©Copyright for Polish edition by Net Inside

Data: 01.10.2008

Darmowa publikacja dostarczona przez :

WWW.matura2008.blogspot.com

Tytuł: Prezentacja maturalna uszyta na miarę.
Praktyczny poradnik każdego maturzysty.

Autor: Agnieszka,

WWW.matura2008.blogspot.com

Niniejsza publikacja może być kopiowana oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej
przez Wydawcę. Zabronione sa jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawcy.
Zabrania się jej odsprzedaży.

Dystrybucja w Internecie, za zgodą Autora:

Net Inside

Sadów, ul. Leśna 8

42-700 Sadów

www.netinside.pl

Mail:

[e-mail]

Wszelkie prawa zastrzeżone !!!

All rights reserved !!!

www.matura2008.blogspot.com

Strona 2

Spis treści

I WSTĘP…………………………………………………….…….…5

Dla kogo przeznaczona jest ta książka?.........................5

II OD CZEGO ZACZĄĆ?..................................................6

Wybór tematu………………………………………………….…6
Gdzie szukać wiedzy?................................................... 8

Źródła z których można, a nawet trzeba

skorzystać.....11

Bibliografia, czyli co?, gdzie?, jak?...............................13

III SZTUKA PISANIA………………………………….…….....17

Sztuka skutecznego łączenia zgromadzonych

informacji………………………………………………..…..….17

Granica plagiatu, której nie wolno przekraczać…….…18

Merytoryczna, a estetyczna jakość pracy……………...21

Cytaty i ich znaczenie w prezentacji maturalnej……..23

Ramowy plan wypowiedzi na miarę Twoich potrzeb…25

IV COŚ OD SIEBIE………………………………….……….....29

Magiczna moc materiałów dodatkowych……………….29

Dla kogo prezentacja multimedialna?........................30

Jak umiejętnie skorzystać z przygotowanych

materiałów………………………..………………………..…..34

V UCZ SIĘ Z GŁOWĄ……….…………….……………….…. 35

Jak dobrze przygotować swoje wystąpienie

www.matura2008.blogspot.com

Strona 3

maturalne....................................................................35

Sztuka skutecznego i szybkiego uczenia się………......38

VI POKAŻ CO POTRAFISZ!!!..................................... 40

W co się ubrać na maturę?.........................................40

Zapanuj nad stresem……………………..…………….…..42

Jak zrobić dobre wrażenie?........................................44

Sztuka przemawiania………..………………………….…..46

VII PRZYKŁADOWA PRACA MATURALNA…………….47

Omów genezę dramatu i jego przemiany na

Przestrzeni epok……………………………….……….……..47

VIII PODSUMOWANIE………………………………………..57

www.matura2008.blogspot.com

Strona 4

Rozdział I: WSTĘP

Dla kogo przeznaczona jest ta
książka?

Niniejszą książkę dedykuję wszystkim maturzystą, którzy

poszukują źródeł wiedzy i inspiracji, tak bardzo potrzebnych do

stworzenia własnej, wyjątkowej i niepowtarzalnej prezentacji
maturalnej z języka polskiego.

Liczę, że zawarte w niej wskazówki, które są wynikiem

moich licznych doświadczeń wynikających z pracy z

maturzystami, pozwolą wam sprawnie i w miarę możliwości
bezboleśnie przejść przez wszystkie etapy przygotowania do

matury ustnej z polskiego, a Wasze wysiłki uwieńczone zostaną
sukcesem w postaci wysokich wyników maturalnych.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 5

Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?

Wybór tematu

Wszyscy maturzyści, którym przychodzi zmierzyć się z
napisaniem swojej własnej prezentacji maturalnej z języka

polskiego już na samym początku stają przed bardzo ważnym
ale i trudnym zadaniem, a mianowicie muszą dokonać wyboru

tematu pracy maturalnej z języka polskiego. Na pozór mogłoby
wydawać się, że nie ma nic prostszego w całym tym zgiełku

przygotowań do matury niż wybór właśnie tego tematu.
Jednakże myśląc właśnie w ten sposób można sprawić, że

matura stanie się o wiele trudniejsza niż myśleliśmy. Co zatem
zrobić, aby nie wejść w tą ślepą uliczkę??

Kiedy nadchodzi czas, że trzeba zdecydować się na temat
maturalny z języka polskiego warto poświęcić tej czynności

nieco więcej czasu. Oczywiście, niemalże wymarzoną sytuacją

jest taka, w której

decyzję o wyborze
tematu

maturalnego
podjęliśmy już o

wiele

wcześniej

i od dłuższego

czasu gromadzimy
już materiały na

interesujące nas

www.matura2008.blogspot.com

Strona 6

zagadnienie. Niestety, z doświadczenia wynikającego z pracy z
maturzystami wiem, że taka sytuacja zdarza się naprawdę

rzadko. Najczęściej maturzyści przestępują do wyboru tematu
dopiero wówczas, kiedy polonista prosi o wypełnienie

ostatecznej deklaracji maturalnej. A wtedy czasu jest już
najczęściej wyjątkowo mało, co pociąga za sobą nieraz

pochopne i nieprzemyślane decyzje, które jakże często okazują
się być „samobójem”.

Dlatego niezależnie od tego, czy masz jeszcze dużo czasu, czy
na dniach musisz dokonać decyzji co do wyboru swojego tematu

pracy maturalnej, zawsze pamiętaj, by ta decyzja była
przemyślana i świadoma. Co jednak zrobić by tak się stało?

Najpierw zaznacz na swojej liście tematów te, które wydają Ci
się łatwe, miłe i przyjemne, czyli takie, które według Ciebie są

adekwatne do Twoich możliwości. Nie przeceniaj siebie, ale też
nie mierz zbyt nisko tylko po to, by było Ci łatwiej. Pewnie

jeszcze sam nie wiesz na jak wiele Cię stać! Spośród
zaznaczonych tematów przeanalizuj każdy z osobna.

Przeprowadź tak zwaną burzę mózgu i wypisz na czystej kartce
wszystkie dzieła literackie (oraz dzieła sztuki jeśli temat tego

wymaga), które przychodzą Ci na myśl w związku z danym
tematem. W ten sposób łatwiej będzie Ci stworzyć sensowny

plan bibliografii już po dokonaniu wyboru związanego z
tematem maturalnym. Następnie spróbuj zastanowić się jaki

temat byłby najodpowiedniejszy uwzględniając liczbę
wypisanych dzieł oraz stopień ich znajomości. Weryfikując w ten

sposób poszczególne tematy w ostatecznym procesie dokonasz
wyboru tematu, który wyda Ci się najodpowiedniejszy dla

www.matura2008.blogspot.com

Strona 7

Ciebie. Jeśli wybrałeś w ten sposób temat swojej pracy, a jednak
nie jesteś jeszcze do końca przekonany o słuszności swojej

decyzji, wówczas możesz również, o ile czas jest Twoim
sprzymierzeńcem, poradzić się kogoś, np. swojego nauczyciela,

korepetytora, czy nawet pani polonistki z biblioteki, którzy z
pewnością podpowiedzą Ci który z wybranych przez Ciebie

tematów byłby dla Ciebie najlepszy. Nie bój się pytać, bo „kto
pyta nie błądzi”!!!

Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?

Gdzie szukać wiedzy?

Wybór tematu maturalnego rozpoczyna serię intensywnych

przygotowań do matury z języka polskiego. Choć, jak już

wcześniej wspomniałam, nie jest on wcale zdaniem łatwym, to
jednak o tyle przyjemnym, że nie wymagającym od nas

większych nakładów czasu i wychodzenia z domu. Kiedy jednak
pokonamy już ten pierwszy, zasadniczy próg, wówczas stajemy

w obliczu kolejnego i to już o wiele trudniejszego, który
wymagać od nas będzie cierpliwości poświecenia mu dużej

ilości czasu. Tym kolejnym bowiem krokiem w kierunku dobrego
przygotowania się do matury ustnej z języka polskiego jest

zgromadzenie materiałów w oparciu o które napiszemy własne
wystąpienie maturalne.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 8

Żyjemy w czasach, kiedy dostęp do wszelkiego rodzaju
informacji stał się niemalże powszechny. Zewsząd napływają do

nas liczne wiadomości. Mamy dostęp do Internetu, telewizora,
gazet, książek, czasopism, a nawet galerii malarstwa, a więc nie

możemy powiedzieć, że nie ma w czym wybierać… Owszem
jest, choć im więcej źródeł, tym trudniej w tym nawale

informacji znaleźć coś naprawdę sensownego i godnego naszej
uwagi.

Dlatego też, zważywszy na fakt, iż chcemy aby nasza praca była
materiałem w pełni wartościowym, musimy starannie dobierać

nasze źródeł i analizować ich wartość merytoryczną. Pierwszym
zasadniczym krokiem jaki powinniśmy uczynić w tym kierunku,

jest bez wątpienia wyprawa do biblioteki. Tam znajdziemy
naprawdę wiele wartościowych książek, które swoją treścią w

dużej mierze mogą, a wręcz powinny zasilić naszą prezentację.
Jak jednak znaleźć te pozycje? To pytanie z pewnością nasuwa

się na myśl wielu z Was.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 9

Już odpowiadam… Jest wiele metod. Można po prostu iść i

zacząć przeglądać po kolei wszystkie półki z książkami o
tematyce, która nas interesuje, można też poprosić o pomoc w

ich znalezieniu panią bibliotekarkę. Tym jednak sposobem z
pewnością zmarnujemy wiele naszego, jakże cennego czasu, a

przy tym i czasu innych. Dlatego najprostszą metodą na
znalezienie tego, czego nam potrzeba, są wcześniejsze

poszukiwania w Internecie, który przecież stwarza dziś dla nas
tak wiele możliwości. To właśnie w nim z łatwością możemy

odszukać tytuły pozycji, po które następnie udamy się do
biblioteki. W Internecie jednak znajdziemy nie tylko to, ale i

wiele innych, cennych dla nas informacji z których niewątpliwie
również powinniśmy skorzystać. Ale uwaga!!! Korzystanie z

www.matura2008.blogspot.com

Strona 10

Internetu i zamieszczonych w nim materiałów wymaga wielkiej
uwagi i ostrożności. Nie zakładajmy od razu, że dany tekst

posiada stosowną wartość merytoryczną. Czytajmy zatem
i analizujmy, czy aby na pewno wartość danego dokumenty jest

wystarczająca by sprostać wymaganiom zarówno naszym jak
i komisji egzaminacyjnej.

Wiemy już, że wiedzy możemy szukać zarówno w bibliotece , jak
i Internecie. Niewątpliwie to dwie, największe jej skarbnice, ale

zarazem nie jedyne. Materiały do naszej pracy bowiem mogą
znajdować się również i w innych źródłach. W zależności od

tematu możemy poszukiwać ich także w gazetach,
czasopismach, dziennikach, wśród książek z naszej domowej

biblioteczki, a nawet w galerii obrazów.

O pomoc możemy tez poprosić korepetytora, lub kogoś

doświadczonego, kto pomoże nam stworzyć naszą pracę.
Możliwości jest wiele, wystarczy tylko obudzić własną

wyobraźnię, a z pewnością znajdziemy wartościowe treści, które
sprawią, że nasza prezentacja stanie się naprawdę wyjątkowa.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 11

Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?

Źródła z których można, a nawet
trzeba skorzystać.

W poprzednim rozdziale wyjaśniłam na czym polega sztuka

skutecznego poszukiwania i selekcji materiałów. W niniejszym

zaś rozdziale pragnę skupić swoją uwagę na źródłach wiedzy,
które każdy maturzysta powinien znać, a co więcej, korzystać z

nich podczas procesu tworzenia swojej pracy maturalnej. Jak już
wcześniej wspomniałam, tych źródeł jest naprawdę wiele, ja

skupię zaś swoją uwagę głównie na tych, które uważam za
najbardziej istotne i znaczące w toku przygotowawczym do

egzaminu dojrzałości.

