5. EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA

5.01. Liczebno

ść

populacji – model S

5.02. Liczebno

ść

populacji – model J

5.03. Demografia – Polska
5.04. Liczebno

ść

populacji –

ś

wiat i jego regiony

5.05. Wska

ź

niki demograficzne -

ś

wiat i jego regiony

5.06. Zmiany liczebno

ś

ci populacji ludzi – uj

ę

cie historyczne i prognozy (1)

5.07. Zmiany liczebno

ś

ci populacji ludzi– uj

ę

cie historyczne i prognozy (2)

5.08. Eksplozja demograficzna ?
5.09. Eksplozja demograficzna – skutki
5.10. Megamiasta (jako tzw. zespoły miejskie)
5.11. Eksplozja demograficzna - zmiany w u

ż

ytkowaniu gruntów

2

5.01. Liczebno

ść

populacji – model S

0

13

0

9

zdolność nośna ekosystemu

krzywa

populacji

czas

wzrost populacji gatunków

w warunkach równowagi ekosystemu

przebiega zgodnie z

modelem S

presja

ś

rodowiska hamuje

wzrost populacji

zdolno

ść

no

ś

na ekosystemu =

granica wydajno

ś

ci

ś

rodowiska

(zasoby pokarmowe)

konkurencja różnych gatunków do

tych samych zasobów pokarmowych

niekorzystna zmiana warunków

środowiskowych (antropogenizacja
środowiska, ekstremalne zmiany
klimatyczne)

ograniczenie zasobów pokarmowych

wahania populacji w systemach

naturalnych

oscylacje- stały okres i stała amplituda

fluktuacje – nieregularne i o du

ż

ym nasileniu

3

5.02. Liczebno

ść

populacji – model J

Utrzymywanie się populacji przez dłuższy czas w fazie równowagi na poziomie
granicy zdolności nośnej ekosystemu jest możliwe tylko wówczas,
gdy eksploatacja zasobów jest kompensowana przez odtwarzaniem tych zasobów w
środowisku.

0

1 3

0

9

zdolność nośna

ekosystemu

krzywa

populacji

czas

trwałe wyczerpanie zasobów

lub

nagromadzenia produktów

przemiany materii









zmniejszenie zdolności nośnej

ekosystemu









obniżenia się liczebności

populacji

według którego modelu:

S czy J

przebiega wzrost demograficzny?

4

5.03. Demografia - Polska

ludno

ść

Polski w mln

0

10

20

30

40

1945

1955

1965

1975

1985

1995

2005

2015

2007 rok – z bilansu

pozostałe – ze spisu ludności

61 %

2006

56 %

1976

odsetek ludności w

miastach

rok

31 %

1946

23 %

39 %

< 20 lat

> 65 lat

13 %

2007

odsetek ludności

rok

5 %

1950

5

5.04. Liczebno

ść

populacji –

ś

wiat i jego

regiony

ludno

ść

w mld

0

1

2

3

4

5

6

7

1960

1970

1980

1990

2000

2010

Ś

wiat

Europa

Azja

Afryka

Ameryka Płn.

Ameryka Płd. i

Ś

r.

ludno

ść

Azji w mld

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,1

1,2

1,3

1,4

1970

1980

1990

2000

2010

Bangladesz

Chiny

Indie

Indonezja

Pakistan

Japonia

6

5.05. Wska

ź

niki demograficzne -

ś

wiat i jego

regiony

urodzenia na 1000 ludno

ś

ci

0

10

20

30

40

50

ś

wiat

Afryka

Ameryka

Ś

r.

Azja

Ameryka Płd.

Ameryka Płn.

Europa

dzietno

ść

0

1

2

3

4

5

6

7

ś

wiat

Afryka

Ameryka

Ś

r.

Azja

Ameryka Płd.

Ameryka Płn.

Europa

zgony na 1000 ludno

ś

ci

0

10

20

30

40

50

ś

wiat

Afryka

Ameryka

Ś

r.

Azja

Ameryka Płd.

Ameryka Płn.

Europa

przeci

ę

tna długo

ść

ż

ycia

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ś

wiat

Afryka

Ameryka

Ś

r.

Azja

Ameryka Płd.

Ameryka Płn.

Europa

1975-1980

1975-1980

1975-1980

1975-1980

1995-2000

1995-2000

1995-2000

1995-2000

7

5.06. Zmiany liczebno

ś

ci populacji ludzi – uj

ę

cie

historyczne i prognozy (1)

Prognoza z 1696 r.
Gregory King – 6,5 mld w 16 052 r.

Prognozy na rok 2000

(

ludność Świata 6,06 mld)

1924 r. Raymond Pearl

2 mld

1944 r. Frank Notestein

3,3 mld

1957 r. ONZ 6,3 mld

4 tys. lat temu ok. 50 mln
2 tys. lat temu ok. 240 mln

1650 rok ok. 0,5 mld

1950 rok 2,5 mld

30 lat

1980 rok 4,4 mld

+ 1,9 mld

1990 rok 5,2 mld
2000 rok 6,1 mld

27 lat

2007 rok 6,7 mld

+ 2,3 mld

~9 mld

14,6 mld

9,8 mld

2050

ONZ

Bank

Ś

wiatowy

Prognozy na rok

~ 8 mld

6,3 mld

z 1998 r.

od 4,3 do 28,0 mld

ś

rednia 11,54 mld

8,5 mld

z 1992 r.

8,4 mld

2025

z 1990 r.

z 1984 r.

2150

10,7 mld

6,7 mld

2030

6,7 mld

2005

8

5.07. Zmiany liczebno

ś

ci populacji ludzi

– uj

ę

cie historyczne i prognozy (2)

1/6

2004

1/4

1995

1/7 (?)

