Ochrona środowiska i jej cele,

zadania, historia

Wykład 1

Poziom podstawowy

Dr in

ż

. Jacek Kamczyc

Ochrona środowiska na świecie

Kiedy ludzkość zaczęła dostrzegać

problem zagrożenia środowiska?

-smog w Donora (Pensylwania) 27-31.09.1948

20 ofiar, 7000 zachorowań

Kiedy ludzkość zaczęła dostrzegać

problem zagrożenia środowiska?

-smog w Londynie 5-9.12.1952

12.000 ofiar

-Rachel Carson
książka pt. ”Cicha wiosna” -1962 (Silent spring)

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

XXIII sesja Zgromadzenia Ogólnego Narodów

Zjednoczonych (3 grudnia 1968 r.)

"po raz pierwszy w historii ludzkości pojawił się kryzys o zasięgu ogólnoświatowym, obejmujący

zarówno kraje rozwinięte, jak i rozwijające się - kryzys dotyczący stosunku człowieka do
środowiska. Oznaki zapowiadające ten kryzys widoczne były od dawna - eksplozja
demograficzna, niedostateczna integracja niezmiernie rozwiniętej techniki z wymogami
środowiska, wyniszczanie ziem uprawnych, bezplanowy rozwój stref miejskich, zmniejszanie
się terenów wolnych i coraz większe niebezpieczeństwo wyginięcia wielu form życia
zwierzęcego i roślinnego. Nie ulega wątpliwości, że jeśli proces ten będzie kontynuowany,
przyszłe życie na Ziemi może być zagrożone. Jest więc sprawą palącą rozpatrzenie problemów
zagrożenia środowiska umożliwiającego człowiekowi realizowanie jego najwyższych aspiracji
oraz podjęcie kroków dla zapobieżenia temu niebezpieczeństwu. [..] Stało się jasne, że
wszyscy żyjemy w biosferze, której przestrzeń i zasoby, jakkolwiek olbrzymie, są jednak
ograniczone".

Rezolucja numer 2398 - §2 i §3 zobowiązała Sekretarza Generalnego NZ do

przygotowania raportu o stanie środowiska

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Raport U’Thanta –
Sekretarza Generalnego NZ (26 maja 1969 r.)

„ Człowiek i jego środowisko”

„ The problems of human environment”

Najważniejsze zagadnienia poruszane w tym raporcie:
1. brak powiązania wysoko rozwiniętej techniki i technologii z

wymogami środowiska

2. wyniszczenie ziem uprawnych
3. bezplanowy rozwój stref miejskich
4. zmniejszanie się powierzchni wolnych, otwartych terenów
5. znikanie wielu form życia zwierzęcego i roślinnego
6. zatruwanie i zanieczyszczanie środowiska
7. konieczność ochrony takich elementów środowiska jak gleba, woda

i powietrze.

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

I raport Klubu Rzymskiego z 1972 rok – Denis Meadows

„ Granice wzrostu”

„ Limits to Growth”

Klub Rzymski – międzynarodowa organizacja utworzona w 1968 roku zrzeszająca naukowców, polityków

i biznesmenów zajmująca się badaniem i publikowaniem globalnych problemów świata

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Wnioski z I raportu Klubu Rzymskiego

Jeśli obecne trendy rozwojowe w zakresie zaludnienia, uprzemysłowienia,
zanieczyszczenia środowiska, produkcji żywności nie ulegną zmianie, to w którymś
momencie przed upływem 100 lat osiągniemy na naszej planecie granice wzrostu.

1.

Można zmienić te światowe trendy rozwojowe i ustanowić warunki ekologicznej i
ekonomicznej stabilizacji, która by się dała utrzymać przez długi czas.

2.

Jeśli ludzie zdecydują się dążyć do tego drugiego celu to im szybciej zaczną pracować
dla jego osiągnięcia, tym większe będą szanse powodzenia!

3.

D.H. Meadows, D.L. Meadows, J. Randers, W. W. Behrens III: Granice wzrostu., PWE, Warszawa 1973

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja ONZ w Sztokholmie 5-16 czerwca 1972 r.

