Źródła pr. Wspólnot Europejskich - pr. wtórne
Wtórne pr. wspólnotowe = jest stanowione przez organy Wspólnoty na postawie i w granicach wyznaczonych przez pr. pierwotne (pr. pierwotne pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich= traktaty).
Prawo wtórne (pochodne) obejmuje:
*
rozporządzenia;
*
dyrektywy;
*
decyzje;
*
zalecenia;
*
opinie.
Rozporządzenie
*
zasięg ogólny,
*
wiąże w całości
*
jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach
*
Adresatami rozporządzeń są nie tylko państwa i ich organy, lecz także obywatele
*
podlegają opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot w serii L
*
dla ich mocy obowiązującej nie jest konieczna inkorporacja do pr. wew., ani ogłoszenie (np. w polskim Dz.U.).
*
państwa członkowskie nie są uprawnione do ogłaszania rozporządzeń w własnych publikatorach
*
zakazane jest dokonywanie wiążącej wykładni rozporządzeń przez organy państwa członkowskiego.
Dyrektywa:
*
adresowany do państw
*
wiąże w odniesieniu do rezultatu
*
pozostawia swobodę wyboru formy i środków
*
państwa są zobowiązane do implementacji dyrektyw w krajowy porządek prawny w sposób zapewniający jej pełną skuteczność, a także w wyznaczonym w dyrektywnie terminie.
Skutki niewykonania dyrektywy:
*
odp. odszkodowawcza państwa.
*
skutkuje wniesieniem przeciwko temu państwu skargi o naruszenie przepisów Traktatu.
*
dyrektywa może wywoływać bezpośredni skutek, jeżeli:
- mimo upływu przewidzianego w niej terminu nie została implementowana w krajowy porządek prawny;
- postanowienia tej dyrektywy są precyzyjne i bezwarunkowe, umożliwiając jej zastosowanie w konkretnych przypadkach.
Decyzje są aktami regulującymi sytuacje indywidualne i konkretne. Odnoszą się do oznaczonego kręgu adresatów i wiążą w całości podmioty, do których są skierowane (mogą to być państwa członkowskie, jak również inne podmioty prawne). Decyzje określają także tryb i środki urzeczywistnienia zawartego w nich nakazu/zakazu.
Zalecenia i opinie nie mają moc wiążącej; tzn. nie są prawnie wiążące dla ich adresatów, ale mają znaczenie prawne - np. opinia Parlamentu w procedurze współdecydowania stanowi konieczną przesłankę prawidłowości aktu prawnego Wspólnoty wydawanego w tym trybie. Zdaniem ETS zalecenia powinny być uwzględniane przy sądowej wykładni pr. krajowego państw członkowskich.
Wyliczenie z art. 249 TWE nie jest wyczerpujące - przepisy TWE przewidują także inne akty prawne, w szczególności: umowy międzynarodowe (art. 133 ust. 3 TWE), umowy pr. publicznego i prywatnego (np. art. 238 TWE), programy (np. art. 166 ust. 1 TWE) czy regulaminy (np. art. 199 ust. 1 TWE).
Prawo pierwotne
Źródła prawa Wspólnot Europejskich - prawo pierwotne.
Pierwotne prawo wspólnotowe = pochodzi bezpośrednio od państw członkowskich (w odróżnieniu od wtórnego prawa wspólnotowego, które jest stanowione przez organy Wspólnoty na postawie i w granicach wyznaczonych przez prawo pierwotne).
Prawo pierwotne obejmuje:
1.
Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich wraz z protokołami i aneksami:
*
Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali (podpisany 18 kwietnia 1951 r., wszedł w życie 23 lipca 1952 r. WYGASŁ po 50 latach
*
Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (podpisany 25 marca 1957 r., wszedł w życie 1 stycznia 1958 r.)
*
Traktat o Wspólnocie Europejskiej (podpisany 25 marca 1957 r., wszedł w życie 1 stycznia 1958 r.)
