Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

1

PODSTAWY KSIĘGOWOŚCI

Konto jest podstawowym urządzeniem księgowym, na którym ujmowane są skutki operacji gospodarczych.
Każde konto posiada dwie strony: Winien (Debet) i Ma (Credit). Konto można przedstawić poglądowo w
układzie „teowym” (od literki T):

Winien (Debet) NAZWA Ma (Credit)
Wn (Dt) KONTA Ma (Ct)

Zapisy po stronie Wn, czyli w ciężar
konta (obciążenie konta).

Zapisy po stronie Ma. Czyli na dobro
konta (uznanie konta)

W zależności od rodzaju konta, zapis po konkretnej stronie oznacza zwiększenie bądź zmniejszenie wartości
składnika:

Przykładowo, konto „Rachunek bankowy” jest kontem aktywnym, bo jest to składnik aktywów bilansu. Stan
początkowy oraz wszelkie zwiększenia tego konta będą wykazywane po stronie Wn, natomiast zmniejszenia
będą wykazywane po stronie Ma:

Winien Rachunek bankowy Ma

Wpływy na rachunek bankowy

Wypłaty/przelewy z rachunku
bankowego

Zapisy na kontach są dokonywane zgodnie z regułą podwójnego zapisu, zgodnie z którą każda operacja
gospodarcza musi być ujęta:

- na co najmniej dwóch kontach,
- po przeciwnych stronach,
- w tej samej kwocie.

Ujmowanie operacji po obu stronach konta pozwala uniknąć stosowania liczb ujemnych w księgowości,
ponieważ zwiększenia wartości składnika są ujmowane po jednej stronie konta, a zmniejszenia – po przeciwnej.

Przykład. Wpłata gotówki z kasy do banku 400 zł. Saldo początkowe kasy wynosiło 1000 zł, saldo początkowe
rachunku bankowego wynosiło 50 zł. Zamknąć konta i ustalić obroty i salda końcowe:

Wn Kasa Ma

Wn Rachunek bankowy Ma

Sp. 1000

400

operacja gospodarcza

Sp. 50

400

Ob.Dt 1000

Ob. Ct 400

Ob. Dt 450

Ob. Ct 0

Sk. Dt 600

Sk. Dt 450

Stan kasy na koniec wynosi 600 zł a stan rachunku bankowego wynosi 450 zł.

K o n t o

D t

C t

A K T Y W N E

+

–

P A S Y W N E

–

+

K O S Z T O W E

+

–

P R Z Y C H O D O W E

–

+

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

2

Księgowań na kontach dokonuje się na podstawie dowodów (dokumentów) księgowych.

PODSTAWOWE DOKUMENTY KSIĘGOWE

Skrót

Nazwa dokumentu

Operacje gospodarcze

Fa VAT

Faktura VAT

Operacje zakupu i sprzedaży

KP

Kasa przyjmie

Wpływ gotówki do kasy

KW

Kasa wyda

Wydanie gotówki z kasy

RK

Raport kasowy

Zestawienie operacji w kasie (np. tygodniowe)

WB

Wyciąg bankowy

Operacje na rachunku bankowym

LP

Lista płac

Naliczenie wynagrodzeń, składek na ubezpieczenia
społeczne i zaliczki na podatek dochodowy.

Pz

Przyjęcie z zewnątrz

Przyjęcie do magazynu materiałów i towarów

Wz

Wydanie na zewnątrz

Wydanie towarów, materiałów i wyrobów gotowych
odbiorcy zewnętrznemu

Pw

Przyjęcie wyrobów

Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych

Rw

Rozchód wewnętrzny

Wydanie towarów, materiałów i wyrobów gotowych
na potrzeby wewnętrzne

OT

Odbiór techniczny

Przyjęcie środka trwałego do użytkowania

LT

Likwidacja środka trwałego

Likwidacja środka trwałego (zakończenie używania)

PK

Polecenie księgowania

Różne operacje (np. wyniki kalkulacji kosztu
wytworzenia wyrobów)

Zadanie 1.

Bilans otwarcia spółdzielni „Sigma” sporządzony na dzień 01 kwietnia 2006 roku zawiera następujące
pozycje:

Budynek administracyjny 10 000

Samochód dostawczy

5 000

Rachunek bankowy

25 000

Fundusz udziałowy

40 000

Lp.