„Środowisko życia człowieka”

26 zasad

26 zasad

• prawo człowieka do odpowiednich warunków

ż

ycia w

ś

rodowisku,

• zachowanie naturalnych zasobów ziemi dla dobra obecnych i przyszłych pokole

ń

poprzez staranne planowanie i zarz

ą

dzanie,

• u

ż

ytkowanie nieodnawialnych zasobów ziemi w taki sposób, aby uchroni

ć

je

przed wyczerpaniem,

• przeciwdziałanie zanieczyszczeniom

ś

rodowiska, powoduj

ą

cym powa

ż

ne zmiany

w ekosystemach,

• zapobieganie zanieczyszczeniom mórz,

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja ONZ w Sztokholmie 5-16 czerwca 1972 r.

„Środowisko życia człowieka”

1. Ustanowienie 5 czerwca – Światowym Dniem Ochrony

Środowiska

2. Powołanie UNEP – United Nations Environmental Program

(siedziba europejska w Paryżu)

3. Sformułowano koncepcję ekorozwoju

4. Wprowadzono „politykę ochrony środowiska” – funkcja państwa

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Program Kanadyjskiego Stowarzyszenia

Przemysłu Chemicznego (1984)

„

Odpowiedzialno

ść

i Troska

”

„

Responsible Care

”

Przyczynił si

ę

do powstawania pó

ź

niejszych standardów

zarz

ą

dzania

ś

rodowiskowego

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Raport ONZ z 1987 r. – Raport Burtland

„Nasza Wspólna Przyszłość”

„ Our Common Future”

Gio Harlem Burtland

– przewodnicząca WCED (World Commission on

Environment and Development ) - Komisji do Spraw Środowiska i
Rozwoju powołanej

w 1983 roku

, premier rządu Norwegii

pierwsza definicja zrównoważonego rozwoju (sustainable development)

"Na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to

jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być
zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich
zaspokojenie."

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Mi

ę

dzynarodowa Izba Gospodarcza (1991)

„

Karta Biznesu na Rzecz Ekorozwoju

”

16 zasad zarz

ą

dzania

ś

rodowiskowego dla firm

1. Norma Brytyjska BS 7750 dotycz

ą

ca systemów zarz

ą

dzania ekologicznego – od

kwietnia 1997 roku norma BS 7750 została zast

ą

piona Mi

ę

dzynarodow

ą

Norm

ą

ISO

14000

2. Regulacja UE 1836/93 dotycz

ą

ca „Zarz

ą

dzania

ś

rodowiskowego i systemu audytów”

zatwierdzona przez Rad

ę

w 1993 roku – EMAS

3. Mi

ę

dzynarodowa Norma ISO 14000 obowi

ą

zuj

ą

ca od wrze

ś

nia 1996 roku

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja NZ i Szczyt Ziemi (Earth Summit) –

3-14 czerwca 1992

„Ś

rodowisko i Rozwój

”

Rio de Janeiro

- Delegacje 172 na 178 krajów członkowskich ONZ

- 1100 organizacji pozarz

ą

dowych

DOKUMENTY KONFERENCJI

•

Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju - „Karta Ziemi” (27 zasad, dążenie do

zrównoważonego rozwoju, nawiązanie do Deklaracji Sztokholmskiej z 1972 r.);

•

• Agenda 21

- kompleksowy program wprowadzający zasadę zrownoważonego

rozwoju.

•

Ramowa Konwencja Klimatyczna

•

Konwencja o Biorożnorodności

•

Deklaracja o Lasach

•

Powołano do życia Komisje ds. Zrownoważonego rozwoju

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja NZ i Szczyt Ziemi (Earth Summit) –

3-14 czerwca 1992

„Ś

rodowisko i Rozwój

”

Rio de Janeiro

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Agenda 21 (preambuła + 39 rozdziałów)

I cz

ęść

(rozdz.2-8)

– wymiar socjalno-ekonomiczny

zrównowa

ż

onego rozwoju

II cz

ęść

(rozdz. 9-22)

– ochrona i zarz

ą

dzanie zasobami

naturalnymi

III cz

ęść

( rozdz. 23-32)

– rola głównych grup celowych w

polityce

ś

rodowiskowej (biznes, handel, rolnictwo, technika,

młodzie

ż

itp.)

IV cz

ęść

(rozdz. 33-39)

– wdro

ż

enie zrównowa

ż

onego rozwoju

NIE MA MOCY PRAWNEJ, TYLKO MORALN

Ą

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Wdro

ż

enie Agendy 21

„…my

ś

l globalnie, działaj lokalnie.”