Pierwszym i zasadniczym źródłem informacji jest niewątpliwie
książka. I tutaj przydatne okazują się być zarówno podręczniki

szkolne, książki stricte tematycznie związane z naszą pracą,
biografie, lektury szkolne, jak i wszelkiego rodzaju słowniki,

leksykony, encyklopedie i opracowania.

Kolejne źródło wiedzy maturzysty to Internet w którym może on
znaleźć takie przydatne materiały jak recenzje, opracowania,

reportaże, artykuły ściśle tematycznie związane z pracą, ale i
liczne fora dyskusyjne, które w toku przygotowawczym do

matury z języka polskiego okazują się spełniać niezwykle istotną
rolę, gdyż umożliwiają przepływ i wymianę wiedzy oraz

www.matura2008.blogspot.com

Strona 12

zgromadzonych informacji.

Następne źródło informacji maturzysty, to fachowa pomoc osób
doświadczonych, znających się na zagadnieniach związanych z

maturą ustną z języka polskiego. Takich osób jest naprawdę
wiele. Możemy znaleźć ich zarówno przez Internet, jak i wśród

naszych korepetytorów i nauczycieli, którzy służąc
doświadczeniem i fachową poradą z pewnością udziela nam

wielu cennych wskazówek jak stworzyć naprawdę dobrą
prezentację i pozwolą uniknąć niepożądanych pułapek.

I ostatnie już źródło wiedzy z którego niewątpliwie powinniśmy,

a wręcz musimy skorzystać – nasza głowa, w której z
pełnością przez te wszystkie lata zgromadziło się już naprawdę

wiele cennych informacji. Teraz przychodzi pora by właśnie po
nie sięgnąć i odpowiednio wykorzystać. A więc do dzieła!!!

Ruszaj głową!!!

www.matura2008.blogspot.com

Strona 13

Rozdział II: OD CZEGO ZACZĄĆ?

Bibliografia, czyli co?, gdzie?, jak?

Wybraliśmy już temat pracy, zgromadziliśmy tuziny

materiałów, poradziliśmy się specjalistów i w końcu po ciężkich

i mozolnych przygotowaniach stajemy w obliczu konieczności
zrobienia kolejnego kroku – napisania bibliografii. Tak!

Bibliografia bowiem to kolejna rzecz jaką musimy zrobić, by
stworzona następnie przez nas praca miała przysłowiowe

„ręce i nogi”. Różne są opinie na temat tego, kiedy najlepiej
zacząć pisać bibliografię. Jedni uważają, podobnie zresztą jak ja,

www.matura2008.blogspot.com

Strona 14

że jeszcze przed przystąpieniem do pisania tekstu prezentacji,
inni, że bezpośrednio po zakończeniu tej czynności. Oczywiście

można zarobić to na oba sposoby, jednakże z pewnością
korzystniejszy okaże się być ten pierwszy. Dlaczego? Dlatego,

że kiedy bibliografia zostanie już przez nas stworzona, wtedy
mamy już biało na czarnym zapisane, co w naszej pracy

powinno się znaleźć. Bibliografia ułatwia więc nam organizację
naszej pracy, zapobiega przed przypadkowością i

chaotycznością i wprowadza ład we wszystkie nasze działania.
Stworzenie bibliografii jako pierwszej jest też korzystne

chociażby dlatego, że to przecież właśnie ona jest pierwszym
materiałem, jaki musimy przedłożyć w szkole, warto więc ją

mieć już wtedy w pełni przygotowaną, by nie stała się ona,
podobnie jak wybór tematu, przypadkowa i

nieprzemyślana przez nas.

Jak zatem stworzyć
ową bibliografię? Co
w niej zamieścić? W
jaki sposób
zestawić? Co
powinno się w niej
znaleźć?

Rzeczywiście,
napisanie poprawnie

bibliografii,

to

naprawdę niełatwa

www.matura2008.blogspot.com

Strona 15

sprawa. Ważne jest zatem, aby przyłożyć się do tego zadania
naprawdę sumiennie i z zapałem, pamiętając, że jest ona naszą

wizytówką na maturze. Przystępując do pisania bibliografii
zwróćmy uwagę, aby w górnym lewym roku zamieścić

informację o dacie jej napisania oraz miejscu naszego
zamieszkania, w prawym zaś nasze dane osobowe, czyli imię i

nazwisko.

Centralną część bibliografii powinien zajmować, wyraźnie

wyodrębniony, czy to za pomocą pogrubienia, czy też kursywy,
temat naszej pracy. Następnie przystępujemy do wymienienia

pozycji z literatury podmiotowej, czyli tych książek (najczęściej
lektur) oraz dzieł sztuki o których mowa w naszej pracy. Każdy

opis bibliograficzny książki rozpoczynamy od nazwiska i imienia
autora, bądź autorów, tytułu zapisanego kursywą,

wydawnictwa, miejsca i roku wydania oraz numeru ISBN. Jest to
standardowy opis bibliograficzny książki, który może się jednak

znacznie różnić w zależności od ilości autorów, źródła i wielu
innych czynników. Warto więc wcześniej poczytać nieco więcej

na ten temat, czy też zapytać nauczyciela, lub korepetytora, a
nawet poprosić o pomoc przy tej czynności. Po zapisaniu

literatury podmiotowej przystępujemy do

opisów

bibliograficznych pozycji z literatury przedmiotu, czyli tych

źródeł w oparciu o które pragniemy stworzyć swoją pracę. I tu
obowiązują te same reguły zapisu, co w literaturze podmiotu.

Warto jednak zwrócić uwagę na to, by nasza literatura
przedmiotu była urozmaicona pod względem źródeł informacji

i w pełni pokrywała się z treścią naszej prezentacji.

Poniżej zamieszczam przykładową bibliografię, która może

www.matura2008.blogspot.com

Strona 16

posłużyć Wam jako wzór przy tworzeniu własnych zestawień
bibliograficznych. Warto jednak pamiętać, że każda szkoła ma

własne wymagania co do formy bibliografii, dlatego warto
wcześniej zapoznać się z obowiązującymi w niej standardami

.

…………………………………………………………………………………………………

Imię i nazwisko
data, miejscowość

BIBLIOGRAFIA

TEMAT: Motyw biesiady ( uczty, wesela, zgromadzenia)i
jego funkcja w wybranych dziełach literatury polskiej.

I Literatura podmiotu:

1. Mickiewicz, Adam: Dziady cześć III. W: Dramaty.

Warszawa.Czytelnik,1995. ISBN 8307018897

2. Mickiewicz, Adam: Pan Tadeusz. Kraków. Wyd. Zielona Sowa, 2005.
ISBN 83-7389-574-4
3. Wyspiański Stanisław: Wesele. Kraków. Wyd. Zielona Sowa, 2003.

ISBN 83-7327-237-2

II Literatura przedmiotu:

1.

Dzieje literatury w epokach. Hanczakowski Michał, Kuziak Michał,
Zawadzki Andrzej , Żynis Bernadeta. Bielsko- Biała 2003. ISBN 83-
7266-245-2. [ tu: Romantyzm, Młoda Polska]

2.

Wielki leksykon literatury polskiej. Pod red. Stanisława Sokolskiego.
Wrocław. Wydawnictwo Dolnośląskie,
2004.

ISBN: 83-7384-147-4. [ tu: Dziady, Wesele]

3.

Bielak Franciszek, Grzeszczuk Stanisław: Literatura polska w
szkole średniej. Warszawa. WSiP 1975. Str. 165- 172

4.

Górski Konrad: Mickiewicz. Artyzm i język. Warszawa. Państwowe
Wydawnictwo Naukowe,1977. Str. 125-140

5.

Makowski Stanisław: Romantyzm. Wyd. 4. Warszawa. WSiP, 1992.
ISBN 83-02-04086-X. Str. 157-173, 176-180

6. Miłkowski Tomasz, Termer Janusz: Leksykon lektur szkolnych.

Warszawa 1994. ISBN 83-86091-02-09. [tu: Dziady, Pan Tadeusz,
Wesele]

……………………………………………………………………………………

www.matura2008.blogspot.com

Strona 17

Rozdział III: SZTUKA PISANIA

Sztuka skutecznego łączenia
zgromadzonych informacji.

Nie można przystępować do pisania prezentacji

maturalnej, jeśli nie posiada się wcześniej stworzonego planu

działania. Pozwoli on napisać w pełni poukładaną i przemyślaną
prace maturalną. W innym razie praca stanie się chaotyczna i

trudna w zrozumieniu i odbiorze. Plan działania przydaje się
również w późniejszym etapie, a mianowicie już podczas

przygotowań do matury ustnej. Pozwoli łatwiej zapamiętać, co
po czym następuje. Plan działania należy zacząć od rozpisania

lektur oraz dzieł literackich , które zostaną wykorzystane w
Twojej pracy maturalnej. Jeśli stworzyłeś więc wcześniej swoja

bibliografię, masz zdecydowanie ułatwione zadanie. Wiesz
bowiem z czego masz korzystać w pracy i o co oprzeć jej treść.

Możesz więc przystąpić do pisania swojej pracy.

Po pierwsze należy wypisać, stosując po raz kolejny burzę

mózgu pomysły w jakiej kolejności ustawić dzieła z literatury
podmiotu, tak aby ze sobą współgrały i

tworzyły jedną całość. Jest to niezmiernie istotne, gdyż
umiejętne łączenie ze sobą różnych treści to właściwie polowa

sukcesu. Ważny jest także dobry, oraz oryginalny pomysł na
ciekawy i oddający głębie tekstu wstęp. Musi ona zaciekawić

komisje oraz w skrócie przybliżyć to o czym będzie mowa w

www.matura2008.blogspot.com

Strona 18

dalszej części pracy. I już na samym końcu pisania owego planu
należy zastanowić się nad tym co chcemy aby zawierała nasza

praca. Większość tematów jest tak skonstruowana, że wymaga
głębszej diagnozy. Warto więc czasem zastanowić się nad głębia

tematu, pokazując go z różnych ujęć i punktu widzenia.

Plan Gotowy??? A więc do dzieła!!!!

Rozdział III: SZTUKA PISANIA

Granica plagiatu.

Żyjemy w czasach, gdzie mamy wszechstronny dostęp do

informacji. Najczęściej więc nie zdobywamy się na trud wyjścia
z domu i sięgamy po prostu do Internetu!!! Wpisujemy temat

naszej pracy w wyszukiwarkę i ukazuje nam się szereg stron
poruszających tę kwestię. Przeglądamy je po kolei i

www.matura2008.blogspot.com

Strona 19

stwierdzamy, że skoro ich wartość merytoryczna wydaje się być
na wysokim poziomie, to dlaczego nie wykorzystać ich treści i

nie pokusić się do zamieszczenia jej w swojej prezentacji.

Częstokroć tak też robimy, niejednokrotnie nie zdając sobie
sprawy, jak wielką sztuką jest umiejętne wykorzystanie treści

powszechnie dostępnych w Internecie, bez naruszania praw
autorskich. Nie ma tez jednak zarazem nic bardziej mylnego niż

przyjęcie sztywnych i nieelastycznych schematów myślenia na
zasadzie: „znalazłem to zdanie w Internecie więc cała praca

została z niego ściągnięta”. Myśląc w ten właśnie sposób sami
przyznajemy się do tego, że absolutnie nie mamy pojęcia na

temat tego w jaki sposób odbywa się wykorzystanie źródeł
internetowych w pracy i jak owy proces przebiega. Nie możemy

jednak dopuścić z drugiej strony do sytuacji, kiedy nasza praca
okaże się być wyłącznie zlepkiem internetowych treści. Jedno

i drugie jest bowiem w tym samym stopniu zawodne.

