1

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Rozstrzyganie sporów z
chińskimi firmami

This publication is subject to copyright and is the property of the EU SME Centre, a project funded by
European Union.

The English original of the publication has been translated by the China Poland Economic
Cooperation Centre, Economic Promotion Department of Information and Foreign Investment and the
translation is the sole responsibility of the above organisation.

Wraz z bardzo szybkim rozwojem chińskiej gospodarka w ciągu ostatnich dwóch dekad, wiele
zagranicznych p

rzedsiębiorstw poczyniło w tym kraju inwestycje, a teraz robi interesy z chińskimi

partnerami. Jednak ponieważ światowa gospodarka przechodzi obecnie fazę spowolnienia, co również

wpłynęło na rynek chiński, wzrosła liczba sporów handlowych między inwestorami zagranicznymi a

ich chińskimi partnerami biznesowymi. Niniejsza wytyczna stara się wyjaśnić niektóre z ważnych

punktów, które zagraniczne przedsiębiorstwa powinny wiedzieć rozstrzygając spór prawny w Chinach.
Gdy zaangażowane są elementy zagraniczne, strony mają zasadniczo swobodę w zakresie wyboru

prawa właściwego i jurysdykcji, jak również w zakresie wyboru komisji arbitrażowej za granicą.

Przedsiębiorstwa zagraniczne mają do dyspozycji różne sposoby rozstrzygania sporów prawnych z

chińskim partnerem biznesowym w zakresie kwestii handlowych w Chinach. Strona wnosząca spór

może albo wnieść oskarżenie albo zdecydować się rozstrzygnąć spór w jednej z międzynarodowych

komisji arbitrażowych lub lokalnych instytucji arbitrażowych w Chinach w przypadku wyboru takiej

metody rozstrzygnięcia sporów lub mediacji w celu rozstrzygnięcia sporu. Dla każdej procedury

istnieją różne wymagania; najwłaściwsze rozwiązanie dla podmiotu zagranicznego zależy od

okoliczności sprawy i interesów takiego podmiotu zagranicznego. Zapobieganie wszelkim procesom i

postępowaniom arbitrażowym jest oczywiście najlepszym sposobem na uniknięcie niepotrzebnych
wysokich kosztów i ryzyka.

1. Ramy prawne

Chiński system prawny nie jest oparty na orzecznictwie; można go zakwalifikować jako
system prawa

kontynentalnego. Rozstrzygnięcie sporu prawnego w sądzie odbywa się na podstawie

przepisów ustawowych, wykonawczych oraz opinii i ogólnych zasad Sądu Najwyższego. W
przeciwieństwie do niektórych innych krajów, jurysdykcja w systemie opartym na orzecznictwie nie
odgrywa ważnej roli podczas rozstrzygania sporów prawnych w Sądzie Ludowym w Chinach,
ponieważ nie istnieje jednolity organ jurysdykcji. Chociaż Sąd Najwyższy oraz niektóre sądy ludowe,
a także niektóre komisje arbitrażowe publikują orzeczenia, które są uznawane za ważne, są one
traktowane jedynie jako przykłady dla przyszłych orzeczeń, a w związku z tym nie mają prawie
żadnego znaczenia, gdyż w żadnym zakresie nie są prawnie wiążące dla innych sądów. Dlatego
orzeczenia wydane w stosunku do n

iektórych przedsiębiorstw zagranicznych w jednych sądach mogą

być zupełnie inne w innych miejscowych sądach lub komisjach arbitrażowych. Ponadto, ponieważ
niektóre chińskie przepisy są bardzo niejasne i nieprecyzyjne, sędziowie poruszają się w szerokim
zak

resie orzekania. Dlatego, nawet jeśli przypadki ukazują podobne fakty, orzeczenia sądowe lub

orzeczenia arbitrażowe mogą się czasami znacznie różnić.

2

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

1.1. Ograniczenie zdolności procesowej

Bez względu na to, czy podmiot zagraniczny zdecyduje się na prowadzenie procesu, postępowania
arbitrażowego lub mediacji w celu rozstrzygania swoich sporów, w każdym przypadku rozstrzygania
sporów niezwykle ważne są następujące punkty:
•

Sprawa cywilna lub handlowa lub arbitraż są oczywiście zawsze związane z chińskim prawem
cywilnym. Ważna jest świadomość tego, że zgodnie z art. 135 Ogólnych zasad prawa cywilnego
Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) ograniczenie zdolności procesowej w przypadku krajowych
sporów prawnych wynosi dwa lata. Według art. 129 prawa umów dla rozstrzygania sporów
prawnych w międzynarodowych sprawach handlowych oraz rozstrzygania sporów związanych z
umową w związku z przywozem lub wywozem technologii, ograniczenie zdolności procesowej
wynosi cztery lata od dnia, w którym strona skarżąca dowiedziała się lub powinna była wiedzieć o
okolicznościach uprawniających ją do zgłaszania roszczeń. Ograniczenie zdolności procesowej w
przypadku jakiegokolwiek naruszenia praw patentowych wynosi dwa lata począwszy od dnia, w
którym uprawniony z patentu lub strona zai

nteresowana dowiedziała się lub powinna wiedzieć o

naruszeniu. Jednakże Trybunał Ludowy nie będzie chronić jego praw, jeśli od czasu wystąpienia
naruszenia minęło 20 lat.

Chińskie prawo morskie posiada szczególny przepis dotyczący ograniczenia zdolności procesowej.
Specjalne sądy morskie są odpowiedzialne za rozstrzyganie morskich sporów prawnych. Ponieważ
procedura prawna jest bardzo odmienna od normalnej chińskiej procedury cywilnej, nie zostanie ona
ujęta w niniejszych wytycznych.
• Dla zagranicznych stron

sporu ważna będzie również wiedza o tym, że ograniczenie zdolności

procesowej może zostać zawieszone w okresie ostatnich sześciu miesięcy takiego ograniczenia,
jeśli strona skarżąca nie może egzekwować prawa do roszczenia z powodu wystąpienia siły
wyższej lub innych przeszkód. W takich przypadkach ograniczenie zdolności procesowej w
przypadku sprawy zagranicznej jest wznawiane w dniu, w którym wyeliminowane zostaną
podstawy zawieszenia. Ograniczenie zdolności procesowej zostanie wycofane w przypadku
wniesi

enia pozwu lub gdy jedna ze stron złoży wniosek o lub wyraża zgodę na wykonanie

zobowiązań. Nowe ograniczenie zdolności procesowej powinno być liczone od chwili takiego
wycofania.

•

Podmioty zagraniczne powinny także wziąć pod uwagę to, że chińskie prawo nie uznaje
prywatnych porozumień w zakresie skracania, przedłużania lub uchylania okresów przedawnienia
roszczeń.

1.2.

Spory handlowe, w których uczestniczą elementy zagraniczne

Chińskie prawo umów i ustawa o postępowaniu cywilnym zawierają specjalne przepisy w zakresie
sporów prawnych dotyczących „umów z elementami zagranicznymi”. Opinia Najwyższego Sądu

Ludowego w sprawie kwestii dotyczących stosowania ogólnej zasady prawa cywilnego Chińskiej

Republiki Ludowej (1988), a także opinia w sprawie kwestii dotyczących zastosowania ustawy o

postępowaniu cywilnym Chińskiej Republiki Ludowej (1992) podaje definicję „sporów handlowych z
udziałem elementów zagranicznych” jako:
• w przypadku, gdy strony (lub jedna ze stron) w stosunku cywilno-

prawnym są podmiotami

zagra

nicznymi, osobami nieposiadającymi obywatelstwa lub zagranicznymi osobami prawnymi;

• przedmiot stosunku cywilno-

prawnego znajduje się na terytorium obcego państwa, lub

3

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

•

wszelkie inne fakty prawne, które skutkują powstaniem, zmianą lub wygaśnięciem praw i
obo

wiązków cywilnoprawnych w obcym kraju.

1.3.

Skutki prawne sprawy, w której uczestniczą „elementy zagraniczne”

Jeśli postępowanie zostanie zakwalifikowane, jako obejmujące udział „elementów zagranicznych”,
skutki prawne dla każdego zaangażowanego przedsiębiorstwa zagranicznego są szczególnie istotne.
Przede wszystkim

postępowania dotyczące podmiotów zagranicznych przekazywane są pod

scentralizowaną jurysdykcję (patrz niżej 2.2. Jurysdykcja w przypadku gdy „w sprawę zaangażowane
są elementy zagraniczne”). W ten sposób chiński system prawny stara się usprawnić proces
rozpoznawania takich spraw,

wzmocnić nadzór nad wytycznymi w zakresie rozstrzygania w sprawach

cywilnych i handlowych obejmujących podmioty zagraniczne oraz wyjść na przeciw zapotrzebowaniu
na wysoki poziom specjalistycznej wiedzy prawniczej

niezbędnej do ich rozstrzygania. Inną bardzo

ważną konsekwencją zakwalifikowania sprawy do grupy spraw obejmujących „elementy zagraniczne”
jest to, że strony sporów mają w rzeczywistości swobodę wyboru prawa właściwego (art. 145
GPCLPRC), w kwestii wyboru jurysdykcji oraz

wyboru Komisji Arbitrażowej (w kraju i za

granicą). Wyboru prawa właściwego można dokonać ustnie lub na piśmie. Strony mają ponadto
możliwość wyboru lub zmiany prawa właściwego po zawarciu umowy.
Niemniej jednak należy zaznaczyć, że zgodnie z prawem chińskim spółki z kapitałem zagranicznym
są w Chinach uznawane za spółki chińskie. Jeśli przykładowo spółka z kapitałem zagranicznym

podpisuje ze spółką chińską umowę na dostawę towarów na terenie Chin, z prawnego punktu
widzenia umowa taka

nie może zostać zakwalifikowana jako umowa z podmiotem zagranicznym.

