Jedwab

Włókno otrzymywane z oprzędu

jedwabnika

( morwowego lub dębowego) w wyniku

obróbki chemicznej. Produkcja jedwabiu naturalnego (w każdym razie produkcja

przemysłowa) zapoczątkowana została w Chinach nie później niż około 1000 lat p.n.e.,

zapewne około 2000 lat p.n.e., choć ojczyzną jedwabnika i początków jego wykorzystania

były być może Indie na kilka tysięcy lat wcześniej.

Według legendy, przemysł jedwabiu naturalnego stworzyła cesarzowa Si-Ling-Chi, żona

Hoang-tu, który panował około 2700 roku p.n.e. Cesarzowa zauważyła larwy przędące

błyszczące kokony. Przez przypadek jeden z nich upuściła do wrzącej wody. Można zeń

było wtedy wyciągnąć delikatną nić. Musiało jednak upłynąć czterysta lat, aby

jedwabnictwo, jako przemysł, rozpowszechniło się w całym kraju. Cesarzową zaś

okrzyknięto boginią, opiekunką jedwabnictwa.

Nic dziwnego, że Chińczycy docenili jej dzieło. Jedwab stał się bowiem szybko źródłem

bogactwa ich kraju. Sprzedawano go po cenach bardzo wysokich, często dosłownie "na

wagę złota". W Chinach za udzielenie jakiejkolwiek informacji obcokrajowcowi na temat

jedwabiu groziła kara śmierci. To z pewnością pomogło utrzymać monopol przez prawie

3000 lat.

W Chinach prowadzono racjonalną hodowlę jedwabników, a jedwab farbowano

barwnikami naturalnymi. Od około 600 roku p.n.e. posługiwano się krosnami do tkania

wzorzystego, które ulepszono w I wieku p.n.e. W tym też wieku zaczęto stosować

mechaniczną odwijarkę jedwabiu naturalnego z kokonów. W ostatnich stuleciach p.n.e.

Chiny eksportowały jedwab naturalny na zachód tzw. szlakiem jedwabiu wiodącym z

prowincji Kansu przez Kotlinę Tarymską, Kaszgar, Pamir, Samarkadę, Iran i Mezopotamię

do Syrii. Chińczycy zaopatrywali w jedwab naturalny też Indie.

Szlak jedwabiu odegrał poważną rolę w wymianie technicznej pomiędzy Dalekim

Wschodem a Zachodem.

Około 100 lat p.n.e. Rzymianie zetknęli się po raz pierwszy z jedwabiem naturalnym

podczas walk z Partami, którzy sporządzali z niego swe sztandary. Około 50 roku p.n.e.

Kleopatra VII zademonstrowała w Rzymie jedwabne szaty. Jedwab naturalny był w

świecie śródziemnomorskim bardzo poszukiwany i kosztowny (podobno cesarza Marka

Aureliusza nie stać było na sprawienie jedwabnej szaty swej żonie). Na temat

pochodzenia jedwabiu krążyły legendy (na ogół sądzono, że jest on pochodzenia

roślinnego). Chińczycy starannie strzegli tajemnicy produkcji jedwabiu, zachowali nań

monopol przez długie wieki. Dopiero w IV wieku jedwabnictwo przeniknęło do Korei i

Japonii, a potem do Persji. Zachód zapoznał się z jedwabiem na początku VI wieku,

według legendy dzięki dwóm irańskim mnichom nestoriańskim, którzy przemycili

wewnątrz swych pielgrzymich kosturów jajeczka jedwabnika do Bizancjum.

Około 530 roku Bizancjum rozpoczęło własną produkcję jedwabiu. Stąd rozpowszechniła

się ona na Grecję, Italię i Hiszpanię. W XII wieku z produkcją jedwabiu zapoznała się

Francja. W tym okresie Italia posiadała już potężny przemysł jedwabniczy od XIII wieku

pracują tu już mechaniczne odwijarki i przędzarki jedwabiu napędzane energią wodną,

których zasada działania nie uległa zmianie aż do XIX wieku.

W XVII wieku jedwab naturalny znany jest we wszystkich krajach Europy m.in. w Polsce.

Od drugiej połowy XIX wieku przemysł jedwabniczy ulega stale postępującej

mechanizacji. Pojawia się również tzw. jedwab sztuczny. W Polsce istnieje obecnie duży

ośrodek produkcji jedwabiu naturalnego w Milanówku.