2050

1/2

1950

1/3

1980

stosunek ludno

ś

ci w

krajach rozwini

ę

tych

do ludno

ś

ci w krajach

rozwijaj

ą

cych si

ę

Według niektórych
szacunków w miar

ę

bezkolizyjne współistnienie
antroposfery i biosfery
uwarunkowane jest
liczebno

ś

ci

ą

populacji

ludzkiej na poziomie ok. 2,5
mld.

9

5.08. Eksplozja demograficzna ?

ludno

ść

ś

wiata w mld

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

0

2

0

0

4

0

0

6

0

0

8

0

0

1

0

0

0

1

2

0

0

1

4

0

0

1

6

0

0

1

8

0

0

2

0

0

0

2

2

0

0

ludno

ść

ś

wiata w mld

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

0

2

0

0

4

0

0

6

0

0

8

0

0

1

0

0

0

1

2

0

0

1

4

0

0

1

6

0

0

1

8

0

0

2

0

0

0

2

2

0

0

ludno

ść

ś

wiata w mld

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

28

0

2

0

0

4

0

0

6

0

0

8

0

0

1

0

0

0

1

2

0

0

1

4

0

0

1

6

0

0

1

8

0

0

2

0

0

0

2

2

0

0

wariant oczekiwanego

tempa wzrostu

demograficznego

(S)

wariant maksymalnego

tempa wzrostu

demograficznego

(S)

zwi

ę

kszenie zdolno

ś

ci no

ś

nej

ekosystemu

wariant załamania

tempa wzrostu

demograficznego

(J)

zmniejszenie zdolno

ś

ci no

ś

nej

ekosystemu

10

5.09. Eksplozja demograficzna - skutki

75 %

Ameryka Płd.

koniec XX w.
(1995)

3 %

pocz. XIX w.

Argentyna

ś

wiat

45 %

2006 rok

91 %

udział ludno

ś

ci

ś

wiata

ż

yj

ą

cej w miastach

w miastach powy

ż

ej 1 mln mieszka

ń

ców

ż

yje około 1,2 mld ludzi czyli blisko 1/5

populacji

ś

wiatowej

wg Banku

Ś

wiatowego (1994) –

170 mln ludzi nie ma w pobli

ż

u domów

ź

ródeł

wody pitnej,
a 350 mln nie ma urz

ą

dze

ń

sanitarnych

Odsetek ludno

ś

ci obsługiwanej przez

oczyszczalnie

ś

cieków (1995):

Dania – 99 %, USA – 72 %, Polska 42 %,
Meksyk 22 %, Turcja 13 % (wzrost z 0,1 % w
1980 r.)

W krajach rozwini

ę

tych nie wyst

ę

puje

wi

ę

ksza ró

ż

nica w liczebno

ś

ci ludno

ś

ci

zamieszkuj

ą

cej miasto i ludno

ś

ci

zamieszkuj

ą

cej tzw. zespół miejski

np. Moskwa (2006): 10,36 mln i 10,43 mln

Ujawnił si

ę

ponadto silny trend do

kontrurbanizacji (miejskiej dekoncentracji).

Megamiasta (powy

ż

ej 10 mln)–kraje

rozwijaj

ą

ce si

ę

(z 21 megamiast 19 znajduje

si

ę

w krajach rozwijaj

ą

cych si

ę

– miasta

otoczone prowizorycznymi siedliskami ludzi,
którzy przybyli w poszukiwaniu lepszego

ż

ycia)

np. Czungkin (Chiny,2006): 4,2 mln i 32 mln

W II poł. XX w. ludno

ść

:

Dehli i Manili wzrosła 6-krotnie
Sao Paulo i Meksyku 7-krotnie
Seulu 11-krotnie (z 1 do 11 mln)

11

5.10. Megamiasta (jako tzw. zespoły miejskie)

ludność w mln (2006 r.)

M

o

s

k

w

a

N

o

w

y

J

o

rk

M

e

k

s

y

k

S

a

o

P

a

u

lo

R

io

d

e

J

a

n

e

ir

o

B

u

e

n

o

s

A

ir

e

s

L

a

g

o

s

K

a

ir

C

z

u

n

g

k

in

g

S

e

u

l

B

o

m

b

a

j

S

z

a

n

g

h

a

j

K

a

lk

u

ta

T

o

k

io

D

ż

a

k

a

rt

a

P

e

k

in

K

a

ra

c

z

i

T

e

h

e

ra

n

C

z

e

n

g

tu

D

a

k

k

a

M

a

n

il

a

P

a

ry

ż

S

ta

m

b

u

ł

L

o

s

A

n

g

e

le

s

H

a

rb

in

0

5

10

15

20

25

30

35

EUROPA

AMERYKA PŁN.

AMERYKA PŁD.

AFRYKA

AZJA

12

5.11. Eksplozja demograficzna - zmiany w
u

ż

ytkowaniu gruntów

lasy i zadrzewienia % gruntów ogółem

20

25

30

35

40

1965

1975

1985

1995

2005

ś

wiat

OECD

USA

Meksyk

Polska

g

ę

sto

ść

zaludnienia osób/ km

2

0

50

100

150

1980

1990

2000

2010

ś

wiat

OECD

USA

Meksyk

Polska

lasy i zadrzewienia w km

2

/1000 osób

0

5

10

15

1965

1975

1985

1995

2005

ś

wiat

OECD

USA

Meksyk

Polska

W okresie 30 lat (1970-2000)

liczba ludno

ś

ci wzrosła o 66 %,

a powierzchnia lasów przypadaj

ą

ca na

1000 osób zmalała o 42 %.

W ci

ą

gu 25 lat (1980-2005)

liczba ludno

ś

ci wzrosła o 46 %,

a g

ę

sto

ść

zaludnienia wzrosła o 33 %