Copyright by Jan Kwaśniewski, Tomasz Kwaśniewskt Warszawa 1999

Wszelkie prawa zastrzeżone

PRZEPISY KULINARNE PODANE W KSIĄŻCE PRZEZNACZONE SĄ WYŁĄCZNIE DO

STOSOWANIA DOMOWEGO

Redakcja i opracowanie techniczne: Stanisława Podgórska Skład i łamanie: Beata Rojek-Podgórska

Projekt okładki: Paulina Jakubowska

WSTĘP

Pierwsze wydanie „Żywienia optymalnego" ukazało się w 1990 roku. Książka ta była

przeznaczona dla pacjentów, którzy przyjeżdżali na 2 lub 3-tygodniowe turnusy zdrowotne do
prowadzonego przeze mnie ośrodka o nazwie Akademia Zdrowia Arkadia". W czasie pobytu byli oni
żywieni optymalnie, a ponadto uczono ich teoretycznie i praktycznie zasad żywienia optymalnego.
Następnie otrzymywali tę książkę, by zrozumieć sens żywienia optymalnego i kontynuować je po
powrocie do domu. W księgarniach jej nie było. W 1996 roku ukazała się książka pt. „Dieta
optymalna". Stała się ona wydawniczym przebojem roku. W 1997 roku wyszła książka pt. „Tłuste
życie", będąca zbiorem moich artykułów drukowanych w „Dzienniku Zachodnim", a w 1998 roku
„Książka kucharska" stanowiąca obszerny zbiór 700 przepisów kulinarnych, znajdujących
zastosowanie w żywieniu optymalnym. „Dieta optymalna" już trzeci rok znajduje się na pierwszym
miejscu w kraju pod względem liczby sprzedanych egzemplarzy. Pozostałe pozycje też plasują się w
czołówce. Łącznie dotychczas rozeszło się ponad 300 000 tych książek. Trafiły one do wielu ludzi w
Polsce, a także do innych krajów. We wrześniu 1998 roku .Dieta optymalna" ukazała się w języku
czeskim. Książki te są obecnie tłumaczone na języki: węgierski, niemiecki, włoski, angielski,
francuski i rosyjski. Już czwarty rok „Dziennik Zachodni" drukuje moje artykuły na temat diety
optymalnej. Na łamach tego pisma odpowiadam leż na listy chorych; od roku dwa razy w tygodniu.
Wydanie piątkowe z moimi artykułami trafiało do Niemiec w ilości 300 egzemplarzy. Obecnie co
tydzień jest sprzedawane w Niemczech w 8-tysięcznym nakładzie. Redaktor Naczelny „Dziennika
Zachodniego", p. Marek Chyliński sam żywi się optymalnie od około 10 lat.

Od września 1998 roku moje artykuły zaczął drukować również „Ekspres Łódzki". Spotkały

się one z podobnym odzewem jak na Śląsku. Zainteresowanie moją teorią żywieniową jest na Śląsku
ogromne. Listów otrzymuję tyle, że trudno je zliczyć. Staram się każdy list przeczytać, ale już nie
jestem w stanie odpowiadać na nie indywidualnie. Problemy w nich poruszane staram się uwzględniać
w odpowiedziach drukowanych w „Dzienniku Zachodnim". Oceniam, że już ponad 2 miliony ludzi w
Polsce stosuje żywienie optymalne, w tym blisko połowa na Śląsku. Obecnie kilkudziesięciu lekarzy
w Polsce i w innych krajach leczy swoich pacjentów żywieniem optymalnym i wynalezionymi przeze
mnie prądami selektywnymi. Są to lekarze, którzy sami wraz ze swoimi rodzinami odżywiają się w
ten właśnie sposób, dzięki czemu potrafią zrozumieć moją wiedzę i wykorzystać ją w praktyce dla
dobra ludzi chorych.

„Optymalni", bo tak skrótowo zaczęliśmy nazywać ludzi żywiących się zgodnie z dietą

optymalną, zaczęli się oddolnie organizować. Pierwszy klub optymalnych powstał w Łazach. Działa
prężnie i efektywnie. Jesienią 1998 roku uzyskało osobowość prawną Ogólnopolskie Stowarzyszenie
Bractw Optymalny nych z siedzibą w Jaworznie. Wyznaczyło ono sobie następujące zadania:

propagowanie żywienia optymalnego, udzielanie pomocy osobom podejmującym ten model żywienia,
wpływanie na gospodarkę żywnościową w naszym kraju w kierunku dostosowywania jej do potrzeb
żywienia optymalnego, organizowanie stacjonarnych zakładów leczniczych na wzór pierwszej
„Arkadii" dla chorych z Polski i innych krajów. W wielu krajach są ludzie, którzy już wiedzą o mojej
diecie i chcą przyjeżdżać do Polski po zdrowie. Chcą i mogą za pobyt i leczenie płacić. Są to już
dziesiatki tysięcy ludzi. Niestety, na razie nie mają gdzie przyjeżdżać. Jak dotąd rządzący w Polsce,
„uczeni" żywieniowcy i lekarze nie potrafią mojej wiedzy zrozumieć ani nie chcą jej praktycznie
wykorzystywać. Może w przyszłości to się zmieni? W wielu miastach powstały już regionalne
bractwa optymalnych i szybko powstają nowe. Optymalni organizują się już w Austrii, Czechach,
Kanadzie, USA, Niemczech i Australii. Żyją na Wyspach Kanaryjskich i w Omanie.

Moje książki przeznaczone są dla zwykłych, przeciętnych ludzi, dlatego pisane są prostym i

zrozumiałym językiem, dalekim od hermetycznego języka prac naukowych. Są skierowane przede
wszystkim do ludzi chorych, ale także i do zdrowych. Wiem, że niektórzy nie mogą zrozumieć
zawartej w nich wiedzy. Niektóre sprawy ich dziwią, inne wzbudzają nieufność, bo przeciwstawiają
się podstawowym zasadom propagowanych powszechnie diet. Dlatego osoby podejmujące żywienie
optymalne powinny prosić o radę i pomoc tych, którzy od dawna ją stosują. Po to właśnie powstają
bractwa optymalnych, by można było w gronie ludzi żywiących się w ten sam sposób wymienić
doświadczenia, poradzić się, wyjaśnić różne sprawy, które mogą niepokoić.

Książka ta przeznaczona jest przede wszystkim dla tych osób, które chcą podjąć ten

propagowany przeze mnie sposób odżywiania się, ale znajdą tu też nowe informacje ci, którzy już od
dawna stosują żywienie optymalne. Omawiam w niej po raz pierwszy szczegółowo cukrzycę typu I,
aby chorzy na tę straszną chorobę mogli się z niej wyleczyć sami, by znali zagrożenia i umieli im
zapobiegać.

Podaję też jak żywić niemowlęta i małe dzieci. Problem ten dotychczas nie był dostatecznie

szeroko omówiony. Matki stosując żywienie optymalne nie tylko rodzą „bez bólu i męki", ale zawsze
mają pod dostatkiem wartościowego i bardzo tłustego pokarmu. Dzieci powinny być karmione piersią.
Sztuczne karmienie powinno być stosowane tylko wyjątkowo. Powinny być stosowane mieszanki
najbardziej chemicznie zbliżone do wartościowego i tłustego mleka, jakie spotyka się u kobiet
pasterzy. Taki skład mają proponowane przeze mnie mieszanki dla niemowląt.

Omawiam też szerzej ten nieszczęsny cholesterol, aby Czytelnicy mogli zrozumieć, że przy

stosowaniu żywienia optymalnego poziom cholesterolu we krwi nie ma żadnego znaczenia, a jeśli
chorują na miażdżycę, to będzie się ona u nich cofać nawet szybciej wówczas, gdy poziom
cholesterolu HDL będzie u nich wyższy.

Wielu pacjentów dzwoniło i pisało do mnie, że po przejściu na żywienie optymalne wyleczyli

się z wielu chorób i czuli się świetnie do czasu, gdy zrobili sobie badanie określające poziom
cholesterolu we krwi. Był on czasami wysoki. Gdy wynik pokazali lekarzowi, ten zaczynał ich
straszyć, że przy takim poziomie cholesterolu będą chorować na wątrobę, że grozi im miażdżyca,
cukrzyca i Bóg jeden wie co jeszcze. Biedny człowiek, wierząc w autorytet lekarza, czasami
zaprzestaje diety i robi błąd. Bo lekarz taki wygłasza swoje przestrogi w oparciu o własne poglądy, a
nie o wiedzę. Nie próbuje nawet sprawdzić, jakie właściwości lecznicze ma dieta bogato tłuszczowa i
jaką rolę w leczeniu chorób odgrywa cholesterol.

A przecież obowiązkiem służby zdrowia powinno być sprawdzenie każdej metody leczniczej,

przeprowadzenie badań, na podstawie których można byłoby z pewnością określić, czy dana metoda
pomaga i w jakich chorobach czy nie pomaga, czy też szkodzi, i czy pomaga wszystkim czy tylko
niektórym. Jej obowiązkiem powinno być przekazanie wiedzy o rezultatach tych badań chorym, aby
mogli sami wybrać metodę najbardziej skuteczną i najtańszą.

Są choroby, których dotychczas medycyna wyleczyć nie potrafi. I na tych powinna być

sprawdzona skuteczność różnych stosowanych metod leczniczych. Należałoby np. zrobić badania na
chorujących na cukrzycę typu I. Podzielić ich na grupy, dokładnie zbadać i zapytać, w jaki sposób
chcą być leczeni, czy też chcą się leczyć sami dietą optymalną. Zastosować to leczenie, które sami
sobie wybrali. Po 6 miesiącach i po roku sprawdzić, czy i ilu chorych zostało po tym czasie z cukrzycy
wyleczonych. Wtedy dowodnie okazałoby się, że przy żadnej metodzie stosowanej przez współczesną
medycynę nie będzie ani jednego wyleczenia, a u stosujących żywienie optymalne będzie ponad 80%
wyleczonych, a u pozostałych wystąpi poprawa.

W ten właśnie sposób sprawdziłem działanie żywienia optymalnego na cukrzycę i inne

choroby. Okazało się, że nikomu ono nie szkodzi, a poprawa stanu zdrowia i sprawności występuje u
wszystkich bez wyjątku. Wiele chorób ustępuje bez śladu i to takich, które medycyna uznaje za
nieuleczalne.

Wielu ludzi wierzy w różne najbardziej nawet bezrozumne metody leczenia. Może to być

nawet modlitwa, wyliczanka Kaszpirowskiego, dotyk rąk Harrisa czy innego uzdrowiciela. Z początku
wierzą, że zdrowie im się poprawi, a kiedy faktycznie stan ich zdrowia ulega pogorszeniu, mówią, że
chyba tak już musi być.

Ja nie chcę, by moi pacjenci mi wierzyli, lecz by sami się przekonali, że to co piszę jest

opracowaną przeze mnie wiedzą, żeby zrozumieli, dlaczego powinni postępować tak a nie inaczej, by
wiedzieli czego mogą się po tym postępowaniu spodziewać i co ich czeka, gdy popełnią błędy.

Obowiązkiem optymalnych jest propagowanie w swoim środowisku wiedzy o żywieniu

optymalnym. Im szybciej będzie rosła liczba ludzi stosujących żywienie optymalne, tym szybciej
będzie podnosić się zdrowotność narodu i pojawiać się szansa na zdobycie wiedzy, dostępu do
prawdy, a nawet mądrości. A mądrość, czyli „znajomość przyczyn rzeczy", stwarza podstawy do
przyczynowego i rozumnego zorganizowania życia ludzkiego, bez głodu, nienawiści, wojen,
przemocy i wszelkich plag gnębiących współczesną ludzkość.

I ZASADY DIETY OPTYMALNEJ

1. Znaczenie odżywiania się w życiu człowieka

Zdobywanie pokarmu jest podstawowym warunkiem życia. Bez pokarmu umiera człowiek,

ginie zwierzę, usycha roślina. Dlatego jedzenie jest motorem działania wszystkiego, co żyje. Instynkt
zaspokajania głodu jest najsilniejszym z instynktów, bo jest gwarantem zachowania życia.

Dziko żyjące zwierzęta na zdobywanie pokarmu poświęcają dużo czasu. Dzięki rozwojowi

cywilizacji człowiek nie musi „zdobywać" pokarmu. Jest on łatwo dostępny; wystarczy wejść do
pierwszego z brzegu sklepu spożywczego. Nakaz życiowy człowieka przesunął się więc ze
„zdobywania" pokarmu na „zdobywanie" pieniędzy. Ale to nie jest to samo. Pieniądze bowiem
pozwalają zaspokoić większość różnorodnych, nie związanych z jedzeniem potrzeb, a nawet takich,
które szkodzą naszemu zdrowiu i życiu, jak: narkotyki, alkohol, używki, papierosy. W średnio
zamożnej rodzinie wydatki najedzenie nie przekraczają 30% dochodów liczonych w pieniądzach, a im
rodzina bogatsza tym procent ten jest niższy.

W związku z tym funkcja jedzenia coraz bardziej przesuwana jest na margines naszych

życiowych działań i starań. Traktujemy ją jako fizjologiczną konieczność, którą trzeba zaspokoić
możliwie szybko i dyskretnie, zupełnie zapominając, jak kolosalne znaczenie dla naszego życia ma to,
co jemy, kiedy i w jaki sposób.
Toteż niektórzy ludzie, zwłaszcza ludzie interesu, którym przecież wystarcza pieniędzy na
prawidłowe, dobre odżywianie, nie przykładają do niego żadnej wagi. Gdy poczują głód, „wpadają na
sekundkę" do baru. Na stojąco, szybko, zjadają, a właściwie przełykają jakąś przypadkową potrawę,
akurat taką, jaką dany bar dysponuje. Może to być pizza, wsunięty w bułkę hamburger, kanapka lub
sałatka jarzynowa pogryzana bułką. Taki posiłek popijają mocną, dobrze osłodzoną herbatą lub kawą.
W czasie jedzenia myślą o tym, co załatwiali przed chwilą lub co będą załatwiać za chwilę, albo
„wściekają" się w duchu na współpracownika lub kontrahenta, albo „wkurzają" na to, że doba ma
tylko 24 godziny, a im przydałoby się 48. Gdy w 5 minut po posiłku zapytać ich co jedli nie pamiętają.

Z baru „wybiegają", do samochodu „wskakują", do pracy „pędzą". Następny posiłek, równie

przypadkowy, jedzą późnym wieczorem. Nigdy nie mają czasu. A potem się dziwią, że mając 35 lub
40 lat mają wrzody na żołądku i dwunastnicy, przeróżne nerwice i dolegliwości, są ciągle zmęczeni i
zirytowani, i niedospani, bo wtedy, gdy nawet mają już czas na sen, to nie mogą usnąć. Potem
umierają przedwcześnie na choroby krążenia i inne lawinowo rozszerzające się choroby cywilizacyjne.
A jeśli w ogóle zastanawiają się nad przyczynami złego stanu własnego zdrowia, to widzą je wszędzie
i wiążą ze wszystkim, tylko nie z tym, co, gdzie i jak jedzą.

Zanim więc podejmiemy decyzję o przejściu na dietę optymalną, trzeba wpierw uświadomić

sobie, że jedzenie jest najważniejszą, podstawową funkcją życiową, od której zależy całe nasze życie
we wszystkich jego przejawach i aspektach. Dlatego w naszej mentalności musi ono odzyskać miejsce
nadrzędne w stosunku do wszystkich innych poczynań życiowych. Musimy zrozumieć, że jest ono w

naszym życiu ogromnie ważne i warto poświęcić mu dużo uwagi i starań.

Nie twierdzę, że jedzenie należy celebrować. Ale trzeba zdać sobie sprawę, że jedząc zasilamy

nasz organizm w budulec i energię i od tego, jakie to jest zasilanie i jaki budulec, zależy to, jak
będziemy funkcjonować, myśleć i czuć się przez najbliższe parę godzin, do następnego posiłku.

Na posiłek trzeba przewidzieć odpowiedni czas. Jeść należy w stanie uspokojenia,

rozluźnienia, relaksu. Powoli i dokładnie żuć pokarmy, koncentrując się na ich smaku i wartościach
odżywczych. Nie czytać przy jedzeniu, bo jest to nie tylko niegrzeczne wobec tych, którzy jedzą razem
z nami, lecz także i niezdrowe, bo odciąga nasz mózg od funkcji sterujących procesami wywołującymi
apetyt i wydzielanie wewnętrzne substancji umożliwiających prawidłowe trawienie.

W czasie posiłku nie należy prowadzić silnie ożywionych, stresujących dyskusji, rozmów

oficjalnych czy negocjacji, z zasady wymagających koncentracji uwagi i dużego napięcia nerwowego.
Dlatego szkodliwe są te liczne oficjalne obiady i kolacje służące załatwianiu spraw zawodowych.

Pożądane jest, by posiłku nie zaczynać w stanie silnego zmęczenia i stresu psychicznego, ale

spróbować przedtem „wyciszyć się". Nawet w restauracji, czekając na podanie dania, można
„wyłączyć się" z otoczenia, pomyśleć o czymś uspokajającym lub zanucić sobie w myślach jakąś
spokojną melodię. W domu dobrze jest chociaż kwadrans odpocząć przed obiadem, dać chwilę
wytchnienia systemowi nerwowemu.

Podobnie, nie obciążać zbytnio organizmu tuż po posiłku. Niektóre kobiety, po zjedzeniu

obfitego obiadu, według schematu: „dużo, słodko i tłusto", natychmiast po nim podejmują duży
wysiłek, by „stracić kalorie". Nic bardziej błędnego! Jest to torturowanie własnego organizmu, a
„tracenie kalorii" nie przyda się na nic, jeśli będziemy jeść „dużo, słodko i tłusto".

Wysiłek stopniować tak, by szczyt jego przypadał dopiero po 2-3 godzinach od jedzenia. Jeśli

nie zawsze jest to możliwe, to w każdym razie należy wiedzieć o tej zasadzie i dążyć do stosowania jej
w życiu.

2. Na czym polega dieta optymalna?

Dieta optymalna właściwie nie jest „dietą" w potocznym rozumieniu tego słowa. Lekarz,

zalecając nam „dietę", zakazuje nam jeść określonych produktów lub w określony sposób
przyrządzanych (pieczonych, smażonych itp.) w pewnym okresie, dopóki nie ustąpią jakieś objawy
chorobowe. Potem, gdy choroba mniej daje się nam we znaki, przestajemy dietę stosować.

Dieta optymalna jest natomiast sposobem żywienia się każdego człowieka, zarówno chorego,

jak i zdrowego. Jest to „dieta" na zawsze, bo zawsze człowiek powinien odżywiać się tak, by
możliwie najpełniej pokryć potrzeby budulcowe i energetyczne swojego organizmu, a dieta optymalna
to właśnie zapewnia. Dlatego ilekroć mówimy o „diecie" optymalnej, to zawsze należy rozumieć to
jako optymalne, a więc najlepsze z możliwych „żywienie się" człowieka.

Dieta optymalna jest dietą wysoko tłuszczową. Stosując ją trzeba zjadać bardzo dużo

tłuszczów. Są one podstawą i głównym składnikiem jedzenia. Jedną trzecią ilości tłuszczów powinno
w diecie stanowić białko, a tylko tyle co połowa ilości białka wolno zjadać węglowodanów. Stosunek
więc między białkiem, tłuszczem i węglowodanami powinien teoretycznie wynosić jak 1 : 2,5-3,5 :
0,5. Przy spożywaniu najbardziej biologicznie wartościowych białek, tych zawartych w żółtkach,
wątróbce czy nerkach, zapotrzebowanie na białko znacznie spada i wówczas na 1 g białka będzie
wskazane spożywanie około 1 g węglowodanów. Najlepiej starać się spożywać około 0,8 g
węglowodanów na 1 kg wagi ciała na dobę i jeść tłusto. Tak więc trzeba dobierać produkty spożywcze
i przygotowywane z nich potrawy, by łącznie zawarte w nich te trzy podstawowe składniki
odpowiadały powyższej proporcji.

Aby móc zastosować się do tego wymogu, trzeba wiedzieć, jakie produkty zawierają tłuszcze,

jakie białko, a jakie węglowodany. Niewiele jest produktów, które zawierają tylko jeden składnik w
100%. Czystym białkiem jest tylko żelatyna i białko jajka kurzego**. Białko zawierają: jajka, mięso i
wędliny, mleko i produkty mleczne, podroby, a z produktów roślinnych: grzyby, groch, fasola, ziarna
słonecznika, migdały, kakao, soja, orzechy. Prawie czystym tłuszczem jest smalec wieprzowy, łój
wołowy, oliwa z oliwek, olej rafinowany i smalec gęsi. Inne tłuszcze zawierają pewien procent innych
składników, między innymi białka. Na przykład słonina ma tylko 83,7% tłuszczu, resztę stanowi

** Należy rozróżnić dwa znaczenia słowa „białko". Może ono oznaczać galaretowatą substancję otaczającą żółtko jajka, a także
wielocząsteczkowe związki chemiczne zbudowane z aminokwasów, stanowiące składnik wielu produktów, a także ciała ludzkiego. W

tym drugim znaczeniu białko może występować w mięsie, w żelatynie, w fasoli, grochu itp.

białko i woda, masło 82,5%, margaryna 82% itd. Tłuszczem roślinnym jest olej i margaryna. Spore
ilości tłuszczu zawierają orzechy, ziarna słonecznika, soja, wiórki kokosowe, migdały, orzeszki
ziemne i pistacjowe, mak.

Węglowodany to inaczej cukry. Wchodzą one w skład wszystkich produktów zbożowych.

Węglowodanem jest także cukier i to we wszystkich swoich postaciach: i ten w cukiernicy, i ten z
miodu, i ten zawarty w owocach i warzywach. Tak więc węglowodany zawarte są we wszystkich
produktach mącznych i słodkich. Czystym węglowodanem jest tylko cukier produkowany z buraków.
Bardzo dużo węglowodanów zawiera miód (76,4%) oraz mąka ziemniaczana (83,9%). Większość
produktów spożywczych stanowi kombinację tych trzech składników i należy je tak dobierać w
potrawach i zestawianych dziennych jadłospisach, by zachować podaną wyżej proporcję. Jak to robić
podam dalej.

Trzeba zaznaczyć, że proporcja 1 : 2,5-3,5 : 0,5 nie jest zasadą żelazną. Przy założeniu, że

białka i tłuszcze są pochodzenia zwierzęcego, taka proporcja zapewnia prawidłową pracę organizmu
w początkowym okresie żywienia optymalnego. Po przystosowaniu się organizmu do nowej diety, a
więc po 2-3 tygodniach u ludzi młodych i zdrowych, a po około 6 tygodniach lub nieco dłużej u ludzi
starszych, zapotrzebowanie na białko i energię zmniejsza się. Wówczas proporcja między białkiem i
węglowodanami określona jako 1 : 0,5 zmienia się w proporcję 1 : 1, a nawet więcej, gdy wartość
biologiczna spożywanych białek jest wysoka.

Od tej zasady mogą być pewne odchylenia zależne od właściwości człowieka, jego warunków

środowiskowych i chorób, na które cierpi. I tak na przykład: otyli jeśli pod wpływem diet) ubywają na
wadze powinni w pierwszych miesiącach jej stosowania zmniejszyć ilość tłuszczu do 1-2 gramów na
1 gram białka gdyż intensywnie spalają własne tłuszcze, jako że dieta optymalna jest najlepszą z
możliwych diet odchudzających. Człowiek dorosły, młody i zdrowy, bardzo aktywny życiowo i
zawodowo powinien zwiększyć ilość tłuszczu nawet do 5 g na 1 g białka, bo nie buduje już swego
organizmu, a potrzebuje dużo energii.

Dziecko, które rośnie i rozwija się, będzie potrzebować więcej białka niż człowiek stary, u

którego białko ma za zadanie tylko utrzymać stan istniejący, a jego nadmiar może być wręcz
niepożądany.

Dieta optymalna budzi duże kontrowersje, bo przeciwstawia się niemal we wszystkim

przyjętym i powszechnie propagowanym schematom żywieniowym. Porównajmy: powszechnie uważa
się tłuszcze zwierzęce za przyczynę wielu ciężkich chorób, więc propaguje się ograniczenie, a nawet
eliminowanie ich z żywienia, ja zalecam, by były podstawą naszego odżywiania; tłuszcze roślinne
propaguje się jako lepsze od zwierzęcych, la, wręcz przeciwnie, wykazuję, że są gorsze;
zaleca się spożywanie wielkich ilości owoców i warzyw, ja sprowadzam ich spożycie do minimum;
poleca się w żywieniu produkty zawierające błonnik (np. kiełki, otręby) jako środek „czyszczący"
przewód pokarmowy i zapobiegający obstrukcji, ja uznaję błonnik, zgodnie z rzeczywistością, za
składnik w ogóle przez organizm ludzki nie trawiony i nieprzyswajalny, a więc dla człowieka
niejadalny i niepotrzebny w pożywieniu.
Dalsze różnice między dietą optymalną a oficjalnie zalecanym modelem żywienia staną się oczywiste
w miarę dalszej lektury.

3. Dlaczego jest to dieta „optymalna" czyli najlepsza?

Organizm człowieka jest niezwykle skomplikowaną „maszynerią". Nawet najnowszej

generacji komputery nie wytrzymują z nim porównania. Pomyślmy: co za cudownym, genialnym
„urządzeniem" jest organizm człowieka, skoro przez 70, 80, a i więcej lat spełnia tyle i tak
różnorodnych funkcji i z taką precyzją i doskonałością, między innymi: sam się leczy i broni przed
infekcjami, wytwarza setki najróżniejszych, niezwykle skomplikowanych substancji przeznaczonych
do różnych celów, utrzymuje stałą temperaturę ciała bez względu na temperaturę otoczenia, potrafi w
ciągu 24 godzin „przerobić" przypadkowo “wrzucane” przez nas do ust produkty, co dzień inne, w
takie, które przenoszone przez krew odżywiają wszystkie najrozmaitsze tkanki naszego ciała, od skóry
aż po mózg. I równocześnie sam decyduje, co z pokarmu jest nieprzydatne i to wydala na zewnątrz.
Świat ludzkiego organizmu jest cudem, a jednocześnie normalnym światem procesów chemicznych,
dającym się porównać do innych urządzeń technicznych.

Każde urządzenie wymaga do swej działalności energii. Do samochodu wlewamy benzynę,

która spalając się z tlenem wytwarza energię poruszającą samochód. Maszynę elektryczną dla
uruchomienia musimy podłączyć do sieci, z której płynie energia elektryczna. Rakietę napędza
spalający się w jej silniku wodór. Piec emanuje ciepło wskutek spalania węgla z tlenem.

Każde urządzenie działa w oparciu o określoną instrukcję obsługi, w której najważniejsze jest

określenie sposobu zasilania go w energię i „części zamienne". Jeśli nie będziemy stosować się do
niej, urządzenie będzie źle działać, psuć się albo w ogóle przestanie działać. Nie da się wysłać rakiety
w kosmos opalając ją węglem, a zastosowanie paliwa wodorowego do zwykłego pieca spowoduje
eksplozję.

A jak to jest z „urządzeniem" nazywanym człowiekiem? „Paliwem" dla naszego organizmu

jest pokarm. Z tego, co zjadamy, wynika wszystko, nie tylko jak nasz organizm działa, ale i to, czym
jesteśmy i jacy jesteśmy, a więc: czy jesteśmy zdrowi czy chorzy i na jakie choroby chorujemy,
mądrzy czy głupi, biedni czy bogaci, bezradni czy pełni inicjatywy, bezwolni i podatni na obce
wpływy czy rozumni i trafnie oceniający świat wokół nas.

Pojawiającą się choroby przyjmujemy przeważnie jako zrządzenie sił wyższych, traktujemy ją

tak, jakby w ogóle nie zależała od nas samych. Rzadko kto zadaje sobie pytanie: dlaczego choruję?
Dlaczego ja mam miażdżycę, a ktoś inny jej nie ma, choć jest ode mnie starszy i nawet mniej o siebie
dba? Albo: uczulają mnie pyłki roślin i gdy kwitną trawy dostaję wysypki lub ataku astmy. Ale
przecież inni oddychają tym samym powietrzem, zawierającym te same pyłki, a na astmę nie chorują.
Dlaczego?

Odpowiedź na te pytania brzmi: inaczej się żywią, inaczej! wskutek tego pracuje ich organizm,

inna jest ich odporność na zakażenia czy uczulenia, inna naturalna siła zwalczania choroby. Jeśli
żywią się dobrze nie chorują, nie tylko na alergie, ale i na inne choroby. Jeśli żywią się równie źle jak
my, tylko inaczej też chorują, ale na inne choroby. Zależnie od tego, jakie „paliwo" otrzymuje nasz
mózg, wątroba, płuca, nerki, mięśnie, skóra, kości itd., tak narządy te działają. Gdy są niedożywione
lub odżywiane źle, tzn. złymi składnikami i byle jakim paliwem chorują.

Dieta optymalna to prawidłowa „instrukcja obsługi" naszego organizmu. Opracowałem ją

wiele lat temu w toku dogłębnych wieloletnich badań, studiów, obliczeń, doświadczeń i prób. Zasady
tej diety wypraktykowałem najpierw na sobie samym, potem na swojej rodzinie, bliskich i znajomych,
a następnie zastosowałem ją wobec licznych pacjentów, którzy przyjeżdżali do mnie na dwui
trzytygodniowe turnusy lecznicze w zakładzie, który narwałem Akademią Zdrowia „Arkadia" i który
prowadziłem przez kilka lat. Takie żywienie okazało się w praktyce niewiarygodnie skutecznym
sposobem leczenia wielu chorób. Oceniam, że już ponad 2 miliony ludzi w naszym kraju (głównie na
Śląsku), a także za granicą żywi się zgodnie z tymi zasadami, zyskując zupełnie inną, optymalną
jakość życia.

Zgodnie z zasadami tej diety nasze odżywianie przestaje być wkładaniem do ust

przypadkowych pokarmów w przypadkowych ilościach, lecz służy dostarczaniu organizmowi takich
składników, które są mu faktycznie potrzebne do prawidłowego, bezawaryjnego funkcjonowania i
które najlepiej pokrywają jego potrzeby.

Komórki człowieka są bardzo długowieczne. W optymalnych warunkach, w hodowlach

tkankowych, prawie nie wykazują objawów starzenia się. Ale tylko wtedy, gdy dostarczy się im
dokładnie to, czego potrzebują i dokładnie wtedy, kiedy potrzebują, oraz jak najszybciej usuwa z ich
środowiska wszystkie szkodliwe odpady ich przemiany materii.

Gdyby udało się warunki te spełnić wobec wszystkich komórek w organizmie człowieka, to

człowiek nie podlegałby tak szybkim procesom starzenia i mógłby żyć wielokrotnie dłużej niż żyje
obecnie. Niestety w praktyce życiowej jest to niemożliwe. Człowiek musi starzeć się i umierać, ale
rozsądne będzie takie postępowanie, aby procesy starzenia się zachodziły w jego organizmie jak
najwolniej, a wskutek tego jego życie trwało jak najdłużej. I upływało w zdrowiu. Żywienie optymalne
właśnie do tego zmierza.

4. Ocena innych sposobów żywienia się stosowanych przez ludzi

Jest w naszym społeczeństwie pewna grupa ludzi stosujących dietę, którą nazwałem „japońską". Jest
to również dieta nie w sensie medycznym, lecz sposób odżywiania się, w którym głównym źródłem
energii dla człowieka, a więc „paliwem" dla organizmu, są węglowodany, a tłuszcze występują w nim

tylko w niewielkich ilościach. Nazwałem ją „dietą japońską", bo właśnie tak żywią się Japończycy.
Ich głównym pokarmem jest ryż, zjadany z dużą ilością ryb, głównie chudego dorsza. Na Okinawie
np. ludzie spożywają około 300 kg ryb na głowę rocznie. Przy małej ilości tłuszczu w tej diecie,
stosując ją, nie można utyć, bo tłuszcz powstaje w ciele człowieka nie ze spożywanych tłuszczów,
lecz z węglowodanów, ale w obecności tłuszczów. Nie utyjemy jedząc chleb z chudą szynką albo
kluski z pokruszonym beztłuszczowym białym serem, ale jeśli chleb pod szynkę posmarujemy grubo
masłem, a kluski przed posypaniem serem polejemy stopionym masłem lub smalcem wtedy utyjemy
na pewno.

Dlatego wśród Japończyków, jedzących ryż i chude ryby, prawie nie ma ludzi otyłych. Jest to

dieta, w której udało się zachować podstawowy nakaz dietetyczny: „Nie mieszać paliw!". Dieta ta daje
dużą sprawność fizyczną i umysłową, którą naród japoński prezentuje całemu światu. Dieta
Chińczyków jest nieco gorsza, bo w potrawach chińskich tradycyjnie obok ryżu, jako podstawowego
składnika różnych potraw, występuje wieprzowina, zawierająca sporo tłuszczu.

Zbliżoną do japońskiej dietę stosują Szwedzi. W Szwecji większość produktów jest

dosładzana. Słodkawe jest pieczywo, konserwy, nawet rybne, produkty mleczarskie itd. I wszystkie
produkty spożywcze są chude. W sklepach spożywczych obserwuje się bardzo szeroki asortyment
chudych ryb i beztłuszczowych, ale zawierających białko zwierzęce produktów mięsnych, rybnych i
drobiowych. Ale prawie wcale nie ma w sprzedaży tłuszczów zwierzęcych, a smalec wieprzowy jako
taki nie występuje w ogóle na rynku. Szwecja też wyróżnia się w Europie wysokim poziomem życia,
stosunkowo wysoką zdrowotnością i kulturą życia społecznego.

Ale należy zauważyć fakt, że wielu Japończyków umiera na wylew krwi do mózgu, ponieważ

dieta ta nie chroni przed wczesnym stwardnieniem i zestarzeniem tętnic, nie mającym związku z
miażdżycą, co powoduje nie zatory czy zakrzepy, jak najczęściej bywa u chorych na miażdżycę, ale
pęknięcia tętnic mózgowych i krwotoki mózgowe.