W takich przypadkach

strony sporów mogą stosować wyłącznie prawo chińskie. Co więcej,

prawo chińskie narzuca obowiązek przekazania sprawy pod jurysdykcję chińską. Strony mają
ponadto prawo wyboru

wyłącznie krajowych komisji arbitrażowych.

Każda umowa joint venture, każda transakcja nieruchomości w Chinach oraz każda współpraca
pomiędzy podmiotem chińskim a zagranicznym w zakresie poszukiwania i wydobycia zasobów
naturalnych nie będzie objęta szczególnymi przepisami dotyczącymi jurysdykcji w zakresie umów z
podmiotami zagranicznymi,

również wtedy, gdy jedna ze stron umowy jest spółką zagraniczną.

Zgodnie z paragrafem 34 i 244 Ustawy o postępowaniu cywilnym, spory dotyczące wyżej
wymienionych kwestii

wchodzą w zakres właściwości sądów ludowych Chińskiej Republiki Ludowej

(ChRL). Zagraniczne komisje arbitrażowe mogą być jednak brane pod uwagę w przypadku umów
joint venture.

2. Postępowanie sądowe

Jeśli spółce zagranicznej nie uda się rozwiązać sporu w sposób polubowny, spółka taka może
dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Przedsiębiorstwa zagraniczne często jednak obawiają się
niekorzystnego dla nich rozstrzygnięcia postępowania sądowego, ponieważ miejscowe organy mogą
faworyzować przedsiębiorstwa Chińskie. Firmy zagraniczne obawiają się również długotrwałych
procesów sądowych i w związku z tym wiele z nich nie decyduje się ostatecznie na wniesienie pozwu.
W

iele firm zagranicznych uważa ponadto, że sprawiedliwe rozstrzygnięcie sprawy nie jest możliwe ze

względu na korupcję w chińskich sądach. Firmy zagraniczne poddają również w wątpliwość
skuteczność Chińskiego systemu prawnego w zakresie wykonywania orzeczeń.

Z drugiej strony,

działania Chin zmierzające do budowania pozytywnego wizerunku

międzynarodowego, a także interesy państwa w utrzymywaniu i wspieraniu dalszych inwestycji
realizowanych przez przedsiębiorstwa zagraniczne w kraju mogą zapobiec faworyzowaniu przez
chińskie sądy przedsiębiorstw krajowych w sporach z przedsiębiorstwami zagranicznymi. Dodatkowo,

4

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

w systemie Sądu Ludowego utworzono internetową infolinię, za której pośrednictwem strony sporu
mogą zgłaszać skargi w związku z dyskryminacją w sądzie (http://jubao.court.gov.cn). Jeśli chodzi o
skuteczność egzekwowania orzeczeń, chiński system prawny nie odbiega od standardów
międzynarodowych. Spółki zagraniczne powinny dokładnie rozważać zasadność przekazania sprawy
do rozstrzygnięcia w drodze postępowania sądowego tylko w przypadku, gdy istnieje ryzyko
zamrożenia aktywów przez spółkę chińską. Dlatego dokładne przygotowanie i wstępna analiza
przypadku

jest często kluczem do pomyślnego zakończenia sprawy.

2.1.

System sądowniczy i instancje

2.1.1.

Czteroszczeblowy system sądowniczy

Sądownictwo w Chińskiej Republice Ludowej jest systemem czteroszczeblowym, który tworzą sąd
podstawowy, sąd średniego szczebla, sąd wyższy i Najwyższy Sąd Ludowy. Najniższy szczebel w
systemie sądowniczym zajmuje Sąd podstawowy, ustanowiony na poziomie okręgowym, dzielnic
miejskich

bezpośrednio pod przewodnictwem prowincjonalnym, regionów autonomicznych lub gmin

miejskich

bezpośrednio pod kontrolą rządu centralnego. W określonych przypadkach powołuje się

trybunały powiązane z sądem podstawowym, w zależności od warunków lokalnych.
Sąd średniego szczebla ustanowiony jest na poziomie miast bezpośrednio podlegających pod
kierownictwo prowincjonalne lub regiony autonomiczne, bądź pomiędzy sądem podstawowym a
sądem wyższej instancji w zakresie gmin, podlegając bezpośrednio rządowi centralnemu. Większość
spraw z udziałem podmiotów zagranicznych prowadzonych jest przez sądy średniego szczebla.
Sąd wyższy ustanowiony jest na poziomie prowincjonalnym, regionów autonomicznych, bądź gmin,
podlegając bezpośrednio rządowi centralnemu.
Najwyższy Sąd Ludowy z siedzibą w Pekinie znajduje się na szczycie systemu sądowego ChRL i
nadzoruje wymiar sprawiedliwości za pośrednictwem sądów różnych szczebli i sądów
wyspecjalizowanych. Najwyższy Sąd Ludowy podlega Narodowemu Kongresowi Ludowemu i jego
Stałemu Komitetowi. W zależności od przedmiotu i charakteru roszczenia występuje podział na
agendy.

2.1.2.

Ostateczne rozstrzygnięcie przez dwie instancje

W prawomocnym rozstrzygnięciu ChRL kieruje się zasadą dwóch instancji: proces sądowy i apelacja.
Po uzyskaniu wyroku strona będąca podmiotem zagranicznym może wnieść przed sądem apelację o
wszczęcie postępowania w drugiej instancji w terminie 30 dni (w przypadku podmiotu zagranicznego).
Brak wniesienia apelacji w tym terminie skutkuje uprawomocnieniem wyroku.

Sąd średniego szczebla rozpatruje apelacje sądu podstawowego. Sąd wyższy rozpatruje apelacje sądu
średniego szczebla. Natomiast Sąd Najwyższy rozpatruje apelacje sądu wyższego. Wszystkie sprawy
podlegają zwykłej procedurze, z wyjątkiem prostych spraw, które podlegają procedurze uproszczonej
w sądzie podstawowym. Należy tu zaznaczyć, że jeśli strona sporu wybiera drogę mediacji za
pośrednictwem sądu w celu rozstrzygnięcia sporu, odwołanie od decyzji sądu pierwszej instancji nie
jest możliwe, ponieważ umowa o mediacji staje się prawnie wiążąca w dniu następującym po jej
podpisaniu przez strony.

Nadzó

r nad postępowaniem sądowym po przegraniu apelacji jest możliwy jedynie w wyjątkowych

przypadkach. Instytucja nadzoru procesowego

daje stronie postępowania możliwość wystąpienia do

Sądu Ludowego wyższego szczebla o ponowne rozpatrzenie sprawy w przypadku gdy strona taka
uważa, że w prawomocnym orzeczeniu lub pisemnym nakazie sądu wystąpiły błędy, co nie skutkuje
jednak zawieszeniem ich wykonania. Strony umo

wy mogą wystąpić o nadzór procesowy w ciągu 2 lat

5

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

od uprawomocnienia wyroku. Sąd orzekający lub sąd wyższego szczebla może również wszcząć
nadzór procesowy

we własnym zakresie.

W związku z powyższym instytucję nadzoru procesowego można uznać za postępowanie w trzeciej
instancji. Jednak zgodnie z art. 179 Kodeksu postępowania cywilnego, nadzór procesowy
przyznawany jest

wyłącznie po spełnieniu ścisłych wymogów, na przykład w przypadku pojawienia

się nowych dowodów wystarczających do uchylenia pierwotnego orzeczenia lub pisemnego nakazu;
brak jest dowodów do ustalenia podstawowych faktów stwierdzonych w pierwotnym orzeczeniu lub
pisemnym nakazie

; główny dowód w faktach stwierdzonych w pierwotnym wyroku lub postanowieniu

pisemnym został sfałszowany lub nie został skonfrontowany, bądź istnieje określony błąd w zakresie
zastosowania prawa przy wydaniu pierwotnego orzeczenia lub nakazu. W odniesieniu do prawnie
skutecznej umowy o mediacji, jeżeli dowody przedstawione przez stronę wskazują, że mediacja
narusza zasad

ę dobrowolności, bądź treść umowy o mediacji narusza prawo, strona może złożyć

wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Sąd Ludowy ponownie rozpozna sprawę, gdy naruszenie ustawowych procedur może uniemożliwić
wydanie sprawiedliwego orzeczenia lub nakazu

, bądź gdy arbiter, w trakcie rozprawy, dopuści się

sprzeniewierzenia,

płatnej protekcji, zaangażuje się w nieuczciwe praktyki w celu uzyskania

osobistych korzyści, lub naruszy prawo w procesie wydawania orzeczenia lub nakazu.

2.2. Jurysdykcja w przypadku ud

ziału elementów zagranicznych

2.2.1. Jurysdykcja

Spółki zagraniczne, które rozważają wystąpienie do sądu muszą mieć świadomość tego, że system
jurysdykcji w przypadku spraw dotyczących „sporów z udziałem podmiotu zagranicznego” jest nieco
odmienny. W 2001

roku Najwyższy Sąd Ludowy ChRL wydał

Przepisy dotyczące niektórych aspektów dotyczących jurysdykcji w postępowaniu w sprawach
cywilnych i handlowych z udziałem podmiotów zagranicznych w celu ustalenia jurysdykcji dla
sporów z udziałem podmiotów zagranicznych.
Spory z udziałem podmiotów zagranicznych to szczególnie:
• spory

dotyczące umów z udziałem podmiotów zagranicznych lub o naruszenie praw;

• spory

dotyczące akredytywy;

•

sprawy dotyczące wniosków o odwołanie, uznanie i wykonanie międzynarodowego orzeczenia
s

ądu arbitrażowego;

•

sprawy dotyczące wniosków o ustalenie prawomocności klauzul arbitrażowych zagranicznych w
postępowaniach cywilnych i handlowych z udziałem podmiotów zagranicznych oraz

•

sprawy dotyczące wniosków o uznanie i wykonanie orzeczeń w postępowaniu cywilnym lub
handlowym lub orzeczeń wydanych przez sądy zagranicą.

