za-
pisem tego artyku³u Komisja ma wy³¹czne prawo
inicjatywy legislacyjnej, ma równie¿ prawo wydawania
aktów prawnych, bêd¹cych przepisami wykonawczymi
do rozporz¹dzeñ Rady UE, lub te¿ dzia³aj¹c w grani-
cach w³asnych kompetencji, a tak¿e sprawuje nadzór
nad wykonywaniem postanowieñ traktatów i decyzji
podjêtych przez organy Wspólnot (tzw. funkcja stra¿-
nika traktatów). Komisja Europejska zarz¹dza na co
dzieñ Wspólnotami Europejskimi i administruje
œrodkami finansowymi przeznaczonymi na realizacjê
wspólnych przedsiêwziêæ, w tym przede wszystkim
piêcioma g³ównymi funduszami wspólnotowymi: Euro-
pejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Fundu-
szem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji
i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju
Regionalnego i Europejskim Funduszem Spójnoœci.

Komisja Europejska podejmuje decyzje na za-

sadzie zwyk³ej wiêkszoœci g³osów jej cz³onków -
zwanych komisarzami, przy zachowaniu kworum 11
komisarzy obecnych podczas g³osowania. Sk³ada siê
ona obecnie z dwudziestu osób: z du¿ych pañstw
cz³onkowskich (Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej
Brytanii i W³och) pochodzi po dwóch, a z pozosta³ych -
po jednym komisarzu. Przewodnicz¹cy Komisji Euro-
pejskiej musi zostaæ wybrany, na zasadzie konsensu,

Komisja Europejska

przez pañstwa cz³onkowskie UE. Przewodnicz¹cym
Komisji jest od wrzeœnia 1999 r. W³och - Romano Prodi.
Kandydaci na komisarzy, po wczeœniejszych konsulta-
cjach miêdzy rz¹dami, s¹ proponowani przez poszcze-
gólne pañstwa cz³onkowskie. Od czasu Traktatu amster-
damskiego (wszed³ w ¿ycie 1 maja 1999 r.) du¿¹ rolê
do odegrania - jeœli chodzi o sk³ad Komisji i podzia³
obowi¹zków pomiêdzy komisarzy - ma równie¿ nomi-
nowany wczeœniej jej przewodnicz¹cy. Ostatnie s³owo
nale¿y jednak do Parlamentu Europejskiego, który -
równie¿ na mocy Traktatu amsterdamskiego - wyra¿a
zgodê na nominacjê przewodnicz¹cego Komisji (po-
przednio mia³ tylko prawo opiniowania kandydatury,
ale ta opinia nie by³a wi¹¿¹ca) i proponowany sk³ad
Komisji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa piêæ lat.

Kwestia sk³adu Komisji Europejskiej by³a jednym z

g³ównych punktów obrad konferencji miêdzyrz¹dowej w
sprawie reformy instytucjonalnej UE, która zakoñczy³a
siê w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. uzgodnieniem
traktatu nicejskiego. W myœl postanowieñ tego traktatu,
pocz¹wszy od 1 stycznia 2005 r. ka¿de pañstwo
cz³onkowskie UE bêdzie desygnowaæ do Komisji
jednego swego obywatela. Tak bêdzie do czasu, kiedy
do UE przyst¹pi 11 nowych pañstw. Po przyst¹pieniu do
UE kolejnego, dwudziestego siódmego pañstwa, Rada
UE, dzia³aj¹c jednomyœlnie, ograniczy liczbê komisarzy
do mniejszej ni¿ liczba pañstw cz³onkowskich, wpro-
wadzaj¹c zarazem w Komisji system rotacyjny, oparty
na zasadzie równoœci pañstw cz³onkowskich.

W Nicei uzgodniono równie¿, i¿ przewodni-

cz¹cy Komisji Europejskiej bêdzie w przysz³oœci
wybierany w drodze g³osowania wiêkszoœciowego w
Radzie UE (a nie na drodze nieformalnych konsultacji
i ustaleñ szefów pañstw i rz¹dów). Bêdzie on dyspono-
wa³ wiêksz¹ ni¿ obecnie swobod¹ przy rozdziale tek
pomiêdzy komisarzy - cz³onków Komisji, a tak¿e bêdzie
mia³ prawo odwo³ywania komisarzy.