Pisząc swoją pracę chcemy, aby była ona naprawdę
oryginalna i jedyna w swoim rodzaju. Oczekujemy tym samym

zaś od siebie, choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, aby
ta praca była naszą własna twórczością , a to przecież nie może

mieć miejsca. Nie możemy bowiem zacząć wymyślać własnych
interpretacji poszczególnych lektur. Skoro zaś to nie wchodzi w

rachubę, to dochodzimy do wniosku, że aby jednak stworzyć
taka pracę trzeba oprzeć się na pewnych materiałach, min. zaś

Internecie. Dlatego też osoby piszące swoje prace zobowiązane
są sięgnąć po wartościowe opracowania, artykuły i leksykony,

www.matura2008.blogspot.com

Strona 20

których szukać powinny zarówno w bibliotece jak i w Internecie
właśnie! Każdy piszący powinien więc wiedzieć, że aby praca

była prawdziwie wartościowa potrzeba naprawdę wiele źródeł i
trochę trzeba się naszukać. Należy więc wybrać się do

biblioteki, wypożyczyć to, co zdaje się najbardziej przydatne i
wartościowe, ale też sięgnąć zarazem do Internetu, który

przecież posiada tak wiele informacji !!!

Tu jednak jest o wiele trudniej, bo o ile w bibliotece ciężko o
rzeczy małowartościowe, o tyle w Internecie jest ich nader

wiele. Znajdują się tu zarówno niezwykle istotne informacje, jak
i wiele zwyczajnych „ śmieci” lub co gorsza „totalnych bzdur”.

Sztuką zaś jest wybrać to, co naprawdę jest coś warte i
umiejętnie z tego skorzystać. Aby to zrobić trzeba więc posiadać

już sporą wiedzę merytoryczna na dany temat. Kiedy już
wybierzemy poszczególne teksty internetowe, wówczas

zestawiamy wszystko razem , uzupełniamy o własną wizje i
koncepcję pracy, dokładamy indywidualne hipotezy, tezy i

wnioski i w ten sposób komponujemy całość, która choć będąca
efektem idealnie posklejanych informacji pochodzących z

różnych źródeł , czego dowodem jest bibliografia, tworzy jedyną
w swoim rodzaju, niepowtarzalną kompozycję, której z

pewnością nie znajdzie nikt na żadnej ze stron Internetowych i
której na pewno nie można nazwać mianem PLAGIATU.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 21

Rozdział III: SZTUKA PISANIA

Merytoryczna, a wizualna jakość
pracy.

Każda praca poza treścią i merytoryką musi jakoś

wyglądać. Oczywiście tłumacząc słowo jakoś na dobrze i

schludnie. Tak więc każda praca musi wyglądać dobrze i
schludnie. Ktoś mógłby powiedzieć, że nie ma to znaczenia

ponieważ komisja i tak tego nie widzi, jednakże w tym miejscu
nie mogę przyznać mu racji.

Praca musi być napisana jasno i przejrzyście. Pozwoli to łatwiej

przyswoić sobie jej treść. Jednak najważniejszym elementem
stanowiącym o schludności danej pracy jest zachowanie

odpowiednich proporcji miedzy wstępem, akapitami i
zakończeniem. Należy pamiętać, że Twoja prezentacja nie może

trwać dłużej niż 15 minut. Na pozór to bardzo dużo, jednakże
każdy kto zacznie swoje przygotowania do matury już

niebawem zorientuje się , że to naprawdę niewiele. Sztuką jest
zatem napisać w miarę zwięzłą, ale treściwa prace zawierająca

esencję tego co należy powiedzieć. Nie warto więc przesadzać z
długością pracy. Nie chciałabym tutaj narzucać nikomu na ile

stron taka praca powinna być napisana, jednakże warto jest
przeprowadzić pewien test. A mianowicie, należy wziąć dowolny

tekst , włączyć stoper i czytać go przez 15 minut nie wolnym,
ale też niezbyt szybkim tempem. Pozwoli to w przybliżeniu

www.matura2008.blogspot.com

Strona 22

określić długość jaką powinna mieć Twoja praca.
Aby praca byłą dobra nie należy również zamieszczać zbyt wielu

dzieł literackich. Lepiej omówić kilka, (np. trzy) ale dogłębnie,
oddając cały sens tematu, niż dużo, a w sposób płytki i

pobieżny.

Należy również pamiętać, że wszystkie omawiane teksty
powinny mieć w przybliżeniu podobną długość w naszej pracy.

Nie należy skupiać się dogłębnie nad jednym, a drugie
traktować pobieżnie.

Proporcje są niezwykle ważne. Wstęp powinien być w miarę

krótki, ale treściwy i oddający główny watek naszej pracy.
Kolejne akapity powinny w sposób dogłębny omawiać

poszczególne dzieła literackie, a zakończenie będące nieco
dłuższe niż wstęp powinno podsumowywać jeszcze raz

wszystkie zagadnienia omawiane w pracy i niejako zamykać
cała prezentację.

Rozdział III: SZTUKA PISANIA

Cytaty i ich znaczenie w prezentacji

maturalnej .

Praca maturalna uszyta na miarę z pewnością nie może

zostać pozbawiona tak ważnego elementu jak cytaty. Sa one
niezwykle istotne, gdyż po pierwsze wzbogacają wartość

merytoryczną naszej pracy, po drugie, świadczą o doskonałej

www.matura2008.blogspot.com

Strona 23

znajomości omawianych lektur i tematu, a po trzecie nadają
naszej pracy nieskazitelnie estetyczny i kompozycyjny

oddźwięk.

Tak, to wszystko prawda, ale…. Te cytaty nie mogą znaleźć się w
naszej pracy zupełnie przypadkowo. Nie można ich zamieścić na

zasadzie ten mi się podoba, więc go wrzucę w pracę, a tamten
nie, więc go pominę. Wbrew pozorom, odpowiedni dobór

cytatów do treści naszego wystąpienia to nielada sztuka, która
wymaga poświęcenia sporej ilości czasu i dogłębnych

poszukiwań.

Kiedy nasz temat pracy maturalnej oparty jest wyłącznie

literaturze wówczas nasze zadanie jest ułatwione. W takich
przypadkach doskonale sprawdzają się cytaty zaczerpnięte z

omawianych pozycji literackich i dobrane adekwatnie do
tematyki naszej pracy. Sprawa ma się nieco gorzej, kiedy temat

www.matura2008.blogspot.com

Strona 24

naszej pracy maturalnej pochodzi z pogranicza sztuk. Wówczas
nasze zadanie jest o wiele trudniejsze. Nie wystarcza tu już

bowiem cytaty z pozycji literackich omawianych w pracy
i trzeba zdobyć się na głębsze poszukiwania. W tym przypadku

idealnie sprawdzają się cytaty zaczerpnięte z biografii artystów
o których dziełach opowiadamy, słowa pochodzące np. z

recenzji omawianego przez nas filmu, czy artykułu itp. Warto się
jednak czasem natrudzić, by osiągnąć zamierzone efekty!!!

Cytaty idealnie nadają się również do wykorzystania jako motto,

bądź podsumowanie naszej wypowiedzi. W takim wypadku
najlepiej wybierać znane powiedzenia słynnych ludzi,

przysłowia, czy powszechnie znane cytaty literackie, a nawet
całe fragmenty wiersza. Można oczywiście pokusić się i o cytaty

z innych źródeł, a przy tym wykazać swoją wielką kreatywność i
wszechstronną zdolność interpretacji tematu.

Warto również pamiętać, że niezależnie od liczby

zamieszczonych w pracy cytatów ( choć z ich liczba nie wolno
przesadzić!) nie musimy uczyć się ich na pamięć. Wszystkie

bowiem znaleźć się mogą, a wręcz powinny na kracie cytatów,
którą możemy zabrać ze sobą do sali egzaminacyjnej.

A może jednak warto zadać sobie ten trud i mimo wszystko
wyrecytować je z pamięci… ?

www.matura2008.blogspot.com

Strona 25

Rozdział III: SZTUKA PISANIA

Ramowy plan wypowiedzi na miarę
Twoich potrzeb.

Ramowy plan wypowiedzi, a inaczej mówiąc konspekt, to

dokument niezwykle potrzeby i pełniący istotną rolę w procesie
przygotowywania się do matury, oraz podczas wygłaszania

swojego wystąpienia przed komisją egzaminacyjną. Konspekt
jest również dokumentem, który tuż obok bibliografii jest

uwzględniany jako materiał obowiązkowy do przedłożenia
komisji egzaminacyjnej w odpowiednio wczesnym terminie

poprzedzającym egzamin maturalny. Ktoś mógłby jednak
zapytać: po co właściwie jest ten ramowy plan wypowiedzi, w

czym niby ma mi pomóc, a jeśli już, to jak stworzyć naprawdę
dobry konspekt?

Już odpowiadam… Konspekt ( Ramowy plan wypowiedzi) to

dokument uwzględniający w punktach niejako scenariusz

wygłaszanego przez nas przemówienia maturalnego. A więc, jak
zapewne już się domyślacie, jest niezwykle istotny i potrzebny.

Dzięki niemu bowiem nie tylko nie zapomnimy o czym mieliśmy
mówić, ale i nie zgubimy się, co do kolejności omawianych

zagadnień. Aby jednak owy konspekt był nam przydatny,
wpierw musi zostać dobrze ukształtowany. Kiedy najlepiej pisać

konspekt? I tu, podobnie jak w przypadku bibliografii, zdania są
podzielone. Jedni uważają, że jeszcze przed przystąpieniem do

tworzenia wypracowania maturalnego, inni, że bezpośrednio po
zakończeniu tego procesu. Oczywiście, można tak i tak, choć z

www.matura2008.blogspot.com

Strona 26

doświadczenia wiem, że zarówno jedna, jak i druga metoda nie
jest do końca odpowiednia.

Moje spore doświadczenie wynikające z pracy z maturzystami

pozwoliło mi ukształtować własny pogląd na ten temat i
opracować system, który pozwala maturzystom na stworzenie

idealnego konspektu, odpowiadającego ich indywidualnym
potrzebom.

Aby więc by stworzyć naprawdę dobry konspekt maturalny

prace nad nim należy rozpocząć jeszcze przed przystąpieniem
do pisania pracy. Dzięki temu uzyskamy zarys swojej

wypowiedzi i ułatwi nam to później zestawienie w tekście
niezależnych informacji. Na wstępie musimy więc przede

wszytki zadać sobie pytanie: w jakim kierunku chciałbym aby
poszły moje rozważania?, czyli stworzyć punkt bazowy dla

własnych refleksji i schematów myśleniowych. Kiedy to ustalimy
wówczas nadchodzi czas, by obrać motto naszej pracy, które

przyświecać nam będzie w toku naszych rozważań. Gotowe???

Teraz uwzględniamy w konspekcie poszczególne dzieła
literackie i (lub) dzieła sztuki , które wcześniej wybraliśmy do

swojej pracy układając je w kolejności, która według nas wydaje
się być najodpowiedniejsza, najbardziej sensowna i poukładana

pod względem estetycznym. Tworząc konspekt poszczególnych
dzieł musimy również zastanowić się, co chciałbym/ chciałabym

na jego podstawie udowodnić, wskazać, na co zwrócić uwagę
komisji, co przez nie przekazać. Wypiszmy to wszystko od

www.matura2008.blogspot.com

Strona 27

myślników. Następnie przychodzi czas na podsumowanie. W nim
dokonujemy skrótowej analizy poszczególnych dzieł z

uwzględnieniem wniosków jakie w związku z tematem nasunęły
się nam po ich dogłębnym przestudiowaniu. Konspekt kończymy

głębokim cytatem, lub refleksją niejako zamykającą i
podsumowującą cały nasz wywód.