*
Jednolity Akt Europejski (podpisany 17 i 28 lutego 1986 r., wszedł w życie 1 lipca 1987 r.)
*
Traktat o Unii Europejskiej (z Maastricht) (podpisany 7 lutego 1992 r., wszedł w życie 1 listopada 1993 r.)
*
Traktat Amsterdamski (podpisany 2 października 1997 r., wszedł w życie 1 maja 1999 r.).
1.
Postanowienia Rady, wówczas, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich. Np. decyzje zmieniające liczbę Sędziów i Rzeczników Generalnych Trybunału Sprawiedliwości, zmieniające liczbę członków Komisji Europejskiej, a także uchwała o ustanowieniu Sądu Pierwszej Instancji.
Zas. subsydiarności
(art. 5(2) TWE)
Zasada subsydiarności = określa kiedy Wspólnota powinna podejmować działania. = Dec. powinny być podejmowane na szczeblu możliwie bliskim obywatelowi. W praktyce najpierw ma decydować gmina, potem powiat, region, państwo członkowskie, a dopiero na końcu Wspólnota, i to tylko wtedy, gdy zamierzone cele nie mogą być osiągnięte na szczeblu krajowym.
*
Wprowadzona przez Traktat z Maastricht.
*
Dot. tylko tych kwestii, w których Wspólnota nie ma kompetencji wyłącznej. Podział kompetencji pomiędzy Wspólnotę i państwa członkowskie nie jest jednak precyzyjny. ETS wydaje się interpretować kompetencje wyłączne restryktywnie.
*
Subsydiarność ma charakter dynamiczny i powinna być interpretowana w świetle celów Wspólnoty.
Z zasadą subsydiarności związana jest bezpośrednio zasada proporcjonalności = określa w jakiej formie Wspólnota powinna podejmować działania = środki podejmowane z zamiarem osiągnięcia określonego celu muszą być właściwe, wystarczające i konieczne.
Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:
1.
zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
2.
zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
3.
zasada solidarności (art. 10 TWE);
4.
zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
5.
zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
6.
Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
Zas. Solidarności
Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich - zas. solidarności (lojalności) (art. 10 TWE).
Zas. solidarności dwa aspekty:
*
Pozytywny = państwa zapewniają u siebie skuteczność prawa wspólnotowego.
*
Negatywny = państwa nie utrudniają stosowania u siebie prawa wspólnotowego.
*
Lojalność = Państwa mają obowiązek działać również wtedy, gdy powinna działać Wspólnota, lecz z różnych względów jest to niemożliwe.
*
Na państwach członkowskich spoczywa główny ciężar stosowania prawa wspólnotowego.
*
Jednocześnie jednak w orzecznictwie Trybunału wskazano, że lojalność dotyczy także instytucji wspólnotowych w stosunkach z państwami członkowskimi (powinny one zwłaszcza respektować struktury instytucjonalne państw oraz informować je odpowiednio wcześnie o zamierzonych działaniach) oraz instytucji we wzajemnych stosunkach.
*
Zas. lojalności nie była nigdy uznana za bezpośrednio skuteczną; ETS był natomiast skłonny uznać możliwość jej bezpośredniego stosowania w połączeniu z innymi przepisami TWE. Orzecznictwo ETS rozciągnęło obowiązywanie zas. lojalności także na współpracę sądową w sprawach karnych, nakazując prounijną wykładnię prawa w tej dziedzinie.
Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:
1.
zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
2.
zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
3.
zasada solidarności (art. 10 TWE);
4.
zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
5.
zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
6.
Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
Zas. proporcjonalności
Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich - zas. proporcjonalności (art. 5(3) TWE).
Zas. proporcjonalności = środki podejmowane z zamiarem osiągnięcia określonego celu muszą być właściwe, wystarczające i konieczne. Działania Wspólnoty nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów określonych w TWE.