Dieta japońska nie jest dietą optymalną z tego prostego powodu, że węglowodany są paliwem

gorszym niż tłuszcze, dlatego człowiek musi ich zjadać znacznie więcej objętościowo. Stosunek
białka do węglowodanów w tej diecie powinien wynosić w przybliżeniu 1:3:2. Nie jest obojętne dla
organizmu, czy dla strawienia i przetworzenia na własne białka 1 grama białka z pokarmu otrzyma
łyżkę smalcu o wadze 2,5 grama, który zawiera prawie 100% tłuszczu, a jego skład chemiczny
pozwala zużyć go niemal bez „uzdatniania" przez wątrobę, czy też organizm będzie musiał przerobić
większą masę, na przykład 6 gramów ryżu, gdyż zawiera on około 79% węglowodanów. Przy tym do
spalenia węglowodanów organizm musi zużyć znacznie więcej białka niż do spalenia tłuszczów,
dlatego stosunek B : W w diecie japońskiej jest podobny jak stosunek B : T w diecie optymalnej, gdyż
dużo białka spożywanego musi być przeznaczane na proces przemiany materii. A im produkt zawiera
mniej węglowodanów (przeciętnie: pieczywo: 52%, mąka 73%, makaron 70%, ziemniaki 15%) tym
produktów tych trzeba zjadać proporcjonalnie więcej, a dodatkowo przysposobienie ich do roli
„paliwa" w organizmie ludzkim wymaga zużycia znacznie więcej energii, a także większego zużycia
białka, witamin i składników mineralnych.

* Patrz tabela 7 zestawiająca produkty o dużej zawartości węglowodanów

Biorąc powyższe pod uwagę, nie można polecić diety japońskiej jako diety najlepszej,

optymalnej. Nie mógłbym jej polecić również z tego względu, że nie prowadziłem badań nad tą dietą
ani też nie leczyłem nią chorych. Ale z pewnością dieta japońska jest lepsza niż „wszystkożerstwo",
tzn. spożywanie węglowodanów i tłuszczów jednocześnie i w tych samych ilościach.

Szeroko propagowana na fali działań ekologicznych i wiązana z miłością do zwierząt i

ochroną przyrody jest dieta wegetariańska, która odrzuca jedzenie mięsa i jego pochodnych. Skrajny
odłam wegetarian, tzw. weganie, spożywają wyłącznie produkty roślinne, odrzucając nie tylko mięso,
ale także mleko, jajka i wszelkie inne produkty pochodzenia zwierzęcego. Żywienie się wyłącznie
produktami pochodzenia roślinnego, z pominięciem białka zwierzęcego, nie jest zgodne z
fizjologicznymi potrzebami organizmu ludzkiego. Można oczywiście żyć na takiej diecie, ale
wcześniej czy później organizm upomni się o swoje prawa w postaci osłabienia, utraty odporności i
wystąpienia różnych dolegliwości i chorób, których człowiek stosujący dietę wegetariańską nie będzie
myślowo wiązał ze swoim sposobem odżywiania.

Ludzie obecnie w dużym stopniu stosują się do zaleceń powszechnie propagowanej diety.

Jedzą bardzo dużo warzyw i owoców, ziemniaków, pieczywa, potraw mącznych, miodu, a przy tym
trochę tłuszczów roślinnych w postaci olejów i margaryny. W odczuciu wielu ludzi tłuste mięso,
słoninę, tłuste wędliny itp. jedzą tylko ludzie „ciemni", do których nie docierają nowoczesne poglądy
żywieniowe.

Ale trzeba postawić pytanie: skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle? Bo rezultaty widać

dookoła gołym okiem. Choć jemy coraz więcej zalecanych owoców i warzyw, ziemniaków, kasz,
pieczywa, dżemów, miodu i pijemy na co dzień mnóstwo silnie reklamowanych słodkich napojów
oraz zjadamy przeróżne chrupki i czipsy z mąki lub ziemniaków, reklamowane jako „smaczne i
zdrowe", zdrowotność naszego narodu nie tylko się nie poprawia, ale staje się z każdym rokiem
gorsza. Panuje powszechna otyłość, takie choroby, jak: miażdżyca, cukrzyca i nadciśnienie tętnicze
szerzą się niemal epidemicznie, mężczyźni w wieku 40-50 lat umierają masowo na zawał serca,
młodzież ma powszechnie zmiany kostne (skrzywienia kręgosłupa) i w 90% próchnicę zębów, kobiety
starsze osteoporozę, a liczba chorych na cukrzycę wzrosła w ostatnich 25 latach z 300 tysięcy do
około 1,5 miliona. Do rzadkości należy obecnie człowiek w pełni zdrowy, chociaż do rzadkości
powinien należeć człowiek chory.

Służba zdrowia nie jest w stanie podołać nadmiernym obowiązkom, gdyż w większości leczy

nie przyczyny chorób, ale ich widome objawy. Często po długotrwałym i kosztownym leczeniu
człowiek staje się bardziej chory niż był przedtem. Reformy i zmiany w służbie zdrowia nic w
efekcie nie dają, bo zdrowie ludzi nie zależy od tego, jak ukształtowana jest administracja i jak
nazywa się instytucja, która płaci za to czy owo w zbiurokratyzowanej służbie zdrowia. Nie to jest
najważniejsze, że nie ma pieniędzy na przeprowadzanie dializ i innych kosztownych zabiegów, ale to
dlaczego ludzie w ogóle tych zabiegów potrzebują i co zrobić, by tego rodzaju zabiegi w ogóle nie
były ludziom potrzebne.

Skoro zdrowotność społeczeństwa jest tak zła, że nawet unika się podawania pewnych danych

z tego zakresu, by nie szokować opinii publicznej, czy nie należałoby szukać tego przyczyn? Ale tym
nikt się nie zajmuje. Usiłuje się leczyć choroby niwelując tylko na krótki czas dokuczliwe objawy, ale
nie zwalcza przyczyn, nie zmienia warunków kształtujących całą zdrowotność człowieka. A jeśli
pojawi się wiedza odbiegająca od przyjętego stereotypu, spotyka się ze zmasowanym potępieniem, bez
próby zbadania jej istoty i prawdziwości. Jak zajadły i nieustępliwy może być stosunek do „nowego"
w teorii żywieniowej, odczułem wielokrotnie na własnej skórze.

5. Zalety diety optymalnej

Dobrodziejstwa tej diety można skrótowo ująć w pięciu punktach.

Po pierwsze dieta ta leczy wiele chorób bez uciekania się do środków medycznych, a

generalnie u wszystkich poprawia stan zdrowia. Jaki jest tego mechanizm?

W żywieniu optymalnym dostarczamy organizmowi dwa podstawowe składniki potrzebne do

życia: białko zwierzęce służące do budowy, odbudowy i „reperacji" wszelkich uszkodzeń naszego
organizmu oraz wysokowartościowy biologicznie tłuszcz, który daje energię między innymi do
strawienia tego białka i dostarczenia go tam, gdzie jest potrzebne. U człowieka chorego jest ono
potrzebne w większej ilości tym narządom, które są chore, bo są one chore właśnie dlatego, że
dotychczas były niedostatecznie lub nieprawidłowo odżywiane.

Organizm sam wie, gdzie środki odżywcze są najbardziej potrzebne i tam je kieruje. W

organizmie, tak jak w dobrze urządzonym państwie, jest hierarchia potrzeb. Najlepiej zaopatrywany
jest rdzeń kręgowy i mózg, potem inne narządy wewnętrzne: serce, wątroba, nerki, płuca itd. oraz
układ ochronny (immunologiczny) człowieka. W dalszej kolejności: mięśnie, kości, chrząstki,
naczynia krwionośne, skóra. Im tkanka jest słabiej ukrwiona tym gorsze staje się jej odżywianie. Ale
jeśli któryś narząd jest chory i grozi to zachwianiem zdrowia całego organizmu, hierarchia ta nieco się
zmienia i ten narząd może stać się uprzywilejowany. Organizm samoistnie dąży do wyleczenia się,
więc do niego kieruje przede wszystkim substancje odżywcze z pokarmu i dzięki temu go leczy.
Oczywiście kieruje te substancje tylko wtedy, gdy otrzyma je w pokarmie.

Dlatego dieta optymalna leczy prawie wszystkie choroby, co budzi czasem sceptycyzm i

wątpliwości pacjentów. Ktoś nie znający się na rzeczy powiedział o mnie: „co to za lekarz, który
wszystkie choroby leczy w taki sam sposób?" No właśnie! Pacjenci na ogół przyzwyczajeni są do
tego, że każdy organ powinien leczyć inny specjalista medycyny: choroby wątroby gastrolog, serca

kardiolog, skóry dermatolog itd., stosując inne metody leczenia i inny rodzaj leków. A tu nagle jeden
sposób leczenia na wszystkie choroby i na dodatek bez proszków, zastrzyków, maści, zabiegów,
operacji, a tylko poprzez jedzenie i na dodatek całkiem przeciwne do tego, które zaleca oficjalny
Instytut Żywności i Żywienia oraz inne instytucje kształtujące propagowane zasady żywieniowe.

Nie dziwię się, że wielu ludziom trudno to zrozumieć i uznać za słuszne i prawdziwe. Ale jest

to słuszne i prawdziwe! I nie trzeba do tego wiary, bo można się samemu przekonać, przechodząc na
dietę optymalną.

Po drugie dieta optymalna okazała się doskonałą dietą przywracającą prawidłową wagę ciała,

a więc odchudza ona ludzi z nadwagą, a pozwala przytyć osobom wychudzonym. Moje wieloletnie
doświadczenia pozwalają stwierdzić, że przy stosowaniu tej diety człowiek otyły traci przeciętnie 1,5
kg tygodniowo. Moi pacjenci z „Arkadii" w okresie 14 dni pobytu tracili na wadze średnio 3,5 kg (od
1 do 14 kg). W tym samym czasie i na tej samej diecie chorzy wychudzeni przybierali na wadze
średnio 2,6 kg (od 1 do 5 kg).

Proces chudnięcia i tycia przebiega aż do osiągnięcia wagi genetycznie uzasadnionej, to znaczy

takiej, jaką mamy zapisaną w genach. Przeważnie jest to waga równa centymetrom wzrostu ponad
metr i plus minus 10%. Po osiągnięciu tej wagi proces chudnięcia kończy się, choć dietę stosujemy w
dalszym ciągu.

Mechanika tego procesu jest bardzo złożona**, ale jest to ten sam mechanizm, który działa w

procesie leczenia chorób: dobrze odżywiony organizm sam spala nadmiar własnego tłuszczu i wydala
go w procesie przemiany materii, a przy wychudzeniu rozbudowuje mięśnie do stanu optymalnego dla
człowieka.

Po trzecie człowiekowi zdrowemu, a choremu po uporaniu się z chorobą, dieta optymalna

przywraca siły, energię, chęć do życia, optymizm. Dzięki temu, że nasz mózg jest prawidłowo
zasilany, zaczynamy sprawniej i bardziej logicznie myśleć, spostrzegamy rzeczy i sprawy, które
dotychczas umykały naszej uwadze, lepiej rozumujemy i trafniej wnioskujemy z korzyścią dla naszego
życia, chętniej podejmujemy inicjatywę, umiemy prawidłowo oceniać różne zjawiska, stopień ryzyka,
korzyści płynące dla nas z naszego postępowania. Częściej zadajemy sobie pytanie: „dlaczego?", a nie
tylko: „co? kiedy? i za ile?". Nasze życie zmienia się na lepsze pod wieloma aspektami. Ale na to
potrzeba co najmniej kilku miesięcy żywienia optymalnego.

** Patrz także rozdział „Prawda o otyłości" na str. 65.

Dysponuję tysiącami listów i wpisów w książce pacjentów, które potwierdzają w pełni powyższe
stwierdzenia

)

.

Po czwarte dieta optymalna jest dietą tanią. Pozornie wydaje się, że jedzenie prawie wyłącznie

produktów białkowych i tłuszczowych jest drogie, bo mięso z pewnością kosztuje więcej niż
ziemniaki, a chleb jest tańszy niż biszkopt. Tak, to prawda. Ale w odniesieniu do całego odżywiania
jest to przekonanie złudne i nieprawdziwe.

Przede wszystkim hierarchia wartości produktów spożywczych z punktu widzenia

przydatności do potrzeb diety optymalnej wcale nie pokrywa się z powszechnie panującym
przekonaniem, że im produkt droższy tym lepszy. W wielu przypadkach bardzo dobre, wartościowe
produkty są bardzo tanie. Ogólnie rzecz biorąc tanie są tłuszcze, zwłaszcza zwierzęce, podroby,
wędliny podrobowe itd., a bardzo drogie wędliny z mięs chudych (polędwica, szynka), chude ryby
(dorsz, sandacz, szczupak),

O wiele mniej dla nas przydatne. Wcale nietanie są także owoce

1 warzywa w okresie zimowo-wiosennym, niektóre owoce importowane, a także nowalijki,
produkowane z ogromnym nakładem kosztów w ogrzewanych szklarniach i tunelach foliowych. A ich
wartość odżywcza jest prawie żadna**.

Nie bez znaczenia jest też fakt, że będąc na diecie optymalnej, je się o wiele mniej, przeciętnie

połowę tej objętości, co przy żywieniu tradycyjnym. Po dłuższym czasie, przeważnie po kilku
miesiącach, najczęściej przechodzi się na jedzenie dwóch posiłków dziennie.

Zapotrzebowanie organizmu na białko, energię, witaminy i składniki mineralne przy tym

modelu żywienia jest najniższe, bo przy zachowaniu właściwych proporcji między składnikami
podstawowymi nic się w organizmie nie marnuje, nie jest on też zmuszany do rozlicznych procesów
metabolicznych niepotrzebnych a pochłaniających energię. W efekcie jemy mniej, a jesteśmy

1

lepiej

odżywieni.

*1 Patrz rozdział „List od pacjentki"
*** Do spraw kosztów żywienia optymalnego wrócimy w rozdziale o ekonomice diety optymalnej na str. 55. Tam podane są dokładne
wyliczenia i kalkulacje potwierdzające fakt, ze można się żywić optymalnie i tanio.

Ponieważ nie chorujemy, nie wydajemy pieniędzy na wizyty lekarskie, zabiegi i leki. A te koszty w
budżecie ludzi borykających się z chorobami są znaczące i wciąż rosną.

Po piąte żywienie optymalne jest bardzo proste i łatwe w stosowaniu. Nie wymaga ono

wielkiej rozmaitości potraw. Można przez dłuższy czas jeść według dobrze zbilansowanego jadłospisu
na jeden dzień i nie wyrządzi to żadnej szkody organizmowi. Urozmaicenia domagają się tylko nasze
dotychczasowe przyzwyczajenia.

Osoba prowadząca gospodarstwo domowe, a więc przeważnie kobieta, zaprzestaje dźwigania

siatek wypchanych kilogramami ziemniaków, buraków, kapusty czy innych ciężkich warzyw, bo ich
udział w żywieniu radykalnie się zmniejsza. 1 kilogram ziemniaków zawierający 8-10 sztuk, starcza
4-osobowej rodzinie na kilka dni, a nawet dłużej, bo nie musimy jeść ziemniaków codziennie.
Przeciętnej wielkości włoszczyzna (25 dag) wystarcza tako dodatek smakowy do potraw na tydzień
lub dłużej. Mniej też poświęcamy czasu na obieranie, siekanie, tarcie warzyw itp.

Nie ma łatwiejszych do przyrządzania potraw niż jajecznica czy omlet. A właśnie jajka

smażone z przeróżnymi dodatkami stanowią żelazne danie śniadaniowe. Można je jeść codziennie.
Ma to szczególne znaczenie rano, gdy spieszymy się do pracy. Możemy wtedy wcześniej wyjść z
domu, by spokojnie, bez stresującego pośpiechu, dotrzeć do pracy.

W diecie optymalnej potrawy można zamrażać, odgrzewać i podsmażać. Wiele potraw można

wykonywać w nieco większej ilości (wywar, kaszankę, galaretkę z nóżek, bigos), a potem zużyć w
ciągu kilku dni, oszczędzając czas i opał.

To prawda, że musimy sami piec chleb i ciasto. Z czasem może też okazać się, że wiele wędlin

sprzedawanych w sklepach nam nie smakuje, bo są dla nas za słone i trzeba zastępować je mięsami i
wędlinami wykonanymi w domu. Pamiętajmy jednak, że zrobienie zakupów w godzinach szczytu
handlowego też zajmuje czas. A upieczenie mięsa, chleba biszkoptowego czy sernika nie jest aż tak
pracochłonne, zwłaszcza gdy mamy w kuchni szybkowar, mikser i maszynki do mielenia. Zrobienie
ich zwalnia nas z zakupów w sklepie przez kilka dni.

4 Dieta optymalna a społeczne funkcje jedzenia **

Niektóre osoby, które dopiero myślą o przejściu na dietę optymalną, wyrażają obawy, że jest

ona ogromnie monotonna. „Ciągle tylko ser, jajka, mięso i smalec? Czy to nie może się znudzić?".
Dziwne, że ci sami ludzie codziennie jedzą chleb i prawie do każdego obiadu ziemniaki, a nie uważają
swego jedzenia za monotonne. Chleb jemy z dodatkami słodkimi (z miodem, z dżemem), tłustymi (z
masłem, smalcem), białkowymi (wędliną, jajkami), a także do zup, potraw warzywnych, mięsnych
jednym słowem niemal do wszystkiego. I nie znudzi się nam? Przy żywieniu optymalnym można przy
każdym posiłku zjadać coś zupełnie innego. Tylko po co?

Spójrzmy na świat zwierząt. Kotu przez całe życie wystarcza mięso. Odrobinę trawy zjada

tylko po to, by wraz z nią pozbyć się połkniętej sierści. Lwu wystarczą antylopy i zebry, czyli ich
mięso. Jedzą je niezmiennie przez całe życie i nigdy im się nie znudzi. Zwierzęta trawożerne przez
całe życie jedzą tylko trawę, słomę i siano i nie urozmaicają sobie diety mięsem czy słoniną. Tylko
człowiek wyłamuje się z tej zasady.

Nawet w technice obowiązuje ta sama zasada. Nikt się nie dziwi, że samochód przez cały

okres eksploatacji „żywi się" wyłącznie benzyną. Gdy wleje mu się do baku coś innego, kończy się to
awarią. Te same zasady obowiązują w przypadku organizmu człowieka: albo jemy tłuszcze, albo jemy
węglowodany.

Gdy nasza dieta opiera się na węglowodanach, z niesmakiem patrzymy na kogoś, kto je

tłuszcz, np. popija łyżką stopiony smalec, a jeśli sami zjemy tłusto źle się czujemy. Gdy jednak
przyzwyczaimy się do diety optymalnej, taki sam niesmak budzi w nas ktoś, kto w dużych kęsach
zjada ciastko drożdżowe polanę suto żółtawym budyniem i grubą, szarobiałą warstwą lukru. Jeśli
będąc na diecie optymalnej, nagle zjemy 2-3 łyżeczki cukru, sporą kiść słodkich winogron, albo
właśnie takie „apetyczne" ciastko wystąpią u nas podobne objawy: złe samopoczucie, mdłości, ból
głowy. W ten sposób organizm reaguje na „mieszanie paliw".

Jedzenie w zasadzie spełnia jedno, główne zadanie: ma dostarczyć organizmowi białka i

energii potrzebnej do życia. Ale w życiu społecznym nabrało wielu innych funkcji. Przede wszystkim
jest elementem życia towarzyskiego. Wspólne jedzenie łączy ludzi, budzi więź grupową i wzajemną
życzliwość. Spotykając się w kawiarni, wypijamy kawę i zjadamy ciastko, chociaż wcale nie jesteśmy
głodni. Podobnie, gdy idziemy odwiedzić sąsiadów, przeważnie częstują nas czymś do jedzenia, nawet
gdy jesteśmy bezpośrednio po własnym obiedzie. Z okazji świąt, imienin, urodzin, rocznic, sukcesów
zawodowych i innych spotkań z rodziną i przyjaciółmi urządzamy przyjęcia mniej lub bardziej
wystawne. Czy dieta optymalna zmusza do zrezygnowania z nich? Nic podobnego! Ale musimy
zmienić swój stosunek do przyjęć. Jeśli przyjmujemy osoby, które też żywią się optymalnie, podajemy
potrawy zgodne z dietą i kieliszek wytrawnego wina. Pamiętajmy, że nasi goście, tak jak my, jedzą
niewiele i nie przyszli do nas najeść się „pod brodę", bo optymalni nigdy tak nie jedzą, a wspólny
posiłek ma być tylko pretekstem do spotkania i rozmowy. Może więc składać się tylko z jednej
potrawy, ale niecodziennej, o oryginalnym smaku i ładnym wyglądzie. Podczas gdy na co dzień
staramy się oszczędzać czas na przygotowanie posiłków, tu możemy poświęcić go nieco więcej i
przyrządzić potrawę bardziej pracochłonną, z droższych składników. Że takich potraw jest wiele,
udowadnia „Książka kucharska" zawierająca 700 przepisów*. Są w niej przepisy na potrawy z
przeróżnych produktów, bardziej i mniej pracochłonne, nawet wymyślne, piękne i oryginalne w
wyglądzie i smaku.

Jeśli gościmy osoby, które nie stosują naszej diety, trzeba dla nich przygotować potrawy

tradycyjne, ale koniecznie robić je w takiej ilości, by w czasie przyjęcia zostały w całości zjedzone.
Jeśli zostaną, można je komuś dać albo trzeba je wyrzucić. Jeśli zjemy sami, bo żal nam będzie
wyrzucić, przez następne dni będziemy źle się czuć. Każde odstępstwo od diety musimy traktować
jako grzech wobec własnego zdrowia.

„Dieta optymalna dra Jana Kwaśniewskiego. KSIĄŻKA KUCHARSKA". 700 przepisów kulinarnych. Wydawnictwo „WGP",
Warszawa 1998 r.

Jeśli sami znajdziemy się u kogoś, kto nie wie o naszym stylu żywienia się, nie rozpoczynajmy

już od przystawki szerokiego wykładu na temat żywienia optymalnego i nie demonstrujmy naszej
odmienności. Wybierajmy te potrawy, które są zgodne z naszą dietą lub najbardziej do niej zbliżone, a
te najmniej przydatne dyskretnie pomijajmy. Starajmy się zawsze mieć coś na talerzu, by gospodyni
szczodrze nie nałożyła nam czegoś, czego potem nie będziemy w stanie zjeść. Zawsze możemy
uprzejmie odmówić słodyczy, mówiąc konfidencjonalnie, że się odchudzamy. Jest to powszechnie
przyjęte i spotyka się ze zrozumieniem, nawet wtedy, gdy jesteśmy szczupli. Nie budzi też wielkiego
zdziwienia, że nie słodzimy napojów.

Starajmy się, by nasza odmienność dietetyczna w miarę możliwości pozostała nie zauważona,

bo trzeba się liczyć z tym, że demonstrując swoje upodobanie do tłuszczów, salcesonu i kiszki
pasztetowej wzbudzimy sensację i komentarze nie zawsze dla nas przyjemne.

II. STOSOWANIE DIETY OPTYMALNEJ W CODZIENNYM ŻYCIU

Przed przejściem na dietę optymalną należy zapamiętać dwa podstawowe warunki wstępne jej
stosowania.

Po pierwsze żywienie optymalne należy rozpocząć od razu w pełnym zakresie, bez żadnego

okresu przejściowego, tzn. nie zwiększać powoli tłuszczów i nie zmniejszać powoli węglowodanów.
Takie postępowanie, zwłaszcza u ludzi starszych i chorych, może być nawet niebezpieczne.
Przestawienie się na zupełnie inny sposób żywienia od dotychczasowego, do którego organizm został
przyzwyczajony przez lata, a nawet dziesiątki lat, jest pewnego rodzaju szokiem dla organizmu. Musi
on, w początkowym okresie, przebudować całkowicie swój metabolizm. Zlikwidować i wydalić te
„maszyny i urządzenia", które służyły mu dotychczas do rozkładania węglowodanów, a zbudować
niemal od nowa takie, które będą odpowiednie do odmiennego sposobu przemiany materii. Taka praca
organizmu wymaga dużej ilości energii i pewnego czasu, toteż w pierwszym okresie diety optymalnej
starajmy się unikać dodatkowych obciążeń energetycznych: stresów, przeziębień, gwałtownych
wysiłków, zmian klimatycznych itp.

Jak długo trwa ten okres? To zależy od wieku, stanu zdrowia i warunków życia człowieka. U

młodych przebiega szybciej, trwa od dwóch do trzech tygodni, bo wszystkie mechanizmy młodego
organizmu działają szybciej i sprawniej. U osób starszych trwa około trzech miesięcy, a u ludzi

starych, a ponadto otyłych i schorowanych, blisko pół roku, czasem nawet dłużej.

Po drugie nie należy robić większych odstępstw od diety ani łamać jej zasad okresowo. I tak

np. przy wyjeździe lub na wczasach trzeba zjadać to, co otrzymujemy w postaci produktów .
jadalnych" dla nas, a resztę dokupić. W przypadkach drastycznych żywić się na własną rękę,
pamiętając, że każde odstępstwo od diety ma swoje odbicie w naszym organizmie.

Ale równocześnie trzeba zachować rozsądny umiar. Nic nam się nie stanie, jeśli zjemy np. parę

truskawek, cienką kromkę bułki czy nawet kawałek gorzkiej czekolady, jeśli będzie to incydentalne, a
ilość produktu węglowodanowego będzie nieduża. I następnego dnia już nie „grzeszmy" przeciw
diecie.

1. Kiedy jeść i ile?

Dieta optymalna nie określa ani czasu posiłków, ani ilości zjadanych pokarmów. Jeść należy

wtedy, gdy się chce jeść i zjadać tyle, by nie czuć potrzeby dalszego jedzenia. Sam organizm jest
najlepszym regulatorem naszego apetytu, wskazującym nam bezbłędnie, kiedy jeść i ile. Wyraźnie
bowiem potrafimy odczuwać uczucie głodu i uczucie sytości. Nimi należy się kierować. Trzeba tylko
wiedzieć, że człowiek żywiący się optymalnie nigdy nie odczuwa bardzo silnego, dojmującego głodu,
gdyż ma zapasy w organizmie, które do takich odczuć nie dopuszczają. Głód u optymalnych wyraża
się tylko chęcią zjedzenia czegoś. Podobnie „sytość", kojarzona powszechnie z odczuciem
maksymalnego wypełnienia żołądka, tzn. przejedzenia się, u optymalnych nie występuje. U nich jest
to po prostu brak ochoty na dalsze jedzenie.

Musimy więc wyraźnie zróżnicować stan, w którym „możemy" jeszcze coś zjeść, od stanu, w

którym „musimy" zjeść. Uczucie prawdziwego głodu fizjologicznego występuje wtedy, gdy chętnie
zjedlibyśmy cokolwiek, nawet coś, czego zazwyczaj nie lubimy. Tymczasem stan, w którym
„możemy" jeszcze coś zjeść, jest w diecie optymalnej stanem normalnym. Jesteśmy po prostu syci i
nie mamy ochoty na jedzenie, ale nigdy nie jesteśmy tak bardzo najedzeni, że nie moglibyśmy
przełknąć już ani jednego kęsa więcej. Nigdy tak przejadać się nie wolno!

W początkowym okresie mechanizmy rządzące uczuciem głodu mogą być zawodne. W diecie

optymalnej je się objętościowo mało, znacznie mniej niż zjadało się dotychczas. Ponieważ je się
produkty wartościowe, znacznie mniej ich wystarcza, by w pełni pokryć potrzeby organizmu.
Dotychczasowe jedzenie, zwłaszcza jarskie, musiało spowodować rozciągnięcie żołądka i jelit. Ludzie
żywiący się głównie węglowodanami mają zazwyczaj rozdęty brzuch, zwłaszcza ludzie otyli. Dlatego
w pierwszych chwilach po zjedzeniu posiłku optymalnego nie czują się oni w pełni syci. Chętnie
zjedliby nawet drugie tyle, gdyż żołądek domaga się wypełnienia całej swej objętości. Balonik
wprowadzony do żołądka i nadmuchany tak, że oprze się o ścianki żołądka, też znosi uczucie głodu,
mimo że człowiek nic nie zjadł.

Ale spróbujmy ograniczyć posiłek do tej ilości, jaką podaje się w jadłospisach i odczekać pół

godziny, a uczucie głodu minie, jeśli będzie się to powtarzało 3 razy dziennie, żołądek zmuszony do
obkurczania się będzie wracał do swej normalnej, prawidłowej wielkości, brzuch zmniejszy się, a
posiłki optymalne nie tylko staną się wystarczające, ale z czasem okażą się nawet za duże. I przestanie
się nam chcieć jeść pomiędzy posiłkami.

Na początku diety trzeba świadomie zaprzestać pojadania między posiłkami. Niektóre osoby

ciągle coś żują, ciągle wkłada jakiś kęs do ust. I wcale nie jest to podyktowane fizjologicznym
głodem, ale stanowi pewien odruch nabyty w ciągu lat albo jest reakcją na stres zdenerwowanie,
zniecierpliwienie itp.

Trzeba z tym skończyć. Żołądek po posiłku musi pokarm strawić, przesunąć go do

dwunastnicy i odpocząć po tej pracy. Podobnie, me odcinki przewodu pokarmowego po wykonaniu
swych czynności muszą mieć czas na odpoczynek. Przy nieustannym .dorzucaniu" czegoś do
żołądka on sam i dalsze odcinki przewodu pokarmowego nigdy nie zaznają spokoju, co wyczerpuje je
i prowadzi do niestrawności i innych schorzeń przewodu pokarmowego.
Wiele osób nie potrafi poradzić sobie z rozkładem posiłków w warunkach, gdy pracuje się 8 godzin
dziennie, a dzieci idą do szkoły też na wiele godzin. Problem ten występuje zwłaszcza w pierwszym
okresie stosowania diety optymalnej, gdy jeszcze przyzwyczajeni jesteśmy do tradycyjnego jedzenia 3
razy dziennie,

*' Patrz jadłospis tygodniowy lub jadłospis miesięczny w „Książce kuliniskiej".

a żołądek, rozciągnięty dotychczasowym zjadaniem dużych ilości węglowodanów, żąda dla uczucia

sytości jedzenia 3, a nawet 4 razy dziennie.

Przede wszystkim należy rano zjeść pełnowartościowe śniadanie, prawie zawsze z udziałem

tłuszczu i jajek. Może to być np. jajecznica lub omlet(przepisy na końcu książki). Jeśli tak się składa,
że rano, przed wyjściem do pracy lub do szkoły nie jemy śniadania, można wziąć je ze sobą w formie
drugiego śniadania i zjeść w przerwie. Posiłek ten jest wtedy konieczny, zwłaszcza że musimy
zrezygnować z obiadów stołówkowych w szkole lub w pracy.

Z czasem, gdy wdrożymy się już w pełni do diety, tzn. po kilku tygodniach u młodszych, a

kilku miesiącach u starszych, ilość pokarmu potrzebna do zaspokojenia głodu bardzo się zmniejszy. Z
czasem może okazać się, że trzykrotne jedzenie w ciągu dnia jest za częste i po dobrym, pożywnym
śniadaniu, zjedzonym około 8 rano, zaczynamy odczuwać głód dopiero po południu, około 16 lub 17.
Ten czas przypada już po powrocie z pracy i wtedy spożywamy obiad jako drugi pełny posiłek. Po
nim czasem już do końca dnia nie odczuwamy głodu. Czasem jeszcze późnym wieczorem, tj. około
godziny 21 lub 22, jeśli zachce się nam jeść, można zjeść niewielką ilość samych węglowodanów,
jeśli było ich zbyt mało przy śniadaniu i obiedzie.

Nie należy unikać bezwzględnie jedzenia przed snem, co znów nie zgadza się z obowiązującą

dietetyką, która mówi, że kolacji lepiej nie jeść w ogóle. To nieprawda. Jeśli zjemy kolację, ale
oczywiście zgodną z dietą optymalną i niezbyt obfitą, przez noc organizm powoli, spokojnie i
dokładnie pokarm ten strawił i składniki odżywcze powoli rozprowadzi po całym ustroju. I Człowiek
śpiący nie podlega żadnym stresom ani emocjom! (z wyjątkiem chorych na neurastenię). Organizm
zwalnia wszystkie procesy życiowe, a więc i proces trawienia i wydzielania soków trawiennych oraz
perystaltykę jelit. Zwalnia się więc również cały proces przemiany materii, a dzięki temu jest on
dokładniejszy. Jeśli zjemy kolację o godzinie 21, jej trawienie zakończy się

* Przykłady takich śniadań bez użycia chleba podaję na str 81.

mniej więcej po północy, więc będzie jeszcze wystarczająco dużo czasu, by cały system trawienny
odpoczął Rano czujemy się syci i pierwszy posiłek możemy odłożyć do godziny 13. Jest to bardzo
wskazane, jeśli np. idziemy do pracy na drugą zmianę. Wtedy o 13 zjadamy główny posiłek (obiad), a
drugi, kolację, przekładamy na późny wieczór. A po przystosowaniu się organizmu do żywienia
optymalnego zjadanie dwóch posiłków na dobę staje się regułą.

2. Co jeść?

O ile na pytanie „kiedy jeść" i „w jakich ilościach" organizm sam stara się nam odpowiedzieć,

o tyle nie ma możliwości, niestety, odpowiedzieć na trzecie bardzo istotne pytanie: „co jeść?"
Pokornie i bez protestu żołądek przyjmuje wszystko, co nasz niepohamowany apetyt nakazuje
wkładać nam do ust i przełykać.

Dlatego odpowiedź na pytanie „co jeść?", najważniejsza dla dietetyki, musi wynikać ze

szczegółowych i bardzo skomplikowanych badań naukowych nad działaniem ludzkiego organizmu, na
podstawie których można by zbilansować jego potrzeby budulcowe i energetyczne. Takim właśnie
badaniom poświęciłem ponad 30 lat mojej pracy zawodowej.

W żywieniu optymalnym stosujemy głównie i przede wszystkim produkty pochodzenia

zwierzęcego i to takie, które zawierają dużo tłuszczu". Te, które zawierają mniej niż 2,5 grama
tłuszczu na 1 gram białka, trzeba w potrawach lub zestawieniu potraw uzupełniać dodatkiem tłuszczu.

Przede wszystkim należy jeść dużo jajek, a szczególnie żółtek, żółtko zawiera wszystkie

rodzaje potrzebnych organizmowi białek. Zważmy, z żółtka wykształca się cały kurczak, ze
wszystkimi organami. Żółtko zawiera też tłuszcz bardzo wysokiej jakowi biologicznej i bardzo ważny
aminokwas cholinę. Jest to I łuszcz doskonały dla człowieka. Jajka mogą stanowić podstawę bardzo
wielu różnorodnych potraw i jedzenie jajek, nawet codziennie, wcale nie musi być monotonne.
„Książka kucharska"

1

Zestawione są w tabelach 3 i 4.

podaje aż 66 przepisów na potrawy z jajek, podczas gdy w tradycyjnej kuchni stosuje się ich 5 lub 6.
Trzeba pamiętać, że jeśli jemy jajka całe, białko jajka trzeba

t

„pokryć" tłuszczem, gdyż chemicznie jest

ono czystym białkiem.