Konspekt już gotowy? Brawo!!! Posiadasz bowiem solidną bazę

w oparciu o która możesz z łatwością stworzyć wypracowanie
maturalne. Ale uwaga!!! Nie traktuj stworzonego konspektu jako

ostatecznego!!! Nie ma bowiem nic bardziej mylnego. Nie
łudźmy się, że za pierwszym razem udało się nam stworzyć coś

idealnego. Nie! Idealny konspekt wymaga bowiem jelcze wielu
poprawek nanoszonych w trakcie pisania wypracowania

maturalnego i jego nauki. Ramowy plan wypowiedzi musi być
bowiem taki, by był Ci pomocny i przydatny podczas Twojego

wystąpienia przed komisją egzaminacyjną. Zanim więc
zdecydujesz się go oddać w ostatecznej formie, wpierw włóż w

niego naprawdę wiele swojej pracy i wysiłku!!!

Poniżej zamieszczam przykładowy konspekt maturalny, który
może posłużyć Wam jako wzór przy tworzeniu własnego

ramowego planu wypowiedzi. Ale uwaga!!! Każdy konspekt
może być inny!!! Wszystko zależy bowiem od indywidualnych

potrzeb każdego z Was oraz wymogów stawianych przez
poszczególnych polonistów!

...............................................................................

www.matura2008.blogspot.com

Strona 28

Temat: Człowiek poszukujący celu i sensu w życiu.

Omów na wybranych przykładach.

IV Ramowy plan wypowiedzi:
TEZA: Człowiek to istota, która nieustannie poszukuje celu i sensu swojego
życia. Różne są jednak drogi, które mają pomóc mu odnaleźć swoje miejsce na
ziemi, a wybór tej drogi zależy tylko i wyłącznie od samego bohatera.
WSTĘP:

1. Pytania o wartości w życiu i sens życia ludzkiego stawiane przez

człowieka od początków istnienia świata.

2. Literatura jako drogowskaz, który poprzez ukazanie losów poszczególnych

bohaterów literackich wskazuje na poszczególne metody znalezienia celu
życia człowieka i jego głębokiego sensu.

3. Światopogląd epoki jako czynnik zasadniczo determinujący sposób

postrzegania wartości prze poszczególnych bohaterów literackich i
wpływający na wybór drogi, która ma na celu pomóc bohaterowi odnaleźć
sens istnienia.

ROZWINIĘCIE:

1. Konrad Wallenrod - bohater powieści poetyckiej A. Mickiewicza pt.

„Konrad Wallenrod” jednostką poszukująca wartości życia na drodze
podstępnego zniszczenia wroga.

2. Gniew i nienawiść jako uczucia, które w znaczący sposób wpłynęły na

wybór takiej, a nie innej drogi przez bohatera, mającej pomóc mu
odnaleźć sens jego istnienia.

3. Przekonanie bohatera o słuszności swojej decyzji i poświęceniu własnego

życia i miłości w imię ojczyzny.

4. Kordian jako bohater, który błądzi po omacku, starając się ogarnąć realia

świata. Realia, które nie zgadzają się z jego wyidealizowaną koncepcją -
marzeniami.

5. Podróż bohatera po Europie jako swoista lekcja dla Kordiana,

uświadamiająca mu jakimi prawami rządzi się świat.

6. Monolog bohatera na szczycie Mont Blanc chwilą w której Kordian

uświadamia sobie cel swojej ziemskiej wędrówki- służba na rzecz ojczyzny
przejawiająca się w zabiciu Cara.

7. Dr Judym bohaterem, który pragnął odnaleźć sens własnego istnienia

poprzez służbę innym ludziom i próbę likwidacji biedy i nierówności
społecznej.

8. Samotne zmaganie się bohatera i próba realizacji własnych marzeń, nie

przynosząca jednak większych efektów.

9. Moment wyboru: miłość, czy dalsze nieudane dotąd próby samotnej

naprawy świata.

10.Rozdarcie wewnętrzne bohatera zasymbolizowane w ostatniej scenie

powieści przez rozdartą sosnę pod która zasiada bohater.

11.Cezary Baryka jako bohater, którego młodość i poszczególne etapy jego

życia były kolejnymi krokami ku odnalezieniu sensu swojego istnienia.

12.Poszczególne etapy w życiu bohatera wywierające zasadniczy wpływ na

życie młodzieńca ( rewolucja, przyjazd do Polski, pobyt w Nawłoci, pobyt
w Chłodku, ruch na Belweder).

ZAKOŃCZENIE:

1. Człowiek jako istota, która od początków istnienia świata poszukiwała

www.matura2008.blogspot.com

Strona 29

celu i sensu swojego życia.

2. Konrad Wallenrod poszukujący sensu swego życia poprzez podstępną

walkę z Zakonem Krzyżackim.

3. Kordian, jako bohater widzący sens i wartość swojego istnienia w

poświeceniu na rzecz ojczyzny.

4. Dr Judym widzący cel swojego życia w próbie naprawy świata i

bezinteresownej służbie najbiedniejszym.

5. Cezary Baryka jako bohater zmierzający do poznania celu swojego

istnienia przez kolejne etapy swojego niełatwego życia.

................................................................................................................................

Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE

Magiczna moc materiałów
dodatkowych.

Materiały dodatkowe, to jak sama nazwa wskazuje takie

pomoce, które nie są obowiązkowe, ale dopuszczalne na
maturze ustnej z języka polskiego. Do nich zaliczamy min.

różnego rodzaju plansze i plakaty przygotowane przez
maturzystów, reprodukcje obrazów, fragmenty filmów i

prezentacje multimedialne. W ostatnim jednak czasie
najbardziej na popularności wśród maturzystów zyskała sobie ta

ostatnia forma. I słusznie, gdyż stanowi ona znakomity materiał
dodatkowy i pomocniczy, który możemy zabrać ze sobą na

maturę i zachwycić swoją kreatywnością całą komisję.

Ktoś mógłby jednak zapytać dlaczego dodatkowy i
pomocniczy? I tutaj właśnie tkwi sekret owej magicznej mocy

materiałów dodatkowych, a w szczególności właśnie prezentacji
multimedialnej.

Tak tak, prezentacja multimedialna bowiem to

www.matura2008.blogspot.com

Strona 30

niezwykle pomysłowe zestawienie tych dwóch cech. Jest ona
materiałem dodatkowym, gdyż nie jest obowiązkowa. Nikt nie

wyrzuci nas z sali za to, że jej nie posiadamy, nikt nas za to nie
skarci. Skro jednak jest uważana za materiał dodatkowy, to z

pewnością podnosi jakość pracy i solidnie wzmacnia naszą
ocenę w oczach komisji.

Prezentacja multimedialna to nie tylko materiał dodatkowy, ale i

pomocniczy dla nas. Każda bowiem dobrze wykonana
i solidnie przygotowana prezentacja pps. jest ułatwieniem dla

maturzysty, który to dzięki niej z pewnością nie pomyli na
maturze kolejności prezentowanych treści, nie przekręci

żadnego ważnego nazwiska ani tytułu, oraz nie będzie musiał
na pamięć uczyć się długich i rozbudowanych cytatów zwartych

w pracy. To wszystko znajdzie bowiem na ekranie komputera !

Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE

Dla kogo prezentacja multimedialna?

Prezentacja multimedialna z pewnością wymaga od

maturzysty poświecenia większej ilości czasu niż inne materiały

dodatkowe, ale i z pewnością najbardziej się opłaca.
Szczególnie zaś przydatna, o ile nie użyć słowa niezbędna, jest

ona w przypadku realizacji tematów z pogranicza literatury i
sztuki, czy filmu. Tutaj pełni ona niezmiernie ważna rolą, gdyż

wskazuje na reprodukcje obrazów o których mowa, utrwala na

www.matura2008.blogspot.com

Strona 31

szklanym ekranie kadry filmów omawianych w pracy oraz
wskazuje na najważniejsze cytaty warte zapamiętanie itp. W

każdym jednak przypadku, nie tylko w obliczu pisania prac z
korespondencji sztuk, warto jest pokusić się o wykonanie

prezentacji multimedialnej, gdyż dzięki temu zostaniemy
niewątpliwie wyżej ocenieni za nasz wysiłek i zdobędziemy

uznanie wśród komisji, która doceni naszą pomysłowość,
oryginalność i wyśmienite, pełne przygotowanie.

Oto kilka przykładowych slajdów z których zbudowane sa

prezentacje multimedialne:

www.matura2008.blogspot.com

Strona 32

Jak jednak przygotować idealną prezentację

multimedialną? Co w niej zawrzeć by była ona zgodna

tematycznie z naszą pracą? Jakich treści i obrazów użyć?
Przede wszytki nastawiając się na zrobienie prezentacji

www.matura2008.blogspot.com

Strona 33

multimedialnej musimy liczyć się z tym, że będziemy musieli
poświecić jej sporo czasu. Prezentacja bowiem, tak jak i matura,

pierwotnie i na pierwszy rzut oka wydaje się być rzeczą łatwą,
ale kiedy już się do niej przymierzymy, zdajemy sobie wówczas

sprawę, że zabiera ona wiele czasu i wcale nie jest tak prosta
jak nam się wydawała. Kiedy jednak ostatecznie jesteśmy

przekonani, że chcemy poświecić swój czas dla dobra sprawy,
wówczas musimy zacząć od gromadzenia materiałów, tj. zdjęć

autorów lektur, które omawiamy w pracy, kadrów z filmów
i teatrów, o ile dany utwór był wystawiony na scenie lub na

szklanym ekranie, reprodukcji obrazów, jeśli nasz temat jest z
pogranicza korespondencji sztuk, najważniejszych cytatów itp.

Następnie musimy wybrać odpowiedni szablon, a częstokroć
i samemu go stworzyć aby barwa koloru i styl idealnie

odpowiadały naszemu tematowi. Nie możemy bowiem użyć
koloru żółtego, jeśli nasz temat oparty został o motyw śmierci,

ani koloru czarnego, kiedy mowa o radości.
Pamiętajmy, że kolorystyka, obróbka zdjęć, dopasowanie

odpowiednich ramek i czcionki, to połowa sukcesu i to ta
niestety bardziej czasochłonna połowa. W przypadku tematów

czysto literackich nasze możliwości są nieco ograniczone, gdyż
zwężają się do zamieszczenia w pracy multimedialnej cytatów

i pojedynczych zdjęć, choć ich trafny wybór wcale nie jest taką
prostą sprawą. Kiedy jednak nasz temat jest z pogranicza sztuk

wówczas nasze możliwości niezwykle wzrastają.
Możemy użyć reprodukcji obrazów, malowniczych szablonów

i wymyślnych czcionek, a przez to stworzyć niezwykle
abstrakcyjne slajdy.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 34

Rozdział IV: COŚ OD SIEBIE

Jak umiejętnie skorzystać z
przygotowanych materiałów?

Praca już gotowa, konspekt i bibliografia dopracowana,

prezentacja multimedialna, plansze i plakaty w oczekiwaniu na
zaprezentowanie ich komisji egzaminacyjnej. Wszystko

niemalże idealnie, ale potrzebna jest jeszcze jedna rzecz do
sukcesu- dobre przygotowanie i zaprezentowanie tego, co

zostało z tak wielkim trudem stworzone. Niezbędna staje się
więc w tym momencie wiedza, jak najlepiej skorzystać z

przygotowanych uprzednio materiałów.