Do Traktatu Amsterdamskiego został dołączony Protokół w spr. stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, zawierający
wytyczne:
*
rozpatrywana kwestia ma charakter ponadnarodowy i nie może być w wystarczającym stopniu uregulowana przez państwa członkowskie;
*
działania państw członkowskich lub brak działania Wspólnoty mogą być sprzeczne z wymaganiami Traktatu lub mogą w inny sposób znacząco zaszkodzić interesom państw członkowskich;
*
działanie na poziomie Wspólnoty przyniesie wyraźne korzyści (skali lub skutków) w porównaniu z działaniem na poziomie państw członkowskich.
Ciężar dowodu spoczywa na instytucji działającej.
Z zas. proporcjonalności związana jest bezpośrednio zas. subsydiarności. Podstawowa różnica:
*
Zas. subsydiarności określa, kiedy Wspólnota powinna podejmować działania,
*
Zas. proporcjonalności wskazuje jaką formę i treść powinno mieć działanie Wspólnoty..
Podstawowe zasady prawa WE są zasadami zawartymi w przepisach Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i mają charakter fundamentów, na których opiera się traktatowy ustrój i funkcjonowanie Wspólnot Europejskich. Są to:
1.
zasada subsydiarności (art. 5 ust. 2 TWE);
2.
zasada proporcjonalności (art. 5 ust. 3 TWE);
3.
zasada solidarności (art. 10 TWE);
4.
zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo (przynależność państwową) (art. 12 TWE);
5.
zasada ściślejszej współpracy (art. 11 TWE).
6.
Sporny jest natomiast prawny charakter zasady nadrzędności prawa wspólnotowego nad prawem krajowym i zasady bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego.
7. Linki sponsorowane
Pierwszeństwo prawa
Zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym:
*
Zas. sformułowana w orzecznictwie ETS.
*
Dot. zarówno norm traktatowych, jak i um. między. zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego.
*
Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.
Zas. bezpośredniej skuteczność:
*
dot. skutków prawnych pr. wspólnotowego w prawie krajowym.
*
określana także jako bezpośrednie stosowanie lub samowykonalny charakter normy
*
oznacza, że jednostka może powołać się na uprawnienia wynikające z pr. europejskiego wprost przed sądami krajowymi.
*
sądy krajowe są odpowiedzialne za stosowanie pr. wspólnotowego i zapewnienie jego egzekwowania.
O ile bezpośrednio obowiązujące są wszystkie normy pr. europejskiego, o tyle tylko niektóre są bezpośrednio skuteczne. Warunkami samowykonalności są: jasny, precyzyjny i bezwarunkowy charakter normy, a także jej kompletność, tj. budowa i treść pozwalające na stosowanie takiej normy bez konieczności wydania jakiegokolwiek uzupełniającego aktu pr. wewnętrznego
Postanowienia, które są bezpośrednio skuteczne, wywołują skutki prawne wobec jednostek (określają ich pr. i obowiązki), jednak i organów krajowych bez konieczności uchwalania dodatkowego aktu prawnego. Podstawowe znaczenie dla reguły bezpośredniej skuteczności ma orzecznictwo ETS, w szczególności tzw. sprawa van Gend & Loos; w wyroku tym Trybunał stwierdził, że pr. podmiotowe obywateli mogą wynikać nie tylko z wyraźnego postanowienia Traktatu, lecz także z obowiązków jakie Traktat bezspornie nakłada na jednostki, państwa członkowskie czy organy wspólnotowe.
Zgodnie z wskazywanymi przez ETS oraz w piśmiennictwie przesłankami, bezpośredni skutek wywołują te przepisy pr. wspólnotowego, które:
są jasne i precyzyjne;
są bezwarunkowe;
jeżeli podlegają wykonaniu przez państwa członkowskie lub instytucje Wspólnoty, to nie przyznają tym podmiotom kompetencji do działania na zasadzie uznania lub władzy dyskrecjonalnej.
