Zakład Inżynierii Komunikacyjnej
Wydział Inżynierii Lądowej
Politechnika Warszawska

DROGI SZYNOWE

PODSTAWY PROJEKTOWANIA LINII I STACJI KOLEJOWYCH

CZĘŚĆ III – PRZYKŁADOWE ROZWIĄZANIE MAŁEJ STACJI KOLEJOWEJ

Wybór układu torów stacyjnych

2

Numeracja i przeznaczenie torów

2

Numeracja rozjazdów, określenie rodzajów i typów rozjazdów

3

Ustalenie odległości między osiami torów

3

Określenie minimalnych długości użytecznych torów

4

Obliczenie położenia ukresów

4

Obliczenie elementów łuków poziomych

5

Szczegółowe obliczenie długości torów

5

Szczegółowe obliczenie długości wstawek prostych

7

Opracował: Stanisław Żurawski

na podstawie

−

Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie (Dz. U. Nr
151, 1998)

−

T. Basiewicz, L. Rudziński, M. Jacyna; Linie kolejowe. Oficyna Wydawnicza PW, 1994 (i
wydz. późn.).

−

A. Oczykowski, K. Towpik; Projektowanie dróg żelaznych. Wydawnictwa PW, 1981

−

Drogi kolejowe. Praca zbiorowa pod red. J. Sysaka. PWN, 1982 (i wydz. późn.).

−

M. Bałuch; Podstawy dróg kolejowych. Wyd. Politechniki Radomskiej, 2001.

−

J. Sysak; Podstawy dróg kolejowych. PWN, 1982 (i wydz. późn.).

−

H. Bałuch; Optymalizacja układów geometrycznych toru. WKiŁ, 1983.

Warszawa 2002

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

2

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

Wybór układu torów stacyjnych

Numeracja i przeznaczenie torów

Dla przyjętego układu torów stacyjnych i usytuowania ich względem pikietażu otrzymujemy

•

tor pierwszy (1) – główny zasadniczy, przeznaczony do przyjmowania pociągów
pasażerskich z kierunku parzystego (przyperonowy)

•

tor drugi (2) – główny dodatkowy , przeznaczony do przyjmowania pociągów
pasażerskich z kierunku nieparzystego (przyperonowy)

•

tor trzeci (3) – główny dodatkowy, przeznaczony do przyjmowania pociągów
towarowych z obu kierunków

•

tor piąty (5) – boczny, odstawczy, przeznaczony dla postoju składów wagonów
obsługiwanych na stacji

•

tor siódmy (7) – boczny, obiegowy, przeznaczony do manewrowych przejazdów
lokomotyw

•

tor dziewiąty (9) – boczny, ładunkowy, przeznaczony do podstawiania wagonów pod
urządzenia przeładunkowe

•

tor jedenasty (11) – tor boczny, wyciągowy, przeznaczony do manewrów składami
towarowymi

•

tor trzynasty (13) – boczny, żeberko ochronne, przeznaczony do ochrony przebiegów
po torze pierwszym oraz jazd manewrowych lokomotyw

•

tor piętnasty (15) – boczny, wagowy, przeznaczony do ważenia wagonów towarowych
i sprawdzania ich gabarytów

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

3

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

Numeracja rozjazdów, określenie rodzajów i typów rozjazdów

Numerację rozjazdów rozpoczynamy od rozjazdu położonego najbliżej początku pikietażu
linii. Kolejno numerujemy następujące po sobie rozjazdy w grupie (lewej głowicy stacyjnej).

Numerację w drugiej grupie (prawej głowicy stacyjnej) rozpoczynamy z przeskokiem kilku
numerów, jako rezerwy przy ew. rozbudowie układu torów.

W naszym przykładzie przyjmiemy następujące rodzaje i typy rozjazdów:

rozjazdy zwyczajne 1 i 13 położone w torze głównym zasadniczym muszą umożliwiać
przejazdy pociągów na tor 2 z prędkością nie mniejszą niż 60 km/h – stąd Rz S60-1:12-500

rozjazdy zwyczajne 3, 5, 7, 15 i rozjazdy krzyżowe 4 i 14 położone na drodze przebiegu
pociągów towarowych powinny umożliwiać przejazd tych pociągów na kierunkach
zwrotnych tych rozjazdów z prędkością do 40 km/h – stąd zasadnym będzie przyjęcie
Rz S60-1:9-300 i Rk S60-1:9-300

rozjazdy zwyczajne 2, 8, 11, 12 i rozjazd krzyżowy 6 będą służyć do przejazdów
manewrowych z małymi prędkościami – stąd zastosujemy rozjazdy Rz S49-1:9-190 i
Rk S49-1:9-190

Ustalenie odległości między osiami torów (rozstaw torów, szerokości międzytorzy)

Przy ustalaniu rozstawów torów należy brać pod uwagę rodzaje urządzeń i budowli, które
będą zlokalizowane na międzytorzach.