W poprzednich rozdziałach wyjaśniłam jak wielką rolę odgrywa
ramowy plan wypowiedzi, bibliografia i kartka z cytatami.

Nadszedł czas aby tę wiedzę wykorzystać. Nie bójmy się wziąć
konspektu, bibliografii, czy kartki z cytatami do ręki, jeśli ta

może nam w danej chwili okazać się wielce pomocna. Po to
zostały one przygotowane, aby Wam służyć, wykorzystajcie

więc to, co się na nich znajduje! Ucząc się swojego wstąpienia
nie zapomnijmy również o prezentacji multimedialnej.

Włączajmy ją zawsze wtedy, kiedy ćwiczymy swoja wypowiedz,

bo przecież ona jest dla nas również źródłem wiedzy
i materiałem pomocniczym.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 35

ROZDZIAŁ V: UCZ SIĘ Z GŁOWĄ!

Jak dobrze przygotować swoje
wystąpienie maturalne?

Matura ustna z języka polskiego to olbrzymi stres dla

większości maturzystów i nie sposób w żaden sposób temu
zaprzeczyć. Owy stres stanowi jednak zjawisko jak najbardziej

naturalne, gdyż każde publiczne wystąpienie, a do tego
wystąpienie od oceny którego zależy nasza dalsza kariera

naukowa, wiąże się właśnie z tremom, stresem i obawami. To
naturalne, jednak nie powinno wpływać to na jakość naszego

wystąpienia. Aby jednak tak się stało, musimy dobrze
przygotować się do matury i zgromadzić wszelkie niezbędne dla

nas informacje, tak by nasza wypowiedz była poukładania,
niechaotyczna i mająca przysłowiowe „ręce i nogi”.

Jak zatem dobrze przygotować się do matury ustnej z języka
polskiego? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie,

gdyż każdy z nas posiada inne predyspozycje, zdolności, zalety,
inne też miewa trudności i bariery, które zmuszony jest

pokonywać. Ważne jest zatem, aby samodzielnie ocenić nasze
możliwości, wyodrębnić mocne strony i maksymalnie je

wykorzystać, a nasze ułomności zredukować do minimum
i maksymalnie zretuszować. Kiedy już odpowiemy sobie na

pytania: co chciałabym pokazać i zaprezentować komisji, gdyż
wiem, że jest moją mocna stroną? czego lepiej unikać i nie

ujawniać, a czym się pochwalić by wybić się ponad

www.matura2008.blogspot.com

Strona 36

przeciętność? Wówczas możemy przystąpić do procesu
przygotowującego nas do zaprezentowania się komisji.

Jak to zrobić? Odpowiem Wam na własnym przykładzie.

Matura już dawno za mną, lecz kiedy tylko o niej pomyślę zdaje

mi się , jakby było to dopiero co wczoraj. Pamiętam bardzo
dobrze, że zawsze wtedy, kiedy tylko pomyślałam, że mam

stanąć przed komisją i zacząć mówić, przechodziły mnie
dreszcze. Nie należę do osób małomównych i skrytych, a mimo

tego się bałam. Pomyślałam wówczas, że muszę wymyśleć jakiś
sposób aby maksymalnie zredukować ten paraliżujący mnie

stres. Cóż jednak mogło go bardziej zminimalizować niż dobre
przygotowanie?

Wymyśliłam więc, że muszę się solidnie i bardzo dobrze
przygotować. Wzięłam się więc ostro do pracy. Samo

wypracowanie miałam napisane już nieco wcześniej, nie miałam
jednak o nim zielonego pojęcia, nie umiałam powiedzieć ani

słowa. Dałam sobie tydzień, na całkowite wykucie pracy.
Każdego dnia więc uczyłam się na pamięć małego fragmentu

pracy. Nie kułam jednak słowo w słowo tekstu, a raczej
trzymając się planu ramowego, punkt po punkcie, starłam się

opowiadać moją pracę. Kiedy zapomniałam słowa, szybko
starałam się je zastąpić innymi i w ten sposób uczyć się

wychodzić łatwo z opresji, by na maturze, gdyż czegoś
zapomnę, lub przekręcę, wiedzieć jak powiedzieć to innymi

słowy. W ten sposób moja praca brzmiała może nieco inaczej niż
ta, którą parę tygodni wcześniej zapisałam na kartce, ale dzięki

temu była swobodniejsza, bardziej naturalna i płynna. Kiedy już

www.matura2008.blogspot.com

Strona 37

wiedziałam, że tekst mam opanowany do perfekcji,
postanowiłam poćwiczyć nad sposobem mówienia.

Powiedziałam sobie: znajdź swoje mocne strony! I znalazłam, a
następnie starałam się je maksymalnie wykorzystać

i wyeksponować. Na przykład, cytaty podkreślałam odpowiednią
barwą głosu, starłam się mówić głośno, momentami, kiedy było

to konieczne, dosadnie, innym zaś razem ciszej, jakby pytająco.
Przy tym starałam się również utrzymać pogodną twarz,

próbować wyćwiczyć sobie zdolność zerkania co jakiś czas na
komisję i podtrzymywania kontaktu wzrokowego, co jest

niezwykle istotne. Uczyła się również wskazywania ręką
cytatów, które znajdowały się na mojej prezentacji

multimedialnej i przerzucania kolejnych slajdów. To wszytko,
wzięte razem złożyło się na cały estetyczny walor mojej

wypowiedzi, który jest niezwykle ważny, a wręcz konieczny.
Trzeba bowiem potrafić pokazać komisji, że nie jest się

przestraszonym i zdezorientowanym, lecz pewnym swojej
wiedzy i umiejętności i zdolnym jak najlepiej ją zaprezentować.

To naprawdę działa!!!

Na koniec, kiedy wypowiedz była już opanowana

wyśmienicie jeszcze raz przewertowałam strony książek z

literatury przedmiotu, które oczywiście wcześniej przeczytałam
oraz streszczenia książek z literatury podmiotowej. Teraz byłam

już pewna , że jestem całkowicie przygotowana.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 38

Przed wejściem do sali trzęsły mi się nogi, myślałam, że

zemdleje. Tak się oczywiście nie stało. Weszłam tam, choć
byłam pewna , że nic już nie pamiętam. Nic jednak podobnego,

byłam tak obkuta, ze wygłosiłam wszytko prawie śpiewająco, a
później bez problemów odpowiedziałam na pytania komisji.

Poszło dobrze, a kiedy zobaczyłam uśmiech na twarzach
egzaminatorów wiedziałam już, że było naprawdę dobrze i że

moje metody naprawdę się sprawdziły. Zdałam na 95%;-) i
byłam szczęśliwa. W sumie to jestem po dziś dzień, bo dzięki

temu zyskałam większą pewność siebie, dostałam się na
wymarzone studia , a przy tym mogę i Wam pomagać, moi

drodzy maturzyści.

Dlatego zapewniam, matura jest do przejścia! To nic

trudnego, wystarczy opracować sobie, tak jak ja, dobry sposób,
tzw. haczyk na maturę.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 39

ROZDZIAŁ V: UCZ SIĘ Z GŁOWĄ!

Sztuka skutecznego i szybkiego
uczenia się.

Przypomnijmy sobie skrócie przedstawione już we
wcześniejszych rozdziałach niektóre z technik szybkiego i

skutecznego uczenia się oraz uzupełnijmy je o te o których
jeszcze nie było mowy.

Do podstawowych zasad mających na celu efektywne i szybkie

zapamiętywanie należą:

•

Ni igraj z czasem! Zacznij swoje przygotowania do matury

ustnej z języka polskiego na tyle wcześnie, by z łatwością

ze wszystkim zdążyć. Nie czekaj na ostatni dzwonek!

•

Nie wszystko na raz! Podziel materiał na takie partie, które

www.matura2008.blogspot.com

Strona 40

jesteś w stanie zapamiętać. Nie staraj się opanować
wszystkiego w jeden dzień. Wyznacz sobie cel

np. pamięciowe opanowanie całego wystąpienia w
przeciągu tygodnia i konsekwentnie, systematycznie, krok

po kroku staraj się go osiągnąć.

•

Nie „wkuwaj” wszystkiego na pamięć! Pamięciowe uczenie

się jest niezbędne jednak nie wymagaj od siebie aby

wyuczyć się pracy maturalnej, co do jednego słowa. Staraj
się raczej mówić własnymi słowami, zapomniane

wyrażenia zastępować natychmiast pochodnymi
i realizować punkt po punkcie wszystkie założenia

zamieszczone w konspekcie.

•

Miej zawsze przy sobie konspekt! Konspekt jest

dokumentem, który będzie towarzyszył Ci na maturze

ustnej z języka polskiego. Wykorzystaj więc maksymalnie
wszystkie jego zalety! Przygotowując się do matury zawsze

miej go w ręce, tak by stał się on materiałem pomocnym
podczas wygłaszania Twojego wystąpienia.

•

Trudne zwroty i słowa wypisz na dużej kartce! Jeśli w Twojej

pracy obecne są zwroty lub słowa, których zapamiętanie
sprawia Ci trudność, wypisz je na dużej kartce, którą

następnie zawieś nad łóżkiem. Powtarzaj je zawsze wtedy,
kiedy kładziesz się spać, a zobaczysz, że z łatwością

wszystko zapamiętasz!

•

Powtarzaj, powtarzaj i jeszcze raz powtarzaj! Każdą

opanowana partię materiału powtarzaj zawsze wtedy,

kiedy masz tylko ku temu warunki. Coraz to nowe

www.matura2008.blogspot.com

Strona 41

fragmenty pracy scalaj i utrwalaj w pamięci w autobusie,
pociągu, w drodze do szkoły, na spacerze, a nawet przed

pójściem spać. To pozwoli Ci szybciej i płynniej opanować
Twoje wystąpienie.

•

Zrób sobie przerwę! Nie poświęcaj na naukę jednego

fragmentu pracy zbyt wiele czasu naraz. Kiedy czujesz się
zmęczony nie nadwyrężaj swoje umysłu. Zrób sobie

przerwę! Wyjdź na krótki spacer, zrób dwa przysiady, czy
zjedz kostkę czekolady. Dzięki temu, kiedy znów

przystąpisz do nauki Twój umysł z łatwością pochłonie
nowe informacje.

•

Mów głośno! Kiedy przygotowujesz soje wystąpienie w

domu nie powtarzaj po raz kolejny danego fragmentu
cicho. Wygłoś go głośno i wyraźnie, tak by usłyszeć swój

głos. Dzięki temu z łatwością wyłapiesz swoje
niedociągnięcia i bez trudu sobie z nimi poradzisz.

•

Pokonaj stres! Kidy opanujesz już swoja pracę maturalną

zbierz się na odwagę i zaprezentuj ją swoim najbliższym, w
taki sposób jak będzie to miało miejsce na maturze. Dzięki

temu oswoisz się z sytuacją, opanujesz tremę,
przyzwyczaisz się do obecności słuchaczy i sprawdzisz,

czy aby na pewno dobrze się przygotowałeś.

•

Uwierz w siebie! Nie trać pewności siebie, wiary we własne

możliwości i uzbrój się w cierpliwość. Nie wszystko

wychodzi od razu, jednak „trening czyni mistrza”. „Chcieć
to móc” dlatego zacznij chcieć, a wszystko na pewno się

uda!

www.matura2008.blogspot.com

Strona 42

ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!

W co się ubrać na maturę?