Uwzględniając powyższe przesłanki (tzw. test van Gend & Loos), przyjmuje się, że postanowienia są bezpośrednio skuteczne, gdy ich realizacja nie jest uzależniona od żadnych dalszych warunków i z powodu swojej precyzyjnej treści nie wymagają dalszego skonkretyzowania. ETS przypisał charakter bezpośredniej skuteczności całemu rzędowi przepisów traktatowych (np. art. 25 TWE - dot. zakazu stosowania ceł przywozowych, wywozowych lub opłat o skutku równoważnym, art. 90 TWE - dot. zakazu dyskryminacji podatkowej produktów wspólnotowych innych niż krajowe, art. 141 TWE - wprowadzający zasadę równości wynagrodzeń mężczyzn i kobiet za taką samą pracę).
Pierwszeństwo pr. wspólnotowego przed prawem krajowym Zas. ta została sformułowana w orzecznictwie ETS. Dot. zarówno norm traktatowych, jak i umów międzynarodowych zawieranych przez Wspólnotę oraz pr. wtórnego. Obejmuje wszystkie normy pr. wspólnotowego i wszystkie normy pr. krajowego, w tym normy konstytucyjne.
Orzeczeniu w sprawie Internationale HandelsgesellschaftTrybunał musiał wypowiedzieć się na temat stosunku rozporządzenia wspólnotowego nr 120/67 do konstytucji RFN. ETS orzekł, że ważność środków prawnych podejmowanych przez Wspólnotę może być oceniana wyłącznie w świetle pr. wspólnotowego. Nie można podważać skuteczności pr. wspólnotowego poprzez powołanie się na ewentualną sprzeczność normy wspólnotowej z konstytucją. Z drugiej strony, Trybunał podkreślił, że ochrona praw fundamentalnych jest wymogiem pr. wspólnotowego, ponieważ pr. te należą do wspólnego dziedzictwa konstytucyjnego państw członkowskich. Tym samym należy przyjąć, że Wspólnota wprowadzając określone rozwiązania prawne nie miała zamiaru naruszenia praw fundamentalnych. W każdym razie najważniejsza konkluzja tego orzeczenia stanowi, że normy wspólnotowe bez względu na ich źródło formalne zawsze mają pierwszeństwo przed normami krajowymi, w tym również przed normami konstytucyjnymi.
Skutki prawne tej zas. określił Trybunał luksemburski kilka lat później w orzeczeniu w sprawie Simmenthal. Sędziowie stwierdzili, że z zas. pierwszeństwa pr. wspólnotowego przed prawem krajowym wynika, że norma wewnętrzna niezgodna ze wspólnotową automatycznie nie może być stosowana. Kompetencja do stwierdzenia takiej sytuacji przysługuje każdemu sędziemu krajowemu stosującemu pr. wspólnotowe. Co więcej, zas. ta odnosi się również do ewentualnych nowych środków ustawodawczych wprowadzonych przez państwo członkowskie w dziedzinie zastrzeżonej dla pr. wspólnotowego. Orzeczenie to podkreśla również olbrzymie zaufanie do sędziów, którzy otrzymali władzę niestosowania pr. krajowego. W dalszym orzecznictwie ETS podkreślił, że zapewnienie pełnej skuteczności pr. wspólnotowego wymaga, by sędzia krajowy zawiesił w razie wątpliwości stosowanie normy krajowej, nawet jeżeli system pr. wewnętrznego nie zawiera normy, która by mu na to pozwalała. Możliwość taka jest istotna również ze względu na konieczność wykonania orzeczenia prejudycjalnego. Orzeczenie w sprawie T. Kreil dotyczyło sytuacji, w której konfliktu pomiędzy normą konstytucyjną a normą wspólnotową nie udało się wyeliminować w drodze wykładni. RFN w efekcie musiała zmienić konstytucję. Zmiana konstytucji ze względu na wymogi pr. wspólnotowego nie jest zresztą niczym nadzwyczajnym w praktyce wielu państw członkowskich, w tym Niemiec i Francji. Opisane wyżej podejście ETS dotyczy perspektywy wspólnotowej. Tymczasem stanowisko państw członkowskich, a zwłaszcza ich najwyższych organów sądowych, może być całkowicie odmienne. Poszczególne sądy konstytucyjne bądź sądy najwyższe, spełniające podobną funkcję w niektórych państwach, wielokrotnie w różnych sytuacjach podkreślały, że zachowują sobie kompetencję do badania zgodności pr. wspólnotowego z konstytucjami. Jednocześnie jednak nigdy dotąd nie zdarzyło się, by którykolwiek z tych organów sądowych orzekł, że norma wspólnotowa jest sprzeczna z prawem krajowym i w związku z tym nie może być stosowana. Wyjątkowy charakter miały orzeczenia polskiego TK i niemieckiego FTK w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, w których oba trybunały zakwestionowały sposób wdrożenia decyzji ramowej do pr. krajowego. Ustawodawstwo to dotyczyło jednak nie pr. wspólnotowego, lecz unijnego (współpracy w sprawach karnych).