Dokument

Tre

ść

zdarze

ń

gospodarczych

Warto

ść

1

OT, Faktura

Zakupiono

ś

rodki trwałe i przyj

ę

to je do u

ż

ytkowania, zapłata nast

ą

pi w

terminie pó

ź

niejszym

10 000

2

KP, WB

Podj

ę

to gotówk

ę

z rachunku bankowego do kasy

5 000

3

KW, PK

Zakupiono za gotówk

ę

materiały i przyj

ę

to je do magazynu

2 000

4

KW

Wypłacono z kasy dla pracownika zaliczk

ę

na zakupy

1 500

5

WB

Poleceniem przelewu spłacono zobowi

ą

zanie wobec dostawcy

10 000

6

OT, Faktura

Zakupiono komputer i przyj

ę

to go do u

ż

ytkowania, zapłata nast

ą

pi w

terminie pó

ź

niejszym

4 500

7

Faktura

Zakupiono oprogramowanie komputerowe, zapłata nast

ą

pi w terminie

pó

ź

niejszym

3 000

8

PK

Przyj

ę

to do magazynu materiały zakupione przez pracownika z zaliczki

1 200

9

OT

Przyj

ę

to aport od wspólnika w postaci

ś

rodków trwałych

4 000

10 KP

Pracownik rozliczył si

ę

w kasie z pobranej zaliczki na zakupy

...............

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

3

Czynności do wykonania:
1. Sporządzić bilans otwarcia
2. Otworzyć konta „teowe” stanami początkowymi z bilansu otwarcia.
3. Zaksięgować operacje gospodarcze .
4. Sporządzić zestawienie obrotów i sald, zamknąć konta oraz sporządzić bilans zamknięcia na 30 kwietnia 200X roku.

BILANS OTWARCIA

KSIĘGOWANIA OPERACJI GOSPODARCZYCH

Wn Środki trwałe Ma

Wn Zobowiązania wobec dostawców Ma

Wn Kasa Ma

Wn Rachunek bankowy Ma

Wn Materiały Ma

Wn Należności od pracowników Ma

Wn Wartości niematerialne i prawne Ma

Wn Fundusz udziałowy Ma

AKTYWA

zł

PASYWA

zł

Razem aktywa

Razem pasywa

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

4

Zestawienie obrotów i sald kont syntetycznych w spółdzielni „Sigma” na dzie

ń

30 kwietnia 200X roku:

BILANS ZAMKNIĘCIA

Sp.

Obroty bie

ż

. okresu

Salda

Lp

Nazwa konta

Dt

Ct

Dt

Ct

Dt

Ct

1.

Ś

rodki trwałe

2.

Warto

ś

ci niematerialne

i prawne

3.

Kasa

4.

Rachunek bankowy

5.

Zobowi

ą

zania wobec

dostawców

6.

Nale

ż

no

ś

ci od

pracowników

7.

Materiały

8.

Fundusz udziałowy

AKTYWA

zł

PASYWA

zł

Razem aktywa

Razem pasywa

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

5

Zadanie 2.

Przedsiębiorstwo „Remont” spółka z o.o. świadczy usługi remontowe dla indywidualnych odbiorców. Na dzień
1.01.XX r. Sporządzono następujący bilans otwarcia:

Aktywa

zł

Pasywa

Zł

Aktywa trwałe

50 000 Kapitały własne

47 000

Ś

rodki trwałe

50 000 Kapitał zakładowy

35 000

Aktywa obrotowe

45 000 Kapitał zapasowy

12 000

Materiały

20 000 Kapitały obce

48 000

Rozrachunki z odbiorcami

15 000 Kredyt bankowy

19 000

Rachunek bankowy

7 000 Rozrachunki z dostawcami

29 000

Kasa

3 000

Razem aktywa

95 000 Razem pasywa

95 000

W styczniu zaszły następujące operacje gospodarcze:

1. Przelewem z rachunku bankowego uregulowano część zobowiązań wobec dostawców
2. Na potrzeby działalności remontowej wydano materiały o wartości
3. Wystawiono fakturę za wykonany remont. Odbiorca uregulował należność gotówką.
4. Pracownikowi wypłacono z kasy zaliczkę na zakup środków czystości
5. Zakupiono i przyjęto do magazynu materiały. Zapłata nastąpi w terminie późniejszym
6. Odbiorcy uregulowali należność przelewem na rachunek bankowy
7. Podjęto z rachunku bankowego do kasy
8. Opłacono gotówką rachunek telefoniczny
9. Sporządzono listę płac pracowników za styczeń (płace brutto)
10. Za gotówkę kupiono komplet mebli do sekretariatu
11. Otrzymano wyciąg bankowy potwierdzający potrącenie odsetek od kredytu bankowego

