M

ETODY

:

TECHNIKI PROJEKCYJNE I

ANALIZA

WYTWORÓW

Przegląd technik projekcyjnych

T

ECHNIKI WIZUALNE

(

OBRAZKOWE

)



TAT



CAT



Test Plam Atramentowych Rorschacha



Test Frustracji Rosenzweiga



Test-Film

Gille’a

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA



Twórca: Hermann Rorschach



Jedna z pierwszych technik projekcyjnych



Opublikowana w 1921 roku, badania już od 1911

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA

–

MATERIAŁ TESTOWY



10 tablic z plamami o symetrycznych kształtach



5 tablic dwubarwnych (szaro-czarnych)



5 tablic wielobarwnych



Pytanie: „Co by to mogło być?”

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA

–

ZAŁOŻENIA



Osobowość jako mechanizm selekcji i organizacji
zachowania (hipoteza projekcyjna):

„nieukształtowany materiał postrzeżeniowy zostaje

upostaciowiony w akcie postrzeżeniowym”



Wieloznaczność materiału testowego oraz

niedyrektywność i kreatywny charakter zadania

testowego ograniczają badanemu możliwość
reprodukcyjnego i/lub obronnego reagowania



Sytuacja badania jest modelem sytuacji
rzeczywistej: im bardziej zachowanie testowe ma
charakter zindywidualizowanej interpretacji, tym

bardziej ujawnia ono trwałe wzory i mechanizmy
jego psychologicznego funkcjonowania

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA

-

PRZEZNACZENIE



Diagnoza osobowości osób dorosłych



Ewentualnie diagnoza osobowości dzieci, od 8
(czasem od 6) roku życia



3 tablice:



czarno-szara



Zielono-

brązowo-czerwona



Czarno-szara i czerwona

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA

–

PROCEDURA



Faza wykonawcza

: faza spontanicznych reakcji

osoby badanej; dosłowne zapisywanie wszelkich
wypowiedzi



Faza sprawdzająca:

powtórne pokazanie tablic w

celu wyjaśnienia wątpliwości, dotyczących
określonych elementów wypowiedzi



Faza badania ograniczeń

: przeprowadzana, gdy

osoba badana nie udzieliła żadnej z trzech typów
istotnych diagnostycznie wypowiedzi (ruchowych,
barwnych, popularnych)

T

EST

P

LAM

A

TRAMENTOWYCH

R

ORSCHACHA

–

KATEGORIE ANALIZY WYPOWIEDZI



Ujęcie przestrzenne

: np. całość – część



Determinanty

: czynniki wyznaczające, czym OB.

kieruje się przy interpretacji plamy (kształt, barwa,
cienie, głębia, ruch…)



Poziom formy

: czy

– i w jakim stopniu – kształt

przedmiotu, którego dopatruje się OB jest
adekwatny do kształtu plamy



Treść

interpretacji poszczególnych tablic



Czynniki dodatkowe

: struktura słowna wypowiedzi,

ich styl, poprawność gramatyczna itp.

O

BRAZKOWA

T

ECHNIKA

B

ADANIA

F

RUSTRACJI

– T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA



Twórca: S. Rosenzweig



Powstanie testu:



1944

– wersja dla dorosłych



1965

– wersja dla dzieci

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

-

ZASTOSOWANIE



Uzyskiwanie informacji o reakcjach na frustrację,
czyli na jakieś niepowodzenia lub przykrości



Wersja dla dorosłych: od 15 roku życia (lub od 13)



Wersja dla dzieci: od 6 do 14 roku życia

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

ZAŁOŻENIA



Frustracja prowadzi do agresji



Badany (świadomie lub nieświadomie) identyfikuje
się z doznającą frustracji osobą przedstawioną na
obrazku



Własne nastawienie i postawy badanego rzutują na
jego wypowiedź

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

MATERIAŁ

TESTOWY



24 obrazki narysowane pojedynczą kreską



Rysunki przedstawiają sytuacje frustracyjne



Każda sytuacja stanowi inny problem do
rozwiązania

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

MATERIAŁ

TESTOWY



Dwa rodzaje sytuacji frustrujących:



Sytuacje blokujące „ja”



Bezpośrednią przyczyną blokującej frustracji jest jakaś
przeszkoda (np. osoba) udaremniająca, przeszkadzająca w
osiągnięciu celu



Sytuacje blokujące „nad-ja”



Podmiot zostaje obwiniony, zaatakowany, oskarżony przez
inną osobę

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

PROCEDURA



Badanie indywidualne (choć dopuszczalne jest też
grupowe)



Czas badania około 20 minut



Dziecko może pisać odpowiedzi samo



Ważne jest wypowiadanie pierwszej myśli, jaka
przyjdzie do głowy

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

OCENA

ODPOWIEDZI



Ocena każdego rozwiązania ze względu na
kierunek wyrażającej się w nim agresji oraz typ
reakcji



Kierunek agresji:



Zwrócona przeciwko otoczeniu



Zwrócona przeciwko sobie



Wymijająca, niejasna



Typ reakcji:



Dominowanie przeszkody



Obrona „ja”



Trwałość potrzeb



9 kategorii odpowiedzi

T

EST

F

RUSTRACJI

R

OSENZWEIGA

–

PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJOWE



Do 8-

9 roku życia:



Tendencje agresywne są ukierunkowane na zewnątrz



Tendencje do uległości – brak dążenia do usunięcia
przeszkody



Od 8-

9 roku życia:



Tendencje agresywne częściej ukierunkowane na siebie
niż to miało miejsce wcześniej



Jednak u dzieci nie zaburzonych emocjonalnie agresja
skierowana na siebie nie jest przeważającym rodzajem
reakcji

T

EST

-F

ILM

R. G

ILLE

’

A

(1959)

–

ZASTOSOWANIE



Dla dzieci w wieku 10

– 17 lat



Badanie:



Dojrzałości uczuciowej



Postaw wobec rodziców i innych członków rodziny



Postaw wobec kolegów, nauczycieli, szkoły



Cech zachowania: subordynacji, brutalności,
nerwowości, itp.



Stopnia zadowolenia z podejmowanych przedsięwzięć i
działań



Radzenie sobie w trudnych sytuacjach

T

EST

-F

ILM

R. G

ILLE

’

A

–

MATERIAŁ TESTOWY



69 zadań



Obrazki, przedstawiające różne sytuacje; zadaniem
osoby badanej jest:



Uzupełnienie obrazków



Wskazanie elementu na obrazku (np. miejsca lub osoby)



Bezpośrednie pytania; zadaniem osoby badanej jest:



Odpowiedź w formie opisu słownego



Wybranie odpowiedzi z kilku podanych

T

EST

-F

ILM

R. G

ILLE

’

A

–

OCENA ODPOWIEDZI



Analiza statystyczna



Ogólna interpretacja

T

ECHNIKI WERBALNE



Historyjki Niedokończone Thomas



Testy Zdań Niedokończonych

H

ISTORYJKI

N

IEDOKOŃCZONE

M. T

HOMAS

–

ZASTOSOWANIE



Badanie relacji dziecko

– rodzice



Badanie relacji dziecko

– rodzeństwo



Badanie reakcji dziecka na sytuacje trudne (w
domu, w szkole)



Badanie funkcjonowania intelektualnego i
emocjonalnego dziecka

H

ISTORYJKI

N

IEDOKOŃCZONE

M. T

HOMAS

–

MATERIAŁ TESTOWY I PROCEDURA



Niedokończone opowiadania, które osoba badana
ma zakończyć w sposób, w jaki chce



Każda odpowiedź jest dobra, ważne jednak by była
długa i interesująca (bogata w treści)



Odpowiedzi dziecka zapisujemy dosłownie



Badanie indywidualne (wspólne układanie
historyjek)