Zas. niedyskryminacji
Podstawowe zas. prawa Wspólnot Europejskich - zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo oraz zas. współpracy (art. 11 i 12 TWE).
Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo zabrania jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.
Zas. ta znajduje bezpośrednie zastosowanie gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki:
*
w danej sprawie nie mają zastosowania przepisy szczególne TWE (np. art. 39 TWE zakazujący dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia pracowników z państw członkowskich);
*
oraz sprawa objęta jest zakresem stosowania TWE.
Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo różni się od ogólnej zas. równości (art. 13 TWE) tym, że niedozwolonym kryterium różnicującym jest obywatelstwo, podczas gdy zas. równości zakłada, że podmioty charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną powinny być traktowane jednakowo. Jednocześnie zas. ta stanowi szczególny przypadek zas. równości w tym sensie, że wyraźnie określa niedozwolone kryterium różnicujące.
Adresatami normy prawnej zawartej w art. 12 TWE są państwa członkowskie oraz organy i instytucje Wspólnoty, natomiast uprawnionymi z jej tytułu są obywatele państw członkowskich (obywatele UE) oraz zrównane z nimi w tym zakresie osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Zas. niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo może mieć zastosowanie w odniesieniu do obywateli państw trzecich w sprawach podlegających przepisom wspólnotowym, np. członków rodziny przemieszczającego się pracownika.
Warto dodać, że art. 12 TWE nie zakazuje wyraźnie dyskryminowania przez państwa członkowskie własnych obywateli. Oznacza to, że państwa członkowskie mogą gorzej traktować swoich obywateli niż innych obywateli Unii, jeśli mamy do czynienia ze stosunkami czysto wewnętrznymi i brakiem odniesienia do swobód gwarantowanych przez prawo wspólnotowe.
Zas. wzmocnionej współpracy
= określa procedury jakie państwa członkowskie - zamierzające podjąć ze sobą ściślejszą kooperację w jednej z dziedzin określonej Traktem - powinny przedsięwziąć, zgodnie z postanowieniami TWE oraz Traktatu o Unii Europejskiej (art. 43-45 TUE).
Zgodnie z regulacją art. 11 TWE, ustanowienie wzmocnionej współpracy, wymaga, co do zas.:
*
wniosku państw członkowskich do Komisji, która może przedłożyć Radzie odpowiednią propozycję;
*
upoważnienia Rady, która udziela go większością kwalifikowaną, na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem Europejskim (gdy dana dziedzina podlega regulacji w trybie procedury współdecydowania, wymagana jest zgoda Parlamentu).