5 000 zł
3 200 zł
9 800 zł

520 zł

8 000 zł

12 000 zł

6 500 zł

820 zł

4 100 zł
5 100 zł

950 zł

Czynności do wykonania:

1. Otworzyć konta stanami początkowymi z bilansu otwarcia i zaksięgować operacje gospodarcze.
2. Obliczyć wielkość kosztów, przychodów i wyniku finansowego.
3. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.

Wn

Ś

rodki trwałe

Ma

Wn

Kapitał zakładowy

Ma

Sp.

Wn

Materiały

Ma

Wn

Kapitał zapasowy

Ma

Sp.

Wn

Rozrachunki z odbiorcami

Ma

Wn

Kredyt bankowy

Ma

.

Sp.

Wn

Rachunek bankowy

Ma

Wn

Rozrachunki z dostawcami

Ma

Wn

Kasa

Ma

Wn

Sprzeda

ż

usług

Ma

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

6

Wn

Zu

ż

ycie materiałów

Ma

Wn

Pozostałe rozrachunki z

pracownikami

Ma

Wn

Usługi obce

Ma

Wn

Rozrachunki z pracownikami z

tytułu wynagrodze

ń

Ma

Wn

Wynagrodzenia

Ma

Wn

Koszty finansowe

Ma

Bilans zamknięcia

Aktywa

zł

Pasywa

Zł

Aktywa trwałe

Kapitały własne

Ś

rodki trwałe

Kapitał zakładowy

Aktywa obrotowe

Kapitał zapasowy

Materiały

WF

Rozrachunki z odbiorcami

Kapitały obce

Pozostałe rozrachunki z pracownikami

Kredyt bankowy

Rachunek bankowy

Rozrachunki z tytułu wynagrodze

ń

Kasa

Rozrachunki z dostawcami

Razem aktywa

Razem pasywa

Rachunek zysków i strat

Przychody ze sprzeda

ż

y.........................................................................

Koszty wg rodzajów.................................................................................

ZYSK ZE SPRZEDA

ś

Y ..........................................................................

Pozostałe przychody operacyjne.............................................................

Pozostałe koszty operacyjne....................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNO

Ś

CI OPERACYJNEJ.............................................

Przychody finansowe................................................................................

Koszty finansowe......................................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................

Zyski nadzwyczajne..................................................................................

Straty nadzwyczajne.................................................................................

ZYSK BRUTTO........................................................................................

Podatek dochodowy 19%.........................................................................

ZYSK NETTO...........................................................................................

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

7

Zadanie 3.

Firma „Dobra Rada” zajmująca się doradztwem ekonomiczno-prawnym rozpoczęła działalność 2 maja br. Jako
spółka z ograniczona odpowiedzialnością. Pięciu właścicieli wpłaciło do kasy udziały po 30 000 zł każdy.

Kierownictwo spółki zatwierdziło plan kont, który zawiera m. In. Następujące konta syntetyczne:

010 Środki trwałe
100 Kasa
130 Rachunek bankowy
150 Inne aktywa pieniężne
201 Rozrachunki z odbiorcami
202 Rozrachunki z dostawcami
220 Rozrachunki publicznoprawne
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
234 Inne rozrachunki z pracownikami
310 Materiały
401 Amortyzacja
402 Usługi obce
405 Wynagrodzenia
407 Podatki i opłaty
409 Pozostałe koszty rodzajowe
700 Sprzedaż produktów
800 Kapitał zakładowy
870 Podatek dochodowy

W maju działalność firmy charakteryzowały następujące operacje gospodarcze:

1. Otrzymano i opłacono gotówką fakturę za wynajem lokalu
2. Kupiono komputer o wartości początkowej. Fakturę opłacono gotówką.
3. Za gotówkę kupiono materiały biurowe na bieżące potrzeby
4. Gotówką opłacono fakturę za rozmowy telefoniczne
5. Naliczono i wypłacono wynagrodzenia z tytułu zawartych umów zlecenia:

a. Wynagrodzenie brutto
b. Potrącone zaliczki na podatek dochodowy
c. Kwota do wypłaty