Sprawy te podlegają:

a)

Sądom Ludowym na Obszarach Rozwoju Gospodarczego i Technologicznego zatwierdzonych
przez Radę Państwa (sąd podstawowy);

b)

Sądom Ludowym średniego szczebla w stolicach prowincji, stolicach regionów autonomicznych i
gmin miejskich bezpośrednio pod rządem centralnym;

c)

Sądom Ludowym średniego szczebla w Specjalnych Strefach Ekonomicznych i miastach

6

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

bezpośrednio pod planowaniem państwowym;

d)

pozostałym Sądom Ludowym średniego szczebla wyznaczonym przez Sądy Ludowe wyższego
szczebla oraz

e)

Sądom Ludowym wyższego szczebla

P

rzepisy te nie mają jednak zastosowania do sporów z udziałem spółek zagranicznych, które

kwalifikowane są jako spory handlowe w prowincjach graniczących z sąsiednimi państwami, w
sprawach dotyczących nieruchomości lub własności intelektualnej z udziałem elementów
zagranicznych. Spór patentowy w pierwszej instancji podlega jurysdykcji Sądu Ludowego średniego
szczebla w siedzibie rządu prowincji, regionu autonomicznego lub gminy bezpośrednio pod rządem
centralnym lub w Sądzie Ludowym szczebla średniego wyznaczonym przez Sąd Ludowy wyższego
szczebla.

2.2.2.

Właściwość terytorialna

Zasadniczo, strona skarżąca ma prawo do wszczęcia postępowania sądowego w miejscu działania lub
w miejscu zamieszkania strony pozwanej. Odnośnie pozwu wniesionego przeciwko stronie sporu,
która nie posiada miejsca zamieszkania na terenie ChRL w sprawie sporu związanego z umową lub
innych sporach dotyczących praw i interesów, jeżeli umowa jest podpisana lub wykonywana na
terytorium ChRL lub przedmiot postępowania znajduje się na terytorium ChRL, bądź pozwany
posiada podlegającą zatrzymaniu nieruchomość na terytorium ChRL, bądź pozwany posiada swoje
przedstawicielstwo lub oddział spółki na terytorium ChRL, może on podlegać jurysdykcji Sądu
Ludowego znajdującego się w miejscu podpisania umowy lub jej wykonania, właściwego lokalizacji
przedmiotu postępowania, lokalizacji podlegającej zatrzymaniu nieruchomości strony pozwanej,
miejscu w którym dosz

ło do naruszenia lub przedstawicielstwu, oddziałowi spółki.

2.3.

Wymagania dotyczące prowadzenia postępowania spornego

Poniższe informacje dają czytelnikowi ogólny zarys rzeczywistego postępowania spornego w sądzie.
Niemniej jednak, należy zauważyć, że językiem w postępowaniu sądowym jest język chiński.
Generalnie, umowy mogą być sporządzane w języku obcym, jeżeli nie ma specjalnych wymagań co do
ich języka, ale ponieważ oficjalnym językiem pozostaje język chiński, niezbędne są usługi tłumacza w
celu tłumaczenia umów. Koszt będzie ponosić zagraniczna strona postępowania spornego.
Ponadto, strony postępowania spornego powinny pamiętać, że bardzo powszechna jest mediacja
podczas postępowania spornego w Sądzie Ludowym. Chińscy sędziowie preferują mediację, ponieważ
chiński system prawny nie przewiduje żadnego postępowania w zakresie apelacji od postanowienia
mediacyjnego lub umowy mediacyjnej. Można je uznać za najważniejsze metody mediacji oprócz tych,
które zostaną wyjaśnione w dalszej części. Postępowanie w sprawie nadzoru procesowego przeciwko
prawomocnej umowie mediacyjnej pozostaje możliwe w pewnych okolicznościach, lecz wymaga
stosowania przez strony.

2.3.1. Wnoszenie sprawy

Strona sporu najpierw składa skargę do Sądu Ludowego z jurysdykcją właściwą dla sprawy, o
wszczęcie postępowania prawnego. Im więcej szczegółów zawiera skarga, tym większe są szanse, aby
strona pozwana mogła więcej się dowiedzieć o strategii strony skarżącej i lepiej się przygotować.
Zatem technic

znie, skarga może być tak prosta, jak to możliwe, lecz powinna zawierać przynajmniej

informacje na temat strony pozwanej, jasnych roszczeń, czynników i podstaw, jak również
podstawowe dowody.

7

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Strony sporu powinny również zauważyć, że Sąd Ludowy, w przeciwieństwie do wielu
międzynarodowych jurysdykcji, nie weryfikuje tego, które konkretnie roszczenie zostaje wnoszone do
sądu. W związku z tym, strony sporu powinny zwrócić szczególną uwagę podczas przygotowywania
swoich zarzutów. Powinny one być opracowane możliwie najdokładniej.

2.3.2. Rozpatrzenie

Po otrzymaniu skargi, Sąd Ludowy postanawia czy sprawę przyjąć, czy nie. Rozpatrywanie sprawy
cywilnej przez sąd pierwszej instancji odbywa się zazwyczaj przez panel sędziowski złożony z
sędziów i ławników lub panel sędziowski złożony wyłącznie z sędziów. Kolejnym krokiem w sądzie
jest konfrontacja. Sąd przesłucha i zażąda przedstawienia przez obie strony pełnego stanu faktycznego
i podstaw.

2.3.3. Przedstawienie dowodów i konfrontacja

W wyznaczonym przez sąd terminie na przedstawienie dowodów, zarówno strona skarżąca, jak i
strona pozwana przygotowują i przedstawią przed sądem wszystkie dowody. Generalnie, dowody
przedstawiane po ustalonym terminie nie zostaną zaakceptowane i zbadane przez sąd, chyba że strona
przedkładająca je ma wystarczające powody na ich późniejsze złożenie, które także będą podlegały
zatwierdzeniu przez sąd. Dlatego też należy zauważyć, że jeśli inwestorzy zagraniczni nie mogą
przedstawić dowodów w terminie określonym przez sąd, niezbędne jest także przedłożenie sądowi
wniosku o późniejsze złożenie dowodów wraz z uzasadnionymi powodami. Generalnie, sąd
przeprowadzi konfrontację dowodów, po złożeniu wszystkich dowodów przez stronę skarżącą i stronę
pozwaną.

2.3.4.

Sporządzanie dowodów

W przypadku spółek zagranicznych spełnienie surowych standardów dowodów wyznaczanych przez
chińskie sądy jest czasem trudne. Ciężar udowodnienia wszystkich niezbędnych dowodów spoczywa
na stronie skarżącej. Jeżeli strona skarżąca nie przedstawi dowodów, poniesie negatywne skutki. Na
przykład, w postępowaniach spornych dotyczących własności intelektualnej, firmy zagraniczne mają
bardzo duże trudności, aby dowieść przed sądem rzeczywiste straty poniesione w wyniku naruszenia
praw własności intelektualnej, dlatego sąd często ustala znacznie niższe odszkodowanie niż to, o które
w swoim pozw

ie występuje firma zagraniczna.

Ogólnie mówiąc, Ustawa o postępowaniu cywilnym nie pozwala pozyskiwać dowodów w drodze
czynności wyjaśniających (gromadzenie przez sąd dowodów z własnej inicjatywy na potrzeby
dochodzenia jest

dopuszczalne tylko w przypadku, gdy sprawa dotyczy interesów państwa,

społeczeństwa lub gdy dotyczy to strony trzeciej). W przypadku zbierania niewystarczających
dowodów, powinien zostać zatrudniony prywatny detektyw, który będzie asystować firmie w
znalez

ieniu wartościowych dowodów, lecz to oczywiście stanowi kolejne dodatkowe koszty, które

firma musi uwzględnić przy obliczaniu kosztów. Przypadki ostatnich doniesień, wskazują na
kancelarie wykorzystujące nielegalne metody badawcze w celu dostarczenia sądowi niezbędnych
dowodów. Takiej me

tody oczywiście się nie zaleca.

Chińskie sądy są również surowe, jeśli chodzi o postać dowodów. Dla spółek zagranicznych może to
w szczególności stwarzać poważne obciążenie; każdy dowód tworzony poza terytorium Chińskiej
Re

publiki Ludowej, wymaga notarialnego poświadczenia przez miejscowego notariusza, a następnie

uwierzytelnienia (legalizacji) przez chińską ambasadę lub konsulat w danej jurysdykcji. Opłaty
notarialne i legalizacyjne różnią się w zależności od jurysdykcji, lecz kiedy taki proces obejmuje wiele
dowodów, koszty mogą znacząco wzrastać.
W pewnych okolicznościach firmy zagraniczne zauważają, że ochrona dowodów jest bardzo ważne.

8

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Chińska ustawa o postępowaniu cywilnym (art. 74) pozwala na ochronę dowodów, gdy zachodzi
prawdopodobieństwo, że dowody mogą przestać istnieć lub zostać utracone, bądź trudne do zdobycia
w przyszłości. Sąd Ludowy może podjąć również środki w celu ochrony takich dowodów z własnej
inicjatywy. Ochrona dowodu to niezbędne narzędzie dla strony skarżącej do zebrania dowodów, a
jednocześnie zmniejsza ciężar dowodu strony pozwanej.
2.3.5. Doręczanie dokumentów procesowych
Dokumenty procesowe przesyła się lub doręcza bezpośrednio osobie, której należy je doręczyć.
Oprócz stosunkowo ścisłej procedury legalizacji dowodów dla sądu, jak również innych dokumentów
procesowych, doręczanie dokumentów sądowych firmom zagranicznym nie posiadającym siedziby w
Chinach jest często bardzo trudne i czasochłonne. Na przykład, doręczanie za pośrednictwem kanałów
dyplo

matycznych może zająć sześć miesięcy lub nawet dłużej. Jeżeli przedsiębiorstwo zagraniczne już

założyło filię lub wynajęło prawnika z ChRL, prowadzenie postępowania spornego stanie się dużo
łatwiejsze. Jeśli nie można zastosować żadnego innego sposobu doręczenia regulowanego ustawą o
postępowaniu cywilnym, doręczenie uważa się za skuteczne sześć miesięcy od dnia, w którym zostało
wydane publiczne ogłoszenie.
Starsze sprawy z udziałem podmiotów zagranicznych wykazały, że czasami takie formalności mogą
stać się wielkim wyzwaniem dla umiejętności organizacyjnych sądów. Zdarzały się również
doniesienia o sprawach, w których kwestią stały się spory o prawidłowe doręczenie dokumentów
sądowych.