Drugą grupę produktów przydatną w diecie optymalnej stanowią produkty mleczne, im

bardziej tłuste tym lepsze, a więc: masło, sery białe i żółte, śmietana, mleko dotłuszczone śmietanką.
Ponieważ produkty mleczne znajdujące się na rynku w swoim składzie zawierają różną ilość tłuszczu,
a niektóre są nawet w ogóle beztłuszczowe, przy ich zakupie trzeba sprawdzać, ile zawierają tłuszczu,

by wiedzieć, ile tłuszczu trzeba do nich dodać, by uzyskać w potrawie odpowiednią proporcję. Nie
należy kupo-: wać masła produkowanego z dodatkiem oleju lub margaryny, ani
0 niższej zawartości tłuszczu niż 82,5%, śmietankę kupować co najmniej 30-procentową, a jeśli
możemy dostać to 36-procentową. Sery białe powinny mieć co najmniej 30% tłuszczu, a żółte 60% w
suchej masie. Na rynku pojawiły się bardzo wartościowe twarożki optymalne, w których na 1 g białka
przypada 3 g tłuszczu i minimalna ilość węglowodanów. Dla stosujących żywienie optymalne są
bardzo wartościowe i smaczne.

Mleko w proszku tzw. „pełne" zawiera po 26% białka i tłuszczu, a więc 1:1, ale aż 38%

laktozy, czyli cukru mlecznego, który jest węglowodanem. Jeżeli przygotowujemy mleko z proszku,
trzeba ilość tłuszczu uzupełnić przez dodanie śmietanki lub masła i mleka tego nie pić za wiele.

Na trzecim miejscu trzeba wymienić mięso. Najlepsze są podroby: serce, wątroba, móżdżek,

nerki, a także krew. Mięśnie, a więc mięsa chude, są mniej wartościowe, gdyż zawierają głównie
białko o dość jednostronnym zastosowaniu w naszym organizmie i wymagają dużego dodatku
tłuszczu. Dlatego z punktu widzenia diety optymalnej lepszy jest tłusty salceson niż chuda! szynka,
schab karkowy niż środkowy, boczek niż polędwica, żeberka lub golonka niż chude mięso z szynki
czy łopatki.
Najlepsze jest mięso wieprzowe, a to dlatego, że jego skład i chemiczny jest najbardziej zbliżony do
składu ciała ludzkiego.

*' Patrz odnośnik na str. 11.

z wieprzowiny organizm człowieka może wykorzystać stosunkowo dużo składników.
Nieprzypadkowo w badaniach nad przeszczepami serca właśnie serce świni okazało się najlepsze dla
człowieka.

W dalszej kolejności znajduje się mięso innych zwierząt: wołowe, cielęce, baranie, drób i ryby.

Im chudsze tym gorsze, tym mniej należy go zjadać i więcej dokładać do niego tłuszczu.

Mięso jest źródłem przede wszystkim białka. Białka nie należy iść za dużo, a jest to częstym

błędem w stosowaniu diety, kiedy leszcze nie wytworzył się w nas apetyt na tłuszcze i jemy go
pokonując pewne psychiczne opory. Łatwiej jest nam zjeść bez chleba plaster chudej szynki niż wypić
łyżką tłuszcz pozostały po usmażeniu jajecznicy.

Co będzie, jeśli człowiek wprowadzi do swojego organizmu zbyt dużo białka? Szkody będą

widoczne, gdy jego spożycie przekroczy 120-150 g na dobę. Wtedy nadmiar białka musi być
przerobiony i wydalony. W skład białka wchodzi azot. Wraz z wydalanym azotem organizm traci
dużo wodoru, który jest doskonałym paliwem. Na każdy atom wydalanego azotu organizm musi
wydalić 3 atomy wodoru w amoniaku i 2 atomy wodoru w moczniku. A przy tym wątroba i nerki są
obciążone dodatkową pracą.

Spożycie białka powinno więc być możliwie małe: zdrowemu człowiekowi na diecie

optymalnej wystarcza 50 gramów na dobę, pod warunkiem że jest to białko zwierzęce. Jak już zostało
powiedziane poprzednio, w jedzeniu trzeba dostarczyć organizmowi trochę węglowodanów. Mało, ale
są one potrzebne. Jeśli nie wprowadzimy ich do organizmu z pokarmem, będzie on musiał sam je
wytworzyć, głównie z białka. Narażamy go więc na dodatkową, niepotrzebną pracę. A zasada
prawidłowego żywienia wymaga, by odciążać organizm od wszelkich zbędnych czynności.

Z produktów węglowodanowych najlepsze są ziemniaki. Można zjadać dziennie 1 ziemniak

średniej wielkości do obiadu, smażąc go na tłuszczu w postaci frytek lub rozetrzeć na puree z łyżeczką
smalcu lub masła. Źródłem węglowodanów mogą też być: mąka dodawana do potraw w niewielkiej
ilości, np. w zasmażce, tarta bułka używana do panierowania kotletów, niektóre niesłodkie warzywa i
owoce, chlebki i ciasta optymalne.

Należy pamiętać, ze owoce i warzywa zawierają bardzo mało węglowodanów. Aby wnieść do

organizmu 50 g węglowodanów, co w przybliżeniu stanowi normę dzienną, trzeba zjeść ponad 3 kg
cytryn, 2,6 kg ogórków kiszonych, 2,3 kg szpinaku itd*'. Jeżeli w diecie optymalnej nie zaleca się
zjadania dużych ilości warzyw i owoców, to nie dlatego, że wnoszą one do organizmu dużo
węglowodanów, ale dlatego, że w ich skład wchodzą głównie: woda, cukry i błonnik oraz azotany,
azotyny, środki ochrony roślin. Woda jest tysiące razy tańsza i zdrowsza w czystej postaci, cukrów
trzeba bardzo mało, a błonnika człowiek nie trawi.

3. Tłuszcze zwierzęce podstawowy produkt w żywieniu optymalnym

Tłuszcze powinny być jedynym liczącym się źródłem energii dla człowieka. Ale nie wszystkie

tłuszcze są jednakowo przydatne. Ważną sprawą jest ich kaloryczność. Lepsze są te, które po spaleniu
dają więcej energii z tej samej jednostki wagowej. Tłuszcze są „węglowodorami", a więc związkami
węgla i wodoru z małym dodatkiem tlenu. Najlepiej jest dla organizmu, aby w zjadanych tłuszczach
było jak najwięcej atomów wodoru i możliwie mało atomów węgla. Wiadomo bowiem, jakim
paliwem jest wodór (napędza rakiety, a skutkiem jego spalania jest czysta woda), a jakim węgiel
(napędza lokomotywy, a skutkiem jego spalania jest trujący dwutlenek węgla). Organizm otrzymuje
więc energię głównie ze spalania wodoru. Węgiel jest mało znaczącym źródłem energii. Porównajmy:
1 g wodoru spalony z 8 g tlenu daje 34,3 kcal, alg węgla spalony z 2,6 g tlenu daje 7,87 kcal. Jest to
więc różnica znaczna.
Tłuszcze zwierzęce określane są jako tłuszcze nasycone, bo są one „nasycone" wodorem. Przy
spalaniu tłuszczów w organizmie

Patrz tabela 9 na str. 169.

prócz energii powstaje ciepło. Energia zużywana jest na wszelkie procesy życiowe i ruch, a ciepło
pozwala utrzymać prawidłową i ciepłotę ciała. Energia powstaje głównie z wodoru, a ciepło głównie z
węgla. Przy ochłodzeniu ciała organizm może dość łatwo uzyskać ciepło z energii, ale nie może
odzyskać energii/ciepła. Spożywając więc tłuszcze zwierzęce o dużej zawartości wodoru w razie
potrzeby możemy przetwarzać energię na ciepło. Spożywając zaś tłuszcze nienasycone, a więc
głównie roślinne, organizm ma mniejsze możliwości manewru.

Tak więc należy dobierać tłuszcze w diecie, by nasz organizm otrzymywał z nich możliwie

dużo energii, zużywał jak najmniej pracy dla jej uzyskania i przy tym wytwarzał jak najmniej
zanieczyszczeń. Przyjmując powyższe kryterium oceny, możemy stwierdzić, że najlepsze są dla
człowieka tłuszcze pochodzenia zwierzęcego i to tłuszcze twarde, spożywane w postaci naturalnych
tkanek zwierzęcych. Takie tłuszcze mają nie tylko wysoką wartość kaloryczną, ale także najwyższą
wartość biologiczną, gdyż zawierają także całe kompleksy enzymów, witamin i substancji
mineralnych oraz wiele innych ważnych biologicznie składników potrzebnych do ich spalenia. Tylko
tłuszcze zwierzęce mają w swoim składzie wszystkie te substancje w optymalnych ilościach i
proporcjach. Dzieje się tak dlatego, że tłuszcze powstają w organizmie zwierzęcia za pomocą prawie
tych samych enzymów, witamin i minerałów, za pomocą których są spalane. Zjadając je, uzyskujemy
nie tylko energię i ciepło, ale wraz z nimi wszystkie te składniki w optymalnych ilościach i
proporcjach, które potrzebne są do otrzymania tej energii. Obrazowo można to tak przedstawić:
zjadając słoninę, zjadamy „opał" i „piec" do jego spalenia, zjadając np. margarynę, zjadamy tylko
„opał" i to nie najlepszego gatunku, a „piec" organizm musi zbudować sam. Spalanie tłuszczów
zwierzęcych staje się dzięki temu bardzo łatwe i mało kosztowne energetycznie.

W tradycyjnym odżywianiu te właśnie tłuszcze najbardziej podwyższają poziom cholesterolu

we krwi, dlatego, że są najlepsze, co zmniejsza zapotrzebowanie organizmu na energię, zatem
ogranicza spalanie cukru, a nasila jego przetwarzanie na trój glicerydy, a następnie na cholesterol. Gdy
organizm nie musi spalać cukrów, mając inne, lepsze źródło energii (tłuszcze zwierzęce), to ich nie
spala, a przetwarza na trój glicerydy i cholesterol.

Nie jest prawdą, że spożywając tłuszcz staniemy się otyli. Tłuszcze nie będą się odkładać w

postaci otyłości bez udziału węglowodanów. Z samego tłuszczu nigdy nie powstanie tłuszcz w ciele
człowieka. Nie ma w ogóle takiej możliwości, nie pozwalają na to zasady przemiany materii. Tłuszcze
w ciele człowieka odkładają się tylko wtedy, gdy są wytworzone z węglowodanów. Tłuszcze
spożywane w dużych ilościach, ale zgodnie z zasadami diety optymalnej, nie tylko nie tuczą, ale
powodują szybkie spalanie własnych tłuszczów zapasowych. Człowiek je bardzo tłusto, a chudnie.

Produktami zwierzęcymi, w których tłuszcz stanowi przeważający składnik, są: smalec

wieprzowy, słonina, sadło, podgardle wieprzowe i boczek, masło, łój wołowy i barani, smalec gęsi.
Należy pamiętać, że tłuszcz jest także składnikiem wielu innych produktów pochodzenia zwierzęcego.
Jest w jajkach, przetworach mlecznych, mięsie, podrobach.

Najwyższą wartość biologiczną ma tłuszcz zawarty w żółtkach jajek. Jest go w żółtku ponad

30%. Bardzo dobry jest też tłuszcz ze szpiku kostnego. Cenny tłuszcz zawierają niemal wszystkie
produkty mleczne, a więc masło, wysokotłuszczowe sery i śmietana.

Drugą grupę tłuszczów stanowią tłuszcze pochodzenia roślinnego. W odróżnieniu od

tłuszczów zwierzęcych określane są jako tłuszcze „nienasycone", a to dlatego, że są „nie nasycone"

wodorem. Im bardziej są „nie nasycone" tym są gorsze.

Z tłuszczów roślinnych w żywieniu człowieka znajduje zastosowanie olej i margaryna. Olej

uzyskuje się z nasion różnych roślin oleistych (np. rzepaku, słonecznika, orzechów arachidowych)
oraz z oliwek (oliwa).

Margarynę otrzymuje się z przerobu oleju przez wtłoczenie do niego wodoru. Dzięki temu

margaryna staje się tłuszczem twardym. Margaryna jest więc zawsze lepszym „paliwem" niż olej, z
którego została wyprodukowana. Ale nie znaczy to, że jest ona „paliwem" dobrym, który może
zastąpić masło. Budowa tłuszczów zawartych w oleju jest z punktu widzenia odżywiania
nieprawidłowa i organizm ma duże trudności z ich trawieniem, a zwłaszcza z ich spaleniem. Mają
więc znacznie mniejszą wartość energetyczną. Przy wytwarzaniu z nich margaryny 50% atomów
wtłaczanego wodoru przyłącza się do olejów w pozycji właściwej dla tłuszczów naturalnych, zaś
drugie tyle przyłącza się w takiej pozycji, że nie mogą być wykorzystane przez organizm i gromadzą
się w tłuszczach zapasowych w ciele człowieka. Margaryna, mimo że jest tłuszczem, nie może być
podawana dzieciom do lat 3, ani nie powinna być spożywana w późniejszym wieku.

W organizmie człowieka tłuszcze roślinne są utleniane, to znaczy w miejsce wiązań

podwójnych wchodzi tlen, czego skutkiem jest powstawanie tlenków, nadtlenków, ponadtlenków,
czyli wytwarzanie w organizmie wody utlenionej, która aktywnym tlenem zabija wszystko, co żyje.
Może to powodować w różnych tkankach uszkodzenia i stany zapalne. Czynnikiem chroniącym przed
tym jest głównie witamina E, ale trzeba zjadać jej bardzo dużo na dobę tyle, ile jest jej w 6 żółtkach
lub w 15 dag masła. Człowiek, który spożywa nienasycone tłuszcze roślinne, nigdy nie zjada
równocześnie tylu żółtek i masła, aby mu tłuszcze roślinne nie zaszkodziły, bo żółtko i masło uważa
zgodnie z zasadami oficjalnej diety, do której się stosuje za szkodliwe, będące głównym źródłem
cholesterolu. Przy bilansowaniu tłuszczów trzeba także pamiętać, że sporo tłuszczu roślinnego
zawierają wszelkiego rodzaju orzechy (laskowe, włoskie, arachidowe, pistacjowe itp.), migdały,
wiórki kokosowe, nasiona słonecznika i maku. Prócz tłuszczu zawierają one też sporo węglowodanów
' i dużo błonnika.

Organizm potrzebuje bardzo mało „niezbędnych" nienasyconych kwasów tłuszczowych, które

według obowiązującej dietetyki powinny być głównymi tłuszczami w żywieniu człowieka. Przy
żywieniu optymalnym można tych tłuszczów nieco spożywać, ale niewiele, 1-2% ogólnego spożycia
tłuszczów. Resztę powinny stanowić tłuszcze nasycone, czyli zwierzęce.

*

}

Patrz tabela 8 na str. 168.

4. Białko - to życie

Białko to życie. Jakie białko takie życie. W żywieniu człowieka najwyższą wartość ma białko

pochodzenia zwierzęcego. Nie wszystkie białka zwierzęce mają taką samą wartość dla człowieka.
Najlepiej jest, jeśli zjada się białko o największej wartości biologicznej, gdyż można go wtedy zjeść
mniej niż białka „gorszego" i organizm mniej zużyje energii na jego przyswojenie, mniej przetworzy
go na mocznik i mniej straci wodoru w wydalanym moczniku.

Międzynarodowym wzorcem białka o najwyższej wartości biologicznej są białka jajka

kurzego. Wszystkie inne białka są mniej lub bardziej, ale zawsze od niego gorsze. Dla człowieka
żywiącego się optymalnie jajka powinny być najważniejszym produktem spożywczym. Można zjadać
je w różnych postaciach i dowolnych ilościach. Przeciętnie zjada się 3-5 jajek dziennie. Są one
podstawowym składnikiem większości potraw. Gotowanie jajek, smażenie, pieczenie zwiększa ich
wartość biologiczną. Nie powinno się zjadać jajek na surowo, gdyż białka zawarte w surowym białku
jajka*^ wiążą się w trwałe kompleksy z niektórymi witaminami, których organizm nie może wówczas
przyswoić. Jeśli jajka zjadane będą z małą ilością węglowodanów i z odpowiednią ilością tłuszczu, nie
będą miały ani właściwości miażdżycorodnych, ani nie powstanie z nich w organizmie cholesterol.

Źródłem szczególnie wartościowego białka są podroby. Wartość biologiczna podrobów i

wędlin podrobowych jest znacznie wyższa od wartości polędwicy, schabu czy chudej szynki.
Szczególnie wartościowe są wszelkie salcesony: włoski, czarny, ozorkowy, a także kiszki: pasztetowa,
podgardlana, wątrobiana, kaszanka. Dla ludzi odżywiających się optymalnie te wędliny są najbardziej
wartościowe i rzecz znamienna najbardziej im smakują. Kaszanka zawiera 10 do 12%
węglowodanów, a ponadto bardzo wartościowe białka pochodzące z krwi oraz tłuszcze. Najlepiej
spożywać ją na gorąco, z dużą ilością tłuszczu, odsmażoną na stopionej słoninie lub boczku.

*' Patrz odnośnik.

Bardzo ważne w żywieniu człowieka są chrząstki, tkanka . łączna, skórki wieprzowe. Gdyby w

przeciętnej diecie współczesnego człowieka było dostatecznie dużo składników wyciągowych z kości,
chrząstek, błon, ścięgien, tkanki łącznej, a więc łych elementów w mięsie, które konsekwentnie
odrzucane są przy jego obróbce jako niejadalne, nie byłoby chorób zwyrodnieniowych stawów i
kręgosłupa czy osteoporozy.

Sery, wszystkie ich rodzaje i gatunki, oraz inne produkty mleczne, zwłaszcza śmietana,

zawierają również białko o wysokiej wartości odżywczej. Powinny być obok jajek głównym źródłem
białka dla człowieka.

Mleko zawiera dwa bardzo wartościowe składniki: wartościowe białko i bardzo wartościowy

tłuszcz, ale zawiera także cukier mleczny, tzw. laktozę, występującą w niekorzystnej proporcji do
składników pozostałych, toteż nie powinno być spożywane w większej ilości. Ci, którzy bardzo lubią
mleko, mogą go trochę wypijać, ale nie więcej niż szklankę dziennie i dodawać do niego śmietankę
lub masło.

W mleku kupujemy 90% wody. Należy raczej kupować skoncentrowane produkty mleczne,

które zawierają dużo białka i tłuszczu, a możliwie mało cukru i wody. Należy do nich
wysokoprocentowa, maksymalnie zagęszczona śmietana, a przede wszystkim sery: białe, żółte,
topione, pleśniowe, z mleka krowiego, koziego i owczego. Ale wszystkie one są za chude, wymagają
więc dodatku tłuszczu (śmietany lub masła) albo też przetworzenia na różne potrawy z dodatkiem
jajek, masła lub innego tłuszczu zwierzęcego.

Wbrew utartym poglądom białko mięsa nie jest białkiem najwartościowszym. Wymieniam je

więc na ostatnim miejscu, rozumiejąc przez „mięso" mięśnie zwierząt rzeźnych. Nie nadaje się ono do
budowy i przebudowy wątroby, nerek, mózgu, chrząstek, stawów, tkanki łącznej, naczyń
krwionośnych. Wprawdzie człowiek ma dużo mięśni, ale białka w mięśniach wymieniają się powoli,
więc zapotrzebowanie na białko służące do ich budowy i odbudowy jest niewielkie. Trzeba 180 dni,
by wymieniła się połowa białek mięśni, a tylko 10 dni, by wymieniła się połowa białek wątroby.

Z mięs najlepsze z punktu widzenia wartości odżywczych jest i to, którego skład chemiczny

jest najbardziej zbliżony do składu; ciała ludzkiego. Zgodnie z tym najlepsze dla człowieka jest mięso
wieprzowe.

Mięso nie powinno być zjadane surowe (np. jako tatar), lecz przed spożyciem maksymalnie

przetworzone. Obróbka kulinarna, a więc rozdrabnianie, mielenie, pieczenie, smażenie, gotowanie itd.
to w pewnym sensie „trawienie" poza organizmem. Nie jest rozsądne zmuszanie przewodu
pokarmowego do wykonywania czynności, które z powodzeniem mogą być wykonane poza nim.
Oszczędzi on wtedy energię zużywaną na trawienie i lepiej przyswoi składniki odżywcze zawarte w
pokarmie. Nie należy też jeść mięsa zbyt świeżego. Przed spożyciem powinno być dojrzałe i
nadtrawione. Można je przechowywać przez krótki okres w mleku lub zaprawie octowej, można je
zapeklować albo przetrzymać w zaprawie z jarzyn lub przypraw.

Mięso drobiowe ma niższą wartość odżywczą niż wieprzowina, wołowina czy baranina.

Szczególnie niska jest wartość mięsa brojlerów.

Spożycie ryb w Polsce jest niewielkie. Ryby przestały być tanim źródłem białka. Skład mięsa

ryb odbiega znacznie od składu ciała ludzkiego, a więc i jego przydatność w żywieniu jest mała.
Nawet bardzo tłuste ryby: łosoś, śledź, płoć, karp czy węgorz, mają mniej tłuszczu niż baranina czy
wieprzowina. Ryby jako produkt spożywczy zawierają dużo odpadów i dużo wody. Podobną ilość
białka i tłuszczu możemy kupić znacznie taniej w innych produktach.

5. Węglowodany tak, ale ile?

Węglowodany są to związki chemiczne zawierające jedną trzecią węgla i dwie trzecie wody. W

technice paliwo o takim składzie nie nadaje się nawet do parowozu. 1 g wodoru daje po spaleniu 34,3 kcal, 1 g
węgla 7,87 kcal, alg węglowodanu (glukozy) 3,73 kcal. Niska wartość kaloryczna węglowodanów jest więc
oczywista.

Nie jedząc węglowodanów wcale, człowiek może wytworzyć potrzebną ich ilość z glicerolu i

białka. Aby organizmu nie zmuszać do tego, lepiej jest dostarczać mu niewielką ilość węglowodanów
w pożywieniu.

W jakich produktach można te węglowodany dostarczać? Mogą to być produkty zbożowe,

warzywa, owoce i inne zawierające węglowodany . Jest to w zasadzie dowolne. Liczy się natomiast
ilość węglowodanów, której na dobę nie należy przekraczać. Dla człowieka dorosłego

najkorzystniejszą ilością węglowodanów na dobę jest 50 g, a ściślej 0,8 g na kilogram należnej wagi
ciała. Jeśli będą to węglowodany złożone, tzn. skrobia, granicą dopuszczalną jest 100 g na dobę, a
spożywanie ich powyżej 150 g na dobę staje się szkodliwe dla zdrowia.

Należy pamiętać, że węglowodany stanowią w produktach węglowodanowych tylko pewien

procent. Na przykład: chleb zawiera ich około 53%, a ziemniaki 15%, dlatego, aby wprowadzić do
organizmu 50 g węglowodanów dziennie, można zjeść około 10 dag chleba lub 30 dag ziemniaków,
pod warunkiem że w ciągu dnia nie będziemy już jeść więcej żadnych produktów węglowodanowych.

Podobnie jak białka i tłuszcze, tak i węglowodany, jako pożywienie człowieka, mogą być

lepsze lub gorsze. Lepsze są te zawarte w produktach zbożowych i niesłodkich warzywach niż te z
cukru buraczanego, słodkich owoców i miodu. Węglowodany ze skrobi wchłaniają się wolniej z
przewodu pokarmowego, dzięki czemu nie powodują nagłych, a przez to szkodliwych wahań poziomu
glukozy we krwi. Ponadto ich wartość kaloryczna jest nieco wyższa: 1 g skrobi daje po spaleniu w
organizmie ludzkim 4,12 kcal, 1 g cukru buraczanego 3,91 kcal, alg cukru z owoców (fruktozy) 3,73
kcal.

U kogoś, kto spożywa dużo węglowodanów, organizm musi w 50-90% przekształcać je w

tłuszcze. Po co zmuszać organizm do zamiany węglowodanów na tłuszcze? Przecież proces ten
wymaga dużego zużycia białka, witamin, soli mineralnych i energii oraz budowy całych zestawów
niezbędnych enzymów. Dlatego

*' Patrz tabele 5, 6 i 7 na str. 164 167.

znacznie lepiej i mądrzej jest spożywać tłuszcze gotowe. Z tłuszczów węglowodany powstawać nie
mogą. Z węglowodanów tłuszcze powstają szybko.

6. Chleba naszego powszedniego...

Czy stosując dietę optymalną należy całkowicie zrezygnować z chleba? Czy możliwe jest obyć

się bez niego? Takie pytania często stawiają pacjenci podejmujący dietę optymalną.

Trzeba odpowiedzieć na nie stanowczo tak! Chleb jest produktem węglowodanowym, a tych w

diecie jemy bardzo niewiele. Dieta optymalna nie uwzględnia chleba ani innego pieczywa
powszechnie sprzedawanego w sklepach, a w każdym razie w takiej ilości i w takim zastosowaniu, jak
to się powszechnie dzieje.

Istnieje porzekadło: „bez chleba żyć się nie da". Więc nierzadko zdarza się, że w 4-osobowej

rodzinie zjada się dziennie kilogramowy bochenek chleba. Chleb je się do wszystkich posiłków i do
wszystkiego: ze smarowaniem słodkim (miodem, dżemem), tłustym (masło, smalec), do mleka, do
wędlin, do jajek, nawet do zup i barszczów, kaszanki, do potraw z jarzynami, z kaszą itp. Jest naszym
„chlebem powszednim" i wydaje się niemożliwe obycie się bez niego.

Tymczasem bez chleba nie tylko „da się żyć", ale żyje się znacznie lepiej, zdrowiej i dłużej.

Pieczywo występuje w diecie optymalnej w minimalnych ilościach, np. w postaci bułki tartej
używanej do panierowania kotletów i wysypywania form do pieczenia. Kromka bułki pokrojona w
drobną kostkę i usmażona w głębokim maśle na złoty kolor może być dodatkiem do zup (ale tylko
parę kostek). Można też cienki plasterek bułki (np. krojąc kajzerkę w cienkie poprzeczne kromki)
usmażyć na maśle, potem patelnię odstawić i trochę odczekać, aż kromki wciągną całe stopione
masło. Jedna taka kromka do śniadania raz na jakiś czas jest do przyjęcia jako składnik
węglowodanowy.

Jeśli ktoś w żaden sposób, zwłaszcza w okresie początkowym, nie może obyć się bez chleba,

może sobie sam upiec chlebek ..optymalny". „Książka kucharska"* podaje aż 13 przepisów na
różnego rodzaju chlebki. W rozdziale VII podane są 3 przepisy na podstawowe chlebki optymalne.
Chlebki optymalne są smaczne, miękkie, dają się przechowywać w lodówce owinięte w papier
śniadaniowy i serwetkę. Robi się je stosunkowo szybko, zwłaszcza gdy ubijamy ciasto i pianę
mikserem. 10 dag chleba biszkoptowego (2 cienkie kromki) wnosi do organizmu 10 g węglowodanów
i daje 390 kcal energii. Dla porównania: 10 dag chleba nałęczowskiego wnosi 52 g węglowodanów i
daje tylko 250 kcal.

Rolę chleba mogą też z powodzeniem spełniać placki serowe. Są łatwe do wykonania i trwałe.

Ułożone na talerzu lub tacce, okryte folią i przechowywane w lodówce zachowują trwałość tydzień.
Właściwie zawsze powinny być w domu. Gdy kończy się jedna partia, smażymy następną. Bardzo
smaczne są świeże, zaraz po usmażeniu, ale dobre są też i na zimno, tylko tyle, że stają się sztywne.
Można jeść je z różnymi dodatkami, jak każde pieczywo, można robić z nich drugie śniadania,

kanapki na podróż itp.

Zapamiętajmy więc: chleba ani żadnego innego pieczywa sprzedawanego w sklepach nie jemy!

7. Zupy w diecie optymalnej

Wydaje się pozornie, że zupy nie będą odpowiadały wymogom diety optymalnej, gdyż

przyzwyczajeni jesteśmy, że niezbędnym składnikiem większości zup są ziemniaki i warzywa, a tych
dieta pozwala jeść tylko niewiele.

Tymczasem zupy stanowią istotny element żywienia optymalnego. Mogą one wnosić do

organizmu bardzo dużo wartościowego tłuszczu. Ale są to zupy nieco inne niż zazwyczaj gotowane.
Przede wszystkim podstawą wszystkich naszych zup jest wywar z mięsa lub kości. Mówiliśmy już o
tym, że niezwykle cenny w odżywianiu jest tłuszcz zawarty w szpiku kostnym. Plasuje się on tuż za
tłuszczem zawartym w żółtku. I na dodatek jest bardzo tani.

Patrz odnośnik na str. 25.

Wywar przygotowany według przepisu podanego na str. 145 ma około 9 g tłuszczu na 1 g

białka. Jest nie tylko doskonałym produktem spożywczym dla nas, ale także wprost idealną pożywką
dla bakterii, a więc szybko się psuje. Zwykle gotujemy większą jego ilość, toteż rozlewamy go do
wyparzonych słoików, szczelnie zakręcamy i przechowujemy w lodówce. Po otwarciu słoika całą jego
zawartość należy od razu zużyć. Jedna porcja zupy na osobę powinna wynosić około 200 ml, tj.
niepełną szklankę. Wielkość słoików należy więc dostosować do wielkości rodziny. Na 4-5 osób
rozlewać wywar do słoików litrowych, dla 2 osób do półlitrowych. Wywar można również zamrażać
w specjalnych pojemnikach lub woreczkach foliowych. Na bazie takiego wywaru można szybko i
łatwo przygotowywać różnorodne zupy, barszcze, buliony i rosoły.

Na przykład: do litra wywaru wystarczy dodać 2 łyżki przecieru pomidorowego, 3 łyżki masła

(6 dag), 1,3 szklanki śmietany (30 dag) oraz przyprawy: czosnek, listek laurowy, cebulę, łyżeczkę
vegety, sól i pieprz. Po zagotowaniu uzyskujemy zupę pomidorową.

Jeżeli do litra wywaru dodamy 50 dag posiekanego i uduszonego na maśle (3 dag) szczawiu i 2

szklanki śmietany (50 dag), uzyskujemy zupę szczawiową, którą jemy z jajkami ugotowanymi na
twardo i pokrojonymi w ósemki.

Jeśli do litra wywaru dodamy cebulę (10 dag) i seler (50 dag), które po posiekaniu ugotujemy

na miękko w części wywaru, a następnie przetrzemy lub zmiksujemy i podprawimy 8 żółtkami,
uzyskamy zupę-krem selerową.

Dodanie do litra wywaru 50 dag zielonego groszku, 2 łyżek masła (5 dag), szklanki śmietany i

6 żółtek daje nam zupę z zielonego groszku^.
Jako dodatki do zup służą: jajka na twardo, placki serowe pokrajane w paski jak kluseczki, grzanki z
pokrojonego w kostkę chleba biszkoptowego, lane kluski.

*' W „Książce kucharskiej" jest az 60 przepisów na różnego rodzaju zupy. Większość z nich oparta jest na tłustych wywarach z kości
lub mięsa, a inne na śmietanie lub żółtkach.

Okazuje się więc, że zupa niekoniecznie musi być z ziemniakami ani też gęsta od marchwi,

pietruszki czy buraków. I wcale nie trzeba zjadać jej cały, wypełniony po brzegi talerz.
Zupy wykonane według przepisów zamieszczonych w „Książre kucharskiej" są bardzo smaczne
(wszystkie zostały przez moją żonę wykonane i wypróbowane) i bardzo pożywne.

8. Rzeczywista wartość odżywcza owoców i warzyw

Następnym problemem przy przechodzeniu na dietą optymalną, budzącym najwięcej

kontrowersji, jest drastyczne ograniczenie w diecie owoców i warzyw. Znamienne jest, że o ile
wyłączenie z diety słodyczy, a nawet produktów zbożowych, przyjmowane jest z pewnym
zrozumieniem, to ograniczenie spożycia owoców i warzyw budzi największe protesty. Jak to?
Przecież to samo zdrowie! Tak wszyscy nas przekonują. A witaminy? Przecież owoce i warzywa są
ich podstawowym źródłem!

Takie pytania i stwierdzenia nie mogą dziwić. Od dziecka bowiem przekonuje się nas i poucza,

że są one źródłem witamin, którego nie da się żadnym innym zastąpić. Ale to nie jest prawda. W
rzeczywistości witaminy, sole mineralne i inne składniki występują w nich w ilościach śladowych, tak
małych, że nie mogą mieć większego znaczenia w żywieniu człowieka.
Czym w istocie są owoce i warzywa? 75 do 90% stanowi w nich woda, trochę zawierają
węglowodanów (im słodsze tym więcej) i błonnik.

Woda? O ile tańsza jest ta w postaci czystej. Zawsze możemy się jej napić.

Węglowodany? Potrzebujemy ich bardzo mało. Najlepiej spełniają swą funkcję w organizmie

węglowodany zawarte w skrobi, a więc w m.in. w niesłodkich warzywach: ziemniakach czy fasoli
szparagowej. Natomiast o wiele gorsze są te zawarte w słodkich owocach. Cukier zawarty w
winogronach, cytrusach, jabłkach, gruszkach itp., a także w miodzie nazywany jest fruktozą. Dlaczego
w zasadzie nie powinien być spożywany?

Węglowodany zawarte w skrobi są wolno trawione i w postaci glukozy wolno przekazywane

do krwi, zwłaszcza w obecności tłuszczów. Przy ich wchłanianiu w jelitach istnieje mechanizm
ograniczający szybkość przekazywania glukozy do krwi. Dzięki temu nie ma dużego wzrostu glukozy
we krwi tuż po posiłku i nagłego jej spadku między posiłkami. Przy przechodzeniu fruktozy do krwi
takiego mechanizmu nie ma. Cukier z owoców wchłania się szybko i łatwo. Toteż spożycie fruktozy
powoduje szybki wzrost poziomu cukru we krwi, a to z kolei powoduje szybkie wydzielanie przez
trzustkę dużej ilości insuliny. Wydziela się jej zawsze więcej niż jest potrzebne, co z kolei powoduje
niedobór cukru we krwi (tzw. hipoglikemię), a to już jest szkodliwe, a nawet może być groźne dla
zdrowia.

Trzeba przy tym pamiętać, że owoce i warzywa zawierają bardzo mało węglowodanów. Aby

wnieść do organizmu 50 g węglowodanów, trzeba zjeść np. około 3 kg cytryn, 2,6 kg ogórków
kiszonych, 2,3 kg szpinaku. Jakąż więc ogromną masę!

Błonnik? Jest to włókno niestrawne dla człowieka. Błonnik trawią tylko zwierzęta trawożerne,

przeżuwające, jedzące siano i słomę, ale one mają specjalnie przystosowany do tego żołądek i cały
system pokarmowy. Człowiek nie! Człowiek tak jak go zjada, tak wydala. Co z tego ma? Dużo kału i
osłabienie ustroju.
Ponadto węglowodany z owoców są drogie. Znacznie tańsze i lepsze są węglowodany z ziemniaków i
produktów zbożowych.