Poziom międzynarodowy

Poziom narodowy

Poziom lokalny

Poziom regionalny

Organizacje wdra

ż

aj

ą

ce

UNCSD – Komisja Trwałego Rozwoju ONZ

UNEP – Program Ochrony

Ś

rodowiska ONZ

WB – Bank

Ś

wiatowy

GEF – Globalny Program na rzecz

Ś

rodowiska

OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju

EBRD – Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

EC – Komisja Europejska

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Wdro

ż

enie Agendy 21

„…my

ś

l globalnie, działaj lokalnie.”

Struktura wydatków:

ok.40%

ś

rodków – zapobieganie wymieraniu gatunków

ok. 40%

ś

rodków – zapobieganie zmianom klimatycznym

ok. 20%

ś

rodków – ochrona wód mi

ę

dzynarodowych

Kilka % - zapobieganie powstawaniu dziury ozonowej

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja NZ i Szczyt Ziemi (Earth Summit) –

3-14 czerwca 1992 -

PODSUMOWANIE

• nowy ład społeczny.

• zmiana postaw ludzkich - szczególnie poprzez powszechną edukację.

• w ramach gospodarki kluczowe znaczenie ma czystsza produkcja.

• przestrzeń ekologiczna, definiowana jako prawo każdego człowieka do
użytkowania takiej samej ilości nieodnawialnych surowców i lasów, w sposób
nie naruszający podobnych praw przyszłych pokoleń.

• rozwój zrównoważony (zasada zapobiegania szkodom, a nie usuwania
skutków)

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

Konferencja NZ w Kioto – grudzie

ń

1997

• Redukcja emisji do powietrza gazów cieplarnianych na podstawie protokołu
o co najmniej 5% wg stanu na 1990 rok

8% kraje UE

6% Japonia

„2 x 55”

Podpis 55 krajów które odpowiadaj

ą

za 55% emisji

ś

wiatowej to warunek obowi

ą

zywania

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

„Zrównowa

ż

ony rozwój” 2.08-4.09.2002 –

Johannesburg (RPA)

• 104 przywódców państw obecnych na szczycie

• 8 000 przedstawicieli organizacji pozarządowych

• 4 000 przedstawicieli mediów

• Przyjęcie Deklaracji odnawiającej zobowiązania Agendy 21

• Przyjęcie pakietu wspólnych zobowiązań

Motto:

„Zrównowa

ż

ony rozwój jest drog

ą

ku poprawie jako

ś

ci

ż

ycia ludzi

na całym

ś

wiecie bez rabunkowej eksploatacji ziemskich zasobów

naturalnych.”

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

„Zrównowa

ż

ony rozwój” 2.08-4.09.2002 –

Johannesburg (RPA) –

wyst

ą

pienie Kofi A. Annana

Zrównoważony rozwój nie jest łatwym celem. Potrzebne będą istotne zmiany w sferze
podejmowania decyzji na najwyższych szczeblach jak i w codziennych zachowaniach
producentów i konsumentów. (…)

Okazało się jednak, że deklaracje to za mało, by podołać wyznaczonemu zadaniu. Nie udało nam
się dokonać pełnej integracji ekonomicznych, społecznych i środowiskowych filarów rozwoju, ani
nie zaniechaliśmy w wystarczającym stopniu nieracjonalnych praktyk, które stały się przyczyną
dzisiejszych problemów. (…)

Żyjemy na jednej planecie, połączeni delikatną i gęstą siecią ekologicznych, społecznych,
gospodarczych i kulturowych więzi, które kształtują nasze życie. Jeśli naszym celem jest
osiągnięcie zrównoważonego rozwoju, musimy wykazać większą odpowiedzialność - za
ekosystemy, od których zależy nasza egzystencja, (…)

Szczyt 2002 w Johannesburgu jest okazją, by nabrać nowej dynamiki w dążeniu do zbudowania
bezpiecznej przyszłości. Szczyt musi zjednoczyć świat i doprowadzić do zawiązania globalnych
sojuszy w celu realizacji Agendy 21.