2.4. Harmonogram

Sąd zdecyduje, czy przyjąć pozew w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku przez stronę skarżącą. W
ciągu 5 dni od przyjęcia zgłoszenia sąd dostarczy stronie pozwanej formularz roszczenia. W ciągu 15
dni od otrzymania formularza pozwu strona pozwana może złożyć obronę przed sądem prowadzącym
postępowanie. W terminie 5 dni od dnia dopuszczenia obrony Sąd następnie prześle ją stronie
skarżącej. Sąd zakończy sprawę podlegającą ogólnemu postępowaniu w ciągu 6 miesięcy od
dopuszczenia wniosku. Termin ten może zostać przedłużony o 6 miesięcy, z zastrzeżeniem uzyskania
z

atwierdzenia przez Prezesa Sądu. Wszelkie dodatkowe przedłużenie podlega zatwierdzeniu go Sądu

Najwyższego. Sąd zakończy sprawę podlegającą postępowaniu uproszczonemu w termieni 3 miesięcy
od dopuszczenia wniosku.

Jednakże, w przypadku postępowań z udziałem podmiotów zagranicznych ważne jest zauważenie, że
zgodnie z art. 248 (CPLPRC) termin rozpatrywania sprawy cywilnej z udziałem elementów
zagranicznych przez Sąd Ludowy nie jest ograniczony przepisami wymienionymi powyżej
postanowieniami. W sprawach z udzi

ałem podmiotów zagranicznych procedura dowodowa i

doręczenie dokumentów procesowych są zwykle bardzo czasochłonne. Ponieważ nie istnieje żadna
regulacja prawna odnośnie ram czasowych dla procedury z udziałem podmiotów zagranicznych, w
praktyce może to potrwać lata.

2.5. Egzekwowanie

Dla stron zagranicznych, egzekwowanie orzeczenia stanowi oczywiście główną kwestię w momencie
składania pozwu. Celem gwarancji egzekwowania jest ochrona interesów prawnych zobowiązanego
przy jednoczesnym zapewnieniu wyegzekwow

ania orzeczenia arbitrażowego. Jeżeli jednak

zobowiązany nie jest w stanie w pełni i zasadniczo wykonać swoich zobowiązań, sąd zawiesi albo
przerwie egzekwowanie. Z tego powodu, bardzo ważne jest przygotowanie przed wniesieniem pozwu.
Dlatego też dla pomyślnego wyniku postępowania niezbędne jest ustalenie, czy zobowiązany jest w

9

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Może być konieczne prywatne dochodzenie.
Wykonywanie czynności: podmioty zagraniczne powinny także pamiętać, że tak jak w przypadku
wielu i

nnych międzynarodowych jurysdykcji, w Sądzie Ludowym postępowania lub czynności (które

mogą być spełnione tylko przez stronę pozwaną) nie mogą być egzekwowane. Jeśli zatem sporządzane
jest roszczenie, w którym jeden z zarzutów obejmuje podejmowanie przez s

tronę pozwaną

określonych działań, strona skarżąca powinna również zawrzeć roszczenie naprawienia szkody na
wypadek, gdy strona pozwana uchyla się od podejmowania czynności. Roszczenie, które uwzględnia
działanie etapowe może zatem pomóc w osiągnięciu pomyślnego orzeczenia.

2.6.

Koszty sądowe i ochrony dowodów

Koszty sądowe związane ze sporami o nieruchomość wynoszą 0,5-2,5% kwoty roszczenia w ujęciu
narastającym:

Jeśli kwota roszczenia wynosi mniej niż 10,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 50 RMB

W przypadk

u kwoty powyżej 10,000 RMB, lecz poniżej

100,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 2,5% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 100,000 RMB, lecz poniżej

200,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 2% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 200,000 RMB, lecz poniżej

500,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 1,5% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 500,000 RMB, lecz poniżej

1,000,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 1% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 1,000,000 RMB, lecz
poniżej 2,000,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 0,9% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 2,000,000 RMB, lecz
poniżej 5,000,000

opłata sądowa wyniesie 0,8% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 5,000,000 RMB, lecz
poniżej

10,000,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 0,7% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 10,000,000 RMB, lecz
poniżej

20,000,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 0,6% kwoty przenoszącej
wysokość

W przypadku kwoty powyżej 20,000,000 RMB

opłata sądowa wyniesie 0,5% kwoty przenoszącej
wysokość

Koszty te nie zawsze są wysokie, a często są niższe niż koszty postępowania arbitrażowego. Niemniej
jednak, firmy zagraniczne muszą wiedzieć, że te koszty są pobierane oddzielnie w postępowaniach w
pierwszej i d

rugiej instancji. Ponadto, jeżeli druga strona sporu odmawia przyjęcia wykonaniu

orzeczenia, wnioskodawca musi dodatkowo wystąpić o jego egzekwowanie – co oznacza dodatkowe
koszty. Należy uwzględnić te punkty jeszcze przed złożeniem pozwu.
Strona skarżąca musi uiścić z góry koszty sądowe i koszty ochrony dowodu. Jeżeli jednak strona
skarżąca osiągnie korzystne orzeczenie, koszty sądowe zostaną zwrócone.

10

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

2.7.

Zabezpieczenie majątku wnoszącego sprzeciw

Aby zagwarantować możliwość egzekwowania wyroku względem drugiej strony sporu, podmiot
zagraniczny powinien wystąpić o zabezpieczenie majątku wnoszącego sprzeciw. Jednakże, to również
powoduje dodatkowe koszty. Po pierwsze, może być niezbędne ustalenie aktywów wnoszącego
sprzeciw. Koszty zabezpieczenia zależą od zabezpieczanej kwoty, lecz będzie wymagane wypłacenie
do sądu kaucji, aby zagwarantować jakiekolwiek odszkodowanie wynikające z niewłaściwego
zabezpieczenia. O kaucji decyduje sąd.

2.8. Nakaz tymczasowy

Nakaz tymczasowy stał się kolejnym ważnym narzędziem prawnym dla zagranicznych
przedsiębiorstw, szczególnie w sprawie naruszeń patentów i znaków handlowych. Na przykład, prawo
patentowe ChRL zezwala sądom na wydawanie nakazów przed lub w trakcie postępowania w sprawie
naruszenia. Zgodnie z art. 66 z chi

ńskiej ustawy patentowej, Sąd Ludowy wydaje orzeczenie w ciągu

48 godzin od chwili przyjęcia przezeń wniosku. Jeśli w szczególnych okolicznościach potrzebny jest
dłuższy okres, może być zapewnione dodatkowe 48 godzin. W przypadku wydania orzeczenia w celu
zaprzestania określonego czynu, zostanie one wykonane natychmiast. Strona, która nie jest
zadowolona z orzeczenia, może ona złożyć wniosek o jego rozpatrzenie, a jego wykonanie nie będzie
zawieszone w okresie rozpatrzenia.

Zgodnie z art. 57 ustawy o znakac

h towarowych, wydanie wstępnego nakazu sądowego jest również

możliwe, gdy dochodzi do naruszenia znaków towarowych. Sąd musi również wydać orzeczenie w
ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia przezeń wniosku.

Niemniej jednak, jednoznaczne udowodnienie naruszenia i nieodwracalnej szkody w celu wsparcia
uzyskania nakazu wstępnego jest to bardzo trudne. W przypadku stwierdzenia naruszeń patentu i
znaku handlowego w trakcie wystawy na terenie Chińskiej Republiki Ludowej, wskazane jest
zdobycie dowodów naruszeń poświadczonych notarialnie podczas wystaw tak, aby możliwe było
dostarczenie wystarczających dowodów w późniejszym postępowaniu spornym.

2.9. Honorarium adwokackie

Honoraria adwokackie różnią się w zależności od sprawy i wybranej kancelarii. Dla zagranicznych
przedsiębiorstw może być istotne, aby wiedzieć, że w chińskich sądach ludowych nie mają prawa do
prowadzenia spraw jakiekolwiek zagraniczne kancelarie prawne, bez wyjątku. Przed sądem mogą
występować tylko chińscy prawnicy pracujący dla chińskich kancelarii. Dlatego zagraniczne
kancelarie współpracują z lokalnymi chińskimi kancelariami, gdy w chińskim postępowaniu spornym
uczestniczą kancelarie zagraniczne.
Niemal wszystkie zagraniczne kancelarie prawne i większość chińskich kancelarii prowadzących
sprawy

podmiotów zagranicznych pobierają opłaty proporcjonalnie do czasu pracy. Niektóre chińskie

kancelarie godzą się na umowę o honorarium warunkowe w związku ze sporami cywilnymi. W
praktyce, powszechne jest proszenie o wstępne określenie czasu, w celu zachowania kontroli nad
kosztami.

Przy obliczaniu wysokości kosztów sądowych, zagraniczne przedsiębiorstwo powinno również
uwzględnić to, że w przeciwieństwie do wielu innych międzynarodowych jurysdykcji, koszty obsługi
prawnej nie są zwykle nakładane. Może to być istotne dla mniejszych firm. Wyjątki są robione tylko w
przypadku spraw, w których strony wyraźnie uzgodniły honoraria adwokackie w umowie między
stronami. Niemniej jednak, sądy mogą sprawdzić, czy honoraria adwokackie są uzasadnione.
Generalnie, honoraria

adwokackie zagranicznych kancelarii są wyższe niż stawki lokalnych rad

11

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

adwokackich i mogą być nieuzasadnione. W praktyce, koszty obsługi prawnej stają się często sporym
wydatkiem, którego nie można odzyskać. Powinno to być uwzględnione przez zagraniczne
przedsiębiorstwa przed podjęciem decyzji o wszczęciu procesu.