Wiedząc, że owoce i warzywa to głównie woda i błonnik, nie należy więc kupować drogich

nowalijek i bardzo drogich owoców importowanych czy konserw owocowych, np. ananasów,
brzoskwiń czy mandarynek w puszkach, które są przeważnie jeszcze dosładzane cukrem.

Człowiekowi się wmawia, że powinien jadać dużo warzyw 1 i owoców. A tymczasem

doświadczenie uczy, że im więcej ich zjada, tym jest słabszy, tym częściej choruje. Moi pacjenci
podejmujący leczenie dietą optymalną bardzo często wywodzą się z grupy jaroszów. Często żywili się
przez długi czas prawie wyłącznie owocami i warzywami, bo jak twierdzili chcieli zeszczupleć,
chcieli być silni i zdrowi. I mimo długotrwałego stosowania takiego żywienia trafiali do mnie
otyli i chorzy, cholesterolem często ponad 400 mg%. Taka jest prawda. A po dwóch tygodniach
żywienia w oparciu o „wyklęty" z diety tłuszcz stracili 3, 4, a nawet i 6 kilogramów nadwagi,
zaczynali sprawniej się poruszać, a dolegliwości ustępowały w szybkim tempie.

Współcześni ludzie w wielu krajach nawet bardzo bogatych, np. w Stanach Zjednoczonych,

spożywają dużo warzyw, soków, owoców i sztucznie produkowanych witamin, a bardzo często są
utyli, chorują masowo na choroby cywilizacyjne i inne. Ludzie, którzy zaczynają się odżywiać w
sposób optymalny, szybko stają ^lę szczupli i nie chorują. To jest sprawdzony fakt.

Wszystkie witaminy odkryto właśnie dlatego, że wśród ludzi odżywiających się głównie

pokarmem roślinnym występowały objawy niedoboru pewnych witamin. Okazuje się, że produkty
zalecane w diecie optymalnej (żółtka, masło, wątroba) zawierają wystarczającą dla człowieka ilość
witamin, w tym również witaminy C, przypisanej wyłącznie do owoców i warzyw. W produktach
zwierzęcych występują one w postaci bardzo łatwo przyswajalnej przez organizm. Badania wykazały,
że mięso i ryby podane w wystarczającej ilości leczą szkorbut spowodowany li rakiem witaminy C.
Porcja wątróbki raz na tydzień lub 10 dni zaopatruje nas lepiej w cały kompleks witamin niż
kilogramy warzyw i owoców. I nie trzeba wtedy łykać witamin w tabletkach przepisywanych nam
przez lekarzy przy każdej okazji, rutynowo.

Wiele osób ma ogródki i działki warzywno-owocowe i trudno im pogodzić się z myślą, że

miałyby zaprzestać ich uprawy. Po przejściu na dietę optymalną udział w żywieniu plonów z ogródka
znacznie się zmniejszy, ale to nie znaczy, że w ogóle nie wolno ich spożywać, a działkę lub ogródek
należy zasiać trawą. Ich wykorzystanie w żywieniu optymalnym wcale nie jest takie małe. Możemy
uprawiać w ogrodzie wszystkie niemal warzywa i ziemniaki, a z owoców najlepiej owoce jagodowe:
truskawki, maliny, poziomki, porzeczki, jeżynę bezkolcową itp. Dobrze też zasadzić słoneczniki. Z
drzew najlepiej sadzić leszczynę lub orzechy włoskie.

Z plonów ogródkowych można, a nawet należy przygotować sobie na zimę trochę przetworów.

Przede wszystkim mogą to być kiszonki: ogórki i kapusta kiszone w słoikach.

Z przetworów owocowych najmniej pracochłonne jest przygotowanie pulpy owocowej

(najlepiej z owoców jagodowych) lub warzywnej (np. z pomidorów). Robi się ją bardzo prosto: owoce
trzeba rozgotować „na zupę" i wrzące rozlać do czystych, wyparzonych słoików, napełniając je po
brzegi. Pokrywkę słoika przetrzeć od środka spirytusem i mocno zakręcić.

W zimie pulpę zalewa się wodą, zagotowuje, odstawia do wystudzenia i odlewa. Masę

owocową wyrzuca się, a kompot po odpowiednim rozcieńczeniu pije np. po obiedzie. Ale nie trzeba
go słodzić!

Można też z pulpy przygotować marmoladę owocową według przepisu podanego na str. 137.

Łyżeczkę takiej marmolady można położyć na omlet albo posmarować nią placek serowy. Można
używać jej też do dekoracji deserów, np. bitej śmietanki.

W ten sposób można konserwować różne owoce, a także pomidory. Jest to sposób najmniej

pracochłonny, pozwala przetwarzać warzywa i owoce stopniowo, w miarę ich dojrzewania. Wszystkie
przetwory należy robić bez cukru, a więc ich trwałość po otwarciu słoika jest zmniejszona. Lepiej
więc nakładać je do małych słoików, pamiętając, że po ich otwarciu trzeba zużyć je stosunkowo
szybko, a jemy owoców niewiele.

A więc przetwory warzywne i owocowe robić można, a nawet trzeba, ale ich ilość powinna

być ograniczona do faktycznych, zgodnych z dietą potrzeb. Można zrobić po kilka słoików każdego
rodzaju przetworu (zależnie od wielkości rodziny), ale nie robić ich w dziesiątki, bo tyle z pewnością
nie zjemy.

Jeśli dysponujemy zamrażarką, trochę owoców (malin, truskawek, poziomek) i warzyw

(fasolki szparagowej, zielonego groszku) można zamrozić w torebkach foliowych. Po wyjęciu i
powolnym rozmrożeniu mają wszystkie cechy owoców świeżych. Owoce jagodowe można używać
(po kilka sztuk) do dekoracji tłustych deserów, np. kremów, musów, bitej śmietanki itp.
Można też zrobić z działkowych owoców parę butelek owocowego wytrawnego wina, które przyda się
przy okazji różnych spotkań towarzyskich. Przepis na samodzielne wykonanie wina znajduje się na
końcu książki.

9. Picie i napoje

Przy stosowaniu diety optymalnej nie ogranicza się ilości spożywanych napojów, byle nie były

one słodkie. A więc pić można tyle, ile się chce i wtedy, kiedy się chce. Można pić herbatę, kawę
naturalną i zbożową, ale bez cukru, wodę z niesłodzonym sokiem owocowym (2-3 łyżki soku na
szklankę wody), wszystkie wody mineralne i stołowe.

Natomiast wykluczone są z diety wszystkie słodzone napoje sprzedawane w handlu.

Zastanówmy się, czym jest ten owocowy napój, do którego kupowania namawiają nas reklamy
telewizyjne i radiowe. To woda, którą producent uzyskuje z odwiertu bezpłatnie lub ponosząc
minimalne koszty, z dodatkiem cukru i odrobiny substancji naturalnych lub sztucznych, które mają
nadać napojowi efektowny kolor, smak i zapach. Ile ten dodatek kosztuje przy masowej produkcji w
przeliczeniu na jedną butelkę? Trudno podać ściśle, bo żaden producent tego nie ujawni, ale na logikę
jest to koszt mikroskopijnie mały. Żaden składnik tego napoju nie ma wartości odżywczych, a
niekiedy jest wręcz szkodliwy. Za 1,5-litrową butelkę takiego napoju płacimy w przybliżeniu od 2 do
3,5 złotego. Nietrudno wyobrazić sobie, lak monstrualne zyski osiągają producenci. Nic dziwnego, że
stać ich na kosztowną reklamę, na fundowanie różnych nagród i wycieczek w teleturniejach, które
promują ich produkcję.

Mleko można spożywać w ograniczonych ilościach. Kupowane w sklepie zawiera bardzo mało

tłuszczu, nie więcej niż 3,2%, mniej więcej tyle samo białka i przeciętnie 4,7 % cukru mlecznego, tzw.
laktozy. Toteż jeśli bardzo lubimy mleko, trzeba je mieszać pół na pół ze słodką 30-procentową
śmietanką i mimo to nie pić go za wiele. A najlepiej napić się albo wody, albo słodkiej śmietanki, ale
nie można traktować jej jako napoju gaszącego pragnienie, bo wnosi ona do organizmu dużą ilość
tłuszczu 15 g na 1 g białka. Może być więc traktowana jako wysoko tłuszczowa, sycąca potrawa.

Jeśli pijemy kawę lub kakao z mlekiem w żadnym razie nie słodzimy ich, a mleko

„dotłuszczamy" śmietanką. Wskazane jest też dodawanie do nich śmietanki ubitej na krem.

Od czasu do czasu można wypić szklankę piwa, kieliszek koniaku lub wódki. Nie jest to

przestępstwem wobec diety. Alkohol wchodzi w skład błon komórkowych w ciele człowieka i
organizm musi go wytwarzać z innych produktów. Ale potrzebne ilości alkoholu są bardzo niewielkie.
Można więc wypijać do 20 g alkoholu na dobę, a nie 250 g w czasie jednego posiłku. Najlepiej napić
się kieliszek alkoholu po posiłku, wieczorem, po zachodzie słońca. Rozszerza naczynia, lekko
relaksuje.

Możemy też od czasu do czasu wypić kieliszek wytrawnego wina. Wina owocowe znajdujące

się w handlu są przeważnie słodkie, a gronowe, wytrawne, są drogie. Wino nie ma istotnych walorów
odżywczych, ale spotkania towarzyskie i uroczystości rodzinne wymagają czasem nakazanego
tradycją kieliszka jakiegoś alkoholu. Lepiej niech będzie to wytrawne wino niż słodki likier.

Wino można zrobić samemu, zwłaszcza gdy mamy owoce z własnego ogrodu lub działki.

Najlepsze są porzeczki, ale można też dodać do nich inne owoce: maliny, jeżyny, wiśnie, czarny bez.

Przed przystąpieniem do nastawiania wina trzeba mieć szklany balon, dopasowany do niego

korek z fermentką, opakowanie winnych drożdży (można je dostać w sklepach spożywczych), 2 kg
cukru, no i owoce. Sposób wykonania podany jest na str. 146.

Przy żywieniu optymalnym nie można wpaść w alkoholizm, bo z czasem napoje alkoholowe

przestają nam smakować. Przyczyną nadmiernego picia alkoholu jest określony, zły rodzaj diety.
Najczęściej alkoholikami zostają ludzie na diecie roślinnej, najbiedniejsi, umysłowo niesprawni.
Żywienie optymalne jest leczeniem przyczynowym także w chorobie alkoholowej. Organizm
człowieka odżywiającego się w sposób najlepszy nie toleruje alkoholu w większych dawkach. Poza
tym wówczas człowiek ma zdrowy rozum, jest zadowolony z życia, nie trapią go strachy i lęki, ma
dużą odporność psychiczną, umie bez alkoholu rozwiązywać swoje problemy życiowe, nie musi topić
w alkoholu trosk i kłopotów dnia powszedniego ani poprawiać sobie w ten sposób nastroju. Ma też
właściwą odporność psychiczną i umysłową, by oprzeć się namowom do picia i uniezależnić od presji
i opinii otoczenia.

10. Słodzić? Nie słodzić?

Żywienie optymalne wyklucza spożywanie produktów i napojów słodzonych. Większość ludzi

nie odczuwa wielkiego dyskomfortu smakowego po usunięciu z diety cukru i produktów słodkich. A
po paru tygodniach pokarmy słodkie zaczynają odczuwać lako niesmaczne. Jeśli przyzwyczaimy się
np. pić herbatę bez cukru, to gdy spróbujemy słodkiej, okaże się nie do wypicia.
Ale są też i tacy, którym w pierwszym okresie po przejściu na dietę trudno jest obyć się bez cukru do
herbaty czy kawy. Ci często sięgają po zastępcze środki słodzące, tzw. słodziki. Są to substancje dla
człowieka szkodliwe! Nie należy ich używać! Jeśli ktoś koniecznie musi posłodzić kawę czy herbatę,
to już lepiej niech posłodzi ją, wsypując do szklanki pół łyżeczki cukru, którą uwzględni w dobowej
ilości węglowodanów, a nie używa sztucznych słodzików. Słodziki noszą nazwę chemiczną aspartam.
Składa się on z trzech trujących związków chemicznych. Są to: kwas asparginowy, metanol i
fenyloalanina.
U osób stosujących słodziki i spożywających inne produkty, do których są one dodawane,
zaobserwowano wiele szkodliwych objawów i dolegliwości oraz częstsze niż przeciętnie
zachorowania na groźne choroby, takie jak: nowotwory mózgu, stwardnienie rozsiane, epilepsja,
choroby Parkinsona i Alzheimera, zaniki pamięci, cukrzyca.

Przy spożywaniu dużych ilości produktów zawierających aspartam dawka trucizny kumuluje

się i nawet może być groźna dla życia. A jest on dodawany do wielu produktów: do jogurtów,
rozpuszczalnej kawy i herbaty, niektórych leków i napojów mlecznych, multiwitamin, galaretek
owocowych, gumy do żucia (także tej bez cukru), miętowych odświeżaczy oddechu. Dodawany jest
też do płatków śniadaniowych, cukierków, soków owocowych, wyrobów piekarniczych, polew i
lukrów w proszku.

O szkodliwości aspartamu napisano wiele, a jednak nadal jest on stosowany w produkcji

artykułów spożywczych. Producenci aspartamu zarabiają dużo i niełatwo zrezygnują ze swoich
zysków. Co ich obchodzi zdrowie ludzi? Polemizują z ustaleniami
nauki i wygrywają. Obecnie nietrudno udowodnić wszystko, co jest korzystne dla producentów.

Zagrożenie aspartamem dla osób stosujących żywienie optymalne jest niewielkie, bowiem na

ogół nie używają go, bo nie lubią rzeczy słodkich, a niewielką jego ilość łatwiej usuwają z organizmu,
są bowiem bardziej odporni na wszelkie trucizny chemiczne niż ludzie stosujący inne modele

żywienia. Również produktów, do których aspartam jest używany, spożywają niewiele. Powinni się
jednak ich wystrzegać.

Trzeba być zupełnie bez wyobraźni, żeby mniemać, że substancje chemiczne sztucznie

wytworzone przez człowieka i dodawane w mniejszych lub większych ilościach do naturalnych
produktów żywnościowych, aby sztucznie zwiększyć ich trwałość, uatrakcyjnić smak, zapach, kolor
itp., nie szkodzą człowiekowi, mimo że zostały dopuszczone do użytku przez różne „uczone"
instytuty. Nawet witaminy wytworzone sztucznie lub wyekstrahowane z produktów naturalnych, jeśli
przyjmowane są w ilościach nie dostosowanych do rzeczywistych potrzeb organizmu, szkodzą. Na
przykład witamina C może szkodzić na wiele sposobów, w tym może przyspieszać postępy
miażdżycy. A jakże często lekarze zapisują nam witaminy bez większego zastanowienia, przy każdym
niemal zaziębieniu, osłabieniu czy złym samopoczuciu. I wtedy mogą one zrobić więcej złego niż
dobrego.

Przy żywieniu optymalnym nie spożywa się żadnych sztucznych dodatków i nie należy na

własną rękę ich stosować.

A więc na pytanie: czy słodzić napoje czy nie? odpowiadam: nie słodzić!! A zwłaszcza nie

słodzić aspartamem ani żadnym innym sztucznym słodzikiem, w tym sacharyną.

11. Zestawienie produktów pod kątem ich przydatności w diecie optymalnej

Podsumowując informacje zawarte w tym rozdziale, spożywane produkty można z punktu

widzenia żywienia optymalnego podzielić na trzy grupy: zalecane, dopuszczone do spożycia w niezbyt
wielkich ilościach i w zasadzie niejadalne dla nas.

Produkty

zalecane

to:

1) tłuszcze zwierzęce smalec, słonina, boczek, sadło, szpik kostny, masło, smalec gęsi;
2) jajka kurze;
3) wszystkie rodzaje serów im tłustsze tym lepsze;
4) śmietana im więcej zawiera tłuszczu tym lepsza;
5) każde mięso, najlepiej wieprzowe, tłuste;
6) podroby;
7) galarety podrobowe i mięsne;
8) tłuste wywary i rosoły;
9) wszystkie wędliny, byle niezbyt chude, najlepiej podrobowe (salcesony, pasztetowe, pasztety,
kaszanka);
10) drób, najlepiej tłusty, tuczone gęsi i kurczaki;
11)ryby tłuste smażone na smalcu i konserwy rybne w oleju.

Produkty

dopuszczone

do spożycia, jednak w niewielkich ilociach, gdyż są mniej wartościowe niż

wymienione wyżej, to:
1) tłuszcze roślinne margaryna, oliwa, olej słonecznikowy;
2) mleko jak najtłustsze lub wymieszane pół na pół z 30procentową słodką śmietanką;
3) warzywa o możliwie małej zawartości węglowodanów przyrządzane z dodatkiem tłuszczu
(fasolka szparagowa polana masłem, pieczarki duszone w maśle);
4) ziemniaki (1 ziemniak średniej wielkości na osobę dziennie z tłuszczem lub w postaci frytek);
5) owoce jagodowe mało słodkie (porzeczki, maliny, jeżyny, agrest, poziomki, truskawki) najlepiej
spożywane z bitą śmietanką lub jako składnik tłustych deserów;
6) orzechy, migdały, wiórki kokosowe, ziarno słonecznika;
7) kawa, herbata, majonez, wszelkie przyprawy i dodatki smakowe, byle niesłodkie i nie zawierające

w swoim składzie mąki zbożowej i ziemniaczanej.

Produkty

niejadalne

dla nas to:

1) cukier i wszelkie słodycze;
2) miód;
3) przetwory owocowe słodzone: dżemy, kompoty, powidła;
4) ryż i kasze;

5) chleb i wszelkie inne pieczywo;
6) wszelkie potrawy mączne: ciasta, kluski, placki przyrządzane w sposób tradycyjny, przyrządzane
zgodnie z przepisami optymalnymi są dopuszczalne w diecie;
7) warzywa i owoce poza wymienionymi w poprzednim ze stawieniu, im słodsze tym gorsze;
8) mąka ziemniaczana i zbożowa (poza wyjątkami, gdy stosowana jest w niewielkich ilościach w
przepisach optymalnych), a także budynie, kisiele i inne koncentraty spożywcze z mąką;
9) ziarno grochu i fasoli;
10) wszelkie płyny i napoje słodzone, nawet lekko, w tym mleko beztłuszczowe, odciągane;
11) wszelkie produkty pochodzenia roślinnego zawierające cukier, a więc słodkie;
12)sól od momentu, gdy potrawy solone przestaną nam smakować.

III. EKONOMIKA DIETY OPTYMALNEJ

Omawiając poprzednio (na str. 22) zalety diety optymalnej uznałem, że jest to dieta tania i

prosta w stosowaniu. Aby mogła ona laka być, trzeba przemyśleć, kiedy i jakie oszczędności można
robić przy optymalnym żywieniu rodziny.

1. Jak robić zakupy?

Aby dobrze jeść, tanio kupując, trzeba nauczyć się składu i hemicznego produktów

spożywczych (z tabel zamieszczonych na końcu) i kupować te, w których jest najwięcej tłuszczu i
trochę białka. Nie wolno oszczędzać na jedzeniu! Własnego organizmu oszukać się nie da. A żyjemy
tylko raz. Oszczędzanie w żywieniu optymalnym to wybieranie z produktów o równej wartości
odżywczej tych, które są najtańsze.

Jako podstawę wyżywienia człowiek potrzebuje na dobę około 50 g białka i 150-200 g

tłuszczu. Za to białko i tłuszcz zapłacić można mało, a można też wydać na nie dużo więcej pieniędzy,
choć będzie to to samo białko i ten sam tłuszcz. Chodzi o to, by spożywać dobre białka i dobre
tłuszcze w produktach najtańszych.

Nigdy nie należy kierować się ładnym opakowaniem czy barwną etykietą, lub tym, że dany

produkt jest silnie promowany lub reklamowany. Kryterium zakupu powinny stanowić jedynie: skład
produktu i jego świeżość.

Na wielu opakowaniach i etykietach podana jest zawartość tłuszczu i białka w produkcie.

Trzeba to sprawdzać i wybierać produkty najtłuściejsze. Jest np. na rynku wiele rodzajów masła; mają
tłuszczu: 82,5% (ekstra), 67,5% (stołowe) itd., a ponadto są różne mieszanki masła z olejem i
margaryną pod różnymi atrakcyjnymi nazwami. Różnice w cenie są niewielkie, a różnice
w wartości odżywczej ogromne. To samo dotyczy serów, śmietany i innych produktów mlecznych.
Zawsze wybierajmy te najtłuściejsze.

Należy też kupować te produkty, w których składniki odżywcze są najbardziej

skoncentrowane. Wtedy są one najtańsze. Oto przykład, jak rośnie cena tłuszczu mlecznego w miarą
rozcieńczania go w produkcie:

1 kg masła ekstra kosztuje w sklepie 8,00 zł. Zawiera on 82,5% tłuszczu, czyli za 1 kg tłuszczu

mlecznego w maśle ekstra zapłacimy 9,70 zł. Masło stołowe zawiera tylko 67,5% tłuszczu) a jego
kilogram kosztuje 7,50 zł. Jeden kilogram tego samego tłuszczu mlecznego będzie zatem kosztował w
nim drożej, bo 11 zł. Litr śmietany 30-procentowej kosztuje 8,00 zł. 1 kg tłuszczu mlecznego
kupowany w śmietanie będzie nas kosztował już 26,60 zł. Litr śmietanki tzw. kawowej, 9-
procentowej, kosztuj około 4 zł. Za 1 kg tłuszczu mlecznego ze śmietanki kawowe trzeba więc
zapłacić aż 44,40 zł. Tak więc za ten sam kilogram tłuszczu mlecznego możemy zapłacić 9,70 zł, jeśli
kupujemy g< w maśle ekstra i aż 44,40 zł w śmietance kawowej.

A oto inne przykłady:

1 kg karpia kosztuje około 11 zł. W 1 kg karpia jest 490 kcal 77 g białka i 28 g tłuszczu.

Razem 97 g. Pozostałe 903 g to od-S pady i woda. 1 kg wiórków kokosowych kosztuje, podobnie jaki
karp, około 11 zł, ale zawiera 6280 kcal. W 1 kg wiórków mamy! 66 g białka i 620 g tłuszczu,
wprawdzie roślinnego, ale przecież! cenniejszego w żywieniu niż odpady, a odpadów pozostaje zatem|
314 g.

1 kg szpiku kostnego wołowego ma aż 8220 kcal. W 1 kg szpiku jest 32 g białka i 900 g

najlepszego tłuszczu. Kilogram kości szpikowych kosztuje 40 groszy. 1 kg szpiku można uzyskać z 7-

8 kg kości, czyli za 3,20 zł. Na odpady przypada tylko 68 g.
Jednym z lepszych tłuszczów dla człowieka jest łój wołowy zwłaszcza jasny, kruchy, z młodych
opasów. Doskonale nadaje; się do smażenia frytek i placków serowych. W sklepach 1 kg łoju

** Ceny podano według cen obowiązujących w jednym z supermarketów w Wa szawie, w styczniu 1999 r.

kosztuje 50 groszy, a na targu bywa, że dostaje się go za darmo. 100 gramów łoju topionego zawiera
940 kcal, jest więc obok malcu gęsiego najbardziej kalorycznym tłuszczem. Osobom żywiącym się
optymalnie bardzo smakuje. Dostarczona w łoju energia potrzebna człowiekowi na całą dobę kosztuje
mniej niż 10 groszy.

W ten sposób należy liczyć cenę białka i tłuszczu także w innych produktach spożywczych.

Okaże się, że można wydawać połowę mniej pieniędzy na jedzenie niż wydajemy przy żywieniu
tradycyjnym, kupując tyle samo, a może i więcej najcenniejszych składników odżywczych.

Mięsa najdroższe to te najchudsze: polędwica, szynka, schab środkowy, wołowina bez kości i

mięso z cielęcego udźca. My wybieramy tańsze, a bardziej dla nas cenne: golonkę (4,90 zł za I kg),
głowiznę (1,50 zł), nóżki (1,90 zł), żeberka (6,00 zł), boczek (6,40 zł), tłustą łopatkę wieprzową (7,00
zł), a także podroby, które też są stosunkowo tanie. Produkty tanie i chude, np. nóżki czy podroby,
trzeba uzupełniać produktami tanimi i tłustymi, takimi jak: słonina, sadło, smalec, podgardle czy łój
wołowy.

Nie kupujmy najdroższych wędlin, tych najchudszych, zwłaszcza w plasterkach, na tackach,

aby nie płacić za wymyślne, kosztowne opakowanie, które wliczane jest w cenę produktu, a przez nas
natychmiast wyrzucane, zaśmiecając środowisko.

Oceńmy, czy taniej jest kupić smalec w kostkach, czy kupić większą ilość słoniny lub sadła,

stopić je, rozlać do słoików i mieć na dłuższy czas. Ile też zaoszczędzimy, robiąc domowe wędliny:
salceson z głowizny, kaszankę z podrobów, pieczony boczek czy karkówkę. Z czasem robienie ich w
domu okaże się niezbędne nie tylko z uwagi na oszczędności, ale też i dlatego, że gotowe wędliny
stają się dla nas za słone, niesmaczne.

Jajka należy kupować małe. Różnica w wielkości żółtka w jajkach różnej wielkości jest

niewielka. W jajkach dużych jest tylko więcej białka, a jego przydatność w żywieniu optymalnym jest
mniejsza. Skład chemiczny żółtka bez względu na wielkość jajka jest taki sam. Nawet z
najmniejszego jajka wylęgnie się cały, kompletny kurczak. A różnica w cenie między jajkami małymi
(22 grosze za sztukę) a dużymi (nawet 37 groszy) jest wcale znacząca, zważywszy że jajek zjadamy
dużo. Pamiętajmy, że kupując jajka w pojemniku płacimy też za niepotrzebny nam pojemnik.

Najtrudniej jest nam robić zakupy na początku, gdy musimy się przestawić na inny asortyment

produktów, zgodnie z zasadą, że kupujemy głównie tłuszcz i białko, i w czasie zakupu oceniać ich
jakość i skład. Z czasem przywykamy do zmian w doborze produktów żywnościowych i zakupy
robimy szybko i bez wiekszego zastanawiania się, zwłaszcza że asortyment kupowanych produktów
bardzo się zawęża.

Łączenie się w bractwa optymalnych może przynieść dalszej oszczędności przy wspólnym

zaopatrywaniu się w dobre i tanie produkty spożywcze. Jedna osoba może np. dla wszystkich!
członków bractwa piec systematycznie chleb optymalny. Ktoś inny może mieć możliwość kupowania
dla wszystkich wiejskich jajek wprost z gospodarstwa. Są wtedy znacznie tańsze i wartościowsze od
jajek fermowych. We wsiach i małych miastach można wspólnie kupić świniaka i mieć mięso o
połowę tańsze, a nawet robić dla całej grupy wędliny mało solone, gdyż te nabywane w sklepach są za
słone, niesmaczne i konserwowane chemicznymi środkami szkodliwymi dla zdrowia.

Istnieje jeszcze wiele innych dziedzin, w których członkowie bractwa mogą sobie pomagać i

ułatwiać nawzajem zakupy dobrych produktów po najniższych cenach.

2. Kuchnia optymalna kuchnia oszczędna

Dieta optymalna daje nie tylko oszczędność pieniędzy, ale tak-j że oszczędność czasu i pracy.

Jedząc mniej, mniej musimy przygotowywać pokarmów objętościowo. Zasady tej diety i określone! w
niej proporcje przewidują, że na co dzień zmniejsza się rozmaitość pokarmów, a przygotowanie
potraw najczęściej spożywanych (np. z jajek) trwa krótko i jest mało pracochłonne.

Niektóre potrawy i półprodukty można przygotować w większej ilości i zużywać przez dłuższy

czas, np. wywar do zup, pieczone mięso, galarety, chleb optymalny, placki. Oszczędza to i czas i opał.
Ale należy pamiętać o właściwym ich przechowywaniu. Niektóre przechowywać trzeba w świeżo
wymytych i wypażonych słoikach szczelnie zamknięte lub w czystych torebkach foliowych, inne

owinięte w folię metalową, a np. chleb owinięty w papier śniadaniowy i ściereczkę. Można je też
zamrażać, ale po i odmrożeniu trzeba natychmiast zużyć, dlatego zamrażać je w porcjach do
jednorazowego spożycia.

Potrawy optymalne i surowce do ich przyrządzania (wywary, śmietanka, żółtka, zwłaszcza

surowe, mięso itd.) są ze względu na wysoką wartość biologiczną doskonałą pożywką dla różnego
rodzaju bakterii, innymi słowy bardzo szybko psują się. Dlatego w kuchni i podczas prac kulinarnych
wymagana jest idealna czystość i higiena, a w czasie przechowywania temperatura od -4 do 4°C, co
znaczy, że trzeba przetrzymywać je w lodówce.

Ze względu na dużą wartość odżywczą używanych przez nas produktów spożywczych nic w

naszej kuchni nie powinno się marnować. Ilość przygotowywanych potraw dostosowywać do tego, ile
ich zjadamy, by nic nie wyrzucać. A jeśli już tak się zdarzy, że zostaną jakieś resztki, lepiej dać je
ptakom lub zwierzętom, a nie wyrzucać do śmieci.

Wyjmowane z mięsa kości zamrażać, a gdy zbierze się ich wystarczająco dużo, zrobić z nich

wywar do zup. Skórki zdejmowane z boczku i słoniny zwinąć, włożyć do torebki foliowej i zamrozić.
Dodać do galarety z nóżek lub do salcesonu. Ugotowane miękko i posiekane można też dodać do
bigosu, gotowanej kapusty, kaszanki. Pozostające nam białka od żółtek też zamrażać. (idy zbierze się
ich więcej można zrobić z nich chleb białkowy (przepis na końcu książki) lub placuszki-kokosanki: 17
białek ubitych na sztywną pianę wymieszać z 10 dag wiórków kokosowych i smażyć na smalcu.
Można jeść gorące lub zimne. Mają idealny skład B:T jak 1:2,75. Białka można też dodawać do
tłustych mięs mielonych i pasztetów.

Przy pracy w kuchni używać sprzęt, który ją przyspieszy i ułaiwi. Szybkowar skraca o połowę

czas gotowania kości, nóżek itp., zmniejszając tym samym zużycie opału. Mikser oszczędza pracę, 1)
0 pozwala szybko ubić śmietankę, pianę z białek, wyrobić ciasto, zmieszać różne składniki. Potrzebne
też są: maszynka do mielenia mięsa (dobrze, gdy może być elektryczna), żeliwna brytfanna z pokrywą
do pieczenia mięsa, szczelna blaszka do ciasta, ostre noże, różne pojemniki do przechowywania i
zamrażania, miski i inne naczynia ze stali nierdzewnej i kamionki łatwe do mycia, a nie tłukące się.

W pierwszym okresie może być uciążliwe odmierzanie i od ważanie produktów. Bez tego się

jednak nie obejdzie. Jeśli chcemy wykonać potrawę zgodnie z przepisem, nie można brać do niej
składników „na oko". Trzeba stopniowo zapamiętywać, jakiej np. wielkości ziemniak waży 10 dag, ile
dekagramów masła czy smalcu wchodzi na czubatą łyżkę, ile jest na talerzu zupy, gdy wlejemy jej 200
ml. Po prostu nauczyć się tego i z czasem mozolne odważanie i odmierzanie stanie się niepotrzebne,
zwłaszcza że niewielkie, gramowe odchylenia nie mają istotnego znaczenia, jeśli potrawę przyrządza
się dla jednej rodziny, a więc w niewielkich ilościach.

Niektórych przeraża konieczność wyliczania proporcji w potrawach. Wydaje się to bardzo

trudne. Nie jest trudne, ale niestety trzeba się tego nauczyć, posługując się tabelami wartości
produktów.

Pamiętajmy, że w żywieniu ograniczamy głównie białko i węglowodany, by utrzymać między

nimi proporcję 1:0,5, natomiast tłuszczu może być więcej. Potrawa tłusta jest bardzo sycąca. Jeśli
tłuszczu będzie w niej więcej niż 3 g na 1 g białka, trawy po prostu zjemy mniej, bo szybciej nas
nasyci.

Jeśli zapamiętanie składu produktów, a zwłaszcza zawartości w nich tłuszczu, sprawia

kłopoty, można z tabel wypisać sobie tej które najczęściej pojawiają się w naszej kuchni, a obok nich
wpisać, jaki procent stanowi w nich tłuszcz. Tabelę można powiesić w kuchni na ścianie i zerkać do
niej w razie potrzeby. Tabela tal została wydrukowana w "Książce kucharskiej" z przeznaczeniem do
wycięcia.

Dużą pomoc w pierwszym okresie mogą stanowić gotowe dzienne jadłospisy, przeliczone i

zbilansowane. W tej książce, w rozdziale VII, podano ich przykładowo 7, na pierwszy tydzień
żywienia. Jeśli zastosujemy się do nich, wszelkie liczenie mamy z głowy. Ponieważ zbilansowany jest
osobno każdy posiłek! można propozycje z jadłospisu stosować dowolnie, np. śniadanie z dnia
pierwszego, obiad z dnia piątego, a kolację z siódmego. Dodając dane z ramek, bez trudu obliczamy
dawkę dzienną białka, tłuszczu i węglowodanów, a tym samym możemy szybko wyliczyć, czy
proporcje B:T:W będą prawidłowe w całym, planowanym przez nas żywieniu dziennym.
Podane w jadłospisie ilości potraw przewidziane są dla ludzi dużych i ciężkich, szczególnie w
początkowym okresie stosowania diety. Niżsi i lżejsi powinni tych potraw zjadać mniej. Po
przebudowie organizmu i dostosowaniu go do nowych, najbardziej korzystnych warunków,

zapotrzebowanie na białko spada i zwykle spożywa się 2 posiłki na dobę. Zapotrzebowanie na energię
również znacznie się zmniejsza, dlatego ilość pożywienia liczona w kaloriach może być o 40-50%
mniejsza niż na początku żywienia optymalnego.