Matura, to niezwykle ważny i uroczysty czas, dlatego każdy

maturzysta powinien pomyśleć o odpowiednim stroju, który

mógłby niejako dopełnić wszelkie przygotowania do matury. Jak
mówi jedno z powszechnie znanych powiedzeń „ Ubiór jest

wizytówką człowieka”, warto więc, aby ubiór każdego z Was jak
najlepiej o nim zaświadczył. Jak zatem ubrać się na maturę?

www.matura2008.blogspot.com

Strona 43

Nie ma chyba nic prostszego w całym tym nawale różnych

przygotowań, choć niektórym i to sprawia nie lada problem. Nie

warto eksperymentować ze strojem, by niepotrzebnie nie
zwracać na siebie uwagi z tegoż właśnie powodu. Zbytnio

wykrojone dekolty, mini spódniczki, trampki i glany nie wchodzą
więc w rachubę.

Najważniejsze jest to, aby nasz strój był schludny i czysty.
Wskazane jest również aby nie rzucał się w oczy ze względu na

kolorystykę. Najbardziej odpowiednie zdają się więc być
wszelkie odcienie czerni, szarości, brązu i granatu.

Dziewczęta zdecydowanie powinny włożyć na tę okazję
elegancką spódnicę, mimo, iż na co dzień może nie bardzo lubią

w niej chodzić. Jak najbardziej na miejscu jest również biała
bluzeczka oraz elegancki żakiet, który jest niejako dopełnieniem

ubioru. Elegancki i delikatny makijaż oraz schludna fryzura, to
również elementy składające się na piękny wygląd, dlatego

warto zadbać o nie z należyta dokładnością.

U panów sprawa wygląda podobnie. Mile widziany na maturze

jest krawat, biała koszula i garnitur. Zwróćmy również uwagę
na czyste buty i paznokcie. Ostatni rzut oka w lustro…

Dobrze??? No to ruszamy na maturę…

www.matura2008.blogspot.com

Strona 44

ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!

Zapanuj nad stresem.

Nie ma co ukrywać, wystąpienie maturalne to dla wielu z

Was przeżycie niemalże traumatyczne, które wiąże się z

olbrzymim stresem. A jak wszyscy dobrze wiemy, stres to
najgorszy z możliwych doradców, który nie dość, że w niczym

nam nie pomoże, to jeszcze może spłatać niezłego figla i
przysporzyć kłopotów. Dlatego tak ważnym jest to, by nauczyć

się nad nim panować. Tylko wtedy bowiem będziemy mogli
ograniczyć jego wpływ do minimum.

Panowanie nad stresem to wielka sztuka. Nie każdemu udaje się
to za pierwszym razem. Czasem potrzebnych jest wiele ćwiczeń.

Warto jednak poznać pewne techniki, które pozwolą nam
ograniczyć jego wpływ.

Stres przychodzi zawsze wtedy, kiedy stajemy w obliczu czegoś
nowego, nieznanego, wobec sytuacji niecodziennej,

a mającej dla nas wielkie znaczenie. Taka właśnie sytuacja jest
wystąpienie maturalne. Nikt z nas bowiem co dzień nie

występuje publiczne prezentując swoją wiedzę. Nikt do końca
nie wie, jak wygląda owa matura. Boimy się i stresujemy, to

naturalne. Ważne jednak jest to, by nie pozwolić „zjeść” się
temu stresowi , a przez to obniżyć swoje noty z egzaminu

dojrzałości.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 45

Skoro stres pojawia się zawsze wtedy, kiedy stajemy wobec
nowej sytuacji, ważne jest by sprawić, aby ta sytuacja nie była

dla nas tak całkowicie nowa. W tym z pewnością pomogą liczne
ćwiczenia, głośne wygłaszanie swojego przemówienia, a nawet

próba generalna w gronie rodzinnym. Zdobądźcie się na tę
odwagę, a zobaczycie , że warto.

Kolejnym czynnikiem, który pozwoli nam zredukować stres jest
dobre przygotowanie. Świadomość, że jesteśmy „obkuci na

blachę” podbuduje nasza pewność siebie i sprawi, że będziemy
o wiele spokojniejsi podczas egzaminu.

Aby zmniejszyć skutki stresu ważny jest również właściwy
wypoczynek. Nie warto powtarzać tekstu na pięć minut przed

maturą. Nie czas i nie miejsce na to. Pamiętajmy, że aby
dobrze przygotować się do matury najlepiej jest opanować

wystąpienie nie później niż półtorej tygodnia przed maturą.
Następnie wystarczy je powtarzać raz/dwa razy dziennie i

gotowe. W przeddzień matury nie przemęczaj umysłu, ani nie

www.matura2008.blogspot.com

Strona 46

nakręcaj siebie, że jeszcze nic nie umiesz. Wypocznij, poczytaj
dobrą książkę, obejrzyj film i nie myśl o maturze i wszystkim co

z nią związane. Pamiętajmy, że wypoczynek jest konieczny, by
nasz umysł mógł sprawnie funkcjonować!

ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!

Jak zrobić dobre wrażenie?

Każdy z maturzystów pragnie by na egzaminie dojrzałości

zaprezentować się jak najlepiej. Zdajemy bowiem sobie sprawę
z tego, iż wrażenie jakie wywrzemy na komisji również ma

wpływ na wynik zdanego egzaminu. Dlatego właśnie tak ważne
jest, by wypaść jak najlepiej.

Na nasz wizerunek składa się wiele czynników, które zebrane
razem tworzą ogólny zarys naszej osobowości. Aby więc nie

zrazić do siebie komisji, a co więcej zyskać jej uwagę
i zaufanie musimy się trochę postarać.

Przede wszystkim pamiętajmy o adekwatnym do powagi
sytuacji ubiorze o którym wcześniej nieco szerzej opowiadałam.

Ubiór i nasz wizerunek, czyli to, jak wyglądamy, jest bowiem
pierwszym elementem rzucającym się w oczy komisji

egzaminacyjnej.

Nie zapomnijmy również o zwrotach grzecznościowych. Dzień

www.matura2008.blogspot.com

Strona 47

dobry, dowidzenia, dziękuje, proszę, przepraszam, czy
mogłaby/mógłby Pan/Pani powtórzyć, to wyrażenia, które

powinny towarzyszyć nam wszędzie, a na maturze w
szczególności.

Dobre wrażenie z pewnością wywrzemy na komisji
egzaminacyjnej wtedy, kiedy nasze wystąpienie zostanie

wzbogacone o odpowiednią oprawę. Nie zaczynamy więc
pracy od słów: „dobra, mówię”, czy „zaczynam”, lecz ujmijmy to

inaczej np. Pragnę dziś Państwu zaprezentować temat ….. lub:
Postaram się dziś omówić przed Państwem zagadnienie

dotyczące motywu…

Pamiętajmy o zachowaniu odpowiedniej postawy. Nie

podpierajmy się więc łokciem o stolik, nie przeskakujmy z nogi
na nogę, nie chodźmy chaotycznie z kąta w kąt czy nie gryźmy

ołówka.

Takie zachowanie jest niedopuszczalne i nie przystoi

maturzyście. Wygłaszając swoje przemówienie stójmy więc
prosto, ewentualnie, o ile jest to konieczne wykonując pewne,

swobodne ruchy np. wskazujący na slajd, czy plakat, czy mający
na celu podkreślić wagę danych słów.

Pozbądźmy się miny ponuraka, której przecież nikt nie lubi i
która nie kojarzy się zbyt miło. Na naszej twarzy niech zagości

uśmiech, który towarzyszyć nam będzie w trakcie całej
prezentacji temu. Dajmy się poznać i polubić jako ciepła i

pogodna osobę. Uśmiech naprawdę wiele może zdziałać.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 48

Spoglądajmy na komisje i nie obawiajmy się ich spojrzeń.
Kontakt wzrokowy z interesantem, to zasadniczy element

dobrego wystąpienia. Przykujmy uwagę komisji, zwracając się
bezpośrednio w ich kierunku. Gwarantuję, że nie będą mogli

oderwać od Was oczu.

Daj z siebie cos więcej. Przygotuj plakaty, reprodukcje obrazów,

prezentację multimedialną, czy jeszcze inne, dodatkowe
materiały. Pokaż, że stać Cię na więcej, że chcesz robić więcej.

Komisja z pewnością doceni Twój wysiłek i nagrodzi go we
właściwy sposób!

www.matura2008.blogspot.com

Strona 49

ROZDZIAŁ VI: POKAŻ CO
POTRAFISZ!

Sztuka przemawiania.

Wystąpienie przed komisją na maturze ustnej z polskiego

i zaprezentowanie przygotowanego wcześniej tematu to

zasadniczy element matury na podstawie którego miedzy
innymi oceniany jest poziom wiedzy maturzystów. Aby jednak

owa prezentacja była naprawdę dobra należy poznać kilka
prostych technik, dzięki którym zrozumiesz na czym polega i jak

ważne jest opanowanie do perfekcji sztuki przemawiania, czyli
retoryki.

Sztukę retoryki praktykowano od najdawniejszych już czasów.
Ludzie wiedzieli bowiem jak ważne jest jej poznanie, które jest

elementem niezbędnym w codziennym życiu. Podobnie jest
dziś. Aby osiągnąć zamierzony cel musimy umieć odpowiednio

się wysłowić i dzięki temu zyskać sobie zwolenników. Sztukę
przemawiania stosuje się niemalże wszędzie: w reklamie, filmie,

wiadomościach, regencjach, czy nawet w zwyczajnych,
codziennych dialogach. Bez niej nie ma życia.

Jak zatem przemawiać na maturze? Poznajmy kilka

zasad:

•

Mów głośno i wyraźnie. Daj się słyszeć i rozumieć, komisja

może bowiem ocenić jedynie to, co usłyszała.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 50

•

Nie spiesz się. Masz czas by w domu przygotować

wystąpienie tak, aby zmieścić się w czasie. Zrobiłeś to?
Więc teraz również z pewnością zdążysz wszystko

powiedzieć.

•

Unikaj łączników miedzy z daniami w postaci zwrotów :

eeeeeeeeeeeeeee, hmmmmmmmmmm, ymmmmmmmm.

•

Podkreśl za pomocą słówo cytaty, początek kolejnego

akapitu, ważniejsze zdania, motto, czy podsumowanie
pracy.

•

Staraj się mówić ładnie i schludnie, nie wpadaj w panikę.

•

Pamiętaj o zwrotach grzecznościowych.

ROZDZIAŁ VII: PRZYKŁADOWA
PRACA MATURALNA

Omów genezę dramatu i jego
przemiany na przestrzeni epok.

Dramat jak wszyscy doskonale wiemy to jeden , tuż obok

liryki i epiki, z głównych rodzajów literackich. Sama nazwa zaś
pochodzi z języka greckiego i wywodzi się od słowa dráma ,

które to znaczy dosłownie tyle, co działanie, czy akcja. Ktoś
mógłby zapytać, cóż jednak w tym szczególnego? Dlaczego tyle

uwagi poświęca się dramatowi, a zapomina jakby o pozostałych
rodzajach literackich.? Dramat jest jednak szczególny

www.matura2008.blogspot.com

Strona 51

i wyjątkowy, gdyż zadziwia swoją wielobarwnością,
konstrukcją, środkami jakimi się posługuje, ale przede

wszystkim tym, że posiada, jako jedyny z wszystkich rodzajów
literackich, niezwykle dualistyczną naturę, bowiem jest

utworem, który czytamy, tak jak pozostałe dzieła literackie, ale
nie tylko. Dramat bowiem obok swej literackiej natury posiada

też drugi biegun- walor artystyczny, gdyż pisany jest z myślą
nie tylko o czytelnikach, ale także, a może przede wszystkim z

myślą o odbiorcach sztuki teatralnej, dlatego też zawsze
zbudowany jest w ten sposób, aby można było wystawić go na

scenie. Jest to więc właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru
i literatury. Na strukturę dramatu przeważnie składa się

centralne znaczenie akcji, a główną formą podawczą jest
dialog. Utwór zawiera tekst główny (dialogi, monologi) oraz

tekst poboczny (didaskalia, wskazówki inscenizacyjne).
Specyfiką dramatu jest także akcja konfliktowa,

rozczłonkowana na szereg epizodów (scen, aktów), oraz –
przeważnie – brak warstwy narracyjnej. To cechy, które

charakteryzują wszystkie rodzaje dramatu, nie znaczy to
jednak, że każdy ma taką samą formę. Dramat ewoluował

bowiem na przestrzeni epok i przybierał coraz to nowe formy.
Pewne jego elementy wciąż zostawały zachowane, inne zaś

zmieniały się i dostosowywały do oczekiwań odbiorców ,
możliwości scenicznych i treści jaka miała zostać przekazana.