3. Arbitraż

Postępowanie arbitrażowe można także rozważyć w przypadku, gdy między stronami dochodzi do
sporów

pieniężnych lub sporów o zapisy umowne. Jednak tylko wtedy, gdy umowa pomiędzy firmą

zagraniczną a chińską zawiera dobrze przygotowaną klauzulę arbitrażową, postępowanie

arbitrażowe może stać się krokiem obowiązkowym w rozstrzyganiu sporu. Umowa o arbitraż
powinna zawierać następujące dane: wyrażenie zamiaru wszczęcia postępowania arbitrażowego,
kwestie

podlegające arbitrażowi i wyznaczoną komisję arbitrażową. Jeżeli umowa o arbitraż nie

zawiera postanowień dotyczących kwestii podlegających rozstrzygnięciu w drodze postępowania
arbitrażowego lub komisji arbitrażowej, lub postanowienia takie są niejasne, strony mogą zawrzeć
umowę dodatkową. W przeciwnym razie umowa o arbitraż będzie nieważna.
Jednak przedmiotem arbitrażu nie mogą stać się spory w sprawach małżeńskich, dziedziczenia lub
pracowniczych. Arbitraż w ChRL jest czymś więcej niż tylko alternatywą dla krajowego systemu
rozstrzygania sporów, ponieważ umowa o arbitraż jest prawnie wiążąca dla stron sporu i w związku z
tym może być egzekwowana. Strony sporów powinny ponadto uwzględnić, że w postępowaniu
arbitrażowym bardzo często stosuje się instrument mediacji. Jeśli mediacja w trakcie postępowania
arbitrażowego prowadzi do ugody, trybunał arbitrażowy składa pisemne oświadczenie mediacyjne lub
wydaje

wyrok arbitrażowy zgodnie z wynikiem ugody. Takie pisemne oświadczenia mediacyjne i

wyroki arbitrażowe będą wiążące dla stron sporu.
W sporze arbitrażowym strony mają swobodę wyboru różnych chińskich instytucji arbitrażowych
(China International Economic and Trade Arbitration Commission, Beijing Arbitration Commission,
Shanghai Arbitration Commission) lub zagranicznych instytucji arbitrażowych, takich jak Hong Kong
International Arbitration Centre, Singapore International Arbitration Centre, International Chamber of
Commerce, Stockholm International Chamber of Commerce Arbitration Centre i London Court of
International Arbitration.

Chińska Komisja Arbitrażowa ds. Gospodarki i Handlu Zagranicznego (CIETAC -

http://www.sccietac.org/main/en/

) od wielu lat jest wiodącą międzynarodową komisją arbitrażową w

sprawach arbitrażowych z udziałem podmiotów zagranicznych w ChRL. Instytucja ta prowadzi ponad
1200 spraw rocznie i zatrudnia ponad 100 pracowników. L

iczba prowadzonych spraw stale rośnie.

Pracownicy Komisji mają wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu postępowań spornych z udziałem
podmiotów zagranicznych, a jej arbitrzy są ekspertami w swoich dziedzinach. Ponadto CIETAC
zapewnia ponad 200 arbitrów

nie będących obywatelami Chin, co odzwierciedla starania

podejmowane przez CIETAC

zmierzające do osiągnięcia międzynarodowych standardów. Aby lepiej

sprostać wymaganiom i zwiększyć standardy orzecznictwa, CIETAC wprowadziła zmiany w
regulaminie

arbitrażowym, które weszły w życie 1 maja 2012 r.

3.1. Usprawnienie funkcjonowania CIETAC

Oprócz zmian w regulaminie arbitrażowym, zmieniono także ogólną zasadę wydawania orzeczeń.
W

cześniejsze orzeczenia miały jedynie spełniać „zasadę sprawiedliwości i zdrowego rozsądku” oraz

odpowiadać „międzynarodowym praktykom biznesowym”, co w znacznej mierze zwiększało
nieprzewidywalność wydawanych orzeczeń. Sytuacja ta uległa jednak zmianie. Zgodnie z zaleceniami
zmienionej komisji

CIETAC, każde orzeczenie winno być zgodne z chińskim prawem oraz samą

umową. Ponadto, strony zagraniczne skorzystają z poprawionego regulaminu CIETAC ponieważ język

12

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

chiński w sądzie nie będzie już obowiązkowy. Strony mają swobodę wyboru języka urzędowego.
Przewiduje się, że większość międzynarodowych stron w sporach prawnych będzie wybierać język
angielski jako język urzędowy. Przed zmianą przewodniczącym trybunału arbitrażowego mógł zostać
jedynie obywatel Chin.

Obecnie dopuszcza się wybór innej narodowości, prawa właściwego i języka

postępowania. Na wniosek strony sporu można również wystąpić o tymczasowy wyrok arbitrażowy.
W pewnych okolicznościach Komisja może zażądać wniesienia kaucji przez stronę. W ciągu
najbliższych lat konieczne będzie ustalenie, na ile skuteczne okażą się te nowe środki w
postępowaniach arbitrażowych z udziałem podmiotów zagranicznych.

3.2.

Postępowanie arbitrażowe w CIETAC

Poniższe informacje dają czytelnikowi ogólny zarys rzeczywistego postępowania spornego.
Informa

cje będą bazować na CIETAC, ponieważ jest to wiodąca Komisja arbitrażowa w ChRL.

Postępowanie arbitrażowe w CIETAC jest reprezentatywne dla wszystkich innych komisji
arbitrażowych w ChRL.

3.2.1.

Składanie wniosku, obrona i roszczenie wzajemne

Występując o arbitraż, zagraniczna firma składa pisemny wniosek o arbitraż do Sekretariatu CIETAC,
podając wszystkie fakty i dowody, na których opiera swoje roszczenie. Zagraniczne firmy powinny
uwzględnić to, że po złożeniu wniosku o arbitraż możliwy jest wniosek o zmianę. Niemniej jednak,
trybunał arbitrażowy może odrzucić taki wniosek, jeśli uzna, że jest zbyt późno, by podnieść żądanie i
zmiany mogą opóźnić postępowanie arbitrażowe. Dlatego stanowi to decyzję trybunału arbitrażowego.
Dobre przygotowanie przed podpis

aniem wniosku o arbitraż jest ponownie kluczowym czynnikiem

dla korzystnego wyroku.

Sekretariat CIETAC wyśle następnie stronie pozwanej zawiadomienie powiadomienie o wszczęciu
postępowania arbitrażowego. Strona pozwana musi odpowiedzieć na powiadomienie i poinformować
Sekretariat CIETAC o gotowości obrony pisemnie w ciągu 45 dni (w postępowaniu arbitrażowym z
udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia otrzymania powiadomienia o wszczęciu postępowania
arbitrażowego. Pisemna obrona powinna również zawierać wszelkie dokumenty mające znaczenie dla
sprawy. Strona pozwana może przedstawić swoje roszczenie wzajemne w trakcie postępowania
arbitrażowego. Roszczenie wzajemne należy złożyć do CIETAC w ciągu 45 dni (w postępowaniu
arbitrażowym z udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia otrzymania przez stronę pozwaną
powiadomienia o wszczęciu postępowania arbitrażowego.

3.2.2. Rozpatrzenie

Rozpatrując sprawę, trybunał arbitrażowy przeprowadzi przesłuchanie. Trybunał arbitrażowy może
prowadzić przesłuchanie w dowolnym miejscu i w dowolny sposób, który uzna za odpowiedni. Strony
wydelegują swoich pełnomocników do uczestnictwa w przesłuchaniu. Jeśli pozwany nie stawi się na
przesłuchania bez przedstawienia wystarczającego powodu, trybunał arbitrażowy może przystąpić do
postępowania arbitrażowego i wydać wyrok zaocznie. Jeżeli strona skarżąca nie stawi się na rozprawę
bez przedstawienia wystarczającego powodu, może zostać uznane, że strona skarżąca wycofała swój
wniosek o arbitraż.

3.2.3. Dowody

Strona skarżąca i strona pozwana ponoszą ciężar udowodnienia faktów, na których opiera się ich
roszczenie, obrona lub roszczenie wzajemne. Trybunał arbitrażowy może podjąć dochodzenie i zebrać
dowody z własnej inicjatywy, jeżeli uzna to za konieczne. Jeżeli jedna ze stron lub obie strony nie
stawią się, dochodzenie i zebranie dowodów w żadnym wypadku nie powinny być ograniczone.

13

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Trybunał arbitrażowy może skonsultować się z biegłym lub wyznaczyć rzeczoznawcę do wyjaśnienia
określonych kwestii odnoszących się do sprawy. W takiej sytuacji, strony zobowiązane są przedstawić
biegłemu lub rzeczoznawcy wszelkie materiały, dokumenty, majątek lub towary związane ze sprawą
do kontroli lub oszacowania. Strony mogą zaangażować własnych biegłych do składania zeznań na
rozprawie. Przyjmowanie wszelkich dowodów, w tym dowodów przedstawionych przez strony,
sprawozdania biegłego i rzeczoznawcy, jest ustalane przez trybunał arbitrażowy, po ich zbadaniu.
Trybunał arbitrażowy ma prawo do określenia znaczenia, wagi i ważności dowodów.