Również przyłączenie się do ustanowionej już (w tym trybie) współpracy, wymaga notyfikacji Radzie i Komisji, która z kolei w określonych terminach (art. 11a TWE) przedkłada Radzie opinię i podejmuje decyzję
Wyjątkiem od zas. jednolitego stosowania prawa wspólnotowego jest instytucja wzmocnionej współpracy (zacieśnionej, pogłębionej) pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi. Jakkolwiek materialnie wprowadzona ona została już wcześniej, w postaci porozumień z Schengen (regulujących zas. wjazdu i pobytu cudzoziemców w państwach-stronach umów, a właściwie na terytorium Wspólnoty, oraz zas. nadawania statusu uchodźcy), unii gospodarczej i walutowej oraz polityki socjalnej, to jednak formalnie przepisy regulujące taką możliwość zostały zamieszczone w Traktacie Amsterdamskim, a następnie rozwinięte w Traktacie Nicejskim. Postanowienia dotyczące wzmocnionej współpracy możemy podzielić na przepisy ogólne, mające zastosowanie we wszystkich dziedzinach integracji unijnej, oraz na regulacje szczegółowe, dotyczące wzmocnionej współpracy w poszczególnych filarach. Wymogi akceptacji tej współpracy możemy podzielić na formalne i materialne. Do materialnoprawnych zaliczamy: konieczność respektowania przez państwa uczestniczące acquis communautaire, wyłączenie dziedzin należących do kompetencji Wspólnoty oraz do kompetencji państw członkowskich, przestrzeganie regulacji dotyczących obywatelstwa Unii oraz zapewnienie, że współpraca nie będzie prowadziła do dyskryminacji ani do powstania przeszkód w obrocie pomiędzy państwami członkowskimi. Warunki formalnoprawne to minimalna liczba państw uczestniczących we wzmocnionej współpracy (co najmniej 8), otwarcie współpracy dla wszystkich państw zainteresowanych nią w przyszłości, a zwłaszcza wyrażenie zgody na wzmocnioną współpracę przez Radę UE kwalifikowaną większością głosów.
Traktat Nicejski w sposób istotny rozwija zas. wzmocnionej współpracy. Znowelizowane zostały zarówno postanowienia ogólne dotyczące zasad współpracy, jak i regulacje dotyczące wzmocnionej współpracy w poszczególnych filarach. Jeśli chodzi o postanowienia ogólne, podkreślają one przede wszystkim, że współpraca taka ma realizować cele Unii i Wspólnoty, chroniąc i służąc ich interesom oraz wzmacniając proces integracji. Nie może ona modyfikować systemu prawnego i instytucjonalnego Unii, a w szczególności nie może być niezgodna z acquis communautaire oraz ze środkami podejmowanymi w ramach Unii. W szczególności ściślejsza współpraca nie może podważać zasad konstrukcji i funkcjonowania rynku wewnętrznego i nie może stanowić przeszkody lub dyskryminacji w obrocie handlowym między państwami członkowskimi, ani też naruszać zasad konkurencji oraz zasad współpracy w ramach systemu Schengen. Utrzymana została liczba ośmiu państw członkowskich jako minimalna dla podjęcia ściślejszej współpracy. Współpraca ma być otwarta dla wszystkich państw członkowskich i nie może naruszać praw państw w niej nie uczestniczących. Wzmocniona współpraca powinna być traktowana jako rozwiązanie ostateczne. Odrębny przepis precyzuje sposób podejmowania decyzji w ramach ściślejszej współpracy. Akty prawne podejmowane w ramach wzmocnionej współpracy nie będą stanowiły części acquis unijnego (co oznacza m.in. wyłączenie w stosunku do nich kompetencji ETS), będą obowiązywały i miały bezpośrednią skuteczność wyłącznie w państwach uczestniczących. Natomiast pozostałe państwa członkowskie zobowiązały się do nieprzeszkadzania we współpracy.
Rozbudowane zostały również postanowienia dotyczące ściślejszej współpracy we wszystkich trzech filarach Unii. Nowością są przepisy dotyczące współpracy w zakresie II filara UE, tj. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Współpraca ta musi respektować zobowiązania międzynarodowe Unii i Wspólnoty. W sprawach proceduralnych przyjęte zostały rozwiązania analogiczne do zastosowanych w Traktacie Amsterdamskim w zakresie III filara (art. 40 TUE).