prof. dr hab. Roman Sobiecki 

 

Rynek czynników produkcji. 

Rynek kapitału i ziemi 

 

1.

Kapitał rzeczowy, kapitał portfelowy, rzeczowy majątek 

narodowy 

2.

Ziemia jako specyficzny czynnik produkcji 

3.

Sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego 

         a) inwestycje (netto = brutto – restytucyjne) 
          b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie  
         c) emisja nowych akcji 
         d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe) 
4.      Zasoby i strumienie czynników produkcji 

5.

Cena zasobu kapitału rzeczowego 

6.

Renta gruntowa i cena ziemi 

7.

Procent. Stopa procentowa nominalna i realna 

8.

Popyt na usługi kapitału rzeczowego 

9.

Podaż usług kapitału rzeczowego 

10.

Równowaga na rynku usług kapitału 

11.     Kluczowe pytania 

Kaptał jako „samopomnażająca się” wartość może 

występować w formie rzeczowej lub portfelowej. 

W odniesieniu do formy rzeczowej jest to 
zasób wytworzonych dóbr gospodarczych przyczyniający 

się do wytwarzania innych dóbr i usług. Tę formę 

kapitału można też określić mianem 

kapitału 

rzeczywistego 

Forma portfelowa kapitału może występować pod 

postacią pieniężną lub papierów wartościowych 

(instrumentów finansowych), czyli w postaci praw do 

kapitału rzeczowego. Prawa te mogą mieć  wielokrotnie 

pośredni charakter (prawo do prawa udziału we 

własności kapitału rzeczowego). Tę forme kapitału 

można tez określić mianem 

kapitału fikcyjnego 

Rzeczowy majątek narodowy to kapitał rzeczowy i ziemia 

Ziemia jako czynnik produkcji spełnia 

następujące role w gospodarce: 

1.

stanowi przestrzeń dla działalności 

gospodarczej 

2.

jest źródłem bogactw naturalnych 

3.

jest miejscem prowadzenia działalności 

rolniczej (przyczynia się do wytwarzania 

produktów roślinnych) 
 

Inwestycje restytucyjne – odtworzenie części kapitału rzeczowego 

zużytej w procesie produkcji. W wyniku inwestycji restytucyjnych 

wartość kapitału rzeczowego nie ulega zmianie (to co zużyło się zostaje 

odtworzone). Źródłem finansowania tego typu inwestycji jest fundusz 

amortyzacji (tworzony w przedsiębiorstwie z odpisów 

amortyzacyjnych) 

Inwestycje netto – inwestycje przekraczające wartość zużytą. Różnica 

pomiędzy łączną wartością inwestycji brutto a wartością inwestycji 

restytucyjnych  (netto = brutto – restytucyjne) 

          b) zyski zatrzymane w przedsiębiorstwie  
         c) emisja nowych akcji 
         d) zobowiązania (w tym kredyty bankowe) 
Źródłem finansowania inwestycji netto jest:  



zysk zatrzymany w przedsiębiorstwie 



emisja nowych akcji lub inna forma dopłaty do kapitału zakładowego 



zobowiązania, w tym kredyt bankowy 

Zasób czynnika produkcji (ziemi, pracy lub kapitału), to jego ilość w 

danym momencie. Np. 1 pracownik, budynek o kubaturze 1 000 m³,                
1 ha ziemi. 

Strumień czynnika produkcji to potok usług świadczonych przez ten 

czynnik w określonym czasie. Np. 40 roboczogodzin, czyli usługa 
świadczona przez 1 pracownika przez 40 godzin lub 4 pracowników 
przez 10 godzin. Najem budynku o kubaturze 1 000 m³ przez i rok. 
Dzierżawa 1 ha ziemi przez 10 lat. 

Przedsiębiorstwo nie musi posiadać własnego zasobu czynnika 

produkcji, by móc korzystać z jego usług. Jeśli nie posiada własnego 
zasobu, kupuje strumień usług.  

Zasobu czynnika pracy przedsiębiorstwo nie możne kupić, jedynie może 

kupić usługę świadczoną przez ten czynnik produkcji. 