6. Pracownik przedłożył rozliczenie delegacji służbowej, potwierdzającej poniesione

wydatki na kwotę

7. Wystawiono fakturę za opracowanie dokumentacji prywatyzacyjnej przedsiębiorstwa

„Moderator”. Odbiorca uregulował należność czekiem. Wartość faktury

8. Naliczono zaliczkę na podatek dochodowy (19% zysku)

2 000 zł

11 000 zł

1 800 zł
1 350 zł

10 000 zł

1 600 zł
8 400 zł

850 zł

21 000 zł

.......... zł

Czynności do wykonania:

1. Na podstawie informacji wstępnych sporządź bilans otwarcia firmy „Dobra Rada”.
2. Zaksięgować operacje gospodarcze.
3. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.

Rozwi

ą

zanie:

BO

Aktywa

zł

Pasywa

Zł

Aktywa trwałe

Kapitały własne

Aktywa obrotowe

- Kapitał zakładowy

- Kasa

Kapitały obce

Razem aktywa

Razem pasywa

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

8

Księgowania operacji gospodarczych

Wn

Kasa

Ma

Sp.

.

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Wn

Ma

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

9

Bilans zamknięcia

Aktywa

zł

Pasywa

zł

Razem aktywa

Razem pasywa

Rachunek zysków i strat

Przychody ze sprzeda

ż

y.........................................................................

Koszty wg rodzajów.................................................................................

ZYSK ZE SPRZEDA

ś

Y ..........................................................................

Pozostałe przychody operacyjne.............................................................

Pozostałe koszty operacyjne....................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNO

Ś

CI OPERACYJNEJ.............................................

Przychody finansowe................................................................................

Koszty finansowe......................................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................

Zyski nadzwyczajne..................................................................................

Straty nadzwyczajne.................................................................................

ZYSK BRUTTO........................................................................................

Podatek dochodowy 19%.........................................................................

ZYSK NETTO...........................................................................................

Dekretacje operacji gospodarczych - rozwiązanie

Op.

Konto Wn

Kwota

Konto Ma

Kwota

1.

Usługi obce

2.000 Kasa

2.000

2.

Ś

rodki trwałe

11.000 Kasa

11.000

3.

Zużycie materiałów

1.800 Kasa

1.800

4.

Usługi obce

1.350 Kasa

1.350

5.

Wynagrodzenia
Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń

10.000

8.400
1.600

Rozrachunki z tyt. wynagrodzeń
Kasa
Rozrachunki publicznoprawne

10.000

8.400
1.600

6.

Pozostałe koszty rodzajowe
(Podróże służbowe)

850 Inne rozrachunki z pracownikami

850

7.

Inne aktywa pieniężne (Czeki obce)

21.000 Sprzedaż produktów

21.000

8.

Podatek dochodowy

950 Rozrachunki publicznoprawne

950

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

10

Zadanie 4.

W przedsiębiorstwie handlowym „Grosik” spółka z o.o. na dzień 1.01.XX r. sporządzono bilans otwarcia:

Aktywa

zł

Pasywa

zł

Aktywa trwałe

52 000 Kapitały własne

95 000

Środki trwałe

52 000 Kapitał zakładowy

50 000

Aktywa obrotowe

159 000 Kapitał zapasowy

35 000

Towary

113 000 Wynik finansowy lat ubiegłych

10 000

Rozrachunki z odbiorcami

25 000 Kapitały obce

116 000

Rachunek bankowy

19 200 Kredyt bankowy

49 000

Kasa

1 800 Rozrachunki z dostawcami

67 000

Razem aktywa

211 000 Razem pasywa

211 000

Plan kont spółki „Grosik” zawiera m. in. Następujące konta syntetyczne:

010 Środki trwałe
100 Kasa
130 Rachunek bankowy
201 Rozrachunki z odbiorcami
202 Rozrachunki z dostawcami
220 Rozrachunki publicznoprawne
231 Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
310 Materiały
402 Zużycie materiałów i energii
404 Usługi obce
405 Wynagrodzenia
409 Pozostałe koszty rodzajowe
730 Sprzedaż towarów
731 Wartość sprzedanych towarów w cenie zakupu
755 Koszty finansowe
800 Kapitał zakładowy
810 Kapitał zapasowy
820 Rozliczenie wyniku finansowego
870 Podatek dochodowy

W styczniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

1. Przyjęto do magazynu towary od dostawcy „S”. Termin zapłaty faktury – luty br.
2. Odbiorcy wpłacili na rachunek bankowy część należności
3. Wystawiono fakturę za sprzedane towary. Termin zapłaty luty. Wartość sprzedanych

towarów w cenie zakupu 21 800 zł.