W naszym przykładzie należy przyjąć:

między torami 1 i 2 będzie położony peron wyspowy, dwukrawędziowy, niski (wys. 0,30 m
n.g.sz.) z dojściem w poziomie szyn, co daje rozstaw torów min. 9 m – przyjmiemy 10 m
między torami 1 i 3 będą ustawione sygnalizatory wyjazdowe (a), ew. słupy trakcyjne (b)
oraz będzie ułożony ciąg drenarski (c) a ponadto przedłużeniem toru 3 będzie tor wyciągowy
(d) położony obok toru 1 (głównego zasadniczego), co daje rozstaw torów min. dla (a) 4,75
m, dla (b) 4,90 m, dla (c) 5,10 m i dla (d) 6,00 m – przyjmiemy więc 6,00 m

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

4

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

między torami 3 i 5 będzie ustawiony sygnalizator wyjazdowy w kierunku parzystym (a) i
ew. słupy trakcyjne (b), co daje rozstaw torów min. dla (a) 4,75 m i dla (b) 4,90 m –
przyjmujemy 5,00 m

między torami 5 i 7 będzie tylko ułożony ciąg drenarski, co daje rozstaw torów min. 5,10 m –
przyjmujemy 5,30 m
między torami 7 i 9 będą ew. ustawione słupy trakcyjne (a) oraz będzie poruszać się obsługa
stacyjna (b), co daje rozstaw torów min. dla (a) 4,90 m i dla (b) 5,00 m – przyjmujemy 5,00 m

Określenie minimalnych długości użytecznych torów 1, 2, 3, 9, 11, 13 i 15

Na torach 1 i 2 będą zatrzymywały się pociągi pasażerskie. Najdłuższy skład będzie liczył 12
wagonów. Stąd długość peronu powinna wynosić 12·25 m = 300 m a długość użyteczna nie
mniej niż 300 m + 2·25 m + 15 m = 365 m

Na tor 3 będą przyjmowane i z niego wyprawiane pociągi towarowe, w tym najdłuższe
kursujące na linii. Stąd dla pociągów towarowych o długości 100 osi obliczeniowych długość
użyteczna wyniesie: 100·5 m + 2·25 m + 15 m = 615 m

Tor ładunkowy 9 powinien zapewnić możliwość podstawienia pod urządzenia przeładunkowe
składu wagonów towarowych o maksymalnej długości 20 osi obliczeniowych. Stąd długość
użyteczna wyniesie: 20·5 m + 10 m = 110 m

Tor wyciągowy 11 powinien pomieścić najdłuższy skład manewrujący na stacji. W naszym
przykładzie będzie to skład wagonów o długości 40 osi obliczeniowych. Stąd długość
użyteczna wyniesie: 40·5 m + 2·25 m + 10 m = 260 m

Na torze 13 (żeberko) powinny zmieścić się dwie lokomotywy podczas manewrów a dla
ochrony przebiegów po torze 1 jego długość powinna wynosić 50 m. Stąd długość użyteczna
została przyjęta jako 2·25 m + 10 m = 60 m

Odcinek prosty i poziomy toru wagowego 15 powinien wynosić wg wytycznych 20 m + 12 m
+ 20 m = 52 m. Długość pomostu wagowego przyjęto 12 m. Stąd długość użyteczna
wyliczona wg poniższego schematu wyniesie: 52,942 m

Obliczenie położenia ukresów

skos rozjazdu

położenie ukresu

1:12

48,00 m

1:9

36,00 m

10,00

6,00

5,00

5,30

5,00

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

5

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

Obliczenie elementów łuków poziomych

W torze głównym dodatkowym (2) występują dwa odcinki łukowe. Wielkości promieni tych
łuków należy tak przyjąć co najmniej równe promieniom łuków w rozjazdach 1 i 13 to jest
500 m.

Dla promienia łuku R = 500 m i kąta zwrotu α = 4˚45’49” styczna do łuku T = 20,80 m a
długość łuku K = 41,57 m.

Jednocześnie należy sprawdzić, czy niezrównoważone przyspieszenia nie przekraczają
wartości dopuszczalnych. Dla prędkości pociągów 60 km/h w łuku bez przechyłki
otrzymujemy niezrównoważone przyspieszenie równe 0,56 m/s

2

. Jest to wartość większa od

wartości dopuszczalnej dla poszerzeń międzytorzy (0,3 m/s

2

) i mniejsza od wartości

dopuszczalnej dla pojedynczych łuków kołowych (0,8 m/s

2

). W naszym przykładzie łuki w

torze (2) możemy potraktować jako pojedyncze i nie zastosujemy przechyłki.

Natomiast powinniśmy sprawdzić konieczność zastosowania krzywych przejściowych. Ich
minimalne długości wyliczamy ze wzoru l

min

= 0,0214 v

3

/ψ·R i dla v = 60 km/h, ψ = 0,3 m/s

3

,

R = 500 m otrzymujemy l

min

= 30,82 m, przyjmujemy l = 31,00 m.