3.2.4. Wydanie orzeczenia

W zwykłym postępowaniu, trybunał arbitrażowy wyda wyrok arbitrażowy w ciągu 6 miesięcy (w
sprawach z udziałem podmiotów zagranicznych) od dnia, w którym został powołany trybunał
arbitrażowy. W przypadku postępowaniu uproszczonego, trybunał arbitrażowy wyda orzeczenie w
terminie 3 miesięcy od dnia, w którym powołano trybunał arbitrażowy. Na wniosek trybunału
arbitrażowego i za zgodą Sekretarza Generalnego CIETAC, termin wydania orzeczenia arbitrażowego
może zostać przedłużony. Według Regulaminu arbitrażowego CIETAC trybunał arbitrażowy składa
propozycję orzeczenia arbitrażowego do CIETAC w celu zbadania go przed jego podpisaniem, a
CIETAC może wskazać trybunałowi kwestie w orzeczeniu pod warunkiem, że nie ma to wpływu na
niezależność trybunału w zakresie wydania orzeczenia. Zbadanie orzeczeń arbitrażowych może pomóc
zapewnić wysoką jakość arbitrażu CIETAC i wykonalność orzeczeń arbitrażowych. Orzeczenie
arbitrażowe wchodzi w życie w dniu jego wydania.

3.3.

Wykonanie orzeczenia arbitrażowego

Orzeczenie ar

bitrażowe jest ostateczne i wiążące dla obu stron. Żadna ze stron nie może wytoczyć

powództwa przed sądem w sprawie rozstrzygnięcia tego samego sporu w drodze poprzedniego
postępowania arbitrażowego, ani składać wniosku do innej organizacji o zbadanie orzeczenia
arbitrażowego. Jeśli jednak strona nie zastosuje się do wydanego zgodnie z prawem orzeczenia
arbitrażowego, zgodnie z art. 213 Ustawy o postępowaniu cywilnym druga strona może wystąpić do
Sądu Ludowego właściwego do rozpoznania sprawy o wykonanie orzeczenia. Sąd Ludowy, do którego
został złożony wniosek, wykona orzeczenie.
Jeżeli osoba, przeciwko której składany jest wniosek wykaże, że orzeczenie arbitrażowe obejmuje
jedną z poniższych okoliczności, Sąd Ludowy, po zbadaniu i weryfikacji przez panel kolegialny, wyda
postanowienie pisemne, aby nie dopuścić do jego wykonania:

a)

strony nie zawarły w umowie klauzuli arbitrażowej, ani nie zawarły w późniejszym terminie
pisemnej umowy o arbitraż;

b)

kwestie regulowane orzeczeniem wykraczają poza zakres umowy o arbitraż, bądź są sprawami, co
do których organ arbitrażowy nie ma prawa rozstrzygać;

c)

skład trybunału arbitrażowego lub postępowanie arbitrażowe przeczy postępowaniu
przewidzianemu przez prawo;

d)

główny dowód na ustalenie faktów jest niewystarczający;

e) istnieje

określony błąd w zakresie stosowania prawa, lub

f)

arbitrzy dopuścili się czynu malwersacji, przyjęcia łapówek lub nadużycia w celu osiągnięcia
osobistych korzyści, bądź pogwałcili prawo w trakcie rozstrzygania sprawy.

Jeśli Sąd Ludowy stwierdzi, że wykonanie orzeczenia arbitrażowego jest sprzeczne z interesem
społecznym i publicznym, powinien wydać nakaz, aby nie dopuścić do jego wykonania. Powyższe

14

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

postanowienie pisemne doręcza się obu stronom i organowi arbitrażowemu. Jeżeli postanowienie
pisemne Sądu Ludowego nie dopuszcza do wykonania orzeczenia arbitrażowego, strony mogą,
zgodnie z pisemną umową o arbitraż zawartą między nimi, wystąpić o ponowne rozstrzygnięcie; mogą
one również wytoczyć powództwo w sądzie Ludowej.

3.3.

Opłata arbitrażowa w sprawach międzynarodowych lub sprawach z udziałem podmiotów

zagranicznych

Ponieważ prawo arbitrażowe nie zawiera żadnych specjalnych zasad dotyczących opłaty arbitrażowej
(z wyjątkiem tego, że organ kontroli cen rozpatrzy i zatwierdzi opłatę) każdy ośrodek arbitrażowy ma
zasadniczo swobodę w ustalaniu wysokości opłat, który jest zatwierdzony przez samorząd. Opłata
arbitrażowa CIETAC jest reprezentatywna dla wszystkich innych ośrodków arbitrażowych w ChRL:

Jeśli kwota roszczenia nie przekracza 1,000,000 RMB opłata arbitrażowa wynosi 4% roszczonej kwoty, ale nie

mniej niż 10,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 1,000,000 RMB do
2,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 40,000 RMB plus 3,5%
roszczonej kwoty przekraczającej 1,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 2,000,000 RMB do
5,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 75,000 RMB plus 2,5%
roszczonej kwoty przekraczającej 2,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 5,000,000 RMB do
10,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 150,000 RMB plus 1,5%
roszczonej kwot

y przekraczającej 5,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 10,000,000 RMB do
50,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 225,000 RMB plus 1%
roszczonej kwoty przekraczającej 10,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 50,000,000 RMB do
100,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 625,000 RMB plus 0,5%
roszczonej kwoty przekraczającej 50,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 100,000,000 RMB do
500,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 875,000 RMB plus 0.48%
roszczonej kwoty przekraczającej 100,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 500,000,000 RMB do
1,000,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 2,795,000 RMB plus 0.47%
roszczonej kwoty przekraczającej 500,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi od 1,000,000,000 RMB do
2,000,000,000 RMB

opłata arbitrażowa wynosi 5,145,000 RMB plus 0.46%
roszczonej kwoty przekraczającej 1,000,000,000 RMB

Jeśli kwota roszczenia wynosi ponad 2,000,000,000
RMB

opłata arbitrażowa wynosi 9,745,000 RMB plus 0,45%
roszczonej kwoty przekraczającej 2,000,000,000 RMB,
przy czym kwota całkowita nie będzie przekraczać
15,000,000 RMB

Każda przyjęta sprawa podlega dodatkowej kwocie w wysokości 10.000 RMB tytułem opłaty
rejestracyjnej, która obejmuje koszty rozpatrzenia wniosku o arbitraż, wszczęcia postępowania
arbitr

ażowego, zarządzania komputeryzacją i archiwizowaniem dokumentów.

3.4.

Uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych przez chińskie sądy

W przypadku sporów z udziałem podmiotów zagranicznych ważne może być również to, że
zagraniczne wyroki

arbitrażowe często napotykają pewne trudności związane z wykonaniem wyroku.

Na przykład Ustawa o postępowaniu cywilnym nie zezwala zagranicznym sądom lub instytucjom
arbitrażowym na wnioskowanie bezpośrednio do chińskich sądów o wykonanie orzeczeń

15

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

arbitra

żowych.

Jeśli jednak strona dąży do wykonania zagranicznego orzeczenia arbitrażowe, musi ona wystąpić do
sądu z wnioskiem w następujących lokalizacjach o przyjęcie i rozpatrzenie jej sprawy: Jeżeli dłużnik z
wyroku sądowego jest osobą fizyczną, wniosek o wykonanie wyroku należy złożyć do sądu
znajdującego się w miejscu zameldowania na pobyt stały tej osoby lub faktycznego zamieszkania
osoby; jeżeli dłużnik z wyroku sądowego jest osobą prawną, wykonanie wyroku należy złożyć do sądu
znajdującego się w miejscu prowadzenia głównego miejsca działalności osoby prawnej; gdy dłużnik z
wyroku sądowego nie posiada miejsca zamieszkania, stałego miejsca zamieszkania lub siedziby na
terenie ChRL, lecz jest właścicielem nieruchomości na terenie ChRL, wniosek o wykonanie wyroku
należy składać do sądu, we właściwości którego znajduje się majątek.
Występując o wykonanie i uznanie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego, strona skarżąca musi
uiścić opłatę za złożenie wniosku, którą ostatecznie poniesie dłużnika z wyroku sądowego. W
przypadku gdy strona skarżąca wnioskuje o uznanie i wykonanie zagranicznego orzeczenia
arbitrażowego, obowiązują następujące standardy dotyczące uiszczania opłat za złożenie wniosku:

Jeżeli wykonanie orzeczenia nie wiąże się z kwotą
pieniężną lub czymkolwiek mającym wartość pieniężną

opłata za złożenie wniosku wynosi od 50 RMB do 500
RMB

Jeżeli kwota pieniężna lub wartość pieniężna aktywów
stanowiących przedmiot wykonania orzeczenia nie
przekracza 10.000 RMB

opłata za złożenie wniosku wynosi 50 RMB

J

eżeli odpowiednia kwota lub wartość wynosi od 10.000

RMB do 500.000 RMB

należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 1,5% od
takiej części kwoty lub wartości pieniężnej, która
przekracza 10.000 RMB

Jeżeli odpowiednia kwota lub wartość wynosi od 500,000
RMB do 5 mln RMB

należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 1% od
kwoty przekraczającej 500.000 RMB

Jeżeli część kwoty lub wartości pieniężnej wynosi od 5
mln RMB do 10 mln RMB

należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 0,5% od
kwoty przekraczającej 5 mln RMB

Jeżeli odpowiednia kwota lub wartość przekracza 10 mln
RMB

należy dodatkowo wpłacić kwotę w wysokości 0,1% od
kwoty przekraczającej 10 mln RMB

4. Mediacja

Mediacja jest innym sposobem zachęcenia stron do dobrowolnego osiągnięcia porozumienia w celu
r

ozwiązania sporu. Mediację w Chinach można podzielić na cztery kategorie. Poza wyżej wymienioną

mediacją prowadzoną przez Sąd Ludowy i mediacją prowadzoną przez trybunał arbitrażowy, istnieje
również mediacja administracyjna i mediacja pozarządowa.