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

„Zrównowa

ż

ony rozwój” 2.08-4.09.2002 –

Johannesburg (RPA) -

ZOBOWI

Ą

ZANIA

• do 2015 r.: zmniejszenie o 50% liczby osób żyjących poniżej granicy ubóstwa, czyli za
1 dolara lub mniej dziennie

• do 2015 r.: zmniejszenie o połowę liczby osób bez dostępu do wody pitnej o
odpowiedniej jakości i urządzeń sanitarnych

• do 2020 r.: znaczące poprawienie standardu życia min. 100 milionów mieszkańców
obecnie istniejących slumsów

• do 2010 r.: znaczne osłabienie tempa wymierania rzadkich odmian fauny i flory

• do 2015 r.: odnowienie w morzach i oceanach zasobów ryb

• do 2020 r.: zaprzestanie wytwarzania i stosowania środków chemicznych w sposób
szkodliwy dla ludzi i środowiska

Ochrona

ś

rodowiska na

Ś

wiecie

„Zrównowa

ż

ony rozwój” 2.08-4.09.2002 –

Johannesburg (RPA) –

SŁABO

Ś

CI

• brak jasno określonych planów działania oraz brak pomysłów i strategii
współdziałania na rzecz osiągnięcia zamierzonych celów

• przerzucenie wielu działań na istniejące instytucje systemu ONZ i wcześniejsze
porozumienia międzynarodowe

Ochrona środowiska w Europie

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

Traktat Rzymski z 1957 roku – Traktat

ustanawiaj

ą

cy Europejsk

ą

Wspólnot

ę

Gospodarcz

ą

BRAK USTALE

Ń

DOTYCZ

Ą

CYCH

Ś

RODOWISKA

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

Pierwszy Program Działa

ń

Zwi

ą

zanych z Ochron

ą

Ś

rodowiska – 23 listopada 1973 r. - Pary

ż

1. Zapobiega

ć

, zmniejsza

ć

i , o ile to mo

ż

liwe, eliminowa

ć

zanieczyszczenia

ś

rodowiska

2. Wprowadzi

ć

rozs

ą

dny system zarz

ą

dzania zasobami naturalnymi, aby unikn

ąć

nadmiernej eksploatacji, co mogłoby zachwia

ć

równowag

ę

przyrodnicz

ą

3. Sprawdzi

ć

, czy kwestie ochrony

ś

rodowiska s

ą

dokładnie rozwa

ż

ane przy

budowie miast oraz wykorzystania gruntów

4. Wspiera

ć

mi

ę

dzynarodow

ą

współprac

ę

w dziedzinie poszukiwania rozwi

ą

za

ń

problemów

ś

rodowiskowych

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

Kolejne

Programy Działa

ń

Zwi

ą

zanych z Ochron

ą

Ś

rodowiska

1977
1983
1987 – wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm w zakresie ochrony środowiska

(art. 130r do 130t)

1993 – promowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju

TRAKTAT Z MASTRICHT – listopad 1993

EWG

Wspólnota Europejska

(art. 130r do 130t)

(art. 130R do 130T)

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

TRAKTAT Z MASTRICHT – listopad 1993

1. zasada wysokiego poziomu ochrony,

2. zasada przezorno

ś

ci (ostro

ż

no

ś

ci),

- BAT – Best Available Technology

3. zasada stosowania działa

ń

zapobiegawczych (zasada prewencji),

4. zasada naprawiania szkód przede wszystkim u

ź

ródła,

5. zasada „zanieczyszczaj

ą

cy płaci”,

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

Egzekwowanie prawa Wspólnoty dotycz

ą

cego

ochrony

ś

rodowiska

Brak respektowania przepisów Wspólnoty

Opinia danego Pa

ń

stwa

Decyzja Komisji Europejskiej

Zalecenia Komisji Europejskiej

Wykonanie

Pomini

ę

cie

S

ą

d Europejski

Kara
pieni

ęż

na

Ochrona

ś

rodowiska w Europie

System zarz

ą

dzania

ś

rodowiskowego ISO

ISO 14000 – system zarz

ą

dzania

ś

rodowiskiem

(Environmental Mangement System – EMS)

BS 7750

EMAS– Eko-zarz

ą

dzanie i audit

ś

rodowiskowy

(Eco-Management and Auditing Scheme – EMAS)