H

ISTORYJKI

N

IEDOKOŃCZONE

M. T

HOMAS

–

ANALIZA



Analiza materiału pod względem:



Ładunku intelektualnego



Treści emocjonalnych



Wpływu mechanizmów obronnych

T

EST

Z

DAŃ

N

IEDOKOŃCZONYCH

–

ZASTOSOWANIE



Badanie nieświadomych treści psychiki, tych jej
obszarów, które tworzą potencjalne zagrożenia
procesu przystosowania jednostki lub które już
przyczyniły się do wystąpienia procesu
nieprzystosowania



Badanie treści uświadamianych, których jednostka
nie chce lub nie może ujawnić, np. z powodu
istnienia blokady społecznej

T

EST

Z

DAŃ

N

IEDOKOŃCZONYCH

R

OTTERA

–

OBSZARY BADANIA



Rodzina



Przeszłość



Potrzeby



Stany wewnętrzne



Cele



Wartości



Energia



Reakcje na frustrację i porażki



Perspektywa czasowa



Optymizm

– pesymizm



Stosunek do innych

T

EST

Z

DAŃ

N

IEDOKOŃCZONYCH

F

ORERA

–

OBSZARY BADANIA



Stosunki międzyosobowe



Stany wewnętrzne pożądane przez jednostkę



Źródła stanów wewnętrznych



Reakcje na stany zewnętrzne

T

EST

Z

DAŃ

N

IEDOKOŃCZONYCH

F

ORERA

–

ZASTOSOWANIE



Do badania starszej młodzieży



Opracowanie Kostrzewskiego dla dzieci

T

ECHNIKI GRAFICZNE

(

RYSUNKOWE

)



Test Postaci Ludzkiej Goodenough-Harrisa



Test Rodziny Cormana



Test Drzewo Kocha



Test Zaczarowanej Rodziny Kosa

T

ECHNIKI ZABAWOWE



Psychodrama



Zabawa lalkami



Modelowanie



Scenotest Staabs



Test Stosunków Rodzinnych Bene i Anthony’ego



Test „Świat” Ch. Bühler

S

CENOTEST

G. S

TAABS

–

ZASTOSOWANIE



Badanie dzieci, młodzieży, dorosłych



Badanie osób zdrowych, upośledzonych umysłowo,

z defektami analizatorów zmysłowych



Zastosowanie np. w wykrywaniu stopnia

przystosowania społecznego



Badanie obrazu świata, postaw wobec życia,

wobec różnych osób, zawodów, itp.



Zastosowanie w terapii

S

CENOTEST

G. S

TAABS

–

MATERIAŁ TESTOWY



Zestaw zabawek:



16 lalek, w tym:



8 postaci dorosłych (dziadek, babcia, ojcowie lub wujkowie,

lekarz, matka, służąca)



8 postaci dzieci (królewna, uczeń, uczennica, mały chłopiec, mała

dziewczynka, młodsze bliźniaki, niemowlę)



Miniaturowe przedmioty codziennego użytku



Fotelik, stół, nakrycia stołowe, wiadro, itp.



Budowle i elementy budowlane



Klocki, domy

, mosty, wieże, schody



Pojazdy



Autobus, pociąg, samochód



Zwierzęta



Figury symboliczne



Bałwan, krasnoludek, anioł



Kwiaty, drzewa, owoce



Inne rekwizyty

S

CENOTEST

G. S

TAABS

–

PROCEDURA



Swobodna zabawa, przy użyciu dowolnej liczby
zabawek



Ułożenie sceny



Przedstawienie akcji



Dokładna obserwacja, notowanie wszelkich
wypowiedzi



Fotografia ostatecznej sceny



Ewentualne wyjaśnienia zamiaru, celu, nadanie
tytułu

S

CENOTEST

G. S

TAABS

–

ANALIZA



Rodzaj i liczba użytych elementów



Treści zawarte w scenie



Analiza dynamiczności i dramatyczności scen



Analiza stopnia realizmu



Ocena sceny pod względem uporządkowania,
zwartości oraz symbolizacji



Analiza wypowiedzi w trakcie zabawy

T

EST

S

TOSUNKÓW

R

ODZINNYCH

B

ENE I

A

NTHONY

’