4. Część zysku z lat ubiegłych przekazano na kapitał zapasowy.
5. Przelewem z rachunku bankowego spłacono część kredytu bankowego 15 000 zł oraz

odsetki 1 700 zł

6. Za gotówkę kupiono materiały biurowe do bieżącego zużycia
7. Sporządzono listę płac pracowników za styczeń (płace brutto)
8. Podjęto z rachunku bankowego do kasy
9. Wypłacono z kasy wynagrodzenia
10. Opłacono gotówką fakturę za wynajem magazynów

6 100 zł
8 500 zł

30 000 zł

7 000 zł

16 700 zł

1 200 zł
3 800 zł
5 500 zł
3 400 zł

1 2100 zł

Czynności do wykonania:

1. Otworzyć konta stanami początkowymi z bilansu otwarcia i zaksięgować operacje gospodarcze.
2. Na podstawie informacji zawartych na kontach wynikowych obliczyć poniesione koszty, uzyskane

przychody, wynik finansowy brutto oraz wielkość podatku dochodowego (19% zysku brutto).

3. Zaksięgować zaliczkę na podatek dochodowy za styczeń.
4. Sporządzić bilans zamknięcia i rachunek zysków i strat.

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

11

Dekretacja operacji gospodarczych:

Rachunek zysków i strat

Przychody ze sprzeda

ż

y.........................................................................

Koszty wg rodzajów.................................................................................

ZYSK ZE SPRZEDA

ś

Y ..........................................................................

Pozostałe przychody operacyjne.............................................................

Pozostałe koszty operacyjne....................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNO

Ś

CI OPERACYJNEJ.............................................

Przychody finansowe................................................................................

Koszty finansowe......................................................................................

ZYSK Z DZIAŁALNOSCI GOSPODARCZEJ..........................................

Zyski nadzwyczajne..................................................................................

Straty nadzwyczajne.................................................................................

ZYSK BRUTTO........................................................................................

Podatek dochodowy 19%.........................................................................

ZYSK NETTO................................................................................

Bilans zamknięcia

Aktywa

zł

Pasywa

zł

Razem aktywa

Razem pasywa

Op.

Konto Wn

Kwota

Konto Ma

Kwota

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

Rachunkowość finansowa

© Marek Masztalerz

Akademia Ekonomiczna w Poznaniu 2007

12

Księgowania na kontach teowych (rozwiązanie)

Wn

Ś

rodki trwałe

Ma

Wn

Kapitał zakładowy

Ma

Sp.

52 000

50 000

Sp.

Wn

Towary

Ma

Wn

Kapitał zapasowy

Ma

Sp.

1)

113 000

6 100

21 800

(3b

35 000

7 000

Sp.

(4

Wn

Rozrachunki z odbiorcami

Ma

Wn

Rozliczenie wyniku

finansowego

Ma

Sp.
3a)

25 000
30 000

8 500

(2

4)

7 000

10 000

Sp.

Wn

Rachunek bankowy

Ma

Wn

Kredyt bankowy

Ma

Sp.

2)

19 200

8 500

16 700

5 500

(5
(8

5)

15 000

49 000

Sp.

Wn

Kasa

Ma

Wn

Rozrachunki z dostawcami

Ma

Sp.

8)

1 800
5 500

1 200
3 400
1 200

(6
(9

(10

67 000

6 100

Sp.

(1

Wn

Warto

ść

sprzedanych towarów

w cenie zakupu

Ma

Wn

Sprzeda

ż

towarów

Ma

3b)

21 800

30 000

(3a

Wn

Koszty finansowe

Ma

Wn

Rozrachunki z tytułu

wynagrodze

ń

Ma

5)

1 700

9)

3 400

3 800

(7

Wn

Zu

ż

ycie materiałów i energii

Ma

Wn

Wynagrodzenia

Ma

6)

1 200

7)

3 800

Wn

Usługi obce

Ma

Wn

Podatek dochodowy

Ma

10)

1 200

11)

57

Wn Rozrachunki publicznoprawne

Ma

57

(11