Za główne odmiany dramatu uważa się komedię i tragedię,
ale po przełomie w drugiej połowie XIX wieku granice te są

płynne, jednakże główne gatunki dramatu to: dramat poetycki,
dramat romantyczny, dramat absurdu, dramat mieszczański,

www.matura2008.blogspot.com

Strona 52

dramat realistyczny, dramat liturgiczny, dramat satyrowy,
dramat psychologiczny, dramat historyczny i inne. W swojej

wypowiedzi pragnę przybliżyć Państwu owy proces
ewoluowania tego wyśmienitego rodzaju literackiego jakim

jest dramat i wskazać jakie formy pierwotne zachowały się w
dramacie po dziś dzień, a które uległy przeobrażeniom lub też

zostały dodane, a przy tym pokazać jak wielkich zmian przez to
dokonano i w jakim kierunku owy rodzaj popłynął się na

przestrzeni

epok.

Początki rozwoju dramatu sięgają wieku VI p.n.e.

i wywodzą się z obrzędów ku czci boga Dionizosa- boga
urodzaju, wina, tańca i śpiewu. W czasie tychże obrzędów

wieśniacy przebierali się w skóry zwierzęce i odprawiali liczne
obrzędy na cześć bóstwa, połączone ze śpiewem pieśni

lirycznych , ściśle powiązanych z Dionizosem, czyli tzw.
dytyramby, oraz z tańcami. Te śpiewy i tańce miały zaś się

odbywać przy ołtarzu bóstwa, gdzie wraz z chórem zbierała się
również liczna publiczność. Tak właśnie zrodziły się zalążki

dramatu greckiego który następnie stał się archetypem
rodzajowym ulegającym w późniejszych wiekach

przeobrażeniom i zmianom, jednak trwale zachowującym swą
solidną podstawę i konstrukcję dramatu jaką zapoczątkował.

Teatr grecki również podlegał licznym przeobrażeniom, póki
nie osiągnął swej ostatecznej formy. Wpierw, tak jak

wspomniałem już wcześniej, opierał się on na śpiewie i tańcu
chóru podczas Dionizji Małych i Dionizji Wielkich, kiedy to

część uroczystości stanowiło właśnie współzawodnictwo, czyli
tzw. zawody artystyczne w których brały udział chóry

www.matura2008.blogspot.com

Strona 53

wyśpiewujące dytyramby. Następnie poszerzono owy teatr o
jednego aktora, który to prowadził polemikę z chórem

i mógł przywdziewać różnego rodzaju stroje i maski. W V zaś
wieku p.n.e. jak podaje tradycja wprowadzony został na scenę

drugi aktor przez Ajschylosa, co stworzyło możliwość konfliktu
między poszczególnymi bohaterami i stało się początkiem

pełnego już rozwoju dramaturgii. Niedługo zaś potem Sofokles
wprowadził trzeciego aktora, poszerzając tym samym

możliwość komponowania akcji. W tej postaci: trzech aktorów i
chór, tragedia grecka pozostaje niezmieniona. Nazwa

„tragedia” pochodzi od dwóch słów greckich: „tragos" - kozioł i
„ode” - pieśń (tragedia = pieśń kozła). W ten sposób możemy

więc wyodrębnić główne stadia rozwoju dramatu greckiego, a
więc objazdowy, ateński, hellenistyczny i grecko-rzysmski.

Sofokles to , jak już wspominałem, jeden z wybitnych
dramaturgów greckich dlatego też analizując jego twórczość, a

ściślej mówiąc tragedię zatytułowaną „ Antygona”, postaram
się na jej przykładzie wskazać na pozostałe cechy dramatu

greckiego. Sofokles bazując na swych poprzednikach i na
konstrukcji dramatu greckiego zachował w swojej tragedii

podstawową zasadę- zasadę mimesis, która mówiła, że utwór
ma odzwierciedlać rzeczywistość, a więc przedstawiać takie

wydarzenia, konflikty i sposoby wypowiadania się postaci, jakie
miały, lub mogły by mieć również miejsce w realnym świecie.

Kolejna podstawową zasadą tragedii antycznej było zachowanie
jedności czasu, miejsca i akcji oraz zasady decorum, o których

również nie zapomniał Sofokles. Akcja bowiem jego utworu
rozgrywa się w całości przed pałacem króla Teb- Kreona, a o

www.matura2008.blogspot.com

Strona 54

zdarzeniach dziejących się poza tym obszarem dowiadujemy się
jedynie od posłańców. Mimo, że w tragedii występuje trzech

aktorów, to jednak zawsze na scenie widzimy ich tylko parami-
to kolejna charakterystyczna cecha dla tragedii Sofoklesa.

Akcja utworu rozgrywa się w ciągu jednego dnia od świtu do
zmierzchu i ściśle podporządkowana jest jednemu wątkowi-

konfliktowi Antygony i króla. Zasada decorum wyraża się zaś w
odpowiednim zestawieniem i zgodnością formy utworu z

treścią jak ma być dzięki niemu przekazana. Dramat Sofoklesa
posiada również tradycyjną budowę, bowiem podzielony jest

są na stałe części. Rozpoczyna się dialogowym lub
monologowym prologiem. Po nim następuje parodos, czyli

wejściowa (pierwsza) pieśń chóru. Następnie przeplatają się ze
sobą epeisodiony (czyli dialogi, monologi) ze stasimonami

(pieśni chóru). Utwór kończy eksodos – pieśń wyjściowa
(końcowa) chóru. Kompozycja utworu również jest ściśle

określona. Schemat akcji przewiduje, że ma miejsce jej
zawiązanie, a następnie napięcie dramatyczne wzrasta, aż do

punktu kulminacyjnego. Potem opada ono i następuje
rozwiązanie akcji. Motyw przewodni utworu stanowi

nieprzezwyciężony konflikt tragiczny pomiędzy siłami
jednostki , a siłami wyższymi, a w tym przypadku racjami

ludzkimi- racjami władzy- reprezentowanymi przez Kreona, a
racjami boskimi, których broni główna bohaterka- Antygona.

Co znamienne jednak nie dopuszcza się możliwości pomyślnego
rozwiązania owego konfliktu, który w tragedii zawsze ma

tragiczne zakończenie, w przypadku „ Antygony” również,
gdyż dochodzi w niej do rodzinnej serii samobójstw, począwszy

www.matura2008.blogspot.com

Strona 55

od śmierci głównej bohaterki, poprzez syna władcy- Hajmona,
aż po jego żonę- Eurydykę. To jednak nie jedyne elementy

dramatu antycznego. Co jeszcze go cechuje? Przede wszystkim
centralne znaczenie akacji i dialog, który to stanowi główna

formę podawcza w utworze. Utwór zawiera tekst główny -
dialogi, monologi oraz tekst poboczny - didaskalia, wskazówki

inscenizacyjne. Specyfiką utworu tragicznego, w tym również „
Antygony” Sofoklesa, jest akcja ostro konfliktowa,

rozczłonkowana na szereg epizodów - scen, aktów, oraz –
występowanie chóru, który pełni funkcje narratora, ale również

dokonuje oceny postępowania poszczególnych bohaterów. Chór
spełnia jednak również takie funkcje jak : dopowiadanie

zdarzeń w celu lepszego zrozumienia fabuły, tworzenie nastroju
lirycznego oraz budowanie napięcia emocjonalnego poprzez

uprzedzanie faktów. Owo napięcie jest zaś jak najbardziej
pożądane, gdyż celem tragedii greckiej było oddziaływanie na

publiczność, a losy głównego bohatera miały wzbudzać w niej
litość i strach, uświadamiać jak wielkie tragedie mogą spotykać

człowieka, a przez to, silnie odziaływują na widza i aktora,
doprowadzić do stanu katharsis, czyli w tłumaczeniu z

greckiego- stanu oczyszczenia z negatywnych emocji
i uczuć.

William Szekspir dzięki swojej twórczości dramatycznej

zapoczątkował nowy rodzaj dramaturgii, dając tym samym

początek nowemu teatrowi europejskiemu. Dokonał on bowiem
na przełomie XV i XVI stulecia prawdziwej rewolucji w

dramacie, tworząc własną, indywidualną, oryginalna jego
odmianę, zwaną następnie od jego nazwiska dramatem

www.matura2008.blogspot.com

Strona 56

szekspirowskim. Twórczość Szekspira zdecydowanie odchodzi
od klasycznych form dramaturgii, co możemy z cała pewnością

stwierdzić analizując jedno z jego najbardziej znanych dzieł, a
mianowicie „ Makbeta” . Po pierwsze pisarz kategorycznie

zrywa z zasadą trzech jedności, która była nieodzowna w
czasach dramatu greckiego. Akcja utworu Szekspira trwa

bowiem 17 lat i odbywa się w różnych miejscach ( w Szkocji ,
Anglii, w pałacu królewskim, na polu bitwy itd.). Utwór ma

także budowę wielowątkową i nie jest podporządkowany, tak
jak antyczne sztuki, jednemu, zasadniczemu motywowi.