EGO

–

ZASTOSOWANIE



Badanie emocjonalnych postaw dzieci wobec
rodziców i innych członków rodziny



Badanie odbioru przez dziecko stosunku rodziców i
innych członków rodziny wobec siebie



Dwie wersje:



Dla dzieci przedszkolnych



Dla dzieci starszych (8

– 12-13 lat)

T

EST

S

TOSUNKÓW

R

ODZINNYCH

B

ENE I

A

NTHONY

’

EGO

–

MATERIAŁ I PROCEDURA



21 postaci (sylwetek osób) przyczepionych do
pudełeczka z otworem u góry



Od dziadka i babci po dziecko w wózeczku



Ostatnia sylwetka: Pan Nikt



Karteczki z różnymi stwierdzeniami (liściki)



86 w wersji dla dzieci starszych



40 w wersji dla dzieci przedszkolnych



Dziecko wrzuca „liściki” do odpowiednich pudełek
(uprzednio określa, która sylwetka reprezentuje
którego członka rodziny)

T

EST

S

TOSUNKÓW

R

ODZINNYCH

B

ENE I

A

NTHONY

’

EGO

–

ANALIZA



Ocena liczby i treści „liścików” przydzielonych
poszczególnym osobom w rodzinie i Panu Nikt:



Uczucia dziecka w stosunku do każdej osoby/
uczucia każdej osoby w stosunku do dziecka:



Pozytywne umiarkowane



Pozytywne silne



Negatywne umiarkowane



Negatywne silne



Nadmierna opieka i pobłażliwość ze strony ojca/
matki



Ocena równowagi emocjonalnej między dzieckiem
a członkami rodziny

T

EST

„Ś

WIAT

” C

H

. B

ÜHLER

–

ZASTOSOWANIE



Do badania dzieci od 4 do około 8 roku życia



Obraz świata, sposób postrzegania rzeczywistości



Wersja terapeutyczna

– z większą liczbą

elementów

T

EST

„Ś

WIAT

” C

H

. B

ÜHLER

–

ZAŁOŻENIE



Badając dzieci, należy pamiętać o
prawidłowościach ich rozwoju



W wieku przedszkolnym podstawowym rodzajem
aktywności jest ZABAWA

T

EST

„Ś

WIAT

” C

H

. B

ÜHLER

–

MATERIAŁ



Zestaw drewnianych elementów budujących świat:



Małe, średnie, duże



Różne kategorie:



Ludzie (różne zawody)



Zwierzęta (domowe i dzikie)



Pojazdy



Elementy przyrody



Budynki



Ograniczenie przestrzeni: 1 m

2

T

EST

„Ś

WIAT

” C

H

. B

ÜHLER

–

PROCEDURA



Na dostępnej przestrzeni dziecko ma zbudować
świat z różnych elementów



Obserwacja pół godziny



Zachowania werbalne



Zachowania niewerbalne



Strategia zachowania



Zdjęcie wytworu – stanowi podstawę analizy

T

EST

„Ś

WIAT

” C

H

. B

ÜHLER

–

ANALIZA



Podstawowa kategoria analizy: stopień zorganizowania
świata i jego zróżnicowanie



Prawidłowości rozwojowe:



Różnorodne kategorie zabawek



Świat zorganizowany wg wiedzy dziecka, którą czerpie z
najbliższego otoczenia



Wielowymiarowość – podczęści w ramach ogólnej całości



Nieprawidłowości:



Prowokowanie negatywnych zdarzeń (wypadki, wojny,
burzenie)

– ich częstotliwość, stałość



Światy zdezorganizowane



Światy puste (mało elementów, mało kategorii)



Światy dziwaczne