Siedzib¹ Komisji Europejskiej jest Bruksela. Za or-

ganizacjê pracy ca³ej Komisji odpowiada jej Sekretar-
iat Generalny. Ka¿dy komisarz nadzoruje natomiast
pracê jednej lub kilku Dyrekcji Generalnych. Poszcze-
gólne Dyrekcje Generalne zajmuj¹ siê konkretnymi dzie-
dzinami: stosunkami zewnêtrznymi, rozszerzeniem UE,
gospodark¹ i finansami, handlem, przedsiêbiorstwami,
spo³eczeñstwem informacyjnym, konkurencj¹, rynkiem
wewnêtrznym, rolnictwem, rybo³ówstwem, transportem,
energi¹, c³ami i podatkami, zatrudnieniem i sprawami
spo³ecznymi, ochron¹ œrodowiska, zdrowiem i ochron¹
konsumentów, badaniami naukowymi, edukacj¹ i kultu-
r¹, bud¿etem, kontrol¹ finansow¹, polityk¹ regionaln¹,
polityk¹ na rzecz rozwoju i pomoc¹ humanitarn¹, spra-
wiedliwoœci¹ i sprawami wewnêtrznymi itd.

Instytucje Wspólnot Europejskich

Instytucje Wspólnot Europejskich

Parlament Europejski

Obecny Parlament Europejski (European Parlia-

ment) wywodzi siê ze Zgromadzenia Parlamentarnego
Europejskiej Wspólnoty Wêgla i Stali. Po utworzeniu
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej
Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy uk³adu w
sprawie fuzji instytucji Wspólnot Europejskich, powsta³o
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, którego
nazwê zmieniono w 1962 r. na Parlament Europejski.
Do 1979 r. deputowani do Parlamentu Europejskiego
byli delegowani przez parlamenty narodowe pañstw
cz³onkowskich, wed³ug ustalonego klucza, natomiast
pocz¹wszy od 1979 r. s¹ oni wybierani w wyborach
powszechnych i bezpoœrednich, przeprowadzanych we
wszystkich pañstwach cz³onkowskich w tym samym, lub
zbli¿onym terminie. Ostanie wybory do Parlamentu
Europejskiego odby³y siê w dniach 10-13 czerwca
1999 r. Kadencja Parlamentu trwa piêæ lat.

W Parlamencie Europejskim zasiada obecnie 626

deputowanych. Liczba miejsc w Parlamencie przypa-
daj¹ca na poszczególne kraje cz³onkowskie zale¿y
m.in. od liczebnoœci ich spo³eczeñstw; i tak z Austrii
pochodzi 20 pos³ów, Belgii - 25, Danii i Finlandii - po
16, Francji - 87, Grecji - 25, Hiszpanii - 64, Holandii -
31, Irlandii - 15, Luksemburga - 6, Portugalii - 25,
Niemiec - 99, Szwecji - 21, Wielkiej Brytanii i W³och -
po 87. Na mocy Traktatu amsterdamskiego liczba
pos³ów do Parlamentu Europejskiego, po rozszerzeniu
Unii Europejskiej, mia³a nie przekroczyæ 700. Jednak
traktat nicejski, uzgodniony podczas „szczytu” UE w
Nicei w grudniu 2000 r., zmieni³ ten zapis i ustali³
przysz³¹ liczbê miejsc w Parlamencie na 732. Najwiê-
cej pos³ów - 99 - bêd¹ mia³y Niemcy; Wielka Brytania,
Francja i W³ochy po 72, Hiszpania - 50, Holandia - 25,
Belgia, Grecja i Portugalia - po 22, Szwecja - 18,
Austria - 17, Dania i Finlandia - po 13, Irlandia - 12
oraz Luksemburg - 6. Przysz³ym krajom cz³onkowskim
przyznano nastêpuj¹c¹ liczbê miejsc w Parlamencie:
Polsce - 50, Rumunii - 33, Czechom i Wêgrom - po 20,
Bu³garii - 17, S³owacji - 13, Litwie - 12, £otwie - 8,
S³owenii - 7, Estonii i Cyprowi - po 6 oraz Malcie - 5.