KORZY

Ś

CI STOSOWANIA NORM SERII ISO 14000

FINANSE

– redukcja kosztów energii, surowców, usuwania odpadów

ZARZ

Ą

DZANIE

– szybkie wykrywanie nieprawidłowo

ś

ci, wprowadzanie działa

ń

zapobiegawczych

PRAWNO-SPOŁECZNIE – polepszenie wizerunku firmy w oczach klientów,
dost

ę

p do kapitału, łatwiejsze uzyskiwanie zezwole

ń

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Screening

– przegląd zgodności prawa krajowego ze Wspólnotowym

Dorobek wspólnotowy PRAWA UNIJNEGO (tzw. acquis communautaire) klasyfikuje się:

I grupa - Nie sprawia problemów

II grupa - Przyjęcie wymaga adaptacji o charakterze technicznym

III grupa – Przyjęcie prawa niemożliwe przed datą członkowstwa – wymaga okresów
przejściowych

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

70 dyrektyw i 21 rozporządzeń w podobszarach

- Zagadnienia horyzontalne,
- Ochrona przyrody,

- Jakość wód, - wymaga około 13 mld Euro
- Ograniczenie zanieczyszczeń przemysłowych i ocena ryzyka, - wymaga około
6,3 mld Euro

- Jakość powietrza

- Hałas z maszyn i urządzeń
- Chemikalia i organizmy genetycznie zmodyfikowane

- Gospodarka odpadami, - wymaga około 4 mld Euro

- Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona przed promieniowaniem

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Polska w obszarze „Środowisko” wynegocjowała najlepsze
warunki gdyż:

1.Posiada duży potencjał gospodarczy
i ludnościowy oraz inwestycje w dziedzinie
ochrony środowiska

2.Posiada duży stopień decentralizacji administracji publicznej

3.Podjęła transpozycję prawa wspólnotowego – tworzenie aktów wykonawczych

4.Praktycznie wdraża przepisy nowego prawa ochrony środowiska – inwestycje po 2000
roku

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Zmiana w emisji SO2

4180

3210

2995

2820

2725

2605

2376

2368

2320

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

1 988

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

Lata

D

w

u

tl

e

n

e

k

s

ia

rk

i

(t

y

s

.

to

n

)

SO2

Zmiana w emisji pyłów

3400

1950

1680

1580

1495

1395

1308

1250

1200

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

1 988

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

Lata

P

y

ły

(

ty

s

.

to

n

)

Pyły

Zmiany w emisji NOx

1150

1280

1205

1130

1120

1105

1120

1154

1180

1000

1050

1100

1150

1200

1250

1300

1 988

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

Lata

T

le

n

k

i

a

z

o

tu

(

ty

s

.t

o

n

)

Nox

Zmiana w emisji CO2

509

384

388

359

372

348

330

373

370

0

100

200

300

400

500

600

1 988

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

Lata

D

w

u

tl

e

n

e

k

w

ę

g

la

(

ty

s

.

to

n

)

CO2

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Dlaczego potrzeba a

ż

39 mld Euro?

1. Zaniedbania z lat 1945-1989

2. Ró

ż

ne

ź

ródła prawa

Polska

Unia Europejska

Ochrona zasobów

przyrodniczych

Bezwzgl

ę

dne respektowanie

standardów produkcyjnych

i emisyjnych

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Stan negocjacji i okresy przej

ś

ciowe

12 obszarów przej

ś

ciowych z 31 uj

ę

tych w traktacie akcesyjnym

Zestawienie okresów przej

ś

ciowych w obszarze

Ś

RODOWISKO

Jako

ść

wód

• W odniesieniu dyrektywy 91/271/WE z 21 maja 1991 r. dotycz

ą

cej oczyszczania

ś

cieków komunalnych do

artykułów 3, 4, 5,7,13 ustanowiono:

→

10-letni okres przej

ś

ciowy, który trwa

ć

b

ę

dzie do 31 grudnia 2015 r.

dla zrzutów

ś

cieków z aglomeracji o zrównowa

ż

onej liczbie mieszka

ń

ców (RLM) 10000-15000 oraz

dla zrzutów

ś

cieków aglomeracji o RLM od 2000 do 10000,

→

13-letni okres przej

ś

ciowy, który trwa

ć

b

ę

dzie do 31 grudnia 2015 r.

