prof. dr hab. Roman Sobiecki

Rynek czynników produkcji.

Rynek kapitału i ziemi

1.

Kapitał rzeczowy, kapitał portfelowy, rzeczowy majątek

narodowy

2.

Ziemia jako specyficzny czynnik produkcji

3.

Sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego

a) inwestycje (netto = brutto – restytucyjne)
b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie
c) emisja nowych akcji
d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe)
4. Zasoby i strumienie czynników produkcji

5.

Cena zasobu kapitału rzeczowego

6.

Renta gruntowa i cena ziemi

7.

Procent. Stopa procentowa nominalna i realna

8.

Popyt na usługi kapitału rzeczowego

9.

Podaż usług kapitału rzeczowego

10.

Równowaga na rynku usług kapitału

11. Kluczowe pytania

Kaptał jako „samopomnażająca się” wartość może

występować w formie rzeczowej lub portfelowej.

W odniesieniu do formy rzeczowej jest to
zasób wytworzonych dóbr gospodarczych przyczyniający

się do wytwarzania innych dóbr i usług. Tę formę

kapitału można też określić mianem

kapitału

rzeczywistego

Forma portfelowa kapitału może występować pod

postacią pieniężną lub papierów wartościowych

(instrumentów finansowych), czyli w postaci praw do

kapitału rzeczowego. Prawa te mogą mieć wielokrotnie

pośredni charakter (prawo do prawa udziału we

własności kapitału rzeczowego). Tę forme kapitału

można tez określić mianem

kapitału fikcyjnego

Rzeczowy majątek narodowy to kapitał rzeczowy i ziemia

Ziemia jako czynnik produkcji spełnia

następujące role w gospodarce:

1.

stanowi przestrzeń dla działalności

gospodarczej

2.

jest źródłem bogactw naturalnych

3.

jest miejscem prowadzenia działalności

rolniczej (przyczynia się do wytwarzania

produktów roślinnych)

Inwestycje restytucyjne – odtworzenie części kapitału rzeczowego

zużytej w procesie produkcji. W wyniku inwestycji restytucyjnych

wartość kapitału rzeczowego nie ulega zmianie (to co zużyło się zostaje

odtworzone). Źródłem finansowania tego typu inwestycji jest fundusz

amortyzacji (tworzony w przedsiębiorstwie z odpisów

amortyzacyjnych)

Inwestycje netto – inwestycje przekraczające wartość zużytą. Różnica

pomiędzy łączną wartością inwestycji brutto a wartością inwestycji

restytucyjnych (netto = brutto – restytucyjne)

b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie
c) emisja nowych akcji
d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe)
Źródłem finansowania inwestycji netto jest:



zysk zatrzymany w przedsiębiorstwie



emisja nowych akcji lub inna forma dopłaty do kapitału zakładowego



zobowiązania, w tym kredyt bankowy

Zasób czynnika produkcji (ziemi, pracy lub kapitału), to jego ilość w

danym momencie. Np. 1 pracownik, budynek o kubaturze 1 000 m³,
1 ha ziemi.

Strumień czynnika produkcji to potok usług świadczonych przez ten

czynnik w określonym czasie. Np. 40 roboczogodzin, czyli usługa
świadczona przez 1 pracownika przez 40 godzin lub 4 pracowników
przez 10 godzin. Najem budynku o kubaturze 1 000 m³ przez i rok.
Dzierżawa 1 ha ziemi przez 10 lat.

Przedsiębiorstwo nie musi posiadać własnego zasobu czynnika

produkcji, by móc korzystać z jego usług. Jeśli nie posiada własnego
zasobu, kupuje strumień usług.

Zasobu czynnika pracy przedsiębiorstwo nie możne kupić, jedynie może

kupić usługę świadczoną przez ten czynnik produkcji.

Kapitał rzeczowy można kupić, dlatego posiada on cenę

zasobu.

Cena

stanowi sumę wartości korzyści, które będą

uzyskane w przyszłości z tytułu świadczonych usług przez

ten kapitał. Jest to skapitalizowana wartość oczekiwanych

dochodów, które można będzie osiągnąć w przyszłości

poprzez świadczone usługi (najem, dzierżawę lub w inny

sposób).

Zasób czynnika pracy nie ma ceny (nie można go kupić).

Natomiast płaca jest ceną usługi świadczonej przez

czynnik pracy (może być ustalona za czas pracy np. 1

godzinę, tydzień, miesiąc, lub za wykonanie określonych

zadań – ilości produktu, czynności)

Cena zasobu kapitału rzeczowego (np. cena

mieszkania) =

roczny dochód osiągany z danego zasobu (czynsz)/ roczna

stopa procentowa lokat długoterminowych (wyrażona

ułamkiem

)

Przykładowe zadanie:

Pan Bronisław Malinowski zamierza sprzedać mieszkanie. Oblicz

jakiej ceny powinien oczekiwać, jeśli miesięczny czynsz netto

(nie wliczając opłat eksploatacyjnych i mediów) za wynajem

tego mieszkania wynosi 2 000 zł, a stopa procentowa

bankowych lokat długoterminowych wynosi 5% w skali

rocznej?

Renta gruntowa to dochód uzyskiwany przez właściciela

gruntu wykorzystywanego do celów komercyjnych. Jej
wysokość przy stałej podaży ziemi zależy przede
wszystkim od popytu na ziemię.

Cena ziemi jest to skapitalizowana renta gruntowa, czyli

taka wartość (suma pieniędzy), która zainwestowana w
inny sposób (np. na lokacie w banku) przynosić będzie
dochód na poziomie osiąganej renty gruntowej.

Realna stopa procentowa = nominalna stopa

procentowa – stopa inflacji

Nominalna stopa procentowa składa się z:



czystej stopy procentowej ,



kosztu ryzyka inwestycyjnego,



oczekiwanej stopy przyszłej inflacji.

Procent jest to dochód z tytułu własności kapitału

portfelowego, a ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za

usługę świadczoną przez kapitał portfelowy

Zysk jest dochód z tytułu własności kapitału rzeczowego, a

ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za usługę

świadczoną przez kapitał rzeczowy

Renta jest to dochód z tytułu własności ziemi, a ściślej jest to

wynagrodzenie właściciela za usługę świadczoną przez

ziemię

Płaca jest t dochód z tytułu własności pracy, a ściślej jest to

wynagrodzenie właściciela za usługę świadczoną przez

człowieka, czyli wykonywanie pracy

1.

Czym różni się kapitał rzeczowy od kapitału portfelowego? Co składa

się na rzeczowy majątek narodowy?

2.

Jaką rolę pełni ziemia jako specyficzny czynnik produkcji?

3.

Jakie są sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego?

4.

Jakie są źródła finansowania odtwarzania i pomnażania kapitału

rzeczowego?

5.

Czym jest zasób, a czym i strumień czynnika produkcji?

6.

Czy można kupić zasób każdego czynnika produkcji?

7.

Jaka jest interpretacja ceny zasobu kapitału rzeczowego i jak ją

obliczać?

8.

Co to jest renta gruntowa i jak ustala się cenę ziemi?

9.

Co to jest procent jako kategoria ekonomiczna? Czym różni się stopa

procentowa realna od nominalnej?

10.

Co wpływa na popyt na usługi kapitału rzeczowego?

11.

Co wpływa na podaż usług kapitału rzeczowego?

12.

Jak kształtuje się krótko- i długookresowa równowaga na rynku usług

kapitału?