4.1. Mediacja administracyjna

Nie istnieje konkretna definicja mediacji administracyjnej, która generalnie dotyczy działań
mediacyjnych organizowanych przez organizacje administracyjne. Zakres mediacji administracyjnej
jest bardzo szeroki. W praktyce jednak, mediacja administracyjna jest rzadko wybierana w celu
rozstrzygnięcia sporu. Jednym z głównych powodów może być to, że współpraca z organizacjami
administracyjnymi jest dużym obciążeniem dla firm zagranicznych, a często brakuje zaufania do tych
organizacji,

jeśli chodzi o sprawiedliwy proces. Ponadto, umowa o mediację administracyjną nie jest

16

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

prawnie wiążąca, a zatem nie do wyegzekwowania, ponieważ jest uznawana tylko za umowę.

4.2.

Mediacja pozarządowa

Mediacja pozarządowa dotyczy działań mediacyjnych organizowanych przez organizacje pozarządowe
lub osoby fizyczne, w tym mediacji ludowej, mediacji handlowej i innych nieformalnych mediacji,
takich jak mediacja adwokacka, mediacja sąsiedzka i tak dalej. Pozarządowe organizacje mediacyjne
w ChRL poczyniły w ostatnich latach znaczne postępy.

4.2.1. Mediacja ludowa

Mediacja ludowa, która prowadzona jest przez ludowe komitety mediacyjne wspomagające strony w
dobrowolnym osiągnięciu porozumienia ugodowego w drodze konsultacji poprzez wywieranie
nacisku, poradnictwo i inne metody, jest stosowana powszechnie i jest charakterystyczna w ChRL.
Spory osobiste i o własność mogą być rozwiązane w drodze mediacji ludowej. Warto zauważyć, że w
procesie mediacji ludowej nie pobierane są od stron za sprawy o potwierdzenie.

Niemn

iej jednak, spory cywilne lub handlowe pomiędzy osobami prawnymi nie mogą być

rozstrzygane w drodze mediacji ludowej. W związku z tym mediacja ludowa nie odgrywa ważnej roli,
jeśli chodzi o rozstrzyganie sporów, w których uczestniczą podmioty zagraniczne, ponieważ w
większości sporów prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych odbywają się między firmami, a
ponadto mediator ludowy nie jest zaznajomiony z międzynarodową działalnością.

4.2.2. Mediacja poprzez instytucje mediacyjne

Nie ma obecnie konkretnych

przepisów dotyczących mediacji za pośrednictwem instytucji

mediacyjnych, a same instytucje mediacyjne tworzą własne zasady. W Chinach istnieją dwa główne
rodzaje instytucji mediacyjne: jeden wywodzi się z instytucji arbitrażowych, takich jak Komisje
arbitr

ażowe Pekinu i Kantonu, które zapewniają niezależne usługi w zakresie mediacji. Inne rodzaje to

niezależnie ustanowione instytucje mediacyjne, np. Chińska Rada ds. Promocji Handlu
Międzynarodowego (CCPIT –

http://adr.ccpit.org

). Wszelkie spory handlowe mogą być przekazywane

do mediacji przez instytucje mediacyjne. Ugoda jest jak umowa cywilna, która nie może być
wykonana tak łatwo, jak nakaz sądowy. Ponadto, nie istnieją regulacje prawne dotyczące szczególnych
wymogów do

tyczących mediatorów oraz postępowania mediacyjnego. Każdy ośrodek mediacyjny ma

zatem swobodny wybór w zakresie procesu postępowania. W konsekwencji nie można zagwarantować
standardu jakości. Porozumienia mediacyjne są traktowane jak umowy, a tym samym nie mogą być
egzekwowane. W związku z tym mediacja za pośrednictwem instytucji mediacyjnych nie jest zalecana.

4.3.

Opłata mediacyjna (CIETAC – South China Mediation Centre)

Ponieważ chiński system mediacyjny nie przewiduje regulacji w sprawie opłat mediacyjnych, każda
instytucja mediacyjna ma zasadniczo swobodę w ustalaniu wysokości takiej opłaty. CIETAC - South
Mediation Centre jest znaną instytucją mediacyjną, której opłaty mediacyjne są reprezentatywne dla
wszystkich innych instytucji mediacyjnych w Chinach:

Jeśli kwota sporna nie przekracza 100,000 RMB

opłata mediacyjna wynosi 4%-6% kwoty spornej, ale nie
mniej niż 1,500 RMB

Jeśli kwota sporna wynosi od 100,000 RMB do 500,000
RMB

opłata mediacyjna wynosi 2%-4% kwoty spornej

Jeśli kwota sporna wynosi od 500,000 RMB do 1,000,000
RMB

Jeśli kwota sporna wynosi od 500,000 RMB do
1,000,000 RMB

[błąd w dokumencie źródłowym –

przyp. tłum.]

17

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Jeśli kwota sporna wynosi od 1,000,000 RMB do
5,000,000 RMB

opłata mediacyjna wynosi 0,55%-1,75% kwoty spornej

Jeśli kwota sporna wynosi od 5,000,000 RMB do
10,000,000 RMB

opłata mediacyjna wynosi 0,325%-0,55% kwoty spornej

Jeśli kwota sporna wynosi od 10,000,000 RMB do
50,000,000 RMB

[błąd w dokumencie źródłowym –

przyp. tłum.]

opłata mediacyjna wynosi 0,125%-0,325% kwoty
spornej

Każda kwota sporna przekraczająca 50,000,000 RMB

opłata mediacyjna wynosi 0,125% kwoty spornej

5. Zakończenie

5.1 Zalety i wady każdego rodzaju rozwiązywania sporów

Ze względu na brak przepisów dotyczących procedur mediacyjnych w Chinach, w praktyce firmy
zagraniczne rezygnują z mediacji w przypadku sporu prawnego. Dlatego szczególnie przeanalizowane
zostaną tylko zalety i wady postępowania spornego i arbitrażowego.
Ostateczny wybór między postępowaniem spornym a arbitrażem zależy od różnych czynników, takich
jak osobiste preferencje strony, kultura prawna i okoliczności sądowe panujące w kraju, w którym
zamieszkuje strona. Strony mogą wybrać pomiędzy sporem sądowym i arbitrażem. Oba są uznawane
przez prawo chińskie jako metody rozstrzygania międzynarodowych sporów handlowych. Klauzula
arbitrażowa w umowie może zobowiązywać do arbitrażu podczas sporu. Często jednak te cenne
klauzule nie stanowią części umowy, bądź są źle sformułowane. Strony powinny szczególnie wyraźnie
zaznaczyć, czy strony umowy zdecydują się wybrać postępowanie sporne, czy arbitrażowego. W
każdym przypadku powinny unikać pozostawiania dostępnych obu opcji, gdyż klauzule te są prawnie
nieważne.
Główne różnice (wady i zalety) między postępowaniem spornym a arbitrażem można opisać w
następujący sposób:

a)

Można powiedzieć, że arbitraż jest bardzo elastyczny. O ile postępowanie sporne kieruje się
bardzo surowymi przepisami dotyczącymi doręczania dokumentów procesowych w przypadku
sporów z udziałem stron zagranicznych, arbitraż zapewnia znacznie mniej surowe przepisy w tej
sprawie.

b)

ile sędziowie w postępowaniu spornym powoływani są przez państwo, a w związku z tym nie
mogą być wyznaczani przez strony, strony w arbitrażu mają prawo do powoływania arbitra z
wybranej listy.

c)

Strony arbitrażu mają prawo do wyboru organu arbitrażowego, zasad postępowania arbitrażowego
i miejsca prowadzenia postępowania arbitrażowego. Niemniej jednak, w postępowaniach spornych,
wybór jurysdykcji sądu, zasad postępowania i miejsca przesłuchania, muszą być zgodne z ustawą
o postępowaniu cywilnym i innymi powiązanymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi.

d)

Rozprawy arbitrażowe, jak również decyzje nie są upubliczniane. Sprawy cywilne są zwykle
dostępne dla publiczności, z wyjątkiem spraw, o których mowa powyżej.

e) Normal

nie, arbitraż toczy się nieco szybciej niż postępowanie sporne.

f)

ile w chińskim sądzie obowiązuje prowadzenie procesu w systemie dwuinstancyjnym, arbitraż

18

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

przewiduje system rozstrzygania tylko w jednej instancji. System rozstrzygania tylko w jednej
instancj

i może być zaletą, jak i wadą. Zwłaszcza, gdy orzeczenie arbitrażowe nie chroni roszczeń

cywilnych firmy zagranicznej, system prawny nie przewiduje prawie żadnych dalszych działań,
które mogą być podjęte przeciwko takiego rodzaju orzeczeniu.

g) Wybór rozstrzy

gnięcia sporu w drodze arbitrażu daje stronom korzyść w postaci wyboru kilku

chińskich instytucji arbitrażowych, dzięki czemu strony są w stanie uniknąć lokalnego
protekcjonizmu. Jeśli strona zdecyduje się wnieść sprawę do sądu ludowego, musi przestrzegać
przepisów Ustawy o postępowaniu cywilnym w jurysdykcji według poziomu forum i wyłącznej
jurysdykcji.

h)

Kolejną zaletą niektórych komisji arbitrażowych (przykładowo CIETAC i Shanghai Arbitration
Commission) jest to, że dopuszczają one już zagranicznych prawników do reprezentowania
swoich klientów zagranicznych, podczas gdy jest to nadal zabronione w postępowaniu spornym.
Jednak wszelkie oświadczenia, jak również wszelkie interpretacje chińskich przepisów i ustaw
przez prawników zagranicznych nadal nie są akceptowane przez komisję arbitrażowej.

i)

Komisje arbitrażowe takie jak CIETAC i Shanghai Arbitration Commission mają również wyraźną
przewagę dzięki dopuszczeniu możliwości wyboru języka w rozstrzyganiu sporu prawnego. Nie
dotyczy to sądu ludowego, ponieważ język chiński jest urzędowym językiem sądowym.