IV.KORZYŚCI Z DIETY OPTYMALNEJ DLA LUDZI ZDROWYCH

1. List od pacjentki

Pomyślałem, że zamiast opisywać Czytelnikom wszystkie korzyści i dobrodziejstwa, jakich

może doznać człowiek zdrowy po przejściu na dietę optymalną, przytoczę list p. Joanny D. z Kielc, w
którym opisała szczegółowo zmiany na lepsze, jakie zaobserwowała u siebie po 8 miesiącach
optymalnego jedzenia. List ten ma następującą treść:
Szanowny Panie Doktorze!
Mam 33 lata, mieszkam w Kielcach, pracuję jako księgowa w prywatnej firmie.
O Pana diecie dowiedziałam się od mojej ciotki, która była Pana pacjentką dwa lata temu i dzięki
diecie wyleczyła się całkowicie z cukrzycy, na którą chorowała od lat. Bardzo namawiała mnie, bym
zaczęła tak jeść, jak Pan zaleca, ale nie miałam zbytniej ochoty, bo bardzo lubiłam słodycze i słodkie
owoce, a ich właśnie dieta zabrania. Tym trudniej było mi się zdecydować, że na nic nie chorowałam i
nie byłam otyła.
Wreszcie ciotka dała mi do przeczytania Pana książkę pod tytułem „ Tłuste życie " i po jej lekturze
postanowiłam spróbować. Jestem na diecie już 8 miesięcy i zauważyłam u siebie wiele korzystnych
zmian. Notowałam je stopniowo, w miarę jak je obserwowałam, i postanowiłam opisać je Panu. Może
przyda się to Panu w dalszej pracy. A więc:
1. Przy wzroście 160 cm ważyłam 66 kg. W ciągu pierwszych dwóch miesięcy schudłam 7 kg. Moja
waga ustabilizowała się na 59 kg i jest niezmienna od pół roku. Dzięki temu, że zeszczuplałam, stałam
się zgrabniejsza, sprawniejsza, lżejsza i ładniej chodzę, w skłonie w przód dotykam palcami podłogi
(kiedyś nie mogłam), łatwo zapinam sobie z tyłu guziki u bluzki (kiedyś nie mogłam). Czują się tak,
jakby ktoś zdjął mi z pleców 7-kilogramowy

i ciężar.

2. Kiedyś, mimo że jadłam dużo cytryn, pomarańczy i łykałam witaminę C, od czasu do czasu
krwawiły mi dziąsła przy myciu zębów. Od 8 miesięcy nie krwawiły mi ani razu.
3. Po jedzeniu zdarzały mi się dość często wzdęcia, uczucie rozpierania w brzuchu, a potem wiatry.
Rano budziłam się z niesmakiem w ustach. Obecnie wszystkie te objawy ustąpiły. Czuję się tak,
jakbym była w środku pusta. Nic mnie nie boli ani nic mi me dokucza.
4. Od czasu do czasu pobolewala mnie głowa, szczególnie przed gwałtowną zmianą pogody, np.
przed burzą. Od 8 miesięcy ani razu nie bolała mnie głowa i w ogółe na nic nie chorowałam przez ten
czas.
5. Zauważyłam znaczną poprawę skóry i cery na twarzy. Znikły mi wszystkie krostki, a także żółte
przebarwienia na dekolcie, które zostały mi po silnym zeszłorocznym opalaniu. Skórę mam o wiele
gładszą, elastyczną, jakbym przed chwilą posmarowała ją kremem. A kremów w ogóle nie stosuję.
6. Miałam zawsze cienkie i kruche paznokcie. Teraz pogrubiały i zesztywniały i wreszcie mogę mieć
długi manicure.
7. Byłam zmarzlakiem. Ciepło się ubierałam, a ciągle było mi zimno, zwłaszcza gdy trzeba było
postać chwilę na mrozie. Teraz ubieram się lżej, a jest mi ciepło.
8. Mimo że zawsze ubierałam się ciepło, łatwo się przeziębiałam, czasem nawet dwa razy w roku, a
na wiosnę to z reguły przechodziłam coś w rodzaju lekkiej grypy i mimo że łykałam witaminę C,
aspirynę, rutinoskorbin i inne podobne leki, ślimaczyło mi się to nawet do 2 tygodni. W okresie
stosowania diety ani razu się nie przeziębiłam. A było już tak, że obie koleżanki w pracy, z którymi
siedzę w pokoju, były zaziębione kichały, kaszlały, miały katar i ból gardła. Kiedyś z całą pewnością
„ kupiłabym " od nich. A teraz nie! Nie zaraziłam się! Myślę więc, że zwiększyła się moja odporność
na zakażenia.
9. Kiedyś czułam się stale niedospana. Z soboty na niedzielą potrafiłam spać nawet 12 godzin, a
budzenie się (z pomocą budzika) i wstawanie rano o 6.30 było dla mnie codziennym koszmarem.
Teraz śpię 6, najwyżej 7 godzin i budzę się sama, bez budzika, wyspana i wypoczęta.
10. Jem bardzo mało. Połowę, a może nawet mniej tego, co niegdyś. Dlatego straciłam okrągły
brzuszek, a mój brzuch stał się płaski i twardy jak u młodej dziewczyny.

11. Ogólnie po prostu bardzo dobrze się czuję. Mam mnóstwo energii. Gdy rano idę do autobusu, to
zdaje mi się, że frunę nad chodnikiem. Aż chce mi się podbiec. Mam cichy, lekki oddech, nawet po
wysiłku.
To były objawy dotyczące, że tak powiem „ ciała ". Ale doznałam też wielu korzystnych zmian
psychicznych i umysłowych, które mogę odnotować w ten sposób:
1. O wiele sprawniej, szybciej i logiczniej myślę. Najlepiej da się to zaobserwować w mojej pracy
zawodowej. Kiedyś często brałam pracę do domu, bo nie zdążałam jej zrobić w godzinach biurowych.
Teraz nie tylko zdążam wszystko „śpiewająco", chociaż pracy raczej mi przybyło niż ubyło, lecz
zauważyłam, że więcej mam w pracy czasu wolnego na herbatę, rozmowę. Znaczy, że pracuję
szybciej, wydajniej.
2. Wprowadziłam pewne usprawnienie, które ułatwiło pracę w całym dziale księgowości. Sama się
dziwiłam, że dotychczas nie wpadłam na ten prosty pomysł. Teraz wydaje mi się taki oczywisty.
Zostałam za to oficjalnie pochwalona i otrzymałam na koniec kwartału nagrodę.
3. Stałam się o wiele spokojniejsza, łatwiej mi zdystansować się od różnych spraw. Potrafię ocenić,
czy o coś warto się martwić czy nie. I okazuje się, że poprzednio martwiłam się sprawami, które teraz
uznaję za głupstwa. To wprost nieprawdopodobne, ale dieta zmieniła mój charakter. Nie wiem, jak to
się dzieje, ale przy tych samych obowiązkach (jestem mężatką i mam jedno dziecko) mam teraz więcej
czasu, przestałam się spieszyć, irytować, denerwować. Może dlatego, że jestem wyspana, że ostatnio
wiedzie mi się w pracy, że nic mnie nie boli? Zawsze przewidywałam najgorsze, a teraz staję się coraz
większą optymistką.
4. Zauważam w życiu wiele nonsensów, które kiedyś wydawały tui się czymś normalnym i nad
którymi się nie zastanawiałam. Zaskakuje mnie, że nagłe zaczynam pewne sprawy zupełnie ina< .ej
rozumieć i oceniać, ot, choćby: spostrzegam, że reklama namawia nas do kupowania towarów wcale
nam niepotrzebnych, •i nawet złych i niezdrowych, a drogich; że w naszym kraju jest gigantyczne
marnotrawstwo na każdym kroku; że wiele głoszonych oficjalnie i powszechnie poglądów jest z
gruntu fałszywych, upartych na zupełnie błędnych przesłankach itd.
5. Wszystkie te zmiany poprawiły ogromnie jakość mojego życia. Zawdzięczam to Panu i Pana diecie.
Jest wspaniała! Niech mi wolno będzie podziękować Panu za to serdecznie. Jeśli jeszcze
auważę jakieś dalsze zmiany w swym zdrowiu czy samopoczuciu, pozwolę sobie znów napisać do
Pana.

List ten zacytowałem w całości, gdyż p. Joanna niemal wyczerpała wszystkie korzystne

zmiany, na jakie człowiek zdrowy może liczyć po przejściu na dietę. Trzeba jednak zastrzec, że nie
wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić u każdego. Zależy lo bowiem od wielu szczegółowych
cech człowieka, jego wieku, stanu zdrowia, warunków środowiskowych, dokładności w stosowaniu
zaleceń diety. Ale dobrze jest poznać zmiany, które zaszły u p. Joanny. Jeśli nawet my nie odniesiemy
aż tak wielu i tak różnorodnych korzyści, to jeśli w ogóle wystąpią, a wystąpią na pewno warto
spróbować.

2. Prawda o otyłości

Otyłość stała się tak powszechna wśród ludzi, że nie traktuje się jej jako choroby, choć jest ona

skutkiem nieprawidłowego, chorobliwego działania organizmu. Złe działanie wynika ze złego jego
„zasilania", a złe „zasilanie" wynika z nieprawidłowego odżywiania -jemy złe produkty i w złych
ilościach. I to jest jedyna przyczyna otyłości. Jeśli usunie się ją człowiek chudnie i bez żadnych strat
dla całego organizmu dochodzi do wagi genetyczne uzasadnionej, tzn. takiej, jaką powinien mieć
zgodnie z przekazanym mu przez rodziców kodem genetycznym.

W zasadzie człowiek powinien ważyć tyle kilogramów, ile mierzy centymetrów ponad metr.

Zwiększenie się tej wagi do 5% w młodości i do 10% w wieku starszym (po pięćdziesiątce) nazywane
jest „nadwagą". Jeśli ważymy więcej -jesteśmy otyli.

Otyłość nie jest dziedziczna. Dziedziczna jest tylko kuchnia, sposób odżywiania, który matka

przekazuje córce, ta z kolei swojej córce itd. Dzieje się tak dlatego, że dziewczyna wychodząc z
domu, w którym jadło się „dużo, tłusto i słodko" i w którym wszyscy byli otyli, w ten sam sposób
będzie żywiła także swoją rodzinę, bo po pierwsze inaczej nie potrafi, a po drugie inaczej nie chce, bo
do takiego jedzenia przywykła, do takiego przystosował się przez lata jej organizm i takie jej smakuje.
Podobnie chłopak wywodzący się z rodziny ludzi otyłych będzie w przyszłości wymuszał na żonie

taką kuchnię ,jak u mamy", bo taka mu najbardziej smakuje.

Odchudzanie się przez głodzenie lub spożywanie chemicznych preparatów pęczniejących w

żołądku i także głodzących, tyle że z zachowaniem poczucia złudnej sytości, jest szkodliwe dla
zdrowia. W ten sposób głodzimy nie tylko nasze zapasowe tłuszcze, ale wszystkie tkanki i organy
naszego ciała. Ludzie głodzeni w obozach byli faktycznie chudzi, ale wychodzili z obozów ze
zrujnowanym zdrowiem, czasem do końca życia, a kiedy na wolności zaczynali jeść dużo
węglowodanów, natychmiast tyli.

Dieta optymalna jest jedyną dietą, przy której się chudnie bez poczucia głodu i nie naruszając

prawidłowego odżywiania całego organizmu.

Przyczyną tycia jest nadmiar węglowodanów w diecie. Przetwarzane są one na tłuszcze i

odkładane w tkance tłuszczowej.

Jedną z przyczyn tycia mogą być też białka spożywane w nadmiarze. Przetwarzane są wtedy na

węglowodany (w 56%), a następnie na tłuszcz. Tak bywa np. u Eskimosów, którzy jedzą mało
węglowodanów, ale bardzo dużo białka. Wśród Eskimosów bywają otyli, choć prawie nie jedzą
chleba, ziemniaków czy cukru.

Organizm może też przetwarzać na tłuszcze węglowodany, gdy ma za mało białka i

składników mineralnych, gdyż do przetworzenia węglowodanów na tłuszcz trzeba mniej białka i
mniej składników mineralnych niż do ich spalenia. Organizm wybiera więc z konieczności ten
bardziej „oszczędny" sposób przemiany materii. Taki jest mechanizm powstawania otyłości u ludzi
uboj-ich, żywiących się głównie węglowodanami z niedostatkiem białka zwierzęcego.

Otyłość występuje zarówno wśród najuboższych warstw społeczeństwa (ludzi otyłych pełne są

slumsy wielkich miast), a więc wśród ludzi żywiących się przysłowiowym „suchym chlebem", i;ik też
wśród ludzi zamożnych, którzy jedzą ten chleb z masłem i szynką, a nawet z łososiem i kawiorem.
Mechanizm powstawania otyłości w każdej z tych grup jest inny, ale w obydwu przypadkach
przyczyną otyłości jest chleb, tzn. węglowodany.

Nigdy tłuszcz w ciele człowieka nie powstaje z tłuszczu zjedzonego w pokarmie. Jest to

organicznie niemożliwe, ponieważ tkanka tłuszczowa nie zawiera enzymu kinazy glicerolu, który icst
niezbędny do odkładania tłuszczu. Wręcz przeciwnie. Zjadanie dużych ilości tłuszczów bez
węglowodanów lub z minimalną ich ilością powoduje szybkie i znaczne chudnięcie. Spadek wagi
ciała jest najłatwiej zauważanym przez pacjentów skutkiem podjęcia diety. Trudniej określić, jakie
korzystne zmiany następują w naszych organach wewnętrznych, ale ubytek trzech lub czterech
kilogramów po dwóch tygodniach staje się oczywistym dowodem, że dieta „działa".

W pierwszym okresie po przejściu na dietę, póki waga ciała nie ustabilizuje się na właściwym

poziomie, ludzie otyli, którzy zaczynają chudnąć, powinni na 1 g białka zjadać tylko 1,5 do
2 gramów tłuszczu, gdyż intensywnie spalają tłuszcze własne. Im szybciej chudną, tym tłuszczu mogą
zjadać mniej. Gdy chudnięcie ustaje, ilość tłuszczu w diecie należy zwiększyć.
Istnieją przypadki, że niektórzy otyli, doznając wielu dobrodziejstw diety (z tych wymienionych w
liście przez p. Joannę), jednakże nie chudną. Dzieje się tak w szczególnych przypadkach, gdy
organizm nie wytwarza specjalnego enzymu, tzw. lipazy lipoproteinowej.

Aby człowiek mógł spalić własny tłuszcz, musi usunąć go z tkanki tłuszczowej i skierować do

krwi. Odbywa się to za pomocą tego właśnie enzymu. Ludzie otyli mają bardzo niski poziom lipazy.
Po podjęciu diety optymalnej u ponad 90% poziom lipazy szybko wzrasta i tracą szybko na wadze.
Jednakże u nic licznych otyłych poziom lipazy nie wzrasta i nie mogą oni uwal niać własnego tłuszczu
do krwi.

Gdy chudnięcie przebiega wolno, można spróbować przy śnią daniu i obiedzie nie jeść

węglowodanów w ogóle, a całą ich dzienną rację zjadać wieczorem, przed snem. Węglowodany
bowiem nie muszą być zjadane przy każdym posiłku. Wystarczy, aby dostarczyć je w zaleconej ilości
w ciągu doby. Można więc wieczorem zjeść np. kilka suszonych śliwek (wskazane przy zaparciach),
ugotowany, roztarty ziemniak bez tłuszczu lub placek macy. Macę robi się z mąki pszennej i wody,
bez jajka. Należy zagnieść ciasto jak na makaron, rozwałkować na placek i upiec na gorącej blasze lub
na patelni, bez tłuszczu. Porcja z 75 g mąki zawiera 55,5 g węglowodanów, tj. mniej więcej tyle, ile
potrzebuje przeciętnie organizm człowieka na dobę.

Aby organizm mógł spalić dostarczone mu wieczorem węglowodany, musi zainwestować dużo

energii. Tę energię, przy braku w posiłku tłuszczu, musi pobrać z własnych zapasów tłuszczowych. W
ten sposób następuje spalanie własnych tłuszczów i spadek wagi. Gdy na drugi dzień rano nie

odczuwa się głodu, te dowód, że organizm pobrał tłuszcze z własnych zapasów.

Najczęstszym błędem przy odchudzaniu jest spożywanie zbyt małych ilości węglowodanów

lub niespożywanie ich w ogóle. Niektórzy myślą, że jeżeli nie będą wcale jedli węglowodanów, to
szybciej schudną. To błąd! Około 0,8 g węglowodanów na 1 kilogram należnej wagi ciała na dobę
trzeba zjadać. Niektóre tkanki węglowodany mieć muszą i trzeba je im dostarczać. Jeśli organizm nie
otrzyma ich w pożywieniu, musi wytworzyć je sam, najczęściej z białek. Jest to proces energochłonny
i niepotrzebny, a przecież nie należy zmuszać organizmu do niepotrzebnej pracy.

Przy zbyt małej podaży węglowodanów mogą pojawić się kurcze mięśni w podudziach i ciała

ketonowe w moczu. Niewielkie zwiększenie spożycia węglowodanów, o 15-20 gramów na dobę,
szybko powoduje ustąpienie tych objawów.

Po trzech dniach diety pozbawionej całkowicie węglowodanów mogą w organizmie

powstawać z kwasów tłuszczowych mydła, co objawia się odbijaniem z mydlanym posmakiem.
Należy wówczas dołożyć węglowodanów w diecie, a nieprzyjemne odbijanie się ustanie.

Nie trzeba bać się „przedawkowania" węglowodanów. Przy żywieniu optymalnym, jeśli

spożywane są w postaci skrobi, zjedzenie od czasu do czasu 100, a nawet 150 gramów dziennie nie
spowoduje żadnych szkód; ale nie znaczy to, że tyle trzeba zjadać codziennie.

Ludzie otyli są z oczywistych przyczyn ociężali, nie biegają, mało chodzą, wysiłek fizyczny

podejmują z trudem i niechętnie. Zmuszanie ich do wysiłku fizycznego, co stosuje się w
propagowanych dietach odchudzających, nie ma sensu, a czasami jest wręcz szkodliwe dla nich,
zwłaszcza gdy jest połączone z ograniczeniem pożywienia. Ruch i wysiłek fizyczny powinien być
podejmowany z wewnętrznej potrzeby. (Pani Joanna pisze, że aż chce się jej podbiec do przystanku,
gdy rano idzie do pracy).

Zwłaszcza przy intensywnej pracy umysłowej niezbędny jest wysiłek fizyczny. Trzeba się

ruszać, wówczas organizm pracuje

O wiele sprawniej. Trzeba biegać, jeździć na rowerze, a przy złej pogodzie gimnastykować się

i robić przysiady, stopniowo zwiększając ich liczbę tak, aby po wysiłku tętno nie przekraczało 130 u
młodszych i 115 u starszych. Gdy częstość tętna po 2 minutach spadnie do stanu w spoczynku, można
zwiększyć obciążenie wysiłkiem.
Po przejściu na dietę optymalną nasza energia szybko wzrasta
1 u ludzi otyłych już po miesiącu u młodych, a po około 2-3 u starszych pojawia się naturalna
potrzeba ruchu i staje się on przyjemnością, a nie katorgą.

Omówione powyżej zasady leczenia otyłości nie zawsze stają się skuteczne u osób, które

przekroczyły ponad 100% swoją wagę genetycznie uzasadnioną. Osoba mająca np. 170 cm wzrostu i
ważąca ponad 140 kg zatraca pewne mechanizmy umożliwiające odchudzanie. U ludzi tych można
uzyskać dietą optymalną spadek wagi o 10, czasami 15%, ale nie zawsze udaje się ich doprowadzić do
wagi należnej.

3. Żywienie kobiet ciężarnych i dzieci

Kobieta żywiąca się optymalnie po zajściu w ciążę nic nie musi radykalnie zmieniać w swojej

diecie. Może najwyżej zwiększyć ilość zjadanych dziennie żółtek o 1 lub 2 oraz świeżego masła i
śmietany. Nie może też zapominać o jedzeniu galaret i innych potraw z udziałem chrząstek i skórek
wieprzowych, bo to one pozwolą rozwijającemu się dziecku zbudować mocny system kostny. Jej
zwiększone zapotrzebowanie na budulec i energią znajdzie swoje odbicie w nieco większym apetycie
niż zazwyczaj.

Ciąża jest stanem fizjologicznym, a nie chorobą, i nie powinna powodować zaburzeń w

organizmie ciężarnej: uporczywych wymiotów i bólów głowy, nie powinny psuć się jej zęby ani
wypadać włosy. Nie powinna też przybierać na wadze więcej niż wynosi ciężar płodu i wód
płodowych.

Na 3-4 tygodnie przed porodem kobieta ciężarna powinna zwiększyć spożycie węglowodanów

do 100-150 gramów na dobę, zjadając więcej ziemniaków i pieczywa. Węglowodany te zostaną
wykorzystane przez płód i zmagazynowane w jego ciele w postaci glikogenu, specyficznego
węglowodanu zapasowego, z którego noworodek w trakcie porodu będzie mógł szybko i w dużych
ilościach wytwarzać tlen. Ze 100 gramów glikogenu, przetwarzając go na cholesterol, może
wytworzyć aż 38 litrów tlenu. Tak duża ilość tlenu pozwala mu bezpiecznie przetrwać okres

niedotlenienia okołoporodowego. Po porodzie cholesterol jest szybko wydalany przez skórę
noworodka i jego przewód pokarmowy.

Każda kobieta, która urodzi dziecko, powinna je karmić piersią. Niekarmienie dziecka ze

względu na własną urodę czy wygodę jest ciężkim grzechem wobec dziecka i zawsze ma zły wpływ
na jego zdrowie i to nie tylko w niemowlęctwie, ale i w dalszym życiu. Występujące coraz częściej, u
coraz młodszych dzieci, uczulenia, otyłość, nadciśnienie i choroby serca, katary i przeziębienia,
nowotwory, białaczki, zapalenia ucha, oskrzeli, biegunki i nietolerancje pokarmowe to choroby,
których jedną z głównych przyczyn jest karmienie niemowląt mlekiem krowim. Mleko krowie, nawet
pełne, tzw. „prosto od krowy", nie nadaje się dla niemowlęcia i nie bardzo można je przystosować do
jego potrzeb.

Wszak przeznaczone ono jest dla potomka zwierzęcia trawożeruego, którego potrzeby

organiczne są zupełnie inne niż człowieka. Tak jak dla cielaka najodpowiedniejsze jest mleko krowy,
dla źrebaka mleko klaczy itd., tak dla dziecka najlepsze jest mleko kobiece. Mleko zwierząt, zarówno
trawożernych, jak i drapieżników, ma skład powodujący, że młode szybko rosną i szybko dojrzewają.
Pozwala to skrócić okres, gdy młode są małe i bezbronne, najbardziej narażone na to, by stać się
łupem innych zwierząt. To zwiększa szansę ich przetrwania i dożycia wieku dorosłego. Ale wszystkie
one żyją krócej niż człowiek.

U człowieka sprawa ma się inaczej. Już nasi najdawniejsi przodkowie potrafili opiekować się

swoimi dziećmi najlepiej ze wszystkich gatunków i najlepiej umieli chronić je przed zagrożeniami,
dlatego dzieci nie musiały bardzo szybko dorastać i dojrzewać. Mleko kobiece miało więc inny skład.
Powodował on powolny wzrost. Małe króliki potrajają wagę w ciągu 6 dni, cielę po 47 dniach, a
niemowlę dopiero po 180 dniach. Powoli rosnący człowiek powinien późno dojrzewać, w wieku
dorosłym mieć niską wagę ciała i niewysoki wzrost. Człowiek mający takie cechy długo żyje i nie
choruje.

Dlatego skład mleka kobiecego różni się zasadniczo od składu mleka zwierząt.

U każdej matki skład mleka jest różny w różnym okresie laktacji, różny po różnych posiłkach, różny
przy każdym karmieniu. Przeciętny skład mleka kobiecego też bardzo się różni w zależności od tego,
jak matka się odżywia. Mleko jest tym lepsze, im mniej zawiera białka, węglowodanów, soli i
popiołu, a więcej tłuszczu. Różnice mogą być bardzo duże. Najlepsze przebadane mleko kobiece
zawierało w 100 ml 0,73 g białka, 8,29 g tłuszczu i 4,90 g węglowodanów. Najgorsze, odpowiednio, 2
g białka, 1,34 g tłuszczu i 9,50 g węglowodanów. Nie znam składu chemicznego mleka matek
żywiących się optymalnie, ponieważ nie przeprowadzono dotychczas takich badań. Wiem tylko, że
wszystkie mają mleko bardzo tłuste.

*' Popiół to składniki mineralne, czyli sód, chlor, potas, wapń, fosfor i inne, które pozostają po spaleniu substancji organicznej. Im
więcej jest w pokarmie popiołu, tym jest on gorszy.

Skład mleka kobiet polskich żywiących się tradycyjnie znać: nie różni się od składu mleka

najlepszego. Przeciętnie jest w nim: 1,2 g białka, 3,8 g tłuszczu i 7 g węglowodanów (w 100 ml).
Natomiast w tym samym czasie u kobiet w USA mleko zawierało (w 100 ml) 1,06 g białka, 4,54 g
tłuszczu i 7,10 g węglowodanów.

Przeciętnie w mleku kobiet na 1 g białka przypada około 3-4 g tłuszczu. W mleku krowim

stosunek tłuszczu do białka wynosi jak 1:1. W 100 g mleka krowiego jest około 3 g tłuszczu i 3 g
białka. Zatem mleko krowie nie nadaje się dla niemowląt, gdyż zawiera 4 razy więcej białka i to o
wiele mniej wartościowego biologicznie od białek mleka kobiecego, 4 razy więcej popiołu, 8 razy
mniej witaminy D i E, 4 razy więcej witaminy Bl i B2, 2 razy mniej witaminy C, ponad 3 razy za dużo
soli, za mało miedzi i żelaza, za dużo zaś siarki, jodu i manganu.

Wartość biologiczna mleka matki jest bardzo wysoka i nie da się ono niczym zastąpić, nawet

najlepszymi preparatami stosowanymi w żywieniu sztucznym. Ponadto mleko to, oprócz składników
odżywczych, zawiera biologicznie czynne elementy, jak: białe ciałka krwi, przeciwciała, substancje
hamujące wzrost bakterii i wirusów, które powodują, że z każdą porcją mleka dziecko otrzymuje
porcję czynników odpornościowych, które chronią je przed rozwojem w jego organizmie zarazków
chorobotwórczych i uczuleń.

Pokarm kobiecy zawiera białka i tłuszcze ściśle dostosowane do potrzeb niemowlęcia.

Potrzeby te zmieniają się wraz z wiekiem, są one także różne w ciągu jednej doby, a nawet w ciągu
jednego karmienia. Do tych zmiennych wymagań dostosowuje się skład pokarmu matki. W

pierwszych dniach po porodzie jest to tzw. siara, zawierająca głównie białko i sole mineralne oraz
duże ilości leukocytów i ciał odpornościowych zabezpieczających dziecko przed zarazkami. Mleko
dojrzałe, które będzie stanowiło pożywienie dziecka przez najbliższe miesiące, wykształca się dopiero
po 7-10 dniach od porodu. Podczas każdego karmienia, na początku zawartość tłuszczu, białka i
węglowodanów w pokarmie jest mniejsza, jest on bardziej rozcieńczony. W miarę jak dziecko ssie,
zawartość składników odżywczych wzrasta. Głodne dziecko będzie ssało pierś aż do pełnej sytości, a
to, któremu tylko chciało się pić, prędzej skończy ssanie. Ta właściwość pokarmu kobiecego
umożliwia dziecku zaspokojenie nie tylko głodu, ale i pragnienia. Dlatego też tak rozpowszechnione
podawanie niemowlętom różnych napojów jest zupełnie niepotrzebne, a pojenie ich słodzonymi
naparami wręcz szkodliwe.

Przy karmieniu piersią należy uwzględniać dwie podstawowe zasady: karmić dziecko na

żądanie, czyli wtedy, gdy domaga się jedzenia (a nie o określonych godzinach!) oraz pozwolić mu
ssać tak długo, jak chce. Jak każdy organizm, tak i niemowlę samo doskonale potrafi regulować ilość
potrzebnego mu pożywienia, jeśli otrzymuje pożywienie takie, jakie powinno otrzymywać.

Korzyści, jakie płyną z karmienia piersią dla dziecka są nie do przecenienia. Zdrowie własnego

dziecka jest dla każdej matki największą wartością i dlatego większość kobiet karmi swe dzieci.
Warto jednak w tym miejscu wspomnieć również o korzyściach płynących dla samej matki. Pierwszą
jest szybszy powrót do pełnej sprawności po porodzie. Podczas ssania piersi przez niemowlę organizm
matki wydziela hormony przyspieszające obkurczanie się macicy i jej gojenie. Druga korzyść to
wygoda. Pokarm z piersi jest zawsze gotowy do podania, czysty, o idealnej temperaturze i o
najlepszym składzie. Nie wymaga żadnego nakładu pracy, w odróżnieniu od pokarmu sztucznego,
który trzeba pieczołowicie odmierzać, mieszać, gotować, studzić, a używane do karmienia butelki i
smoczki starannie myć i sterylizować. No i trzecia wreszcie korzyść pokarm matki „nic nie kosztuje".

Chociaż człowiek żywiący się optymalnie nie choruje, to jednak sytuacja kobiety w połogu i

karmiącej piersią jest szczególna, gdyż ona i dziecko są pod stałą opieką lekarzy. Na szczęście, w
ostatnich latach głoszone oficjalnie teorie medyczne promują karmienie naturalne i wiedzę o nim.
Mimo to nadal spotyka się lekarzy, którzy używając „uczonych" argumentów i terminów zalecają
matce odstawienie dziecka od piersi lub sztuczne dokarmianie. Najczęściej podają oni dwie
przyczyny: zbyt małą ilość pokarmu (dziecko mało przybywa na wadze) oraz konieczność
przyjmowania przez matkę leków. Kobieta powinna być na ewentualność usłyszenia takiej „diagnozy"
przygotowana i wiedzieć, że wskazania do zaprzestania karmienia piersią zdarzają się bardzo rzadko
(są to np. choroby weneryczne, nowotworowe psychiczne i wymagające przyjmowania bardzo silnych
leków} a kobietom żywiącym się optymalnie wcale.

Niemniej jednak kobiety rodzą najczęściej w szpitalach, gdzie łatwo o zakażenia, poza tym,

nawet u kobiety żywiącej się optymalnie, np. takiej, która robi to od niedawna, może zajść
konieczność cesarskiego cięcia. Również u matki karmiącej może się niekiedy zdarzyć, że wskutek
mechanicznego zastoju pokarmu w kanalikach mlecznych utworzy się ropień piersi. W sytuacjach
takich często nie da się uniknąć podawania antybiotyków. Trzeba jednak wiedzieć, że leki można
dobrać tak, by jak najmniej przechodziły do pokarmu i były w miarę bezpieczne dla dziecka. Po
zbawienie niemowlęcia mleka matki wyrządzi mu szkodę ogrom-, ną, o wiele większą niż niewielkie
ilości leku, które z nim

1

połknie.

Jeśli chodzi natomiast o rzekomo zbyt mały przyrost wagi dziecka, to istotnie, niemowlęta

karmione piersią przez matki żywiące się tradycyjnie przybywają na wadze wolniej niż karmione
sztucznie. Można się spodziewać, że u dzieci, których matki żywią się optymalnie, przyrost będzie
jeszcze wolniejszy. Powolny przyrost wagi i wzrostu dziecka jest zjawiskiem prawidłowym i
korzystnym i nie świadczy o niedostatku pokarmu. Jeśli dziecko jest przystawiane do piersi na
żądanie, prawidłowo ssie (unikać podawania smoczka!), moczy 7-10 pieluch w ciągu doby i oddaje
prawidłowe stolce, to znaczy, że otrzymuje wystarczającą ilość pokarmu. Prawidłowo funkcjonujący
organizm kobiety wytwarza tyle mleka, ile jest dziecku potrzebne. Matka żywiąca się optymalnie ma
wystarczająco dużo mleka, by pokrywać całkowite i potrzeby dziecka do 6 miesięcy, a potem
dokarmiać go własnym j pokarmem do lat co najmniej 3.
Jeśli jednak wyjątkowo zachodziłoby uzasadnione podejrzenie że dziecko się nie najada (bywa, że
niemowlę nieprawidłowo ssie pierś), nie należy rozpoczynać sztucznego dokarmiania, lecz! przede
wszystkim zwrócić się do poradni laktacyjnej, gdyż stosując odpowiednie sposoby i techniki
karmienia można temu zaradzić.

Matkom karmiącym lekarze zalecają, aby „dobrze odżywiały się", to znaczy jadły dużo

warzyw i owoców (bo to witaminy), unikały potraw smażonych (bo jakoby wywołują kolki u dziecka),
łajek (bo uczulają dziecko) i piły duże ilości płynów, najlepiej słodzonej herbaty z mlekiem. W
żywieniu optymalnym takie zalecenia uznaje się nie tylko za niesłuszne, ale wręcz za szkodliwe.
Odżywianie się matki karmiącej nie odbiega od ogólnych zasad żywienia optymalnego. Dlatego
właśnie określane jest ono jako „optymalne", że właściwie nie można go już ulepszyć.

Wiele kobiet pracuje zawodowo i po krótkim urlopie macierzyńskim muszą wrócić do pracy.

Niedawno napisała do mnie pani G.A.:

Mam 28 lat. Pól roku temu urodziłam córkę. Dziecko było słabe i bez przerwy chorowało.

Przeszło zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, katary, przeziębienia. Miało też spastyczne zmiany w
oskrzelach, jak przy astmie. A przecież karmiłam ją piersią. Od 3 miesięcy żywię się optymalnie. I stał
się cud. Dziecko nie zachorowało na żadną infekcję przez ostatnie 3 miesiące. Wszyscy w rodzinie
chorowali w styczniu na grypę, tylko ja i moja córka byłyśmy zdrowe. Zmienił się mój pokarm. Mam
go dużo i jest bardzo tłusty. Gdy go czasem odciągnę i postoi w szklance, zmienia się w połowie w
tłustą śmietanę. Teraz jest super. Ale muszę wrócić do pracy. Jeden lub dwa posiłki moja córka będzie
musiała otrzymywać z butelki. Co mam jej do tej butelki wlewać, by dziecku nie zaszkodzić? Jak ją
karmić?

Trzeba wiedzieć, że nawet praca zmuszająca kobietę do rozstania się z niemowlęciem na kilka

godzin nie jest przeszkodą do karmienia piersią, pod warunkiem, że kobieta będzie regularnie
opróżniać piersi, co zapobiega zanikowi laktacji. Matka powinna wcześniej ściągnąć pokarm z piersi i
pozostawić go do podania przez osobę opiekującą się dzieckiem. Odciągacze do pokarmu, ręczne lub
elektryczne, można kupić w sklepach z artykułami niemowlęcymi lub wypożyczyć w poradniach
pediatrycznych czy laktacyjnych. Po odciągnięciu pokarm musi być przez pewien czas przechowany,
toteż używane odciągacze muszą być dokładnie umyte i wygotowane. Pokarm należy zlać do
wygotowanego, zamykanego naczynia i przechowywać do czasu karmienia dziecka. W temperaturze
pokojowej (w 15-20°) można go przetrzymać

1

' do 12 godzin, w lodówce (w około 4°) do 2 dni, w

zamrażalniku lodówki (w -10°) tydzień do 10 dni, a w zamrażarce (w -18°) nawet do 6 miesięcy. Tak
przechowywanego pokarmu przed podaniem niemowlęciu nie należy gotować. Wystarczy podgrzać do
temperatury około 37°. Po odmrożeniu pokarmu nie wolno zamrażać powtórnie, dlatego lepiej jest
przechowywać go w małych pojemnikach.