Kapitał rzeczowy można kupić, dlatego posiada on cenę 

zasobu.

 

Cena

 

stanowi sumę wartości korzyści, które będą 

uzyskane w przyszłości z tytułu świadczonych usług przez 

ten kapitał. Jest to skapitalizowana wartość oczekiwanych 

dochodów, które można będzie osiągnąć w przyszłości 

poprzez świadczone usługi (najem, dzierżawę lub w inny 

sposób). 

Zasób czynnika pracy nie ma ceny (nie można go kupić). 

Natomiast płaca jest ceną usługi świadczonej przez 

czynnik pracy (może być ustalona za czas pracy np. 1 

godzinę, tydzień, miesiąc, lub za wykonanie określonych 

zadań – ilości produktu, czynności)  

Cena zasobu kapitału rzeczowego (np. cena     

mieszkania) =  

   roczny dochód osiągany z danego zasobu (czynsz)/ roczna 

stopa procentowa lokat długoterminowych (wyrażona 

ułamkiem

)  

Przykładowe zadanie:  

Pan  Bronisław  Malinowski  zamierza  sprzedać  mieszkanie.  Oblicz 

jakiej  ceny  powinien  oczekiwać,  jeśli  miesięczny  czynsz  netto 

(nie  wliczając  opłat  eksploatacyjnych  i  mediów)  za  wynajem 

tego  mieszkania  wynosi  2  000  zł,  a  stopa  procentowa 

bankowych  lokat  długoterminowych  wynosi  5%  w  skali 

rocznej? 

 

Renta gruntowa to dochód uzyskiwany przez właściciela 

gruntu wykorzystywanego do celów komercyjnych. Jej 
wysokość przy stałej podaży ziemi zależy przede 
wszystkim od popytu na ziemię. 

Cena ziemi jest to skapitalizowana renta gruntowa, czyli 

taka wartość (suma pieniędzy), która zainwestowana w 
inny sposób (np. na lokacie w banku) przynosić będzie 
dochód na poziomie osiąganej renty gruntowej. 

 
Realna stopa procentowa = nominalna stopa 

procentowa – stopa inflacji  

Nominalna stopa procentowa składa się z:  



czystej stopy procentowej ,  



kosztu ryzyka inwestycyjnego,    



oczekiwanej stopy przyszłej inflacji.

  

Procent jest to dochód z tytułu własności kapitału 

portfelowego, a ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za 

usługę świadczoną przez kapitał portfelowy 

Zysk jest dochód z tytułu własności kapitału rzeczowego, a 

ściślej jest to wynagrodzenie właściciela za usługę 

świadczoną przez kapitał rzeczowy 

Renta jest to dochód z tytułu własności ziemi, a ściślej jest to 

wynagrodzenie właściciela za usługę świadczoną przez 

ziemię 

Płaca jest t dochód z tytułu własności pracy, a ściślej jest to 

wynagrodzenie właściciela za usługę  świadczoną przez 

człowieka, czyli wykonywanie pracy 

 

1.

Czym różni się kapitał rzeczowy od kapitału portfelowego? Co składa 

się na rzeczowy majątek narodowy? 

2.

Jaką rolę pełni ziemia jako specyficzny czynnik produkcji? 

3.

Jakie są sposoby odtwarzania i pomnażania kapitału rzeczowego? 

4.

Jakie są źródła finansowania odtwarzania i pomnażania kapitału 

rzeczowego? 

5.

Czym jest zasób, a czym  i strumień czynnika produkcji? 

6.

Czy można kupić zasób każdego czynnika produkcji? 

7.

Jaka jest interpretacja ceny zasobu kapitału rzeczowego i jak ją 

obliczać? 

8.

Co to jest renta gruntowa i jak ustala się cenę ziemi? 

9.

Co to jest procent jako kategoria ekonomiczna? Czym różni się stopa 

procentowa realna od nominalnej? 

10.

Co wpływa na popyt na usługi kapitału rzeczowego? 

11.

Co wpływa na podaż usług kapitału rzeczowego? 

12.

Jak kształtuje się krótko- i długookresowa równowaga na rynku usług 

kapitału?