dla zrzutów

ś

cieków z aglomeracji o RLM powy

ż

ej 15000

→

8-letni okres przej

ś

ciowy, który trwa

ć

b

ę

dzie do 31 grudnia 2010 r. dla zrzutów

ś

cieków z

aglomeracji o RLM powy

ż

ej 100000

• W odniesieniu do dyrektywy 76/464/EWG z 4 maja 1976 r. dotycz

ą

cej zanieczyszczenia

spowodowanego przez niektóre substancje odprowadzone do

ś

rodowiska wodnego Wspólnoty oraz

dyrektyw „córek” dotycz

ą

cych poszczególnych substancji niebezpiecznych ustanowiono:

→

5 letni- okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2007 r.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Stan negocjacji i okresy przej

ś

ciowe

12 obszarów przej

ś

ciowych z 31 uj

ę

tych w traktacie akcesyjnym

Zestawienie okresów przej

ś

ciowych w obszarze

Ś

RODOWISKO

Gospodarka odpadami

• W odniesieniu do dyrektywy 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. dotycz

ą

cej opakowa

ń

i odpadów

opakowaniowych ustanowiono:

→

5 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2007 r., w drodze odst

ę

pstwa od artykułu 6

ust

ę

p 1 litery a) i b) Polska osi

ą

gnie cele odzysku i recyklingu w stosunku do nast

ę

puj

ą

cych opakowa

ń

. zgodnie z

nast

ę

puj

ą

cymi celami po

ś

rednimi:

– recykling tworzyw sztucznych: 10% w stosunku do wagi do dnia przyst

ą

pienia oraz 14% dla roku 2004 oraz

15% dla roku 2005;
– recykling metali: 11% w stosunku do wagi do dnia przyst

ą

pienia oraz 14% dla roku 2004 oraz 15% dla roku

2005;
– całkowity poziom odzysku: 32% w stosunku do wagi do dnia przyst

ą

pienia, 32% dla roku 2004, 37% dla roku

2005 oraz 43 % dla roku 2006.
• W odniesieniu do dyrektywy 99/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. dotycz

ą

cej składowisk odpadów

ustanowiono:

→

3 letni okres przej

ś

ciowy do 1 lipca 2012 r. na modernizacj

ę

istniej

ą

cych lub budow

ę

nowych

składowisk odpadów
• W odniesieniu do rozporz

ą

dzenia 259/93/EWG z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli

przesyłania odpadów w obr

ę

bie, do Wspólnoty Europejskiej oraz poza jej obszar, ustanowiono:

→

5 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2007 r. dla niektórych grup odpadów przeznaczonych do

odzysku z tzw. "zielonej listy" i dla wybranych odpadów przeznaczonych do odzysku z tzw. "

ż

ółtej

listy" z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

przedłu

ż

enia do 2012 r. po uprzednim uzasadnieniu w odniesieniu do odpadów

tworzyw sztucznych („zielona lista”) oraz grupy odpadów z „listy

ż

ółtej".

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Stan negocjacji i okresy przej

ś

ciowe

12 obszarów przej

ś

ciowych z 31 uj

ę

tych w traktacie akcesyjnym

Zestawienie okresów przej

ś

ciowych w obszarze

Ś

RODOWISKO

Jako

ść

powietrza

• W odniesieniu do dyrektywy 99/32/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. dotycz

ą

cej redukcji zawarto

ś

ci

siarki w paliwach płynnych ustanowiono:

→

4 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2006 r.

• W odniesieniu do dyrektywy 94/63/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. dotycz

ą

cej kontrolowania emisji

lotnych zwi

ą

zków organicznych powstałych wskutek magazynowania benzyny i jej dystrybucji z

terminali do stacji obsługi ustanowiono:

→

3 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2005 r. dotycz

ą

cy istniej

ą

cych instalacji do magazynowania

benzyn, niezale

ż

nie od przepustowo

ś

ci rocznej bazy magazynowej, instalacji do załadunku i rozładunku

cystern na istniej

ą

cych terminalach oraz instalacji do załadowania zbiorników istniej

ą

cych stacji paliw.