Z biegiem czasu zakres uprawnieñ Parlamentu

Europejskiego by³ wyraŸnie zwiêkszany, co jest uwa-
¿ane za dowód demokratyzacji procesów integracyj-
nych w Europie. Obecne kompetencje Parlamentu mo-
¿na podzieliæ na trzy grupy:

!

uprawnienia w procesie legislacyjnym,

!

uprawnienia bud¿etowe,

!

uprawnienia kontrolne.

Parlament Europejski nie ma prawa do inicjatywy

legislacyjnej, natomiast wspó³pracuje z Rad¹ UE

Parlament Europejski

i Komisj¹ Europejsk¹ przy ustanawianiu wspólnotowe-
go prawa, w ramach procedury wspó³decydowania
(której zakres zosta³ znacznie rozszerzony przez Traktat
amsterdamski, procedury konsultacji oraz opiniowa-
nia.

Uprawnienia bud¿etowe Parlamentu Europejskie-

go polegaj¹ przede wszystkim na akceptowaniu osta-
tecznego projektu bud¿etu; prawie do ustalania tzw.
wydatków nieobligatoryjnych (nie wynikaj¹cych ze zo-
bowi¹zañ traktatowych UE) oraz udzielaniu Komisji
Europejskiej absolutorium z wykonania bud¿etu.

Z kolei ogólne uprawnienia kontrolne Parlamentu

odnosz¹ siê do ca³oœci pracy Komisji Europejskiej, która
ma obowi¹zek zdawaæ Parlamentowi doroczny raport z
dzia³alnoœci Wspólnot. Parlamentowi przys³uguje pra-
wo wyst¹pienia z wnioskiem o wotum nieufnoœci wobec
Komisji Europejskiej, a przyjêcie takiego wniosku wiêk-
szoœci¹ dwóch trzecich oddanych g³osów nak³ada na
Komisjê obowi¹zek podania siê kolegialnie do dymisji.

Siedzib¹ Parlamentu Europejskiego jest Stras-

burg, chocia¿ niektóre jego sesje odbywaj¹ siê równie¿
w Brukseli, a Sekretariat Parlamentu mieœci siê w
Luksemburgu. Sesje plenarne Parlamentu organizowa-
ne s¹ raz na miesi¹c (z wyj¹tkiem sierpnia) i trwaj¹
zazwyczaj tydzieñ. Pos³owie do PE s¹ zorganizowani
nie w grupy narodowoœciowe, ale - zgodnie ze swymi
orientacjami politycznymi - w grupy (frakcje) politycz-
ne. Podczas trwaj¹cej kadencji wy³oniono osiem takich
frakcji. Bie¿¹ca praca pos³ów toczy siê w ramach sie-
demnastu komitetów (komisji) przedmiotowych. Dzia-
³alnoœci¹ Parlamentu Europejskiego kieruje Prezydium
sk³adaj¹ce siê z wybieranego przez pos³ów na okres
dwóch i pó³ lat przewodnicz¹cego i 14 wiceprzewod-
nicz¹cych. Przewodnicz¹c¹ PE jest obecnie Francuzka -
Nicole Fontaine. Decyzje Parlamentu zapadaj¹ na
zasadzie absolutnej wiêkszoœci oddanych g³osów, o ile
nie zosta³o to inaczej przewidziane w traktacie.

Trybunat Sprawiedliwoœci

Trybuna³ Sprawiedliwoœci (Court of Justice) zosta³

utworzony w 1952 r. na mocy traktatu paryskiego jako
organ Europejskiej Wspólnoty Wêgla i Stali. PóŸniej, od
1957 r., zacz¹³ funkcjonowaæ jako instytucja trzech
Wspólnot Europejskich. Jego kompetencje okreœlone s¹
w traktatach za³o¿ycielskich WE, a polegaj¹ zasadni-
czo na kontroli stosowania prawa wspólnotowego,
interpretowaniu prawa wspólnotowego i wp³ywie na
rozwój unijnej legislacji.

Od 1995 r. Trybuna³ Sprawiedliwoœci sk³ada siê z

piêtnastu sêdziów i oœmiu adwokatów generalnych.