Dla kobiet, które rzeczywiście z istotnych powodów nie mogą karmić dziecka, najlepszym

rozwiązaniem jest zdobycie mleka od innej karmiącej matki, a już szczególnie dobrze byłoby, gdyby
była to kobieta żywiąca się optymalnie.

Jeżeli jednak matka nie ma możliwości zdobycia pokarmu kobiecego i musi dziecko karmić

sztucznie, powinna mu podawać mieszanki mleczne i zupki na rosole według poniższych przepisów.
Dziecko powinno być karmione wówczas, gdy samo upomni się o jedzenie i zjadać do syta, tzn. tyle,
ile będzie chciało, bez odmierzania porcji.

MIESZANKA MLECZNA

Do 100 ml mleka krowiego o zawartości tłuszczu co najmniej 3,2% dodać 100 ml słodkiej

śmietanki 30-proc. i 80 ml wody. Wymieszać, zagotować, odstawić. Żółtko wymieszać z niewielką
ilością przestudzonej mieszanki, dodać do pozostałej i wymieszać. Do mieszanki nie dodawać ani
cukru, ani mąki, ani żadnych kaszek.

Otrzymujemy 300 ml mieszanki. Zawiera ona w 100 gramach: 2,5 g białka, 13,2 g tłuszczu i

2,7 g węglowodanów oraz 142 kcal. Na 1 gram białka przypada w niej około 5,2 g tłuszczu i 2,7 g
węglowodanów.

Powyższa mieszanka mleczna, która powinna być zasadniczym posiłkiem dziecka w

pierwszych miesiącach życia, jest produktem skoncentrowanym. Można ją rozcieńczać przegotowaną
wodą. Niezależnie od dodanej wody proporcje między głównymi składnikami są takie same. W formie
skoncentrowanej dzieci będą zjadały jej o połowę mniej niż zalecają to różne podręczniki
pediatryczne. I tak być powinno.

Przy karmieniu tą mieszanką 90% energii niemowlęcia pochodzi z zawartego w niej tłuszczu.

Powina być podawana na żądanie dziecka, ale przeważnie dziecko mniej razy chce jeść w ciągu doby,
gdyż pokarm dłużej przebywa w przewodzie pokarmowym, wolniej się wchłania, bardziej syci.

Dlatego nie należy przejmować się tym, że dziecko karmione tą mieszanką nie domaga się tak często
jedzenia jak karmione mieszankami z dużą ilością węglowodanów.

Drugim rodzajem posiłków dla dzieci karmionych sztucznie są rosołki z dodatkiem warzyw,

które mogą być podawane od trzeciego miesiąca życia.

ROSÓŁ Z ZIEMNIAKIEM
Ugotować wywar z cielęciny lub wiejskiego kurczaka bez dodatku soli. W 150 ml rosołu ugotować na

miękko średniej wielkości ziemniak o wadze około 100 g. Przetrzeć go do rosołu przez gęste sitko. Do gorącej
zupy dodać rozmieszane żółtko, wymieszać, przestudzić. Do zupy przestudzonej do temperatury 35-40° dodać
30 g świeżego masła o zawartości 82,5% tłuszczu. Zupę uzupełnić przegotowaną wodą do objętości 300 ml.
100 ml takiej zupy zawiera 2,7 g białka, 13,6 g tłuszczu, 5 g węglowodanów i 154 kcal. Na 1 g białka przypada
6,8 g tłuszczu i 1,9 g węglowodanów.

ROSÓŁ Z MARCHEWKĄ
Rosół przygotować tak samo jak w przepisie poprzednim, tylko zamiast ziemniaka użyć 100 g

marchewki. 100 ml tej zupy zawiera 2 g białka, 13,6 g tłuszczu, 1,8 g węglowodanów i 140 kcal. Na 1 g białka
przypada 6,8 g tłuszczu i 0,6 g węglowodanów.

Podane wyżej mieszanki mają średnio około 2 razy więcej kalorii od mieszanek tradycyjnie

zalecanych w żywieniu niemowląt. Takich mieszanek będą więc dzieci zjadały o połowę mniej
objętościowo. I tak powinno być.

Do zup nie dodajemy soli kuchennej ani cukru.
Zupy, podobnie jak mieszankę mleczną, można rozcieńczać przegotowaną wodą, nawet w

stosunku 1:1.
Mieszanka mleczna i rosołek zawierają zbyt mało węglowodanów, toteż można je uzupełniać sokami
owocowymi z dodatkiem mąki ziemniaczanej, w postaci rzadkiego kisielku.

KISIEL Z SOKU OWOCOWEGO
Z 200 ml soku owocowego niesłodzonego odlać łyżkę i wymieszać z 5 gramami mąki

ziemniaczanej. Resztę soku zagotować, wlać rozrobioną mąkę na gotujący się sok i mieszając chwilę
pogotować. Podawać ciepły.

Soki należy robić samemu, z polskich owoców. Mogą być z jabłek, gruszek, malin, czarnej

porzeczki, wiśni, a nawet z marchewki. Nie mogą być słodzone ani z dodatkiem żadnych
konserwantów. Mogą natomiast być z pulpy owocowej zakonserwowanej w słoikach przez nas
samych w sezonie letnim (patrz str. 48). Pulpę zalewa się wodą (do smaku), zagotowuje, płyn odciska
na gęstym sitku i na tym wywarze robi kisiel. Nie trzeba go słodzić.

Każdy sok ma inną zawartość węglowodanów. Może ona wahać się od 5% w soku z marchwi

do ponad 15% w soku z winogron (krajowych!). Sok jabłkowy zawiera średnio 9,3% węglowodanów.
Kisiel z soku jabłkowego zawiera więc w 100 ml około 12 g węglowodanów i 50 kcal. 50 ml kisielku
to 6 g węglowodanów, czyli tyle, ile dziecku można podać po zasadniczym posiłku.

Po ukończeniu czwartego miesiąca życia można stopniowo dodawać do rosołków niewielkie

ilości drobno zmielonego gotowanego mięsa cielęcego, z drobiu (najlepiej, gdy mogą to być kurczaki
gospodarskie, a nie brojlery) lub ugotowanej drobiowi wątróbki.

Jak już poprzednio powiedziałem, zdrowa matka, nawet żywiąca się tradycyjnie, powinna mieć

wystarczającą ilość pokarmu, by wyłącznie piersią żywić dziecko do pół roku. Po tym czasie
wyczerpuje się zapas żelaza, z którym dziecko się urodziło, i także innych składników mineralnych.
Jest to moment, kiedy można rozważyć wprowadzenie do diety dziecka innych pokarmów. Pediatrzy
zazwyczaj zalecają podawanie zupy jarzynowej.

Przy optymalnym żywieniu dziecka też wprowadzamy zupy jażynowe, ale zrobione na rosole i

z dodatkiem żółtka i masła, według przepisów podanych poprzednio.

Najwłaściwszym momentem wprowadzenia nowego pokarmu wydaje się ten, gdy dziecko

samo będzie miało na niego ochotę. Jeśli nawet przez rok nie chciałoby jeść nic innego poza piersią,
nie wyrządzi mu to szkody. W praktyce jednak dzieci, z natury ciekawe, sięgają po inne pokarmy już
wcześniej. Przeważnie już roczne dziecko może dostawać większość produktów znajdujących
zastosowanie w żywieniu optymalnym ludzi dorosłych.

Nie znaczy to jednak, że należy je wtedy odstawić od piersi. Mleko matki jeszcze długo może,

a nawet powinno, być uzupełnieniem normalnego jedzenia. Z medycznego punktu widzenia nie ma
górnej granicy wieku karmienia piersią. Jeżeli dziecko trzy-, czteroletnie, czy nawet jeszcze starsze,
chce ssać pierś niech ssie. Przy regularnym przystawianiu pokarm u matki nie zanika, najwyżej jego

ilość się zmniejsza, dziecko więc ma możliwość nadal przyswajać wartościowe składniki z mleka
kobiecego. Komentarze otoczenia w stylu: „to wstyd, żeby taki duży dzieciak jeszcze ssał pierś wstyd
przynoszą co najwyżej osobom je wygłaszającym.

Skład mleka kobiecego czy sztucznych mieszanek kształtuje cały organizm dziecka, jego

budowę biochemiczną, jego metabolizm, a także jego gusty i smaki żywieniowe. Dziecko
przystosowuje swój apetyt i gust smakowy do składu mleka matki, toteż gdy jest już starsze i może
samo wybierać jedzenie, bo umie określić, co mu smakuje, a co nie, bo potrafi już powiedzieć „daj"
albo „nie!", będzie wybierać produkty o składzie chemicznym podobnym do składu mleka matki. A
więc już na początku życia lego organizm zostaje tak „zaprogramowany", że będzie w dalszych latach
wybierać te produkty, które będą dla niego najlepsze, bo te będą mu najbardziej smakować.

Niestety, ten sam mechanizm działa przy żywieniu sztucznym. Dostosowuje cały organizm i

apetyt dziecka do produktów nie najlepszych i jego dalsze preferencje żywieniowe, zarówno w wieku
dziecięcym, jak i dorosłym, będą nie najlepsze. Oczywiście w sposób świadomy może je zmienić, np.
przechodząc na dietę optymalną. Ale jeśli jej nie zna?

Obecnie w naszym kraju dzieci z reguły żywione są lub dokarmiane słodzonymi mieszankami

z dodatkiem mąki, kaszy manny lub kukurydzianej czy też węglowodanowych kaszek

0 sztucznie im nadanych owocowych smakach. Toteż w większości niemowlęta są blade,

nalane, często otłuszczone, ciężkie, mają często alergie żywieniowe i małą odporność na
zakażenia. W starszym wieku uwielbiają słodycze, chrupki pszenne i kukurydziane, słodkie pieczywo.

Zdrowotność dzieci w naszym kraju pozostawia wiele do życzenia. Szpitale dziecięce są

przepełnione. Dzieci coraz częściej chorują na choroby przypisywane dotychczas głównie ludziom
starszym: cukrzycę, miażdżycę, reumatyzm, nowotwory. Od paru lat, co roku, Jurek Owsiak w
ogarniającej cały kraj imprezie pod nazwą „Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy" zbiera ogromne
sumy na zakup aparatury do ratowania życia niemowląt i małych dzieci. Cel szczytny! Ale gdyby
przeznaczyć te pieniądze na poprawę żywienia kobiet ciężarnych i dzieci, może ta aparatura wcale nie
byłaby potrzebna? A przynajmniej nie w takim stopniu jak obecnie.

Dziecko powinno rosnąć powoli, być szczupłe i niskie. Powinno budować swój organizm

wolno, ale lepiej i dokładniej i jak najpóźniej dojrzewać, gdyż późne dojrzewanie świadczy o dobrym
zdrowiu i rokuje długie życie.

Im gorsze żywienie i gorsze warunki życia, tym dziewczęta wcześniej wchodzą w okres

dojrzewania płciowego. W Polsce u dziewczynek na Śląsku pierwsza miesiączka pojawia się j w
wieku 12 lat; w zamożnej Szwajcarii, ojczyźnie najwyższi jakości serów, odpowiednio średnia wieku
dziewcząt wynosi 18-19 lat.

Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym nie odbiega od ogólnych zasad żywienia

optymalnego. Śniadanie powinno być wartościowe i obfite. W zasadzie powinno wystarczyć dziecku
do czasu powrotu do domu ze szkoły.

Jeśli dziecko nie chce jeść rano lub zjada bardzo mało, nie należy go przymuszać, lecz wtedy

można dać mu do szkoły posiłek w typie drugiego śniadania. Tradycyjnie dzieciom daje się kanapkę z
dwóch kromek chleba lub bułki przełożonych czymś lub posmarowanych. W żywieniu optymalnym
chleba dziecko nie je. Co więc mu dać? Możliwości jest wiele. A oto 4 przykłady wraz 7.
odpowiednimi przepisami:
1) 2 bułeczki z kruchego ciasta z mięsem (20 dag).
2) 2 paszteciki z mięsem (20 dag).
3) 2 łyżki (10 dag) twarożku w szczelnie zamkniętym pojemniku. Do tego kromka chleba
orzechowego z masłem (2 dag) i parę rzodkiewek. Dołączyć łyżeczkę lub widelczyk.
4) 2 kawałki chleba orzechowego (po 5 dag) (przep. na str. 156) posmarować (każdy) grubo masłem
(po 2 dag) i położyć dostosowany wielkością plaster tłustego, żółtego sera. Złożyć. Do tego mały
pomidorek.

Do przygotowania kanapek nadaje się nie tylko chlebek optymalny, ale także biszkopt i placki

serowe.

Dziecko zawsze powinno mieć dostęp do niesłodkiego napoju, by mogło pić do woli, a

zwłaszcza popić drugie śniadanie. Do szkoły można dać mu np. wodę z kilkoma łyżkami
niesłodzonego soku owocowego w mocno zakręcanej butelce plastikowej lub w specjalnym bidoniku
z rurką. W zimie może być herbata w termosie, byle nie słodzona.

Podane wyżej przykłady drugich śniadań (a właściwie pierwszych) stanowią pożywny,

pełnokaloryczny posiłek.
Dane w ramce w przepisach poniżej oznaczają zawartość białka (B), tłuszczu (T) i węglowodanów
(W) oraz liczbę kalorii w 100 gramach tego produktu.

BUŁECZKI Z MIĘSEM

B 12,5g T 24,7g W 7,4g | 1 : 2,0 : 0,6 | 304 kcal |

Przygotować kruche ciasto: 1,5 szklanki mąki (30 dag), wymieszać z łyżeczką proszku do pieczenia.

Do mąki dodać 1,5 kostki masła (30 dag) i posiekać „na ryż". Dodać 12 żółtek, zarobić nożem, a gdy składniki
się połączą, szybko zagnieść bez wyrabiania. Odłożyć na parę godzin do lodówki.

Po tym czasie ciasto rozwałkować na placek. Wykrawać szklanką krążki, na każdy położyć porcję

gotowanego, zmielonego mięsa (może być np. z wywaru) doprawionego solą i pieprzem. Ciasto zlepić (jak
pączek). Bułeczki ułożyć na wysmarowanej smalcem brytfannie zle pieniem do dołu, posmarować po wierzchu
białkiem, posypać kminkiem i piec do zrumienienia. Pozostawić w wyłączonym piecyku do wy studzenia.
1 bułeczka waży około 10 dag.

PASZTECIKI Z MIĘSEM

B 15,2g T 33g W lSg | 1 : 2,2 : 1 | 416 kcal |

1,5 kostki masła (30 dag) zastudzić i pokroić w cienkie plasterki.

Szklankę mąki (20 dag) zagnieść z ciepłą wodą na niezbyt tward ciasto (jak na pierogi). Dobrze wyrobić.
Rozwałkować na kwadrat, cieście ułożyć po przekątnej kwadrat z masła, rogi ciasta zawinąć środka (jak
kopertę), brzegi zlepić i rozwałkować ciasto na podłużi prostokąt. Złożyć go do środka „na 3", przekładając
masłem obie wa stwy. Jeszcze raz rozwałkować i czynność powtórzyć. Odłożyć do dówki na parę godzin.
1/2 kg tłustej wieprzowiny, 30 dag wieprzowej wątróbki i cebulę (10 dag) udusić do miękkości (można użyć
też mięso z wywaru) W sosie namoczyć 1/2 kajzerki. Wszystkie składniki zemleć. Dodać 5 jajek i żółtko
(białko zostawić), pieprz i sól do smaku.

Z ciasta rozwałkować cienki prostokątny placek. Wzdłuż brzegu, 4 cm od jego krawędzi, ułożyć wałek

z mięsa 3 cm grubości. Ciastu poza nim posmarować wzdłuż białkiem. Unieść ostrożnie brzeg ciasta, okryć
nim wałek mięsa i zlepić poza nim. Odciąć pas z mięsem ostrym nożem i pokroić na 4 cm kawałki. Ułożyć na
brytfannie posmarowanej smalcem. Każdy pasztecik posmarować po wierzchu białkiem i przylepić na nim
parę ziaren kminku. Piec do ładnego zarumienienia. Najlepsze są na ciepło, tuż po wyjęciu z pieca, ale po
ostudzeniu też są smaczne.1 pasztecik powinien ważyć około 10 dag.

TWAROŻEK

B9,5g T31,8g W | 1:3,4:[ 335 kcal |

10 dag tłustego białego sera rozetrzeć z łyżką (5 dag) miękkiego masła, następnie dodać 1/3

szklanki gęstej, kwaśnej śmietany (7 dag), szczyptę soli i pieprzu. Rozetrzeć na gładką masę.
Do twarożku można stosować różne dodatki smakowe, np. posiekany szczypiorek, startą na tarce
jarzynowej rzodkiewkę, łyżeczkę przecieru pomidorowego, roztartej wędzonej ryby itp.

Dzieci żywione optymalnie mniej ważą i mierzą od swoich rówieśników, ale są zdrowsze,

silniejsze i inteligentniejsze, tzn. izadziej chorują lub nie chorują wcale, lepiej się uczą i zwyciężaią w
sportowej rywalizacji w dyscyplinach wymagających szybkości, inteligencji i sprawności.

To samo odnosi się do młodzieży. Bardzo cieszymy się i jesteśmy dumni, że młodzież jest taka

„dorodna" wysoka, rozrośnięta, często pulchna, a nawet otyła. Ale zapominamy, że 90% tej młodzieży
ma próchnicę zębów, nagminnie występuje skrzywienie kręgosłupa, a gdy w czasie ferii młodzi ludzie
wyjeżdżają na narty, łamią sobie ręce i nogi jak zapałki.

Spróbujmy sprawdzić, jaką siłę kości i mięśni ma bażant, który żywi się naturalnie,

wygrzebując z ziemi robaki, i który osiąga dojrzałość po roku, a jaką ma brojler, „pędzony" na
specjalnych, sztucznych odżywkach, który dojrzałość osiąga po 5-6 tygodniach. Jego kości, wszystkie
bez wyjątku, można bez trudu przekroić nożem. U człowieka działa ta sama zasada.

Niektórzy pytają: jak wychować dziecko bez słodyczy, skoro spotyka je na każdym kroku?

Dziecko żywione optymalnie nie będzie miało chęci na słodycze. Z czasem przestaną mu smakować.
Rolę słodyczy mogą mu z powodzeniem zastępować ciasta i ciasteczka nie odbiegające swoim
składem od diety, które bardzo chętnie zjadane są przez dzieci na śniadania czy kolacje, a także lody o
składzie optymalnym. Kawałek (20 dag) takiego ciasta może stanowić dla dziecka pełnowartościowy
posiłek, który także można dać mu np. do szkoły. Ciasta te, oczywiście, przeznaczone są nie tylko dla
dzieci, ale także dla dorosłych.**

SERNIK WIEDEŃSKI

B13,lg T28,9g W5,8g 1 : 2,2 : 0,4 346 kcal

1 kg białego tłustego sera zemleć. Ucierając ręcznie lub mikserem, dodać do niego po jednym 25

żółtek, następnie 2 łyżki mąki, budyń waniliowy w proszku (bez cukru!) i 2 kostki masła (40 dag) stopionego i
przestudzonego. Na koniec wsypać po łyżce: rodzynków, posiekanych migdałów i posiekanej skórki
pomarańczowej smażonej w cukrze Ubić na sztywno pianę z 20 białek i wymieszać z serowym ciastem.

Szczelne foremki wysmarować grubo masłem i wysypać tartą bułką lub zmielonymi biszkoptami. Na

dno położyć warstwę andruta (wafla). Foremki powinny być szczelne, by w czasie pieczenia nie wyciekło
masło, w którym sernik „gotuje się". Dlatego nie nadaje się do sernika forma tortowa.

Ciasto rozlać do foremek. Piec 45-60 minut. Wystudzić w wyłączonym piekarniku, wtedy wchłonie

całe masło wydzielone w czasie pieczenia. Sernik zawsze trochę opada.
Sernik można posmarować polewą czekoladową jak do ciasteczek (przep. na str. 85) i posypać wiórkami
kokosowymi lub posiekanym^ orzechami lub migdałami.

SZARLOTKA

B 4,3g T 20,3g W 14,3g| 1 ; 4,8 : 3,4 | 250 kcal |

Przygotować kruche ciasto jak na bułeczki z mięsem (przep. na str. 82). Odłożyć w chłodne miejsce.

*' Szeroki asortyment różnorodnych ciast i deserów znajduje się w „Książce kucharskiej"

1,5 kg łatwo rozgotowujących się jabłek (antonówki, szarej renety) obrać, wyciąć gniazda nasienne,

drobno poszatkować i mieszając rozgotować na marmoladę. Do gorącej marmolady dodać 2 łyżeczki galaretki
pomarańczowej w proszku, 1/2 łyżeczki cynamonu i kostkę masła (25 dag). Gdy marmolada przestygnie, wlać
do niej 9 białek i wymieszać. Nie dodawać cukru!
Ciasto podzielić na 2 części. Pierwszą rozwałkować na cienki placek i wyłożyć nim brytfannę (25 x 35 cm)
wysmarowaną grubo masłem i wysypaną bułką tartą. Ciasto posmarować po wierzchu białkiem i zapiec.
Na zapieczone ciasto wyłożyć równą warstwą jabłkową marmoladę, nakryć plackiem rozwałkowanym z
drugiej części ciasta i zlepić brzegi ciasta dookoła. Upiec na złoty kolor. Wystudzić w piekarniku. Jeść po paru
godzinach, gdy ciasto dobrze wystygnie, a masło w marmoladzie skrzepnie.
Szarlotkę można po upieczeniu posmarować polewą czekoladową, której przepis podany jest w następnym
przepisie (przy ciasteczkach czekoladowych) lub przed pieczeniem posypać suto wiórkami kokosowymi.

CZEKOLADOWE CIASTECZKA

B 9,3g T 53,6g W 25,6g[ 1 : 5,8 : 2,7 | 621 kcal |

Zagnieść kruche ciasto, jak na bułeczki z mięsem (przep. na str. 82). Z ciasta rozwałkować placek

grubości około 1/2 cm. Ozdobnymi foremkami wycinać ciasteczka o różnych kształtach: serduszka, gwiazdki,
kółeczka, albo pociąć placek na równe kwadraciki radełkiem do faworków. Upiec na złoty kolor na blaszce
wysmarowanej masłem, wystudzić.

Zrobić polewę: 1/2 kostki masła (12 dag) stopić, wsypać do niego czubatą łyżkę kakao (2,5 dag),

łyżeczkę polewy czekoladowej w proszku (do nabycia w sklepach) i wlać 2 łyżki słodkiej śmietanki. Powoli,
mieszając, zagotować.
Ciepłą polewą smarować powierzchnię ciasteczek i posypywać je wiórkami kokosowymi lub posiekanymi
orzechami.

LODY

B 3,6g T 38g W 6,6g |l:10,6:1,9 | 410kcal

5 żółtek utrzeć z cukrem waniliowym na krem, aż staną się białe Wlać do nich szklankę śmietanki i

wymieszać. Garnek z masą wstawić do garnka z wrzącą wodą i ciągle mieszając podgrzewać, aż masa zacznie
gęstnieć, ale nie zagotować, bo żółtka się zwarzą. Wyjąć garnek, masę ostudzić, rozlać do pojemniczków lub
pucharków i zamrozić w zamrażarce.

Na bazie tej masy można robić różne rodzaje lodów, zmieniając dodatki smakowe i zapachowe.

V.WŁAŚCIWOŚCI LECZNICZE DIETY OPTYMALNEJ

1. Dlaczego ludzie chorują?

Najlepiej nie chorować. A skoro już człowiek zachoruje, powinien leczyć się tak, aby z

choroby jak najszybciej się wyleczyć i już więcej na nią nie zachorować. Aby tak się stało, powinien
poznać i usunąć przyczynę tej choroby, a następnie postępować tak, by przyczyna ta więcej się nie
pojawiła, tzn. by nie zachorować powtórnie na tę chorobę, z której się wyleczył.

Tymczasem medycyna nie zna przyczyn większości chorób, a przyczyny innych określa

błędnie, sądząc, że je zna. Toteż obecnie leczenie większości chorób polega nie na usunięciu ich
przyczyn, lecz na osłabianiu ich skutków. A środki, którymi te skutki próbuje się zwalczyć, tzn.

chemicznie wytwarzane leki i ingerujące w organizm zabiegi, często więcej robią złego niż dobrego.
Nieraz zdarza się, że po długotrwałym i kosztownym leczeniu szpitalnym człowiek wychodzi bardziej
chory niż do tego szpitala przyszedł. Jeśli nawet ratuje się życie, to rzadko kiedy przywraca się pełne
zdrowie.

Rozsądek nakazuje, że jeśli coś jest nieskuteczne i pogarsza istniejący stan rzeczy, to powinno

być zaniechane, a ludzie powinni szukać innych dróg. A jednak nie szukają. Wciąż powtarzają te same
błędy.

Poznanie naczelnych przyczyn chorób może dopiero umożliwić rozumne działanie, bo

skierowane nie na cząstkowe zapobieganie niektórym objawom, lecz na usunięcie naczelnej przyczyny
powodującej zachwianie zdrowia u człowieka.
A naczelną przyczyną wszystkich niemal chorób jest niekorzystne odżywianie się ludzi. Dlatego jakiś
organ zaczyna źle funkcjonować, że jest niedożywiony, tzn. że jest żywiony niedo-
statecznie lub źle. Jeśli zapewni mu się najlepsze i pełne pokrycie jego potrzeb, będzie działał
prawidłowo, a człowiek będzie zdrowy. Optymalne odżywianie usuwa więc wszelką patologię w
funkcjonowaniu organizmu ludzkiego, w tym również ma niezwykle istotny wpływ na działalność
ludzkiego mózgu, a tym samym na to, czym człowiek w ogóle jest w przyrodzie, w społeczeństwie, w
rodzinie i sam dla siebie.

„Z potraw, które się zjada powstają wszystkie choroby ludzkie". Jest to zdanie, które napisał

2400 lat temu Herodot, a zaczerpnął je z wiedzy kapłanów starożytnego Egiptu. Wiedza ta była
ogromna. Jest to najważniejsza wiedza pozostawiona nam przez przodków, ponieważ umożliwia
uwolnienie człowieka od chorób, a szczególnie od powszechnie patologicznej czynności umysłów
ludzkich, która z kolei jest przyczyną wszelkiego zła.

Ludzie spożywający więcej białka i tłuszczów zwierzęcych mają we krwi proporcjonalnie

wyższy poziom kwasu moczowego, a jest on bardzo ważnym związkiem w organizmie. U ssaków jest
na ogół rozkładany. Tylko u człowieka i świnki morskiej nie jest rozkładany.

Około 15-20 lat temu wykonano szereg naukowych badań nad zależnością między poziomem

kwasu moczowego w surowicy krwi a losem człowieka. I okazało się, że im ludzie mieli wyższy
poziom kwasu moczowego, tym korzystniej wyróżniali się we wszystkich istotnych dziedzinach życia.
Stwierdzono zależność między podwyższonym poziomem kwasu moczowego a przynależnością do
wyższych klas społecznych. Wykazano, że im wyższy poziom kwasu moczowego tym wyższa
inteligencja. Najwyższy poziom kwasu moczowego występował wśród profesorów wyższych uczelni
w USA, a jeszcze wyższy u profesorów o największych osiągnięciach naukowych i zawodowych.

Wyższy poziom kwasu moczowego występował u studentów niż u uczniów szkół średnich. Z

kolei wśród studentów wyższy poziom kwasu moczowego korelował z lepszymi wynikami w nauce,
większymi osiągnięciami w sporcie, z lepszymi zdolnościami manualnymi i z lepszym refleksem.
Wysoki poziom kwasu moczowego stwierdzono we krwi dyrektorów dużych firm, w przemyśle i
handlu.

Urzędnicy z wysokim poziomem kwasu moczowego cecho' wali się większą aktywnością

zawodową, szybszym awansem w pracy i niższą wagą ciała. Podobnie u wykwalifikowanych,
izutkich, dobrze zarabiających robotników poziom ten był wyższy niż u robotników mało
zarabiających i mało zaradnych życiowo. U osób biernych, źle pracujących, stale zmęczonych, poziom
kwasu moczowego był niski. Najniższy poziom kwasu moczowego stwierdzano u jaroszów.
Podobnych badań wykonano więcej w różnych grupach zawodowych (m.in. wśród żołnierzy,
płetwonurków) i w różnych krajach. Rezultaty badań były zawsze takie same.

Człowiek żyje tylko raz. Może żyć długo lub krótko, zdrowo lub borykać się z chorobami,

może mu się powodzić dobrze lub może być biedakiem. Dla każdego jest chyba oczywiste, że lepiej
żyć długo i zdrowo, należeć do wyższej klasy społecznej, mieć wyższą inteligencję, lepsze osiągnięcia
zawodowe i naukowe, więcej zarabiać, lepiej uczyć się w szkole średniej i łatwiej dostać się na studia
itd. itd.

Badania wykazały, że ci, którzy to osiągnęli mieli wyższy poziom kwasu moczowego, a

jednocześnie wiemy, że taki wyższy poziom kwasu moczowego mają ludzie spożywający więcej niż
inni białek i tłuszczów zwierzęcych. Czy wniosek z tych faktów nie jest oczywisty? A jednak
większość ludzi nie potrafi wyciągnąć tego wniosku, a tym bardziej zastosować go w swoim
codziennym praktycznym życiu.

Jeśli chcemy, aby nasze dzieci dobrze się uczyły i dużo w życiu osiągnęły, to znacznie lepiej

wydać pieniądze na ich dobre, optymalne odżywianie, niż płacić za korepetycje, dodatkowe kursy i
zajęcia kształcące.

Nawet zmiany genetyczne, które są przyczyną około 3000 chorób pochodzenia genetycznego,

powstały u naszych przodków głównie z niekorzystnego odżywiania. Bowiem wszystkie procesy
życiowe organizmu są uruchamiane i sterowane bezpośrednio lub pośrednio tym, co człowiek zjada.
Kolejne pokolenia ludzi musiały dostosowywać się do zmian zachodzących w ich środowisku.
Najważniejsze były zmiany w odżywianiu. Ludzie, aby mogli przeżyć, musieli się do nich dostosować
także poprzez zmiany w materiale genetycznym, tj. uruchamiać lub blokować te lub inne geny, w
zależności od składu pożywienia.

Człowiek może żyć stosując różne modele żywienia, ale jego wartość biologiczna, długość

życia, czynność umysłu, zdrowotność, przy każdym modelu żywienia będą inne. Inaczej musiał
odżywiać się człowiek, który zachorował na chorobę Buergera, a inaczej ten, który zachorował na
miażdżycę, a jeszcze inaczej ten, który nie choruje na żadną chorobę.

Możliwości złego odżywiania się jest bardzo dużo. Samych różnorodnych, bezrozumnych

diet ludzie wymyślili tysiące. A przecież żywienie optymalne, czyli najlepsze, może być tylko jedno.
Żywienie to musi być oparte na ścisłej wiedzy: na znajomości składu chemicznego ludzkiego ciała i
składu chemicznego i zjadanych pokarmów, a przy tym musi uwzględniać podstawowe 1 prawa fizyki
i chemii. Ludzie przestrzegają tych praw w wielu 1 dziedzinach, z wyjątkiem dziedziny najważniejszej
odżywiania.

U każdego człowieka można spowodować wystąpienie zachorowania na prawie każdą

chorobę, odżywiając go w sposób stanowiący przyczynę tej choroby. Z tysiąca ludzi karmionych tak,
aby musieli zachorować na cukrzycę typu I zachorują wszyscy, bez żadnych wyjątków. Podobnie jest
z innymi chorobami.

Często ludzie mówią, że odżywiają się tak samo jak pozostali członkowie rodziny, więc gdyby

choroby zależały od odżywiania, to wszyscy w rodzinie powinni chorować na tę samą chorobę. A tak
nie jest. Podobnie przy żywieniu zbiorowym (np. w wojsku, w internatach, w więzieniach) odżywianie
jest takie samo, a ludzie chorują na różne choroby.

Prawda jest taka, że każdy człowiek odżywia się inaczej, tak w rodzinie, jak i przy zbiorowym

żywieniu. Żywienie identyczne byłoby wówczas, gdyby wszystko, co członkowie tej zbiorowości
zjadają, zostało uprzednio dokładnie wymieszane i zhomogenizowane. Wówczas większy człowiek
zjadałby więcej objętościowo, a mniejszy mniej, ale proporcje między poszczególnymi składnikami
pożywienia byłyby takie same, a zatem wszyscy odżywialiby się tak samo. Ale przecież żadna
zbiorowość tak się nie żywi.

Ale i to nie oznacza, że wszyscy chorowaliby na te same cho' roby, gdyż liczne czynniki

środowiskowe mają wpływ na to, co organizm zrobi z tym, co człowiek zjadł. Ciepło, zimno, jakość
ubrania, wielkość wysiłku fizycznego, narażenie lub nienarażenie na stresy psychiczne, praca fizyczna
czy umysłowa, miękka czy twarda woda do picia, większe lub mniejsze ciśnienie atmosferyczne,
specyficzne cechy miejsca zamieszkania (góry, morze, duże miasto, wieś), zawartość tlenu w
powietrzu, większa lub mniejsza waga i wysokość ciała, wilgotność powietrza i szybkość wiatrów na
danym terenie, długość dnia i nocy, większe lub mniejsze oświetlenie, nasłonecznienie, a nawet tak
drobiazgowe czynniki, jak zimno lub ciepło w pokoju w czasie snu, pierzyna do przykrycia czy koc.
Wszystkie te czynniki, a także inne mające wpływ na organizm człowieka, wpływają też na to, jak
spożytkuje on składniki pożywienia, na co je przeznaczy: na ciepło, na energię, na odbudowę tkanek,
na zwiększenie odporności, na walkę z przypadkowym zaziębieniem itd. Tak więc nawet przy
identycznym odżywianiu się w rzeczywistości odżywienie organizmów ludzkich różni się.

W bieżącym stuleciu setki tysięcy razy wzrosło natężenie i różnorodność pól

elektromagnetycznych wytwarzanych przez różne urządzenia budowane przez człowieka. Fale
elektromagnetyczne wytwarzane są przez wszystkie silniki elektryczne: suszarki do włosów i
elektryczne maszynki do golenia, nadajniki radiowe i telewizyjne, radary wojskowe i cywilne, satelity,
komputery, kuchenki mikrofalowe, telefony komórkowe i setki innych urządzeń technicznych.
Zmieniło to istotnie środowisko naturalne. Fale elektromagnetyczne wytwarzane przez te wszystkie
urządzenia są szkodliwe dla człowieka. Na razie nic nie wskazuje na to, by ludzkość powstrzymała się
od zwiększania tła elektromagnetycznego Ziemi. Przeciwnie. Wytwarza się coraz więcej takich
urządzeń.