→

2 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2004 r. na wymagania dotycz

ą

ce instalacji do rozładunku i

załadunku cystern na istniej

ą

cych terminalach o rocznej przepustowo

ś

ci powy

ż

ej 150 tys. ton benzyn.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Stan negocjacji i okresy przej

ś

ciowe

12 obszarów przej

ś

ciowych z 31 uj

ę

tych w traktacie akcesyjnym

Zestawienie okresów przej

ś

ciowych w obszarze

Ś

RODOWISKO

Bezpiecze

ń

stwo j

ą

drowe i ochrona przed promieniowaniem

jonizuj

ą

cym

• W odniesieniu do dyrektywy 97/43/EURATOM z dnia 30 czerwca 1997 r. dotycz

ą

cej ochrony przed

promieniowaniem jonizuj

ą

cycm pochodz

ą

cym ze

ź

ródeł medycznych ustanowiono:

→

5 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2007 r.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Stan negocjacji i okresy przej

ś

ciowe

12 obszarów przej

ś

ciowych z 31 uj

ę

tych w traktacie akcesyjnym

Zestawienie okresów przej

ś

ciowych w obszarze

Ś

RODOWISKO

Zanieczyszczenia przemysłowe

• W odniesieniu do dyrektywy 2001/80/WE z dnia 23 pa

ź

dziernika 2001 r. dotycz

ą

cej ograniczenia

emisji niektórych zanieczyszcze

ń

do powietrza z du

ż

ych obiektów energetycznych spalania paliw

ustanowiono:

→

8 letni okres przej

ś

ciowy od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2015 r. na emisj

ę

dwutlenku siarki.

→

10 letni okres przej

ś

ciowy od 1 stycznia 2008 r. do 31 grudnia 2015 r. na emisj

ę

pyłów.

→

2 letni okres przej

ś

ciowy od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. na emisj

ę

tlenków azotu, dla wszystkich polskich elektrowni i elektrociepłowni, które znalazły
si

ę

na li

ś

cie zał

ą

czonej do polskiego stanowiska negocjacyjnego.

• W odniesieniu do dyrektywy 96/61/WE z 24 wrze

ś

nia 1996 r. dotycz

ą

cej zintegrowanego zapobiegania

i kontroli zanieczyszcze

ń

ustanowiono:

→

3 letni okres przej

ś

ciowy do 31 grudnia 2010 r. dla 65 zakładów przemysłowych

zanieczyszczaj

ą

cych powietrze i wody powierzchniowe i/lub gruntowe, znajduj

ą

cych si

ę

na li

ś

cie

zał

ą

czonej do stanowiska negocjacyjnego

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

Jak przebiega proces integracji
w zakresie ochrony

ś

rodowiska?

I etap – 2000-2002

II etap – 2002-2010

III etap – 2010 i dalej

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

I etap – 2000-2002

1. transpozycja acquis communautaire do prawa polskiego,

2. zakończenie niezbędnych zmian instytucjonalnych,

3. modernizacja i dostosowanie krajowej sieci monitoringu

środowiska do wymagań UE,

4. opracowanie szczegółowych programów poprawy jakości

wód, rozpoczęcie procesu weryfikacji istniejących i tworzenie

nowych programów gospodarki odpadami,

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

II etap – 2002-2010

1. pełne uregulowanie gospodarki ściekowej we wszystkich

aglomeracjach powyżej 100 000 RLM

2. osiągnięcie jakości wód powierzchniowych przeznaczonych do

poboru wody pitnej zgodnej z wymaganiami UE,

3. realizacja inwestycji na rzecz poprawy jakości powietrza w

aglomeracjach

4. stworzenie krajowego, regionalnych i lokalnych systemów

gospodarki odpadami

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Proces negocjacyjny z Uni

ą

Europejsk

ą

w

zakresie ochrony

ś

rodowiska

III etap – od 2010 roku

1. pełne uregulowanie gospodarki ściekowej w aglomeracjach

większych niż 2 000 RLM

2. ochrona wszystkich zbiorników wód stojących przed

eutrofizacją

3. objęcie usługami w zakresie zorganizowanego wywozu

odpadów komunalnych 95%

4. zakończenie realizacji programu gospodarki odpadami

niebezpiecznymi

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

USTAWA z dnia 31 stycznia 1980 r.

o ochronie i kształtowaniu

ś

rodowiska.