Sprawdzamy jeszcze długość łuku kołowego po zastosowaniu krzywych przejściowych K

1

=

K – l = 41,57 – 31,00 = 10,57 m. Jest to wartość większa od minimalnej, która dla linii
znaczenia miejscowego wynosi 10,00 m. (Uwaga: na rys. zamiast T powinno być T+l/2)

W torach bocznych przykładowej stacji występują trzy odcinki w łukach poziomych. Przyjęto
promienie tych łuków nie mniejsze od promieni łuków w sąsiednich rozjazdach (1:9-190) to
jest R = 200 m. Kąty zwrotu α równe są kątom w sąsiednich rozjazdach i wynoszą 6˚20’25”.
Stąd styczna T = R tg(α/2) = 11,08 m i długość łuku K = Rπα/180 = 20,13 m.

Dla tych łuków nie stosujemy przechyłki i krzywej przejściowej, gdyż zakładamy ruch pocią-
gów po tych łukach z prędkością manewrową ok. 5 km/h.


Szczegółowe obliczenie długości torów (użytecznej, rzeczywistej, budowlanej)

Bazową długością dla obliczeń długości torów będzie odległość między środkami geometry-
cznymi rozjazdów 3 i 15, wynikająca z długości użytecznej toru (3), najdłuższej wymaganej
na przykładowej stacji.

W pierwszej kolejności określamy odległość między rozjazdami 7 i 14. Przy torze trzecim
będą ustawione sygnalizatory (dla każdego kierunku) w odległości 50 m od ukresu lub
początku rozjazdu oraz odcinki izolowane o długości 30 m ułożone bezpośrednio za rozjaz-
dami, co daje wspomnianą wyżej odległość równą 747,615 m.

Dalej zgodnie ze schematem obliczamy odległość między rozjazdami 3 i 15. Wyniesie ona
903,845 m.

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

6

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

W kolejnym kroku wyliczamy odległości między rozjazdami 4-14, 6-12, 8-11 i załomami w
torze (9). Wyniki obliczeń przedstawione zostały na rysunku poniżej i posłużą do obliczeń
długości torów. Odległość 3-5 i 4-7 jest równa 48,23 m, 5-13 jest równa 803,203 m a 7-14
równa 747,615 m.

Długość toru (2) wyznaczymy zgodnie ze schematem.
Długość między środkami geometrycznymi rozjazdów 1 i 13 równa się 904,625 m.

tor długość użyteczna

długość rzeczywista

długość budowlana

1

803,203-(16,615+30,0)-
(50,0+48,0)= 658,588

803,203-36-48=719,203

803,203-16,615-
20,797=765,791

2

904,625-84,12-72,57-30-
20,797=697,138

904,625-48-48=808,625

904,625-20,797-
20,797=863,031

3

615,00

615+30+50=695,00

615+30+50+36-
22,639=708,361

5

705,845-36-36=633,845

633,845

705,845-16,615-
16,615=672,615

7

610,445-36-36=538,445

538,445

610,445-16,615-
16,615=577,215

9

534,945 (prakt. 498,285)

534,945

573,715

11 260,00

260,00

260+15=275,00

13 60,00

60,00

60+15+(36-22,639)= 88,361

15

52,942 (prakt. 52,00)

52,942

52,942+36+36-16,615-
16,615=91,712

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com

Drogi szynowe. Podstawy projektowania linii i stacji kolejowych. Materiały do ćwiczeń. Część III

7

Opracował: Stanisław Żurawski. Warszawa 2002

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

iM

P

W

*

Z

IK

I

D

IM

Szczegółowe obliczenie długości wstawek prostych

Wstawki między rozjazdami 1-3, 3-5 i 13-15 położone są w torze głównym zasadniczym i
powinny mieć długość nie mniejszą niż 15,00 m.

Wstawki między rozjazdami 3-4, 5,7 i
14-15 występują w połączeniu torów
równoległych i ich długości
obliczamy wg schematu:
a – szerokość międzytorza,
b = a · n (n - skos rozjazdu),
*, ** - długości elementów rozjazdów

Wstawki między rozjazdami 4-6, 6-8,
11-12 i 12-14 obliczamy wg schematu
a – szerokość międzytorza,
n - skos rozjazdu,
*, ** - długości elementów rozjazdów

Wstawkę między rozjazdami 4-7
obliczamy wg schematu

Wstawkę między rozjazdami 2-4
obliczamy wg schematu

wstawka między

rozjazdami

obliczona długość wstawki

[m]

1-3, 3-5, 13-15

15 m

3-4,14-15

(

)

078

,

15

639

,

22

615

,

16

6

54

2

2

=

+

−

+

5-7

(

)

102

,

21

615

,

16

615

,

16

6

54

2

2

=

+

−

+

4-6

(

)

115

,

12

615

,

16

639

,

22

5

45

2

2

=

+

−

+

4-7

(

) (

)

976

,

8

615

,

16

639

,

22

615

,

16

0

,

15

615

,

16

=

+

−

+

+

2-4

(

) (

)

441

,

40

615

,

16

639

,

22

615

,

16

0

,

52

08

,

11

=

+

−

+

+

6-8, 11-12

(

)

856

,

20

523

,

10

615

,

16

3

,

5

7

,

47

2

2

=

+

−

+

PDF created with pdfFactory Pro trial version

www.pdffactory.com