Podsumowując, można stwierdzić, że arbitraż w ChRL ma wiele silnych zalet w zakresie rozstrzygania
sporów prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych. Jeżeli strony umowy uzgodnią umowę, w
którą włączone będą elementy zagraniczne, strony mają zasadniczo swobodę w zakresie wyboru
prawa właściwego i jurysdykcji, jak również w zakresie wyboru komisji arbitrażowej za granicą.
Dlatego też firmy zagraniczne będą decydować się na wybór jurysdykcji i komisji mediacyjnej oraz
obowiązującego prawa swojego kraju. Niemniej, chińscy partnerzy umowy często nie są gotowi
zgodzić się z tymi klauzulami umowy. Ponadto, przedsiębiorstwa zagraniczne powinny ustalić, czy
orzeczenia wydane zagranicą w związku z przedmiotem sporu będą uznane w celu ich wykonania w
przypadku rozprawy w sądzie ludowym w ChRL. Obecnie Chiny posiadają układ o pomocy prawnej z
takimi krajami jak Francja (sprawy cywilne i handlowe), Włochy (sprawy cywilne), Belgia (sprawy
cywilne), Grecja (sprawy cywilne i karne), Hiszpania (sprawy cywilne i handlowe), Cypr (sprawy
cywilne i handlowe, a także również karne), Bułgaria (sprawy cywilne i karne) i Węgry (sprawy
cywilne i handlowe). Niemcy i Anglia nie mają traktatu z Chinami. W związku z tym zagraniczne
orzeczenia będą wykonywane w każdym kraju wyłącznie na zasadzie wzajemności. Dotychczas nie
odnotowano żadnych przypadków, w których niemieckie lub angielskie orzeczenia sądowe były
egzekwowane w ChRL.

Aby uniknąć takich komplikacji prawnych, strony zagraniczne powinny wybrać międzynarodową
komisję Arbitrażową, ponieważ te rodzaje klauzul stały się międzynarodowym standardem przy
sporządzaniu umowy z udziałem elementów zagranicznych. Firmy zagraniczne powinny wybrać
komisje arbitrażowe w kraju neutralnym, ponieważ zachodzi duże prawdopodobieństwo, że takie
komisje będą akceptowane przez chińskich partnerów umowy. Ważne jest również, aby wybrać
komisję znajdującą się w jednym z państw, które są członkiem Nowojorskiej Konwencji ONZ,
ponieważ ich orzeczenia mogą być przyjęte i stosowane przez chiński sąd ludowy, pod pewnymi
warunkami, gdyż Chiny przystąpiły do Nowojorskiej Konwencji ONZ w 1987 roku. Mimo to, czasem
może to nie być najlepszym wyborem dla strony, ponieważ arbitraż zagranicą wiąże się z
niedogodnościami, takimi jak ochrona mienia i dowodów. Ponadto istnieje jeszcze ryzyko, że
orzeczenie uznanej międzynarodowej komisji arbitrażowej może nie być uznane i wykonane przez
chińskie sądy.

19

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

Oczywiście głównym pytaniem będzie, czy chiński partner handlowy zechce przystać na takie wybory
umów. Do rozstrzygania ewentualnych sporów prawnych może być wybrana również chińska komisja
arbitrażowa. Może również zostać uzgodnione, że prawem właściwym będzie prawo zagraniczne. Ale
ponieważ chińskie komisje arbitrażowe prawie nie mają doświadczenia w zakresie przepisów
zagranicznych, zaleca się wybór chińskiego prawa, jako prawa właściwego.

5.2.

Prawidłowe przygotowanie

Zagraniczne podmioty w Chinach często preferują rozstrzyganie sporu, zamiast wnoszenia pozwu ale
jeśli nie można osiągnąć satysfakcjonującego kompromisu, jedynym sposobem na rozstrzygnięcie
sporu może być postępowanie sporne. Powszechnym ryzykiem w postępowaniach spornych w
Chinach (i w pewnym stopniu, arbitraż w ChRL) jest lokalny protekcjonizm, ścisłe reguły dowodowe i
wyzwania związane z wykonaniem orzeczenia, lecz tak samo ważny w przypadku wielu mniejszych
sporów jest koszt postępowania spornego. Firmy powinny starannie rozważyć, czy koszty sądowe są
warte potencjalnych korzyści, zwłaszcza, że nie wszystkie koszty te podlegają zwrotowi.
Bez względu na obrany przez stronę zagraniczną kierunek, należy wyraźnie podkreślić, że aby wygrać
sprawę bardzo ważne jest właściwe przygotowanie wszystkich dowodów i zapewnienie zgodności
przygotowania z chińskim prawem. Umowy pomiędzy stronami powinny być jak najbardziej
szczegółowe. Zaleca się, powierzenie sporządzenia tych umów profesjonalnym prawnikom. Dlatego
umowy o zobowiązaniach, konkretne metody obliczania rekompensaty za szkody, obowiązujące
prawo oraz klauzule w rozstr

zyganiu sporów powinien sporządzać prawnik.

Jeżeli spór ma zostać rozstrzygnięty w drodze postępowania spornego lub arbitrażu istotne jest
również możliwie szybkie wynajęcie profesjonalnego prawnika; kolejnym ważnym krokiem do
uzyskania korzystnego rozstrz

ygnięcia jest wybór właściwej kancelarii. Ponieważ sprawy z udziałem

podmiotów zagranicznych są często bardzo złożone i często wiele istotnych dokumentów
sporządzanych jest w językach obcych, niezwykle ważne dla zagranicznej firmy jest wynajęcie
kancelarii

, która posiada doświadczenie w prowadzeniu podobnych zagranicznych postępowań

spornych i może skutecznie komunikować się zarówno w języku chińskim, jak i języku obcym,
którym posługuje się strona. Najważniejszą rzeczą jest to, aby takie kancelarie posiadały
doświadczenie i wiedzę w zakresie nie tylko międzynarodowych praktyk, lecz także w zakresie
chińskiej praktyki sądowej
Zapobieganie wszelkiego rodzaju postępowaniom spornym to oczywiście najlepszy sposób na
uniknięcie niepotrzebnych wysokich kosztów. Przygotowanie stanowi klucz do sukcesu. Przykładowo,
umowa powinna określać dokładne warunki płatności (takie jak zaliczki lub klauzule o akredytywach).
Jakości produktów należy sprawdzić w Chinach jeszcze przed wysyłką. W przypadku wystąpienia
jakichkolwiek

problemów, bardzo ważna będzie komunikacja z chińskim partnerem umowy na

wczesnym etapie. Tradycyjnie, firmy chińskie unikają spraw w sądzie. Większość firm jest skłonna
rozstrzygnąć spór poprzez znalezienie polubownego rozwiązania. Lecz w większości przypadków,
takie rozstrzygnięcie ma szansę powodzenia tylko wtedy, gdy obaj partnerzy umowy są skłonni do
kompromisów. Postępowania sądowe lub arbitrażowe stanowi zawsze koniec relacji biznesowych. Z
tego punktu widzenia, kompromisy są cenniejsze niż dochodzenie sprawiedliwości.
Chińskie przysłowie mówi: “najważniejsza rzecz to harmonia”

20

© 2012 EU SME Centre

Wytyczne:

Rozstrzyganie sporów z chińskimi firmami

EU SME Centre pomaga europejskim małym i średnim przedsiębiorstwom
(MŚP) w uzyskiwaniu dostępu do chińskiego rynku, oferując szeroką gamę
darmowych, praktycznych usług wsparcia włączając udzielanie informacji,
poufnych porad, organizowanie spotkań biznesowych i szkoleń. Centrum
służy także jako platforma wspierająca koordynację i współpracę między
Państwami Członkowskimi UE oraz europejskimi MŚP z sektora
publicznego i prywatnego.

Oferta darmowych usług Centrum obejmuje:

• Rozwój firmy – dostarczanie informacji o rynku, porady w zakresie

rozwoju firmy i marketingu

• Porady prawne –

wstępne konsultacje i praktyczne podręczniki

• Standardy –

standardy i wymogi dotyczące zachowania zgodności w

przypadku eksportu do Chin

• Zasoby ludzkie (HR) i szkolenia – biznesowe programy szkoleniowe
•

Dostęp do katalogu dostawców usług oraz informacyjnych baz danych

• Hot-desking –

bezpłatna, tymczasowa przestrzeń biurowa w EU SME

Centre dla zbadania l

okalnych możliwości biznesowych

•

Wszelkie inne praktyczne usługi wsparcia dla europejskich MŚP, które

planują eksport do Chin lub inwestycje w Chinach.

Kontakt z EU SME Centre:

Pokój 910, Sunflower Tower

37 Maizidian West Street

Chaoyang District

Beijing, 100125

T: [phone]

F: [phone]

www.eusmecentre.org.cn

[e-mail]

Zastrzeżenie prawne

Niniejszy dokument służy wyłącznie
ogólnym celom informacyjnym i nie stanowi
prawnej, inwestycyjnej lub innej zawodowej
porady na żaden z poruszanych tematów.

Autorzy dołożyli wszelkich starań, aby

zapewnić, że informacje podane w tym

dokumencie są zgodne z prawdą, jednakże
EU SME Centr

e nie ponosi żadnej

odpowiedzialności za ewentualne błędy,

pominięcia lub mylne oświadczenia i nie

udziela żadnej gwarancji oraz nie ponosi

odpowiedzialności w związku z opiniami

wyrażonymi przez którąkolwiek osobę,

firmę, spółkę lub inna organizację
wymie

nioną w tym dokumencie. Publikacja

oraz komercyjne lub niekomercyjne
udostępnianie

osobom

trzecim

jest

zabroniony, chyba że uzyskano uprzednią

zgodę EU SME Centre. Opinie wyrażone w
niniejszej publikacji niekoniecznie
odzwierciedlają opinie Komisji Europejskiej.

Data:

styczeń 2012

EU SME Centre jest projektem finansowanym przez Unię Europejską.