Art. 2. 1. (2) Ochrona

ś

rodowiska polega na działaniu lub zaniechaniu umo

ż

liwiaj

ą

cym zachowanie

b

ą

d

ź

przywrócenie równowagi przyrodniczej koniecznej do osi

ą

gni

ę

cia celu, o którym mowa w art. 1

ust. 1. Ochrona ta wyra

ż

a si

ę

w szczególno

ś

ci w:

1)racjonalnym kształtowaniu

ś

rodowiska i gospodarowaniu zasobami przyrodniczymi zgodnie z

zasad

ą

zrównowa

ż

onego rozwoju

,

2)przeciwdziałaniu lub zapobieganiu szkodliwym wpływom na

ś

rodowisko powoduj

ą

cym jego

zniszczenie, zanieczyszczenie, zmiany cech fizycznych lub charakteru elementów przyrodniczych,

3)przywracaniu do stanu wła

ś

ciwego elementów przyrodniczych.

ostatnia zmiana Ustawą z dnia 12 maja 2000 r. o zasadach wspierania rozwoju
regionalnego.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 5.
Rzeczpospolita Polska strze

ż

e niepodległo

ś

ci i nienaruszalno

ś

ci swojego terytorium, zapewnia

wolno

ś

ci i prawa człowieka i obywatela oraz bezpiecze

ń

stwo obywateli, strze

ż

e dziedzictwa

narodowego oraz

zapewnia ochron

ę ś

rodowiska, kieruj

ą

c si

ę

zasad

ą

zrównowa

ż

onego

rozwoju.

Art. 74.
Władze publiczne prowadz

ą

polityk

ę

zapewniaj

ą

c

ą

bezpiecze

ń

stwo ekologiczne współczesnemu i

przyszłym pokoleniom.

Ochrona

ś

rodowiska jest obowi

ą

zkiem władz publicznych.

Ka

ż

dy ma prawo do informacji o stanie i ochronie

ś

rodowiska.

Władze publiczne wspieraj

ą

działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu

ś

rodowiska.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r.

Prawo ochrony

ś

rodowiska

Art. 1. Ustawa okre

ś

la zasady ochrony

ś

rodowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z

uwzgl

ę

dnieniem wymaga

ń

zrównowa

ż

onego rozwoju, a w szczególno

ś

ci:

1) zasady ustalania:

a) warunków ochrony zasobów

ś

rodowiska,

b) warunków wprowadzania substancji lub energii do

ś

rodowiska,

c) kosztów korzystania ze

ś

rodowiska;

2) udost

ę

pnianie informacji o

ś

rodowisku i jego ochronie;

3) udział społecze

ń

stwa w post

ę

powaniu w sprawie ochrony

ś

rodowiska;

4) obowi

ą

zki organów administracji;

5) odpowiedzialno

ść

i sankcje.

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Ekorozwój a zrównowa

ż

ony rozwój

Ekorozwój = zrównowa

ż

ony rozwój

Cele społeczne

Cele gospodarcze

Cele ekologiczne

IDEAŁ

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

Ekorozwój a zrównowa

ż

ony rozwój

Zrównowa

ż

ony rozwój (ang. sustainable development)

Jak przetłumaczy

ć

poj

ę

cie sustainable na j

ę

zyk polski, aby odda

ć

cały sens

poj

ę

cia angielskiego?

- umiarkowany, niezachłanny, oszcz

ę

dny

W jakiej skali ma by

W jakiej skali ma by

ć

ć

realizowany rozw

realizowany rozw

ó

ó

j zr

j zr

ó

ó

wnowa

wnowa

ż

ż

ony?

ony?

-

Globalnej

Czy rozwój zrównowa

ż

ony mo

ż

e by

ć

osi

ą

gni

ę

ty?

Ograniczenia polityczne, ekonomiczne, dost

ę

p do informacji, przepływ

funduszy, styl

ż

ycia, zachłanna cywilizacja, wzrost liczby ludno

ś

ci

Ochrona

ś

rodowiska w Polsce

DEFINICJA OCHRONY

Ś

RODOWISKA

USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r.

Prawo ochrony

ś

rodowiska

Ochrona

ś

rodowiska

to podj

ę

cie lub zaniechanie działa

ń

,

umo

ż

liwiaj

ą

ce zachowanie lub przywracanie równowagi

przyrodniczej;

Ochrona ta polega w szczególno

ś

ci na:

a) racjonalnym kształtowaniu

ś

rodowiska i gospodarowaniu

zasobami

ś

rodowiska zgodnie z zasad

ą

zrównowa

ż

onego rozwoju,

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu wła

ś

ciwego;