Trybunat Sprawiedliwoœci

Instytucje Wspólnot Europejskich

Instytucje Wspólnot Europejskich

Traktat nicejski uzgodniony w grudniu 2000 r. ustala
zaœ, ¿e Trybuna³ Sprawiedliwoœci bêdzie siê sk³ada³ z
grona sêdziów, z których ka¿dy bêdzie pochodzi³ z
innego pañstwa cz³onkowskiego, oraz oœmiu wspoma-
gaj¹cych ich adwokatów generalnych. Sêdziowie i ad-
wokaci generalni s¹ wybierani na mocy uzgodnieñ
pomiêdzy rz¹dami pañstw cz³onkowskich, a ich ka-
dencja trwa szeœæ lat. Sêdziowie spoœród w³asnego
grona sami wybieraj¹ na okres trzech lat przewodni-
cz¹cego Trybuna³u. Trybuna³ orzeka zwykle w rozpa-
trywanych przez siebie sprawach w sk³adzie trzech lub
piêciu sêdziów (zawsze musi byæ liczba nieparzysta)
zwyk³¹ wiêkszoœci¹ g³osów. Adwokaci generalni
odgrywaj¹ wobec sêdziów rolê wspomagaj¹c¹. Ciesz¹
siê oni tym samym statusem co sêdziowie. Trybuna³
Sprawiedliwoœci ma swoj¹ siedzibê w Luksemburgu.

W celu zmniejszenia liczby spraw wp³ywaj¹cych

do Trybuna³u Sprawiedliwoœci i umo¿liwienia mu bar-
dziej efektywnego funkcjonowania, na mocy Jednolite-
go Aktu Europejskiego z 1987 r. powo³ano S¹d Pierw-
szej Instancji przy Trybunale Sprawiedliwoœci, który
rozstrzyga kwestie o mniejszym znaczeniu dla funkcjo-
nowania Wspólnot Europejskich: spory osób fizycznych
i prawnych z instytucjami WE, Wspólnot z pracownika-
mi oraz przedsiêbiorstw z Komisj¹ Europejsk¹. S¹d
Pierwszej Instancji zacz¹³ funkcjonowaæ w drugiej po³o-
wie 1989 r. Sk³ada siê on, podobnie jak Trybuna³
Sprawiedliwoœci, z 15 sêdziów powo³ywanych przez
rz¹dy pañstw cz³onkowskich na okres szeœciu lat. Wed-
³ug traktatu nicejskiego w sk³ad S¹du Pierwszej Instancji
bêdzie wchodzi³ co najmniej jeden sêdzia z ka¿dego
pañstwa cz³onkowskiego, a ³¹czna liczba sêdziów bê-
dzie okreœlona w Statucie Trybuna³u Sprawiedliwoœci.
Apelacje wobec orzeczeñ S¹du Pierwszej Instancji
mo¿na wnosiæ do Trybuna³u Sprawiedliwoœci, nato-
miast orzeczenia Trybuna³u Sprawiedliwoœci s¹ osta-
teczne.

Trybuna³ Obrachunkowy

Kolejnym, g³ównym organem statutowym Wspól-

not Europejskich jest Trybuna³ Obrachunkowy (Court of
Auditors), powo³any w 1975 r. Rozpocz¹³ on swoj¹
dzia³alnoœæ w Luksemburgu w paŸdzierniku 1977 r.
Powierzono mu zadanie pe³nienia kontroli finansowej
we Wspólnotach: badanie zgodnoœci z prawem i pra-
wid³owoœci wszystkich wydatków i dochodów oraz oce-
nê racjonalnoœci i prawid³owoœci zarz¹dzania finan-
sami. Traktat z Maastricht z 1992 r. wzmocni³ znacznie
pozycjê Trybuna³u Obrachunkowego, nadaj¹c mu sta-
tus g³ównego organu WE.

Trybuna³ Obrachunkowy po zamkniêciu roku

bud¿etowego sporz¹dza sprawozdanie z wykonania

Trybuna³ Obrachunkowy

bud¿etu, które staje siê podstaw¹ do uchwalenia przez
Parlament Europejski absolutorium dla Komisji. Swe
raporty i opinie Trybuna³ przyjmuje wiêkszoœci¹ g³osów.
Sk³ada siê on zaœ z piêtnastu osób, mianowanych na
szeœæ lat (cztery osoby na trzy lata) przez Radê UE, w
drodze jednomyœlnego g³osowania, po zasiêgniêciu
opinii Parlamentu Europejskiego. Cz³onkowie Trybuna-
³u wybieraj¹ ze swego grona Przewodnicz¹cego, na
okres trzech lat.