Na fale elektromagnetyczne lekarstwa nie ma. Ale jest pewien sposób. Fale

elektromagnetyczne najsilniej działają na organizmy słabe. Jedynym sposobem na to, by szkodziły one
możliwie mało, jest ogólne wzmocnienie organizmu.

Odżywianie najlepsze biochemicznie dla człowieka zwiększy jego odporność na działanie

szkodliwych czynników środowisl kowych, w tym chorobotwórczych, na zatrucia chemiczni i
wreszcie na szkodliwe działanie fal elektromagnetycznych.

2. Dwa główne modele tradycyjnego odżywiania się ludzi

Chorób jest bardzo dużo, bo i sposobów odżywiania jest nieskończenie dużo, ale wszystkie

one mają swe źródło w złym żywieniu, w niedostosowaniu spożywanych składników odżywczych do
biochemicznych potrzeb organizmu człowieka. Tę ogromną liczbę chorób można podzielić na dwie
podstawowe grupy, przyjmując za kryterium model żywienia.

Pierwszy z nich to żywienie „pastwiskowe", a więc takie, w którym zjada się w

przeważającej ilości, a czasami nawet wyłącznie, produkty pochodzenia roślinnego. W takim żywieniu
człowiek otrzymuje za mało białka i jest ono niskiej jakości biologicznej oraz bardzo dużo
węglowodanów, w tym z produktów najgorszych, tzn. takich, w których stosunek węglowodanów do
ew. białka zawartego w tym produkcie jest najwyższy. W żywieniu „pastwiskowym" duży udział ma
cukier, który jest produktem sztucznym, zawiera 100% węglowodanów i 0% białka. Tłuszczów w tym
modelu żywienia zjada się bardzo niewiele, a przy tym są to przeważnie tłuszcze pochodzenia
roślinnego, a więc gorsze.

W taki sposób żywią się przeważnie ludzie biedni oraz tacy wśród ludzi zamożnych, którzy

świadomie odrzucają produkty pochodzenia zwierzęcego, choć ich na nie stać, z jakichś względów
ideologicznych, np. z miłości do zwierząt (wegetarianizm) lub z przekonania, że żywienie jarskie jest
lepsze.

Drugi model to żywienie „korytkowe". Jest to żywienie, w którym miesza się produkty

pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Najgorzej jest, jeśli przy tym modelu żywienia ilość energii
uzyskiwanej z węglowodanów zamyka się w wąskich granicach 35-40%, a pozostała pochodzi z
tłuszczów zwierzęcych i białka.

Już lepiej, gdy ilość energii z węglowodanów przekracza 60%. * Jeszcze lepiej, gdy ilość ta

nie przekracza 10%, a tłuszcze zwierzęce stanowią ponad 80% ogólnej podaży energii. Lepiej już
żywić się w sposób „pastwiskowy", zjadając dodatkowo pewne ilości tłuszczu roślinnego (ziarno
słonecznika, orzechy, oliwki), niż w sposób „korytkowy", zjadając 35-40% energii w węglowodanach
a resztę w tłuszczach zwierzęcych.

Spójrzmy na świat zwierzęcy: obserwujemy wyraźny podział na zwierzęta trawożerne i

mięsożerne. Krowa nie je nigdy tłuszczu i mięsa, a tygrys nigdy nie je trawy. Tylko człowiek złamał tę
zasadę i je wszystko.

W sposób „korytkowy" żywią się ludzie bardziej zamożni. Jedzą zarówno tłuszcze, mięso,

jajka, a przy tym spożywają też cukier i produkty słodkie, mączne, owoce, soki, warzywa itd.

Przedstawiciele obu tych modeli żywienia chorują, ale nie na te same choroby. Zarówno w

jednej jak i w drugiej grupie są ludzie otyli, ale biochemicznie przebieg powstawania otyłości w
każdej z tych grup jest inny.

Tylko prawidłowe żywienie, najlepsze, a więc optymalne, zapewnia, że choroby nie będą

występowały, a człowiek odzyska pełną sprawność ciała i umysłu. To żywienie określamy jako „stół",
a więc sposób żywienia się godny człowieka.

3. Choroby spowodowane żywieniem „pastwiskowym "

Żywienie „ubogopastwiskowe" jest to odżywianie, w którym pożywienie stanowią niemal

wyłącznie produkty pochodzenia roślinnego, których wartość odżywcza kształtuje się na poziomie
wartości odżywczej trawy lub gorszym od trawy. Jakość spożywanych białek jest niska, a ilość
węglowodanów w stosunku do białka jest nawet wyższa niż występuje w trawie. Przy czym trawa
trawie nierówna. Młode trawy mają nawet zbyt wiele białka w stosunku do węglowodanów, ale trawy
przejrzałe, suche, mają go o wiele za mało.

Wiele produktów roślinnych spożywanych przez ludzi ma skład chemiczny dużo gorszy od

trawy. Takie są wszystkie te produkty (patrz tabela 6), w których na 1 gram białka przypada więcej niż
6 gramów węglowodanów. Najgorsze są produkty zawierające same węglowodany, takie jak: cukier,

miód, wszystkie słodycze, wszystkie słodzone napoje, a także słodkie owoce.

W naturalnych produktach roślinnych znajdują się w większej lub mniejszej ilości niektóre

witaminy i składniki mineralne potrzebne do spalania spożywanych białek i węglowodanów. Tylko w
cukrze nie ma nic prócz cukru. Nie ma w nim żadnych substancji organicznych ani mikroelementów
czy innych minerałów, ani enzymów. Dlatego cukier się nie psuje. Nie je go żaden robak, nie tworzy
się na nim pleśń, nie żywią się nim żadne bakterie gnilne.

To skąd organizm ma uzyskać witaminy i składniki mineralne potrzebne mu do spalenia tego

niejadalnego produktu? Otóż gdy składników mineralnych i witamin brakuje, a zawsze brakuje i ich
przy spożywaniu cukru i produktów słodzonych, organizm j musi tak pokierować przemianą materii,
by możliwie jak najmniej ich potrzebować, niejako „oszczędza" je. Ponad połową, składników
mineralnych i witamin organizm może „zaoszczędzić", jeśli tego cukru nie spali, a przetworzy go
na tłuszcze i cholesterol. Taki cykl przemiany materii zwiększa zapotrzebowanie kaloryczne
organizmu i ludzie ci jedzą więcej.

Ludzie jedzący dużo i słodko, a więc zjadający mało niskowartościowego białka roślinnego

oraz bardzo dużo cukrów, często są otyli i występuje u nich cały kompleks chorób określanych jako
choroby z autoagresji. Chorują więc na miażdżycę tętnic, żylaki, owrzodzenia podudzi, nadciśnienie,
stłuszczenie wątroby, zapadają na zawały serca, mają wylewy krwi do mózgu, miewają przepukliny i
zapalenia wyrostka robaczkowego. W starszym wieku powszechnie chorują na osteoporozę. Tak
odżywiający się ludzie dojrzewają wcześnie, wcześnie też przekwitają. Żyją krótko. Przeważnie są
biedni.

*' Choroby z autoagresji to choroby wywoływane tym, ze zgodnie z nazwą organizm zachowuje się „agresywnie" sam w stosunku do
siebie, m.in. wytwarza przeciwciała przeciwko własnym tkankom i komórkom i niszczy je. Są to więc choroby wynikające wyłącznie z
nieprawidłowego funkcjonowania organizmu, bez udziału patologicznych czynników zewnętrznych, takich np. jak wirusy czy bakterie.

Może też wystąpić u nich: niedoczynność tarczycy, niektóre** nowotwory, kamica wątrobowa,

skazy białkowe i choroby alergiczne, w tym astma oskrzelowa. Bardzo często mają łojotok, brzydką
cerę, niektórzy chorują na łuszczycę. Chorują też częściej niż inni na choroby infekcyjne i zakaźne, bo
ich odporność na zakażenia jest niska.

Z tej grupy wywodzą się też ludzie chorujący na miażdżycę. Jest to obecnie choroba bardzo

rozpowszechniona. Występuje już nie tylko u ludzi w podeszłym wieku, ale u coraz młodszych, a
nawet wśród dzieci.

Na miażdżycę chorują słonie afrykańskie. Przyczyną ich miażdżycy jest to, że w okresie

długotrwałej pory suchej, przy niedoborze paszy zielonej muszą jeść starą, suchą trawę, w której
zawartość białka jest za niska w proporcji do węglowodanów.

Powszechnie mówi się, że przyczyną miażdżycy u ludzi jest palenie papierosów, a przecież

słonie nie palą, że jest nią masło, śmietana, boczek, żółtko jajka, tłuste mięso, a przecież słonie tych
produktów nie jedzą, że powoduje ją stres, a przecież słonie nie mają naturalnych wrogów, że nasila
miażdżycę brak ruchu i siedząca praca, a przecież słonie dużo chodzą itp. Wniosek z tego, że nie te
przyczyny powodują miażdżycę.

U ludzi na diecie „ubogopastwiskowej" najczęściej występującą chorobą jest choroba

zwyrodnieniowa stawów kończyn i kręgosłupa, spowodowana niedoborem kolagenu^ w ich diecie.
Mają podwyższoną krzepliwość krwi i „słabe" żyły, co często jest przyczyną zakrzepowych zapaleń
żył. Wytwarzają więcej hormonów sterydowych *^ w swoich nadnerczach, co dodatkowo sprzyja
powstawaniu zakrzepów i rozstępów skórnych, które występują nawet już u małych dzieci,
szczególnie dziewczynek.

Nadmierne wytwarzanie hormonów sterydowych bywa przyczyną depresji. Kobiety są często

niepłodne i częściej niż inne kobiety rodzą dzieci z wadami wrodzonymi, przeważnie długie i ciężkie.

** Kolagen jest to białko o strukturze włókienkowej będące głównym składnikiem tkanki łącznej, tj. kości, ścięgien, błon, chrząstek, zył
i skóry.
**' Hormony sterydowe są to hormony związane głównie z gospodarką tłuszczową organizmu, a także z wieloma innymi procesami
biochemicznymi.

W ten sposób żywią się przeważnie ludzie mający dostęp do byle jakiego jedzenia: salowe w

szpitalach, pomoce kuchenne, pracownicy jarskich jadłodajni i restauracji, cukiernicy.

Żywienie optymalne jest leczeniem przyczynowym w tych chorobach. W diecie trzeba

zwiększyć ilość kolagenu: jeść rosoły, wywary z kości, galarety z nóżek cielęcych i wieprzowych,
flaczki, chrząstki, kurze łapki, salcesony, głowiznę wieprzową, aby organizm miał materiał do

„reperacji" kości, stawów, chrząstek, przyczepów, wiązadeł, tętnic, żył. Przy rozstępach skórnych i
bliznach po operacjach można spożywać 2 lub nawet 3 razy w tygodniu miękko ugotowane skórki ze
słoniny.

Ludzie na diecie „ubogopastwiskowej" są przeważnie otyli, mają duży, rozdęty brzuch. Gdy po

przejściu na dietę optymalną waga ich ciała zacznie się obniżać, można przyspieszać chudnięcie
ograniczając tłuszcz w diecie: na 1 gram białka wystarczy 1,5 grama tłuszczu, gdy waga obniża
się szybko, i 2 gramy, gdy organizm ma trudności z uruchomieniem własnych tłuszczów i spadek
wagi jest wolniejszy.

Kości, chrząstki, przyczepy i wiązadła wzmacniają się w wyniku optymalnego jedzenia, a

osteoporoza cofa się. Wzmocnienie tych tkanek bywa szybsze, gdy wymuszamy je na organizmie
poprzez ćwiczenia fizyczne lub inny ruch. Ale wysiłek należy dostosowywać do swoich możliwości i
obciążenie wysiłkiem organizmu zwiększać stopniowo, w miarę wzrostu sił.

Dieta „pastwiskowa" może też być oparta głównie na produktach roślinnych, ale zawierających

w przewadze nie cukier, lecz skrobię. Należą do nich produkty zbożowe, ziemniaki, groch, fasola i
bób. Wartość biologiczna białka w takim żywieniu jest niska, zawartość tłuszczów roślinnych mała, a
dużo jest w niej węglowodanów, dużo składników mineralnych i witamin potrzebnych do spalania czy
przetwarzania węglowodanów. W produktach zbożowych, ziemniakach, warzywach czy owocach,
białka jest bardzo mało i jest ono mało wartościowe, toteż organizm potrzebuje go więcej. Człowiek
musi więc zjadać więcej pożywienia, a w ten sposób wprowadza do swego organizmu zbyt dużo
węglowodanów.

Im więcej zjada człowiek węglowodanów, tym więcej jego trzustka musi wytwarzać insuliny

do ich przetwarzania. Organizm tych węglowodanów nie chce i broni się przed nadmiernym
wytwarzaniem insuliny. Wytwarza więc przeciwciała przeciwko komórkom trzustki, tzw. komórkom
Beta, i niszczy je, jakby chciał zmusić ten organ do ograniczenia jego działania niekorzystnego dla
organizmu. W rezultacie ilość wytwarzanej przez trzustkę insuliny zmniejsza się. Gdyby w tym
momencie człowiek znacznie ograniczył zjadanie węglowodanów, to ta zmniejszona ilość insuliny
wystarczyłaby mu do życia. Ale jeśli nadal spożywa węglowodany w dużych ilościach, to przy małej
ilości insuliny nie może ich spalić czy przetworzyć. Wzrasta więc poziom glukozy we krwi, którą
organizm wydala z moczem. W analizach moczu pojawia się cukier i rozpoczyna się proces
chorobowy określany jako cukrzyca typu I.

Ponieważ jak już mówiłem medycyna nie szuka przyczyn chorób, lecz niweluje tylko ich

objawy, nikt nie zadaje sobie pytania: „dlaczego we krwi jest za dużo cukru?", tylko określa objaw:
„cukru we krwi jest za dużo, to znaczy, że w organizmie jest za mało insuliny, aby go przerobić". A
więc trzeba podać insulinę z zewnątrz, w zastrzyku. I nikt się tym nie przejmuje, że insulina cukrzycy
nie leczy, a tylko osłabia jej objawy, które natychmiast się nasilają, gdy chory przerwie jej
przyjmowanie. Człowiek zostaje uzależniony na zawsze od przyjmowania insuliny. Organizm
rozkłada podawaną insulinę, dawkę insuliny trzeba zwiększać i koło się zamyka.

Przy diecie „pastwiskowej" rozwija się dużo chorób zaliczanych do chorób z autoagresji.

Należą do nich: choroba reumatyczna, choroba Buergera, gościec przewlekły postępujący, choroba
Bechterewa, stwardnienie rozsiane i stwardnienie boczne zanikowe, guzkowe zapalenie tętnic,
zapalenie skórno-mięśniowe i inne, rzadziej występujące choroby. Odporność na infekcje jest niska,
dlatego ludzie ci często zapadają na choroby zakaźne, m. in. na choroby wieku dziecięcego. I choroby
te mają u nich ciężki i długi przebieg.

Choroby wyżej wymienione zdarzają się najczęściej u ludzi biednych lub nawiedzonych

obsesją odchudzania się dietami jarskimi i głodówkami. Przy dalszym pogorszeniu odżywiania
występują zachorowania na białaczki i nowotwory złośliwe. Ludzie ci chorują też często na
nadczynność tarczycy i szczególnie często na neurastenię i choroby psychiczne typu maniakalnego.

Cukrzyca typu I (insulinozależna) jest chorobą milionów ludzi. W Polsce na koniec 1998

roku było szacunkowo ponad 110 tysięcy chorych na cukrzycę typu I i prawie 1,5 miliona chorych na
cukrzycę typu II. Jest nąjpowszechniej występującą chorobą spośród chorób spowodowanych
żywieniem „pastwiskowym". Jej więc poświęcę więcej uwagi.

Wśród zwierząt żyjących w warunkach naturalnych, tak trawożernych, jak i drapieżników,

cukrzyca nie występuje. Na cukrzycę typu I zachorować mogą tylko ludzie na diecie pastwiskowej, a
wyjątkowo niektóre zwierzęta szczególnie źle przez ludzi żywione. Spotyka się cukrzycę np. u
pokojowych piesków, które nie chcą jeść mięsa, a przepadają za słodyczami.

Na cukrzycę nie chorują Eskimosi, Masajowie, Hunzowie, pasterze z Abchazji, Gruzji,

Azerbejdżanu, Jakucji, Bułgarii, a więc ci, którzy żywią się głównie produktami pochodzenia
zwierzęcego i z racji swojej sytuacji życiowej i odcięcia od współczesnej propagandy żywieniowej
spożywają mało węglowodanów.

Spróbujmy wyjaśnić, jakie są przyczyny powstawania tej groźnej choroby, którą współczesna

medycyna uważa za chorobę nieuleczalną.

Jak sama nazwa wskazuje, przyczyną choroby jest cukier. Cukrów jest dużo, ale różnią się od

siebie niewiele. Chemicznie są połączeniem węgla z wodą, z przewagą wody. Na jedną
gramocząsteczkę cukru prostego ważącą 180 gramów przypada 72 gramy węgla i 108 gramów wody. I
chemicznie i faktycznie jest to „paliwo" bardzo niskiej jakości, można powiedzieć, że to bardzo
mokry węgiel. Nie dziwne więc, że trudno jest spalane w organizmach zwierząt i ludzi.

Spalanie węglowodanów w procesie przemiany materii wymaga zużycia dużych ilości białka,

witamin, składników mineralnych i hormonów oraz zainwestowania dużych ilości energii w sam
proces trawienia, a potem wchłaniania węglowodanów z przewodu pokarmowego do krwi i następnie
ich spalenia lub •przetworzenia na trójglicerydy i cholesterol w komórkach. Wyjątkiem jest fruktoza,
tj. cukier zawarty w owocach, który szybko trafia do krwi z przewodu pokarmowego, bez
inwestowania w ten proces energii, i powoduje szybki i nagły wzrost poziomu glukozy we krwi. Takie
„uderzenie" wymusza wytworzenie przez trzustkę dużych ilości insuliny. Zwykle produkuje jej w
takiej sytuacji za dużo, a to powoduje z kolei niedocukrzenie krwi i tzw. wilczy apetyt.

Do spalania węglowodanów, do ich zamiany na tłuszcze, a następnie na cholesterol, a także do

wielu innych ważnych procesów życiowych potrzebna jest w organizmie człowieka insulina.
Wytwarzana jest ona przez komórki Beta trzustki w ilościach proporcjonalnych do ilości spożywanych
węglowodanów. U różnych ludzi jedna jednostka insuliny może wystarczyć do przetworzenia na
tłuszcz różnej ilości węglowodanów: u jednych może to być 6 gramów, a u innych nawet 15.

Cukrzyca rozpoczyna się na długo przed wystąpieniem pierwszych jej objawów. Kilka a nawet

kilkanaście miesięcy przed wystąpieniem choroby u wszystkich przyszłych chorych we krwi pojawiają
się przeciwciała przeciwko komórkom Beta trzustki produkującym insulinę. Są one dowodem na to,
że trzustka produkować musi bardzo dużo insuliny, gdyż organizm zmniejsza jej wydzielanie przez
niszczenie komórek zajmujących się tą „produkcją".

Gdyby można było przebadać dzieci na obecność tych przeciwciał, można byłoby przerwać

odpowiednio wcześnie proces niszczenia komórek Beta trzustki i przez zmniejszenie podaży
węglowodanów nie dopuścić do rozwinięcia się choroby.

Gdy wystąpią już objawy cukrzycy, znaczna część komórek Beta trzustki uległa już

zniszczeniu. Ale organizm nie niszczy tych komórek wszystkich. Pewną ilość zostawia. Gdyby podaż
węglowodanów zmniejszyć np. 10-krotnie, wtedy zapotrzebowanie na insulinę spadłoby i własnej
insuliny, wytwarzanej przez tę

Insulina jest to hormon wydzielany przez grupę wyspecjalizowanych komórek trzustki, tzw. komórek Beta. Bierze udział w procesie
przemiany materii, m.in. wpływa na przemianę węglowodanów, wskutek czego obniża poziom glukozy we krwi.

zmniejszoną ilość komórek wystarczyłoby. Dlatego przez drastyczne zmniejszenie w diecie udziału
węglowodanów można wyleczyć prawie każdy przypadek cukrzycy typu 1, tzn. poziom glukozy
będzie prawidłowy, insuliny nie trzeba będzie wstrzykiwać, nie będzie też groźnych dla życia
powikłań cukrzycy.

W momencie zachorowania przeciwciała przeciwko komórkom Beta trzustki występują u 30-

70% chorych. U tych, którzy już przeciwciał nie mają, proces niszczenia komórek Beta został
zakończony, u tych, którzy jeszcze mają je we krwi, proces ten jeszcze trwa. Można natychmiast go
przerwać, usuwając jego przyczynę, czyli przechodząc na żywienie optymalne, w którym
węglowodanów zjada się bardzo mało. Niedobór własnej insuliny natychmiast ustępuje, jeśli ilość
węglowodanów w diecie zostanie drastycznie ograniczona.

W cukrzycy „leczonej" insuliną organizm broni się przed cukrem i przed podawaną w

zastrzykach insuliną. Przy wyższym poziomie cukru we krwi wydala go z moczem, wytwarza
mechanizmy pozwalające na rozkładanie wstrzykiwanej insuliny, wytwarza też przeciwciała
przeciwko receptorom insulinowym w komórkach. Organizm i wszystkie jego komórki nie chcą cukru
i bronią się przed nim wszelkimi sposobami.

Chorzy na cukrzycę nie „leczeni" insuliną szybko umierają, głównie z powodu ciężkiej

kwasicy. Chorzy „leczeni" insuliną żyją średnio do 30% krócej, umierają przeważnie z powodu
niewydolności nerek, spowodowanej głównie zmianami w drobnych tętniczkach, które są w skutkach
prawie identyczne z miażdżycą.

U prawie każdego chorego na cukrzycę część komórek Beta trzustki zostaje zachowana i nadal

wytwarza insulinę, ale w zbyt małych ilościach; w zbyt małych nie w stosunku do potrzeb zdrowego
organizmu, ale w zbyt małych w stosunku do nadmiernych ilości spożywanych węglowodanów.
Ponieważ wszystkie dotychczasowe diety cukrzycowe zalecają kilka do kilkunastu razy za dużą ilość
węglowodanów, chorzy na cukrzycę chorować muszą i trzeba im podawać insulinę.

Bywa, że dawki insuliny trzeba systematycznie zwiększać, gdyż organizm uruchamia i

rozbudowuje linie obrony przed insuliną. Wytwarza przeciwciała przeciwko insulinie własnej i tej z
zewnątrz i niszczy ją. U tych chorych insulina o przedłużonym działaniu działa słabo lub nie działa
wcale, gdyż jest od razu rozkładana. W takich przypadkach podaje się coraz większe dawki insuliny,
czasem ponad 100, a nawet więcej jednostek na dobę. Spotykałem chorych na cukrzycę typu I, którzy
przyjmowali do 200 jednostek insuliny na dobę. Można sobie wyobrazić, jak katastrofalnie niszczony
był ich organizm.

Z cukrzycy typu I można się wyleczyć prawie zawsze. W tym celu należy natychmiast

znacznie ograniczyć ilość spożywanych węglowodanów, tzn. zjadać ich tylko tyle, by ilość
wytwarzanej własnej insuliny wystarczała do ich „przerobu". Jest to najczęściej 50 gramów na dobę z
odchyleniem do plus minus 15 gramów.

Organizm ze 100 gramów białka własnego i dostarczonego w pożywieniu może wytworzyć

około 56 gramów węglowodanów. Aby miał mniej surowca do wytwarzania węglowodanów tą drogą,
należy ograniczyć też spożycie białka. By móc spożywać go mniej bez straty dla organizmu, trzeba
zjadać białko o najwyższej wartości biologicznej, którego potrzeba mniej wagowo niż innych
„gorszych" białek. Najlepsze są białka zawarte w żółtkach łajek, wątróbkach drobiowych, cielęcych i
wieprzowych oraz w nerkach. Takiego białka wystarczy nawet pół grama na kilogram wagi ciała na
dobę.

A oto praktyczne wskazania dla chorych na cukrzycę typu I, którzy chcą wyleczyć się przez

stosowanie diety optymalnej:
1. Przejść na żywienie optymalne natychmiast bez żadnego okresu przejściowego.
2. Od pierwszego dnia obniżyć dawkę branej insuliny średnio o połowę, ale zawsze w zależności od
poziomów glukozy we krwi.
3. Jeżeli nie ma objawów świadczących o rozkładaniu własnej i podawanej w zastrzykach insuliny
można przejść na insulinę o przedłużonym działaniu i podawać ją 1 lub 2 razy na dobę. Jeśli objawy te
występują, należy podawać tylko insulinę działającą krótko, kilka razy na dobę, a w małych dawkach.
4. Jeżeli zapotrzebowanie na insulinę było małe, tzn. 10 jednostek u dzieci i do 20 jednostek u
dorosłych na dobę, można insulinę od pierwszego dnia diety odstawić w ogóle.
5. Codziennie kontrolować poziom glukozy we krwi i dostosowywać dawkę insuliny do tego
poziomu.
6. Przy poziomie glukozy poniżej 130 mg% na czczo dawką insuliny należy zmniejszyć.
7. Nie należy dopuszczać do zbyt dużego spadku poziomu glukozy we krwi, czyli trzeba pilnować,
aby insuliny nie wstrzyknąć za dużo.

Gdy glukoza spadnie do poziomu 120-130 mg%, a dawki pobieranej dotychczas insuliny były

małe, insulinę należy odstawić raz na zawsze. Cukrzyca na pewno nie wróci, pod warunkiem, że
dokładnie będzie się stosować żywienie optymalne. Spotykałem i takich chorych, którzy odstawiali
insulinę natychmiast po przejściu na dietę optymalną, nawet gdy przyjmowali 30 lub 40 jednostek na
dobę i nic złego im się nie stało. Ale rozsądniej będzie poczekać z całkowitym odstawieniem insuliny
do czasu, gdy poziom glukozy będzie prawidłowy, a dawki podawanej insuliny niskie.

Należy dodatkowo pamiętać, że przy żywieniu optymalnym prawidłowy poziom glukozy we

krwi jest wyższy niż przy żys wieniu tradycyjnym i wynosi 110-140 mg%. I tak jest dobra I nie trzeba
słuchać lekarzy, że taki poziom glukozy we krwi -1 już cukrzyca. Nic podobnego!

Teoretycznie zmniejszenie spożycia węglowodanów do zalecanego poziomu powinno

wyleczyć chorego z cukrzycy już! w pierwszym dniu. Ale tak nie jest. Organizm chorego na cukrzycę
prawie w każdej komórce zawiera liczne enzymy zbudowane głównie z białka, które były mu
potrzebne do spalania cukru i do innych jego przemian. Po wprowadzeniu żywienia optymalnego stają
się one zbędne i muszą być z komórek usunięte, spalone i przetworzone na glukozę. Ze 100 gramów

tych białek powstaje aż 56 gramów glukozy. Najwięcej glukozy z własnych białek ' organizm
wytwarza w pierwszych dniach i tygodniach po przej! ściu na dietę. Dlatego z cukrzycy można
wyleczyć się dopiero po kilku, a niekiedy po kilkunastu tygodniach, gdy organizm usunie i spali
dawne „aparaty" do przerobu węglowodanów, a pobuduje i inne, odpowiednie do przerobu zupełnie
innego „paliwa", jakim ( są tłuszcze zwierzęce.

Między 6 a 10 dniem po podjęciu żywienia optymalnego u chorych na cukrzycę może pojawić

się większa lub mniejsza kwasica, której jednym z objawów jest pojawienie się ciał ketonowych w
moczu. Ich poziom oznacza się krzyżykami; od jednego do czterech krzyżyków. Ciała ketonowe na
jeden krzyżyk mogą się okresowo pojawiać i nie są groźne, ale nie należy dopuszczać do wyższego
ich poziomu. Pojawianie się ciał ketonowych w moczu jest zjawiskiem przejściowym, które minie,
gdy zwiększymy nieco ilość podawanych w diecie węglowodanów. Na ogół wystarcza dodatkowo 10-
20 gramów węglowodanów na dobę.

Jeżeli ciała ketonowe pojawiają się w moczu u ludzi będących na diecie wysokotłuszczowej,

ale nie chorujących na cukrzycę, nie mają żadnego szkodliwego znaczenia. Najłatwiej je usunąć przez
nieznaczne zwiększenie spożycia węglowodanów, a z większym pożytkiem przez zwiększenie
aktywności fizycznej.

W okresie przebudowy organizmu, najbardziej intensywnej w pierwszych tygodniach po

zmianie diety, organizm (głównie wątroba, ale nie tylko) nie może dostarczyć całej potrzebnej energii
w postaci związków wysokoenergetycznych potrzebnych do prawidłowej pracy mózgu i serca oraz
niektórych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Wówczas wątroba dla tych narządów wytwarza
ciała ketonowe, które są najlepszym paliwem, gdyż mają po 3 atomy wodoru na 1 atom węgla w
dwóch grupach CH3, podczas gdy w kwasach tłuszczowych maksymalnie uwodornionych na 1 atom
węgla przypada około 2 atomy wodoru.

W sytuacji początkowego przestrajania się organizmu na zupełnie inny metabolizm wątroba

stara się zmusić serce i mózg do spalania ciał ketonowych i często wytwarza ich zbyt wiele. Przy
dłużej trwającym żywieniu optymalnym wszystkie komórki i tkanki, w tym także serce i mózg, są
dobrze odżywiane, więc nie trzeba wytwarzać dla nich awaryjnego zaopatrzenia i produkcja ciał
ketonowych zanika.

Jeśli zaopatrzenie wszystkich narządów i tkanek jest prawidłowe, wówczas nie ma między

nimi sprzeczności interesów i rywalizacji o pokarm i cały organizm pracuje spokojnie i dobrze. Jeśli
odżywianie jest złe, organizm nie może dostarczyć wszystkim tkankom i komórkom tego, co jest im
potrzebne do normalnego działania, więc tkanki niedożywione muszą pracować źle. To jest właśnie
główną przyczyną wszystkich niemal chorób, bo tkanki, tak samo jak źle zaopatrywane grupy ludzi w
społeczeństwie, buntują się, strajkują, blokują drogi, a organizm, podobnie jak źle rządzone, ubogie
państwo nie może im pomóc, bo nie ma z czego. Ale zawsze ma środki na represje, tzn. na
wytwarzanie przeciwciał, tak jak każdy, najbiedniejszy nawet kraj ma zawsze środki na to, by
kupować lub produkować broń, by tłumić bunty, utrzymywać wojsko, policję, więzienia i cały
kosztowny aparat przemocy.

Taki właśnie jest mechanizm powstawania wszystkich chorób z autoagresji i taki też jest

mechanizm powstawania i rozwijania się cukrzycy typu I. Wystarczy dać komórkom, tkankom i
narządom to, czego potrzebują do prawidłowego funkcjonowania, a chorób z autoagresji nie będzie,
nie będzie też cukrzycy typu I. Zdecydowana większość chorych wyleczy się z niej, a prawie wszyscy
pozostali uzyskają wyraźną poprawę stanu zdrowia i sprawności, także i ci, u których pełny powrót do
zdrowia nie jest już możliwy wskutek nieodwracalnych zmian organicznych.

W żywieniu chorych na cukrzycę w okresie początkowym należy preferować produkty

zapobiegające kwasicy, takie jak żółtka

1

jajek, masło, śmietana, tłuste mleko, a z węglowodanów

niesłodkie warzywa, natomiast ograniczać w diecie białka jajek, chude mięso, ryby i drób oraz
orzechy. Po ustąpieniu ciał ketonowych z moczu lub jeśli ich w moczu nie było można spożywać
wszystkie produkty odpowiadające wymogom żywienia optymalnego.

W początkowym okresie diety najlepszym źródłem węglowodanów będą ziemniaki i

niesłodkie warzywa. Ziemniaki spożywać najlepiej w postaci frytek smażonych na łoju lub gotowane,
roztarte z tłuszczem. Inne warzywa mogą być spożywane surowe, gotowane, np. z rosołu, lub duszone
na maśle.

Przy leczeniu się z cukrzycy poważnym zagrożeniem może być za niski poziom glukozy we

krwi. Nie należy dopuszczać do stanu niedocukrzenia. Lepiej, gdy poziom glukozy we krwi wynosi

ponad 150 mg% niż poniżej 50 mg%.

Chorzy, którzy po przejściu na dietę jeszcze w pierwszym okresie przyjmują insulinę, muszą

jej dawkę dostosowywać do poziomu cukru we krwi i w razie potrzeby korygować. W czasie gdy
jeszcze przyjmuje się insulinę, należy zawsze nosić ze sobą cukier, by przy pierwszych objawach
niedocukrzenia trochę go zjeść, tzn. dostarczyć 10-20 g węglowodanów.

W żadnym ze szpitali w Polsce i na świecie nie prowadzi się przyczynowego leczenia

cukrzycy. Chorobę tę uznaje się za nieuleczalną i ... koniec. Żadne fakty, nawet najbardziej
spektakularne i oczywiste nie są w stanie zachwiać tego przekonania współczesnej medycyny.
Pierwszych chorych wyleczyłem z cukrzycy typu I już 30 lat temu. Obecnie wiele tysięcy osób
chorych na cukrzycę, stosując dietę optymalną, wyleczyło się z choroby i są zdrowi. Mam na to setki
dowodów. Ale nie sposób lekarzy o tym przekonać. I nie jest to tylko polska specyfika. Jeden z
lekarzy z krajów zachodnich, znający moje metody i stosujący leczenie cukrzycy dietą optymalną,
powiadomił mnie o wyleczeniu z cukrzycy kilku chorych. Gdy o tym wspomniał publicznie w
środowisku lekarskim, wywołał takie oburzenie, że rozważano nawet możliwość pozbawienia go
prawa wykonywania zawodu, jakby był jakimś szarlatanem. A jedynym argumentem było
przekonanie, że „przecież cukrzyca jest nieuleczalna".

Profesor Julian Aleksandrowicz, wybitny, myślący lekarz i człowiek, napisał: „Nie ma

nieuleczalnych chorób. Niedostateczna jest tylko nasza wiedza". A Hipokrates, ten starożytny wzór dla
każdego lekarza, napisał: „Lekarzowi nie wolno bez sprawdzenia odrzucać żadnej nowej metody
leczenia". Ale kto dziś czyta Hipokratesa? Kto stosuje się do jego zasad?