Spotykamy się tu bowiem nie tylko z wątkiem władzy dobra ze
złem, ale również z motywem politycznym- walki o władzę,

oraz psychologicznym- ukazującym przemianę wewnętrzną
bohaterów, a także obecność i działanie istot

nadprzyrodzonych. Poprzez zaś wprowadzenie tych
nieziemskich istot, Szekspir zrywa z kolejna zasadą antyczną-

zasadą mimesis tworząc fantastycznych rzeczywistość
odbiegająca znacznie od świata realnego. W dramacie

szekspirowskim bardzo mocno zostaje zaakcentowany wątek
charakterologiczny i psychologiczny. Historia jest kreowana

przez ludzi i przez siły nadprzyrodzone. Jedność czasu, miejsca
i akcji zostaje rozbita. Sceny z występującym tylko jednym

aktorem zastępują sceny zbiorowe, dzięki czemu możliwa staje
się indywidualna ocena działań bohaterów. Jednorodność

antycznego dramatu zastąpiona została przez dopuszczenie
różnych funkcji estetycznych – np. humoru czy też groteski,

a nawet rubaszności. Następuje tu pomieszanie stylów, a obok
wzniosłych słów, umieszczone zostają wyrazy potoczne i

www.matura2008.blogspot.com

Strona 57

banalne stwierdzenia. W dramacie szekspirowskim nie ma
miejsce na „ fatum”, które w tragedii antycznej było przecież

zasadniczym elementem dzieła. W utworze Szekspira
bohaterowie sami mogą decydować o własnym losie,

dokonywać wyborów, targani są sprzecznymi emocjami,
popędami i pragnieniami. Szekspir zrywa także z antyczną

konstrukcją dramatu i dzieli go na ekspozycje, powstanie,
rozwój konfliktu, kryzys i rozwiązanie, budowę zaś całego

utworu wyraźnie dzieli na akty i sceny. Poza tym pominięta
zostaje przez niego zasada mówiąca o ilości bohaterów

mogących występować na scenie, oraz chór, który przecież w
tragedii antycznej pełnił niezwykle istotna rolę. Szekspir

pozostawia zaś samemu widzowi interpretację utworu, co było
dawniej zadaniem chóru i jego własny indywidualny odbiór. Nie

ma również komentowania przebiegu akcji i wyjaśniania
działań postaci. Bohaterowie nie mogą więc być jednoznaczni,

muszą ulegać przemianom, muszą stać się wiarygodnymi.
William Szekspir w przeciwieństwie do klasycznych

dramatopisarzy pogłębił także psychologiczne wizerunki
swoich bohaterów. Tworzone przez niego postacie są

wewnętrznie skomplikowane i z reguły tragiczne, a ich
zachowanie motywowane jest różnymi czynnikami (w tym także

metafizycznymi). Zaskakujące są sceny, w których bohaterowie
miotają się w wyniku sprzecznych uczuć. Często popadają w

skrajne stany emocjonalne, jak np. szybko przechodzą od
miłości do nienawiści, od wierności do zdrady, od słabości do

poczucia siły itp. Nie można ich poddać jednoznacznej ocenie,
gdyż są postaciami wielowymiarowymi, które charakteryzuje

www.matura2008.blogspot.com

Strona 58

bogate życie psychiczne. Co jeszcze znamienne, Szekspir jako
pierwszy dopuścił do sceny kobiety. Jego bohaterowie nie

przywdziewają więc już masek, a role męskie grane są przez
mężczyzn, kobiece zaś przez kobiety. Szekspir wzbogaca też

swoje dzieło o didaskalia, czyli teksty poboczne, dając wyraźne
wskazówki w jaki sposób owy utwór powinien zostać

przedstawiony na scenie. Jak wiec widzimy dramat
szekspirowski całkowicie zrywa z zasadami dramatu

antycznego, tworzy własne formy, rządzi się własnymi
prawami, a przy tym staje się inny, lecz równie interesujący

i fascynujący.

Jeszcze inną odmianą dramatu jest dramat romantyczny.

Jak sama nazwa wskazuje powstał on w epoce Romantyzmu
i stworzony został w opozycji do poetyki dramatu klasycznego,

a w nawiązaniu min. do dramatu szekspirowskiego. W Polsce
głównymi przedstawicielami tego typu dramaturgii byli min.

Juliusz Słowacki ( Kordian, Balladyna), Zygmunt Krasicki ( Nie-
boska komedia) i Adam Mickiewicz ( Dziady). To właśnie na

przykładzie twórczości Mickiewicza, w tym gównie na
„Dziadach części III” pragnę szczegółowiej omówić

poszczególne cechy tego typu dramatu. Dramat romantyczny to
typ dramatu otwartego, co właśnie najpełniej widać na

przykładzie „Dziadów”. Charakteryzuje go więc luźna
konstrukcja, duża niezależność poszczególnych epizodów

utworu ledwo ze sobą powiązanych, zaś sam utwór nie
podlega typowym zasadom, tak wielce charakterystycznym dla

dramatu klasycznego. Nie ma tu ani zachowanej jedności
( akcja twa bowiem około roku, a pomiędzy poszczególnymi

www.matura2008.blogspot.com

Strona 59

scenami da się z łatwością zauważyć olbrzymie luki czasowe),
ani miejsca (gdyż akcja toczy się min. w cli Konrada, klasztorze

Bernardynów, w pałacu Nowosilcowa w Warszawie, czy w
Petersburgu) i akcji (gdyż tematyka całego utworu jest

niezwykle wiece zróżnicowana i praktycznie każda scena
porusza coraz to nowy problem). Pominięta w dramacie

romantycznym zostaje także zasada pięciu aktów, czyli
tradycyjnej budowy. Bohaterowie sa postaciami niezwykle

złożonymi psychicznie, miotają się, wciąż uwikłają w kolejne
problemy, są zmienni i niestali. Porzucona zostaje tutaj również

zasada mimesis, a świat jaki widzimy w dramacie jest wielce
dualistyczny, gdyż obok realnych scen, jakby wyjętych

z życia, występują też sceny w których udział biorą siły
nadprzyrodzone i nieziemskie postacie, jak np. podczas

Improwizacji Konrada, czy widzenia księdza Piotra. Wielka
Improwizacja to zarówno więc efekt choroby (epilepsja), jak

i opętania duszy przez złe moce, natomiast piorun to
jednocześnie zjawisko przyrodnicze, jaki i kara za grzechy.

Poszczególne sceny dramatu romantycznego cechuje też
drobiazgowość opisów , które jednak nie są już rolą chóru, a

ten realizm w wielu miejscach Dramat romantyczny cechuje
także całkowite podeptanie zasady decorum. Typowe dla tego

typu dramatu było bowiem łączenie, uważanych wcześniej
przez klasyków za wykluczające się, kategorii estetycznych –

np. patosu i groteski, realizmu i fantastyki, komizmu
i tragizmu. Łączono także wszelkiego rodzaju przeciwstawne

konwencje stylistyczne i gatunkowe oraz techniki
dramaturgiczne. Tego rodzaju synkretyzm i niedostosowanie

www.matura2008.blogspot.com

Strona 60

kompozycji do wymogów technicznych widowiska teatralnego
sprawiło zaś, że dramaty romantyczne miały charakter

niesceniczny i rzadko kiedy nadawały się do wystawienia na
scenie. Dramat romantyczny jest więc wielce podobny do tego,

który zapoczątkował Szekspir i praktycznie pokrywa się z nim
w wielu punktach. Ogromna różnorodność zawartych w

utworze przesłań, a także ich uniwersalny charakter czynią zaś
ten dramat ciągle aktualnym i dają możliwość odkrywania go

na nowo.

Najnowszym typem dramatu bez wątpienia jest dramat

współczesny, który to, o ile dramat szekspirowski
i romantyczny znacznie odbiegały od tego, który

zapoczątkowali Grecy, jest diametralnie odmienny i różny od
dramatu klasycznego. Dramat współczesny zawsze oparty jest

o współczesne człowiekowi i życiowe doświadczenia, a jego
przykładem może stać się min. „ Tango” Sławomira Mrożka. Co

charakteryzuje owy rodzaj dramatu? Przede wszystkim to, że
jest to typ utworu otwarty, nie ma tu podziały na sceny i akty,

nie zachowała sie tu także, podobnie zresztą jak w dramacie
szekspirowskim i romantycznym, zasada trzech jedności:

czasu, miejsca i akcji. Co jednak jest wielce charakterystyczne
do tej odmiany dramatu to fakt, iż cały utwór składa się z mniej

więcej z ok. 30 scen- sekwencji, po których następują chwile
milczenia, a kompozycja składająca się z kluczowych scen

pozwala w skrócie przedstawić najdramatyczniejsze sceny z
życia bohatera. W dramacie współczesnym nie ma miejsca na

tradycyjną akcję, tzw. motyw przewodni. Liczą się tu przeżycia
i myśli bohaterów i to one wypełniają w całości treść utworu.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 61

Rozbudowane zaś bardzo szeroko didaskalia wprowadzają
jakby czytelnika w świat tych przeżyć i doznań, ukazując

przestrzeń na której rozgrywa się dramat. Bez wątpienia
dramat współczesny pomija zasadę decorum, która w tym

przypadku zostaje całkowicie podeptana. Style mieszają się w
nim za sobą, tworząc jeden wielki, chaotyczny bezład, miesza

się tu min. patetyczność z bylejakością, podniosły styl z
wrzaskiem i obelgami rzucanymi w stronę innych bohaterów. W

dramacie pojawia się również chór, który jednak nie tak jak do
tej pory, komentuje zdarzenia i ocenia je z punktu widzenia

odbiorcy, lecz czynnie w nich wszystkich uczestniczy. Utwór
cechuje również specyficzny sposób zapisu, gdyż obok

głównych dialogów pomiędzy bohaterami, występują również
dialogi pozorne – mówienie obok siebie np. rodziców. Teatr

współczesny to teatr absurdu, gdyż wypełnia go w całości
groteskowość akcji, jak np. w przypadku ‘ Tanga” Mrożka- min.

plan zabójstwa ojca i babci przez 5-cio letnie dziecko. Postacie
również pokazane są w groteskowy sposób, co widzimy np., po

sposobie traktowania mężczyzny przez rodziców, którzy wciąż
mają go za malutkie dziecko, mimo, iż jest już dorosłym

człowiekiem. Niezwykle charakterystyczny jest też główny
bohater, który to jest jednostką bardzo złożoną pod względem

psychicznym, a zarazem postacią bierną, niczym nie
wyróżniającą się z tłumu, prawie anonimową, byle jaką

i całkowicie przeciętną. To wszystko składa się na całość
dramatu współczesnego i tworzy właśnie taką, a nie inną

odmianę tego rodzaju literackiego, która choć zupełnie odbiega
od klasycznych założeń , to jednak nadal bawi, uczy

www.matura2008.blogspot.com

Strona 62

i wychowuje.

Dramat to jeden z najstarszych rodzajów literackich, który

powstał już w czasach Antycznych, kiedy to dopiero literatura
światowa zaczynała pomału rozwijać skrzydła. Początkowo miał

on jedynie formę obrzędów ku czci boga Dionizosa, jednak
wraz z upływem czasu przekształcił się w utwór literacki, który

zwykło się wystawiać na scenie. Zanim jednak dramat osiągnął
swą klasyczną budowę musiał przejść wiele przeobrażeń.

Zmieniały się więc jego formy, ilość aktorów, ogólny sposób
przedstawiania. Kolejne wieki jeszcze bardziej odmieniły ten

rodzaj literacki, gdyż coraz bardziej poczęły odchodzić od
klasycznie przyjętych form. Najpierw, jak w dramacie

szekspirowskim, pominięto zasadnicze, obowiązujące od
starożytności zasady, takie jak zasada trzech jedności,

decorum, czy mimesis, a stopniowo poprzez dramat
romantyczny, aż po współczesny jeszcze bardziej zmieniały się

jego formy, które zastępowano nowymi, jak się by mogło
zadawać bardziej interesującymi i zgodnymi z oczekiwaniami

publiczności. Geneza i ewolucja dramatu była i nadal jest więc
niezwykle burzliwa i rozbudowana, a jego formy przeszły już

tak drastyczne przemiany, iż praktycznie uległy całkowitym
przeobrażeniom. Sam dramat jednak funkcjonuje po dziś dzień

w kulturze i literaturze i nic nie zapowiada aby przestał. Mogą
jeszcze bardziej zmienić się jego treści, formy i sposoby

realizacji, jednak niezmiennym pozostanie to, iż jest on jednym
z zasadniczych rodzajów literackich po dziś dzień, od

starożytności począwszy.

www.matura2008.blogspot.com

Strona 63

ROZDZIAŁ VIII: PODSUMOWANIE!

W tej książce bazując na swoich doświadczeniach w pracy z
maturzystami oraz indywidualnych wnioskach i refleksjach,

starałam się w skrócie przybliżyć i niejako omówić, krok po
kroku, kolejne etapy przygotowań związanych z maturą ustną z

języka polskiego.

Liczę, że moje słowa zapadną Wam głęboko w serce i pozwolą

łatwiej i sprawniej przejść przez te wszystkie trudności.

Życzę Wam powodzenia Kochani!
Weźcie swój los we własne ręce !!!

Agnieszka

www.matura2008.blogspot.com

www.matura2008.blogspot.com

Strona 64