Wed³ug traktatu nicejskiego, w przysz³oœci ka¿de

pañstwo cz³onkowskie bêdzie desygnowaæ do Trybuna-
³u Obrachunkowego po jednym swoim obywatelu, a za-
twierdzanie zg³oszonych kandydatur przez Radê UE
bêdzie siê odbywaæ na drodze g³osowania wiêkszo-
œciowego, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim.

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny

Historia Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego

(Economic and Social Committee) siêga 1958 r., kiedy
to zosta³ on utworzony na mocy traktatów rzymskich
jako wspólna instytucja EWG i EURATOMU. Jest to
organ doradczy, zadaniem którego jest wyra¿anie
opinii na temat polityki gospodarczej i spo³ecznej w ra-
mach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach mo-
g¹cych nieœæ z sob¹ reperkusje dla sytuacji ekonomicz-
nej i spo³ecznej we Wspólnotach. Cz³onkami Komitetu
s¹ osobistoœci ze œwiata gospodarczego, zwi¹zkoweg-
o, przedstawiciele konsumentów, reprezentanci
ró¿nych zawodów i grup spo³ecznych, których opinie
mog¹ pomóc pozosta³ym organom WE w nale¿ytym
wywi¹zywaniu siê ze swych obowi¹zków.

Komitet sk³ada siê z 222 cz³onków pochodz¹cych

z poszczególnych krajów UE, w tym z Niemiec, Francji,
W³och i Wielkiej Brytanii - po 24 osoby, Hiszpanii - 21,
Austrii, Belgii, Grecji, Holandii, Portugalii i Szwecji - po
12, Danii, Finlandii i Irlandii - po 9 oraz z Luksemburga
6 osób. Cz³onków Komitetu nominuje jednomyœlnie
Rada UE, na podstawie wniosków przedstawionych
przez poszczególne rz¹dy pañstw cz³onkowskich, na
których musi siê znaleŸæ dwukrotnie wiêcej nazwisk ni¿
liczba miejsc przypadaj¹cych w Komitecie danemu
krajowi. Mandat cz³onkowski Komitetu trwa cztery lata.
Wed³ug uzgodnionego w grudniu 2000 r. traktatu
nicejskiego sk³ad Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego
nie przekroczy w przysz³oœci pu³apu 350 osób. Krajom
negocjuj¹cym obecnie warunki akcesji do UE przy-
znano nastêpuj¹c¹ liczbê miejsc w Komitecie: Polsce -
21, Rumunii - 15, Czechom, Wêgrom i Bu³garii - po 12,
S³owacji i Litwie - po 9, £otwie, S³owenii i Estonii - po 7,
Cyprowi - 6 oraz Malcie - 5. Nominacja proponowa-
nych przez pañstwa cz³onkowskie kandydatów na
cz³onków Komitetu bêdzie siê odbywaæ w przysz³oœci

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny

Instytucje Wspólnot Europejskich

Instytucje Wspólnot Europejskich

na podstawie decyzji Rady UE podejmowanej kwali-
fikowan¹ wiêkszoœci¹ g³osów.

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny dzieli siê na trzy

podstawowe grupy reprezentuj¹ce interesy pracodaw-
ców, pracobiorców i inne œrodowiska gospodarczo-
spo³eczne (w tym konsumentów). Ponadto w ramach
Komitetu funkcjonuj¹ te¿ grupy bran¿owe: ekonomicz-
na, finansowa i walutowa; stosunków zagranicznych;
spraw socjalnych, kultury i edukacji; ochrony œrodo-
wiska; zdrowia i konsumentów; rolnictwa i rybo³ów-
stwa; rozwoju regionalnego i planowania przestrzen-
nego; przemys³u, handlu, rzemios³a i us³ug; transportu,
energii i badañ j¹drowych.

Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny przygotowuje

i udostêpnia pozosta³ym organom WE opinie na temat
okreœlonych kwestii o wymiarze ekonomicznym i spo-
³ecznym. Opinie te mog¹ byæ sporz¹dzane na wniosek
innych organów UE (czêsto s¹ one bezwzglêdnie
wymagane traktatowo) lub te¿ z w³asnej inicjatywy
Komitetu. Nie s¹ one formalnie wi¹¿¹ce ani dla Komisji
Europejskiej, ani dla Rady UE, chocia¿ s¹ zwykle brane
pod uwagê przy podejmowaniu stosownych decyzji
przez te organy. Opinie s¹ przyjmowane na zgroma-
dzeniu plenarnym Komitetu zwyk³¹ wiêkszoœci¹ g³osów.
Siedzib¹ Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego jest Bru-
ksela.

Komitet Regionów

Komitet Regionów (Committee of the Regions) jest

jedn¹ z najm³odszych instytucji Unii Europejskiej. Zosta³
on utworzony na mocy traktatu z Maastricht z 1992 r., a
rozpocz¹³ dzia³alnoœæ w marcu 1994 r. Powo³anie
Komitetu Regionów mia³o na celu w³¹czenie regionów
i spo³ecznoœci lokalnych w proces integracji europej-
skiej. Komitet Regionów, podobnie do Komitetu Ekono-
miczno-Spo³ecznego, jest instytucj¹ doradcz¹, a jedno-
czeœnie pe³ni funkcjê przedstawicielsk¹ wobec repre-
zentowanych przez siebie instytucji i organizacji. Jego
liczebnoœæ i sk³ad (w podziale na pañstwa cz³onko-
wskie) jest taki sam, jak w przypadku Komitetu Eko-
nomiczno-Spo³ecznego. Cz³onkowie Komitetu (i ich
zastêpcy) s¹ mianowani jednomyœlnie przez Radê UE,
na podstawie wniosków sk³adanych przez poszczegó-
lne pañstwa cz³onkowskie. Wybieraj¹ oni spoœród
siebie, na dwa lata, przewodnicz¹cego oraz prezy-
dium.

Traktat nicejski zawiera w stosunku do Komitetu

Regionów postanowienia analogiczne jak do Komitetu
Ekonomiczno-Spo³ecznego. Ustalono górny limit liczby
jego cz³onków na 350 oraz zarezerwowano miejsca w
Komitecie dla przedstawicieli pochodz¹cych z nowych

Komitet Regionów

pañstw cz³onkowskich wed³ug takiego samego klucza,
jak w przypadku Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego.
Rada UE bêdzie w przysz³oœci zatwierdzaæ listê cz³on-
ków Komitetu i ich zastêpców, sporz¹dzon¹ na podsta-
wie propozycji pañstw cz³onkowskich, kwalifikowan¹
wiêkszoœci¹ g³osów.

Komitet Regionów musi byæ na mocy traktatów

konsultowany przez inne organy WE w pewnych dzie-
dzinach, jak np. w sprawach zwi¹zanych z funkcjono-
waniem funduszy regionalnych i Funduszu Spójnoœci
oraz w odniesieniu do dzia³añ w zakresie edukacji,
kultury, ochrony zdrowia i budowy sieci transeuropej-
skich. Komitet mo¿e te¿ przygotowywaæ i przedstawiaæ
z w³asnej inicjatywy opinie na ró¿ne tematy. W ramach
Komitetu pracuje osiem sta³ych komisji i cztery podko-
misje. Komitet Regionów korzysta - ze wzglêdów
oszczêdnoœciowych - ze struktury administracyjnej
Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego.

maj 2002

Wiêcej informacji na stronach:

http://www.europa.eu.int
http://www.europa.eu.int/inst-en.htm

Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
http://www.europa.delpol.pl

Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej
http://www.ukie.gov.pl

Instytucje Wspólnot Europejskich

Instytucje Wspólnot Europejskich

Punkt Informacyjny Unii Europejskiej
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
ul. Emilii Plater 53, 00-113 Warszawa
tel.: [phone]; fax: [phone]
e-mail: [e-mail]
www.europa.delpol.pl

Punkt Informacyjny Unii Europejskiej
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce

P

U

N

K

T

INFORMACYJNY

E U R O P E J S K I E J

U
N
I

I

P

U

N

K

T