Stwierdzam w oparciu o wieloletnie doświadczenia, że z cukrzycy typu I chorego można

wyleczyć prawie zawsze, ale dopóki lekarze sami nie zaczną odżywiać się optymalnie, nie będą w
stanie przełamać swych oporów i zrozumieć mechanizmów i przyczyn chorób, a tym samym
przekonać się o możliwości wyleczenia cukrzycy.

Cukrzycę można wyleczyć w warunkach domowych, ale trzeba spełnić kilka ważnych i dość

trudnych warunków. Przede wszystkim chory (lub rodzice w przypadku cukrzycy u dziecka) powinni
mieć możliwość stałej kontroli poziomu cukru we krwi i kontroli obecności ciał ketonowych w
moczu. Muszą też dokładnie znać skład chemiczny produktów, które chory będzie spożywać, a więc
muszą prezentować dość wysoki poziom umysłowy, mieć określony zasób wiedzy. Po dokładnym
zapoznaniu się z zasadami przyczynowego leczenia cukrzycy muszą nabyć też umiejętność liczenia
składników odżywczych, a zwłaszcza dokładnego wyliczania ilości spożywanych węglowodanów.

Jako lekarz często staję przed dylematem: czy powiedzieć choremu, że swojej cukrzycy nie

będzie on mógł wyleczyć w warunkach domowych, ponieważ nie ma możliwości stałego badania
poziomu cukru we krwi i nie jest do tego dostatecznie przygotowany umysłowo, czy też, ryzykując
niepowodzenie, przekazać mu stosowną wiedzę. Tym bardziej staje się to problematyczne, gdy wiedzę
o sposobie leczenia przekazuje się w formie publikacji, bo nigdy nie wiadomo, czy Czytelnik
wszystko właściwie zrozumiał i czy nie przecenia własnych umiejętności. Dlatego chorzy z cukrzycą
trwającą wiele lat i silnie zaawansowaną powinni jednak konsultować się z lekarzem. Najlepiej by był
to lekarz znający zasady diety optymalnej i sam na takiej diecie pozostający od dłuższego czasu.
Lekarzy takich jest już w Polsce, kilkunastu, głównie na Śląsku, ale są także w Austrii, Niemczech,
Kanadzie, Francji, USA, Australii.

Istnieją ludzie, którzy, stosując w zasadzie żywienie typu „pastwiskowego", zjadają przy tym

wszakże trochę produktów pochodzenia zwierzęcego. Jest to dieta, w której ilość energii uzyskanej z
białka wynosi 12-15%, z tłuszczów, głównie roślinnych, 15-20%, a z węglowodanów 65-70%.

Dostateczna ilość białka w takim pożywieniu, obecność witamin i składników mineralnych,

dodatek tłuszczów, wyższa wartość białka, bo pochodzącego częściowo z produktów zwierzęcych,
powodują, że organizm może spalać węglowodany i nie musi ich przetwarzać w większej ilości na
tłuszcze i cholesterol. Ci ludzie mają niski poziom cholesterolu we krwi, ale jest to tylko objawem
świadczącym o ograniczonej ilości węglowodanów przetwarzanych na tłuszcze i na cholesterol, a nie
świadczy wcale, że takie odżywianie jest dobre.

Z powodu tej diety ludzie chorują na następujące choroby: . choroba Buergera, choroba

Bechterewa, choroba Stilla u dzieci i gościec przewlekły postępujący u dorosłych, stwardnienie
rozsiane, stwardnienie boczne zanikowe, chorobę Raynauda, miokardiopatię przerostową, zespół
hiperkinetycznego serca, zaburzenia rytmu serca, chorobę wieńcową, nadciśnienie chwiejne,
nadczynność tarczycy, neurastenię, choroby psychiczne, nowotwory złośliwe (najczęściej rak szyjki

macicy), białaczkę. Tak jedzących cechuje słaba odporność na infekcje, toteż często chorują na katary,
zaziębienia, grypy, opryszczki, anginy, mogą chorować na gruźlicę, chorobę reumatyczną czy
kłębkowe zapalenie nerek. Na stresy reagują tak jak zwierzęta trawożerne: strachem, upośledzeniem
sprawności fizycznej i umysłowej, szybkim biciem serca, zaburzeniami rytmu serca. Często umierają
na zawały serca.

Wymienione wyżej choroby zaliczane są do zespołów antymiażdżycowych, gdyż chorzy na

powyższe choroby nigdy nie mają miażdżycy. Dzieje się tak dlatego, że skład diety wywołujący
wszystkie powyższe choroby równocześnie uniemożliwia powstanie miażdżycy. Słaba to pociecha:
człowiekowi cierpiącemu jest wszystko jedno, z powodu jakiej choroby umiera.

Także w tych chorobach żywienie optymalne jest leczeniem przyczynowym. Nie wszystkie

jednak choroby z tej grupy można wyleczyć. Czasami zmiany chorobowe bywają nieodwracalne,
zwłaszcza gdy choroba trwa długo i zdążyła bardzo organizm wyniszczyć. Ale zawsze można uzyskać
poprawę sprawności fizycznej i umysłowej, wydłużenie życia, czasami zmniejszenie uciążliwości
choroby.

Gruźlica jest przykładem choroby spowodowanej biedą, a bieda jest przyczyną odżywiania się

głównie produktami roślinnymi, a to odżywianie jest przyczyną biedy i... błędne koło się zamyka.

W miarę zwiększania spożycia produktów pochodzenia zwierzęcego gruźlica cofa się.

Gruźlica była na pierwszym miejscu wśród przyczyn zgonów w USA w 1910 roku, a znalazła się na
miejscu ósmym w 1946. W tych latach znacznie wzrosło w USA spożycie białka i tłuszczów
zwierzęcych, a spadło spożycie węglowodanów. Między 1910 a 1946 rokiem nie było jeszcze żadnych
leków przeciwgruźliczych, zatem duży spadek zachorowań na gruźlicą był spowodowany zmianami w
odżywianiu. Gruźlicę leczono w tym czasie obfitym jedzeniem. Karmiono chorych masłem, śmietaną,
serem, jajkami, a przy tym ciepłem i ograniczeniem wysiłku fizycznego. Chorych kierowano do
miejscowości, w których była mniejsza zawartość tlenu w powietrzu, dlatego najlepsze efekty
uzyskiwano w sanatoriach usytuowanych w niezbyt wysokich górach.

Podstawą leczenia były produkty pochodzenia zwierzęcego i tłuszcze zwierzęce, a niedobór

tlenu, ciepło i brak ruchu stwaj rżały korzystniejsze warunki samoleczenia.

Poprawa odżywiania spowodowała, że gruźlica prawie znikła w krajach bogatych. Jest to

choroba, którą można uważać wskaźnik zamożności kraju i należytego odżywiania się społeczeństwa.
W ostatnich latach w Polsce wzrasta liczba ludzi biednych, głodnych, bezdomnych, bezrobotnych i
konsekwentnie wraz z tym rośnie liczba zachorowań na gruźlicę. Również w Stanach j Zjednoczonych
powróciła gruźlica, wskutek niekorzystnych zmian w odżywianiu, propagowanych przez reklamę,
oficjalną naukę, a także przez powszechne spożywanie tzw. „szybkiej", bezwartościowej lub bardzo
mało wartościowej żywności.

Choroba Buergera jest chorobą z autoagresji spowodowaną określonym, złym składem diety.

Rozwojowi choroby sprzyja palenie papierosów w dawce pobudzającej układ sympatyczny, czyli do
20 sztuk na dobę. Związki zawarte w dymie tytoniowymi a głównie nikotyna, zwężają silnie tętnice,
zwłaszcza w kończynach dolnych, co upośledza ukrwienie, a zatem i odżywianie tkanek w nogach.

Choroba przeważnie zaczyna się wędrującym zapaleniem żył spowodowanym toksycznymi

związkami w niedokrwionych i odżywionych tkankach. Leczona czy nie leczona prowadzi przeważnie
do amputacji kończyny. Czasami rozwija się też w kończynach górnych.

Żywienie optymalne usuwa przyczynę choroby i pozwala ni znaczne zmniejszenie lub

usunięcie jej skutków. W mocno zaawansowanych przypadkach, z owrzodzeniem stóp, podudzi

,

martwicą czy mumifikacją palców, występują silne bóle spoczynkowe. W Akademii Zdrowia
„Arkadia" przy stosowaniu żywienia optymalnego i prądów selektywnych bóle te ustępowały średnio
po 7 dniach (od 2 dni do 12 dni) i chorzy odstawiali leki przeciwbólowe.

Przy bardzo złym ukrwieniu ulegają mumifikacji palce, a nawet całe stopy. Wówczas nie ma

ropienia, bo nawet bakterie ropne nie mają co jeść. W miarę postępującej poprawy ukrwienia i
odżywienia tkanek spowodowanych żywieniem optymalnym powstają warunki do rozwoju bakterii
ropnych i rany zaczynają ropieć. Ropienie powoduje silne bóle i zatrucie organizmu chorego. W tych
przypadkach trzeba jak najszybciej pobrać wymaz z ropiejącej rany, wyhodować bakterie, określić czy
i na jakie antybiotyki są wrażliwe, a najważniejsze zrobić autoszczepionkę z własnych bakterii,
najlepiej w zakładzie bakteriologii akademii medycznej.

Autoszczepionka nie zawsze jest skuteczna u stosujących inne modele żywienia, ale zawsze

jest skuteczna u stosujących żywienie optymalne. Zatrzymuje ona ropienie i przyspiesza proces

zdrowienia. Prawie każdego chorego na chorobę Buergera można na tyle wyleczyć, że nic nie będzie
go bolało, będzie mógł chodzić, a nawet biegać bez bólu, rany i owrzodzenia zagoją się. Tylko
brakujące palce, stopy czy nogi już nie odrosną. U chorych stosujemy żywienie optymalne z
dodatkiem kolagenu: trzeba jeść nogi wieprzowe, kurze łapki, flaczki, skórki ze słoniny. Prądy
selektywne można powtarzać co roku, oczywiście, gdy potrzeba.

W końcu lat 60-tych pracowałem w sanatorium wojskowym w Ciechocinku. Trafiało do mnie

bardzo wielu chorych na chorobę Buergera i miażdżycę tętnic kończyn dolnych. Typowe leczenie
sanatoryjne było nieskuteczne, po leczeniu żadnej poprawy nie było, a często były nawet pogorszenia.
Pomyślałem, że jeśli pobudzenie układu sympatycznego powoduje zwężanie tętnic w kończynach,
przyspieszające postępy choroby, to pobudzanie przeciwstawnego układu parasympatycznego
powinno spowodować poprawę, a nawet ustępowanie choroby. Nie było i dotychczas nie ma leków,
które rozszerzałyby tętnice wybiórczo, tzn. tylko te, które rozszerzać trzeba, a nie rozszerzały tych,
których rozszerzać nie należy. Powszechnie stosowane wówczas i obecnie leki rozszerzające naczynia
krwionośne praktycznie szkodzą, bo powodują „niedokrwienie w miejscach niedokrwionych", co
potwierdzone zostało w kilku badaniach naukowych. Mechanizm tego jest taki, że naczynia chore są
mało podatne na leki, a gdy kończyny są słabo ukrwione, to i leku przenoszonego przez krew
dochodzi do nich mało. Efekt jest taki, że leki rozszerzają najsilniej tętnice zdrowe i w tych okolicach
powodują poprawę ukrwienia, a to musi powodować i faktycznie powoduje gorsze ukrwienie, a więc
gorsze odżywienie tkanek chorych i w efekcie nasila postępy choroby.

Żywienie w szpitalach jest „ubogopastwiskowe", często nawet gorsze niż to, które chory

stosował w domu i które jest przyczyną | jego choroby. Szpitalne leczenie choroby Buergera i wielu
innych chorób na tle niedokrwiennym zawsze musi pogarszać stan chorego i przyspieszać postęp
choroby. Zwłaszcza w chorobie Buergera człowiek często przychodzi do szpitala na własnych nogach,
a wychodzi z niego bez nogi.

Leków rozszerzających naczynia tętnicze i chłonne i poprawiających odżywianie tkanek tylko

tam, gdzie jest to potrzebne nie ma. Ale znalazłem sposób. Tym sposobem okazały się prądy
selektywne, które opracowałem i wprowadziłem do lecznictwa w końcu lat sześćdziesiątych. Okazało
się, że działają one tam, gdzie trzeba i znacznie poprawiają ukrwienie tkanek niedokrwionych, a
poprawa jest trwała, utrzymująca się rok lub dłużej, czasem nawet wiele lat.

Obowiązkiem lekarza jest leczenie chorych najbardziej skutecznymi metodami i możliwie

tanio. W imię tej zasady lekarz powinien kierować chorego na badania dodatkowe tylko wówczas, gdy
są one konieczne, i starać się, aby były te badania tanie i dla chorego bezpieczne.

W końcu lat sześćdziesiątych jedynym badaniem w chorobie Buergera, które według lekarzy

dawało najpełniejsze informacje, była arteriografia. Wstrzykiwano do tętnicy kontrast i robiono
zdjęcia rentgenowskie. Po badaniu tym powikłania były częste, a zdarzały się nawet zgony.

Opracowałem więc próbę, nazwaną moim nazwiskiem jako „próba Kwaśniewskiego", która

jest bardzo prosta, nic nie kosztuje, a daje dużo informacji. Ma zastosowanie przede wszystkim w
chorobie Buergera, ale nie tylko, także w miażdżycy kończyn dolnych, w stwardnieniu rozsianym i
stwardnieniu bocznym zanikowym, w postępującym zaniku mięśni i w innych chorobach z
zaburzeniami ukrwienia kończyn dolnych.

Próbę wykonuje się następująco: pacjent staje twarzą do ściany i rękoma opiera się o mą.

Powinien stać pionowo. Następnie unosi jedną nogę, a na nodze postawnej, przy wyprostowanym
kolanie, wspina się na palce i opada na całą stopę tyle razy, ile zdoła. Po maksymalnym wysiłku
występuje ból w mięśniach łydki uniemożliwiający dalsze ćwiczenie. Liczymy liczbę wspięć na palce
i mierzymy w sekundach czas utrzymywania się bólu w nodze po zakończeniu ćwiczenia. Po
ustąpieniu bólu taką samą próbę wykonuje się na drugiej nodze.

Próbę tę wykonano u 65 młodych, zdrowych mężczyzn po roku służby wojskowej. Przeciętnie

liczba wspięć na palce wynosiła 42 razy (od 18 do 73), a czas trwania bólu około 8 sekund. U ośmiu
wynik próby był znacznie niższy, co wskazywało na początki choroby Buergera lub miażdżycy.

Te wyniki można przyjąć za normę u młodego człowieka, o dość dużej aktywności fizycznej.

Liczba wspięć na palce świadczy o ukrwieniu, ale pośrednio i o odżywianiu. Im gorzej żywi się
człowiek, tym gorzej zaopatrywane są jego mięśnie, a tym samym gorzej pracują. O tym samym
świadczy czas trwania bólu. Po wysiłku w mięśniach występują związki powodujące zakwaszenie
mięśni, ból i niemożność kontynuowania wysiłku. Im lepsze jest ukrwienie, tym szybciej ból ustępuje
i odwrotnie.

U każdego chorego na choroby z grupy chorób niedokrwiennych kończyn dolnych prądy

selektywne powodowały zwiększenie liczby wspięć na palce i skrócenie czasu trwania bólu po
wysiłku. Powodowały poprawę ukrwienia utrzymującą się dłuższy czas, ale nie usuwały przyczyny
choroby.

Dopiero połączenie prądów selektywnych z żywieniem optymalnym powodowało znacznie

większą poprawę i przyspieszało cofanie się organicznych zmian chorobowych, w tym miażdżycy. W
chorobie Buergera i w miażdżycy udrażniały się tętnice, wracało tętno, szybko ustawały bóle, a
dystans chromania wydłużał się po 12 dniach średnio ponad 11 razy. Często objawy chromania
ustawały już po 12 dniach.

Po wyleczeniu się z miażdżycy i po półtorarocznym żywieniu optymalnym, największą liczbę

wspięć na palce wykonał pacjent, który podniósł się na nodze 150 razy, a na gorszej 130. Przed
rozpoczęciem leczenia miał wynik 17 razy i 11. Ból po wysiłku wynosił u niego w obu nogach
powyżej dwóch minut. Po półtora roku bólu nie było wcale.

Próba powyżej opisana jest bardzo ważna. Nic nie kosztuje, a daje dużo informacji. Powinna

być stosowana w chorobie Buergera, miażdżycy, stwardnieniu rozsianym i bocznym zanikowym,
postępującym zaniku mięśni i innych chorobach powodujących zaburzenie krążenia w nogach. Po co
wydawać pieniądze na liczne i kosztowne badania, skoro po ich wykonaniu uzyskuje się mniej
istotnych informacji niż po zastosowaniu tej próby?

Każdy chory może sam ją wykonywać i kontrolować ukrwienie w nogach, sprawdzając, czy

liczba wspięć na palce się zwiększa, a czas bólu skraca. Jeśli tak będzie, to będzie oznaczało, że
choroba się cofa. Jeśli zmian nie będzie, to znaczy, że choroba się zatrzymała, jeżeli liczba wzniesień
się zmniejszy, a czas trwania bólu wydłuży, będzie to oznaczało, że choroba postępuje.

Chory nie stosujący żywienia optymalnego również będzie mógł w ten sposób sprawdzić, czy

leczenie, które u niego zastosowano poprawia, jest bez wpływu czy pogarsza stan zdrowia.
Próbę można wykonywać co dwa tygodnie.

Po uzyskaniu 45 wzniesień u młodszych i 35-40 u starszych, a bólu po wysiłku nie będzie lub

będzie trwał krócej niż 10 sekund, oznacza to, że choroby już nie ma.

Choroba Stilla, gościec przewlekły postępujący i choroba Bechterewa to choroby z

autoagresji spowodowane niekorzystnym odżywianiem. Wszystkie te choroby powoduje niedobór w
diecie kolagenu i wartościowej energii, wskutek czego tkanka łączna się buntuje, a organizm
wytwarza przeciwko niej przeciwciała, które ją niszczą.
Choroba Stilla to dziecięca odmiana gośćca. U chorych wy ; stępuje ból stawów, obrzęki, zaniki
mięśni i zniekształcenia. Znaczriie zwiększa się OB, pojawia się dodatni odczyn lateksowy i Walera-
Rosego. Im bardziej choroba przebiega ostro, tym większe jest OB i wyższe pozostałe wskaźniki.
Chorobie towarzyszy wychudzenie i anemia.

Żywienie optymalne jest leczeniem przyczynowym w tej chorobie. Wprowadzone na początku

choroby powoduje szybkie wyleczenie. Gdy choroba jest mocno zaawansowana, trwa długo i
spowodowała już duże zniekształcenia stawów i kości, po wprowadzeniu żywienia optymalnego
choroba również się cofa, OB się szybko obniża, bóle stawów i obrzęki ustępują, ale leczenie może
trwać dłużej.

W chorobie Bechterewa zmiany zapalne i zniekształcające dotyczą głównie kręgosłupa, który

może stać się sztywny, a na zdjęciu rentgenowskim wygląda jak bambus. Czasem występują też
zmiany w jednym lub w obu stawach kolanowych, krzyżowobiodrowych, wyjątkowo w biodrowych.

W gośćcu prócz bólów stawowych zawsze występują zmiany zarostowe w drobnych

tętniczkach, co jest bezpośrednią przyczyną zniekształceń oraz zimnych rąk i nóg.

U blisko 90% chorych na te choroby leki można odstawić po kilku dniach stosowania diety.

Ale są wyjątki. U niektórych chorych na GPP w jednym lub w kilku stawach może rozwijać się
patologiczna błona maziowa, która truje i nie pozwala na ustąpienie choroby. Jedynym wyjściem jest
operacyjne usunięcie patologicznej błony maziowej.

Prądy selektywne stosowane na ręce lub nogi rozszerzają w nich tętnice, poprawiają ukrwienie

i odżywienie tkanek, przyspieszają ustępowanie choroby. W chorobie Bechterewa prądy te stosuje się
na kręgosłup podłużnie.

Stwardnienie rozsiane jest chorobą z autoagresji, której przyczyną jest niekorzystne

odżywianie. Choroba zaczyna się najczęściej od zaburzeń wzroku i w tym stadium można ją szybko
wyleczyć. Dlatego każde zapalenie nerwu wzrokowego czy inne zaburzenia wzroku muszą budzić

podejrzenie stwardnienia rozsianego, zwłaszcza gdy występują u ludzi młodych, raczej szczupłych.
Mimo wyraźnych, typowych objawów choroba zwykle rozpo znawana jest zbyt późno, co rzutuje na
los chorego.

Główne jej objawy to upośledzenie sprawności kończyn aż do ich porażenia, nietrzymanie

moczu, szczególnie duża podatność na wszelkie infekcje. Przy zaostrzeniach stosuje się leczenie
objawowe, najczęściej hormony sterydowe, które łagodzą objawy, ale choroby nie leczą.

Choroba nie niszczy komórek nerwowych mózgowych, a uszkadza izolację we włóknach

nerwowych, dlatego polecenia wysyłane z mózgu nie dochodzą na obwód, a są po drodze rozpraszane.

Izolacja we włóknach nerwowych zbudowana jest z cholesterolu i innych złożonych związków

tłuszczowych. Trzeba te związki dostarczyć w pożywieniu lub stworzyć warunki, by organizm sam
mógł je wytwarzać, a wtedy nastąpi szybka poprawa uszkodzonej izolacji.

Żywienie optymalne jest leczeniem przyczynowym w tej chorobie. W diecie należy preferować

móżdżek, szpik kostny, rosoły, wątróbki. Po przejściu na dietę choroba prawie zatrzymuje się i
nowych rzutów nie ma. Prawie zawsze stan zdrowia i sprawności systematyczne się poprawia.

Spotykałem chorych, którzy już siedzieli na wózku inwalidzkim, a po paru latach choroba

ustąpiła u nich bez śladu. „ Nic nie zostało z SM" napisała do mnie jedna z pacjentek po 10 latach
żywienia optymalnego. A początkowo nie chodziła.

Pomagają w leczeniu tych chorych prądy selektywne. Po serii zabiegów w połączeniu z

żywieniem optymalnym po 12 dniach siła mięśni kończyn dolnych wzrastała średnio 68% (od 20 do
180%), a poprawa występowała u wszystkich.

W tej chorobie dobrze jest powtarzać leczenie prądami selektywnymi co 9-12 miesięcy,

oczywiście tylko w miarę potrzeby.

Chory sam może i powinien kontrolować szybkość ustępowania choroby lub też jej postęp

(przy niestosowaniu żywienia optymalnego), przez wykonywanie opisanej poprzednio próby
wysiłkowej Kwaśniewskiego. Gdy nie może wspiąć się na palce jednej nogi, powinien wykonać próbę
wspinania na obu nogach razem i sprawdzać co 2-4 tygodnie, czy i o ile zwiększa się liczba wspięć.

U niektórych chorych wyleczono nietrzymanie moczu samym żywieniem optymalnym, ale u

większości dietą i stosowanymi łącznie z nią prądami selektywnymi. U pozostałych uzyskano
poprawę.

Stwardnienie boczne zanikowe tym różni się od poprzedniego, że zmiany chorobowe

umiejscawiają się we włóknach nerwowych ruchowych. Występują zaniki mięśni, trudności z
połykaniem, zaburzenia mowy, porażenia mięśni i choroba najczęściej szybko powoduje zgon.
Żywienie optymalne pomaga i w tej chorobie. Często zatrzymuje jej postęp, często daje dużą poprawę,
zawsze poprawia sprawność chorego i przedłuża jego życie. Gdy wprowadzi się żywienie optymalne
na początku choroby, są duże szansę na wyleczenie.

Neurastenia jest chorobą występującą bardzo często. Jest typową chorobą „pastwiskową".

Zmienia ona życie chorego w piekło. U tych chorych występuje stała przewaga układu
sympatycznego, większe wytwarzanie katecholamin, często wyższy poziom hormonów tarczycy.
Znacznie częściej chorują kobiety.

Główne objawy to stałe uczucie zmęczenia, zmęczenie po wypoczynku nocnym, bóle i zawroty

głowy, bezsenność, męczące sny, lęki, płaczliwość, potliwość, wysychanie w ustach, drżenie rąk,
drżenie wewnętrzne, bicie serca i kłucie w okolicy serca, uczucie paraliżującego strachu. Chorzy mają
niską wydajność pracy, niska jest jej jakość, szczególnie w pracy umysłowej.

Żywienie optymalne leczy przyczynowo i skutecznie neurastenię. Prądy selektywne,

pobudzając układ nerwowy parasympatyczny, zmniejszają szybko lub usuwają nadmierną przewagę
układu sympatycznego i likwidują prawie wszystkie objawy występujące w tej chorobie.

Prawie wszystkie choroby psychiczne są spowodowane niekorzystnym odżywianiem, które

powoduje złe zasilanie mózgu ludzkiego w budulec, „części zamienne", a także w złą energię, która
uniemożliwia poprawne funkcjonowanie ludzkiego mózgu.

Żywienie optymalne leczy przyczynowo choroby psychiczne Poprawa występuje zawsze, a

często wyleczenie całkowite. Chorzy powinni być odżywiani tak, jak chorujący na stwardnienie
rozsiane czy boczne zanikowe, tzn. muszą jeść dużo móżdżku, szpiku kostnego, żółtek,
esencjonalnych wywarów z kości, wątróbki.

Ustępowanie chorób może być znacznie przyspieszone przez leczenie prądami selektywnymi.

Choroby psychiczne typu maniakalnego, ze współistniejącą przewagą układu sympatycznego, cofają

się szybciej po zastosowaniu prądów pobudzających układ parasympatyczny, a na stany depresyjne,
przebiegające z towarzyszącą przewagą układu parasympatycznego, pomaga leczenie prądami
pobudzającymi układ sympatyczny. Żywienie optymalne może znacznie zmniejszyć liczbę chorych
psychicznie. Niestety, w szpitalach psychiatrycznych chorzy odżywiani są tak, że chorować muszą.

Choroby przewodu pokarmowego to choroby, które najszybciej ustępują po wprowadzeniu

żywienia optymalnego. Jeśli człowieka boli coś w brzuchu, to prawie zawsze oznacza, że zjadł to,
czego zjeść nie powinien.

Powszechnie występującą chorobą jest choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy.

Bezpośrednią jej przyczyną jest nadkwasota. Przyczyną zaś nadkwasoty jest nadmierne wytwarzanie
dwutlenku węgla w komórkach żołądka. Nadmiar dwutlenku węgla powoduje nadmiar kwasu
węglowego, który po wymianie jonów z solą kuchenną zamieniany jest na węglan sodu i silny kwas
solny. Jak wiadomo, kwas solny jest kwasem żrącym. Jest on składnikiem kwasów żołądkowych, lecz
gdy jest go za dużo, trawi błonę śluzową żołądka i powstają na niej wrzody. Gdy zbyt kwaśna treść
żołądka przechodzi do dwunastnicy, kwas solny trawi także błonę śluzową dwunastnicy i tworzą się
na niej wrzody.

Przyczyną nadprodukcji dwutlenku węgla w żołądku jest skład diety wymuszający nadmierne

przetwarzanie glukozy w tzw, szlaku pentozowym w ściankach żołądka. W tym procesie powstaje
szybko dużo dwutlenku węgla.

Żywienie optymalne usuwa nadkwasotę już po pierwszych dniach, a owrzodzenia goją się po

kilku lub kilkunastu dniach

Organizm bowiem bardzo szybko przystępuje do „reperacji"' ścian żołądka i dwunastnicy, jeśli

tylko usunie się czynniki powodujące zaburzenia. Po pierwsze ustępuje wytwarzanie w nadmiarze
dwutlenku węgla, a przy tym znacznie się zmniejsza dostawa drugiego „surowca" potrzebnego do
wytwarzania kwasu solnego, tj. soli kuchennej, bo przy żywieniu optymalnym solenie potraw jest
zbędne, gdyż wszystkie sole, w rym sól kuchenna, występują w potrzebnej ilości i proporcjach w
spożywanych produktach.

U ponad 90% chorych żywienie optymalne usuwa dolegliwości powodowane chorobą

wrzodową już po 2-3 dniach. Szybko ustępują też wzdęcia brzucha, bóle brzucha i wiatry.

Jeżeli po wprowadzeniu żywienia optymalnego wszystkie dolegliwości ze strony przewodu

pokarmowego ustąpią, a po 1-2 miesiącach znów pojawią się bóle brzucha, ale o mniejszym nasileniu,
to ich przyczyną mogą być pasożyty, np. lamblie. Trzeba zrobić badania w tym kierunku i jeśli wyniki
badań potwierdzą ich obecność, trzeba je wytruć lekami. Aby nie było nawrotów choroby, trzeba
wykonać takie same badania i leczenie u wszystkich członków rodziny.

Żywienie optymalne przyczynowo leczy choroby wątroby, stłuszczenie wątroby, marskość

wątroby, wirusowe uszkodzenie wątroby spowodowane zakażeniem doustnym czy przez krew Dość
szybko ustępuje niedomoga trzustki i choroby, które ją powodują.

Przy żywieniu optymalnym kamienie w woreczku żółciowyrr i w drogach żółciowych

przeważnie szybko się rozpuszczają. Gd^ są zbudowane z trudno rozpuszczalnych składników ich
rozpusz czanie trwa dłużej.

Przy obecności kamieni w woreczku trzeba być przygotowa nym na to, że gdy kamień w

wyniku rozpuszczania się zmniejszy się na tyle, że może zmieścić się do przewodu żółciowego, może
do niego wejść i zatkać odpływ żółci. Pierwszymi objawami zatkania odpływu żółci jest jasny stolec i
ciemny mocz oraz bóle o charakterze kolki. Nie należy wtedy wpadać w panikę, tylko przyjąć leki
rozkurczowe takie jak No-Spa, vegantalgin, spasmophen, a najlepiej wypić jedną ampułkę atropiny
(0,5 mg) oraz jedną ampułkę papaweriny (40 mg). Przy obecności kamieni w woreczku należy
zaopatrzyć się w te leki wcześniej.

Kamień, który trafił do przewodu żółciowego jest na tyle mały, że może zostać wydalony do

dwunastnicy. Przewód żółciowy obkurcza się na tym kamieniu i nie puszcza go dalej. Po użyciu
środków rozkurczowych skurcz ten ustąpi, kamień powoli będzie przesuwał się w przewodzie i
zostanie wydalony do dwunastnicy. W tym momencie możemy czuć się wyleczeni z kamicy. Czasem
kamieni jest kilka i cały proces może się parokrotnie powtarzać.

Tylko raz mi zgłoszono, że taki kamień usunięto operacyjnie, zresztą niepotrzebnie, bo był

mały i mógł zostać wydalony.

Żywienie optymalne jest też leczeniem przyczynowym w groźnej i przeważnie śmiertelnej

chorobie Leśniewskiego-Crohna. Jest to choroba z autoagresji spowodowana niekorzystnym

odżywianiem. Polega na tym, że w końcowym odcinku jelita cienkiego powstają zmiany zapalne,
wrzodziejące i krwawienia. Choroba może pojawiać się u dzieci i szybko powoduje zgon. Dzięki
żywieniu optymalnemu i ci chorzy mają duże szansę na wyleczenie, ponieważ to żywienie usuwa
przyczynę choroby.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego i raki jelita grubego są spowodowane określonym, złym

odżywianiem, w którym występuje ponadto duża ilość składników, które nie mogą być strawione, np.
błonnika. A strawione być nie mogą, bo nie nadają się do przyswojenia przez organizm. Wówczas w
jelicie grubym zajmują się ich trawieniem bakterie, które żywią się nimi, produkując przy tym toksyny
niszczące błonę śluzową jelit i zatruwające wątrobę.

Zarówno przy chorobie Leśniewskiego-Crohna, jak i przy wrzodziejącym zapaleniu jelita

grubego, w jelitach utrzymuje się przewaga układu parasympatycznego, toteż wspomagają jej leczenie
prądy selektywne pobudzające układ sympatyczny.

Podobnie działają leki i inne czynniki, które zmniejszają lub usuwają tę przewagę. Ponieważ

nikotyna ma też takie działanie, palacze papierosów w dawce pobudzającej układ sympatyczny, czyli
15-20 papierosów, nie więcej, na dobę, chorują na te choroby i na raka jelita grubego 4dolO-krotnie
razy rzadziej od niepalących. Papierosy hamują przewagę układu parasympatycznego, zmieniają (poza
świadomością palącego) warunki na nie sprzyjające rozwojowi tych chorób. Ponadto papierosy drogo
kosztują, zatem ograniczają ilość pieniędzy przeznaczonych na żywność, co zmusza chorego do
kupowania żywności tańszej, czyli głównie roślinnej, a taka dieta też wymusza przewagę układu
sympatycznego i dodatkowo chroni przed zachorowaniem na te choroby.

Najbardziej korzystnie, niezależnie od tego, czy się pali czy nie, będzie działało żywienie

optymalne. Po wprowadzeniu tego żywienia palenie papierosów już nie pomaga, zatem palić nie
należy, bo ono zawsze powoduje wiele innych szkód w organizmie. Żywienie optymalne może
wyleczyć chorego z chorób jelita grubego nawet wówczas, gdy choroba jest mocno zaawansowana, a
zawsze zmniejsza dolegliwości, poprawia sprawność organizmu i znacznie przedłuża życie.

Stłuszczenie wątroby można wywołać u człowieka prawie równie szybko jak u gęsi tuczonych

na stłuszczone wątroby. Wystarczy, że stosując żywienie optymalne będzie się dodatkowo jadło
codziennie 1,5-2 kilogramów czereśni przez okres 30 dni. Po tym czasie wątroba będzie silnie
stłuszczona. Wystarczy zachowując żywienie optymalne przestać jeść czereśnie, aby po dwóch
miesiącach stłuszczenie wątroby ustąpiło. Przykład ten wykazuje, jak można przez określone jedzenie
wywołać chorobę i jak ją także jedzeniem wyleczyć.

W każdym okresie marskości wątroby żywienie optymalne powoduje większą lub mniejszą

poprawę, czasem wyleczenie. Lekarze straszą chorych, że po tłustym jedzeniu „zgnije" im wątroba lub
zmieni się w połeć sadła. Jest to wierutna brednia. Właśnie jedzenie dużych ilości tłuszczów zgodnie z
zaleceniami diety optymalnej leczy wątrobę z chorób, których ludzie nabawiają się, stosując się do
bezrozumnych szkodliwych diet propagowanych powszechnie przez „uczonych" żywieniowców.
Wątroba nie lubi za dużo białka, bo ma z nim wiele pracy. Przy żywieniu optymalnym spożycie białka
jest znacznie mniejsze niż przy innych modelach żywienia, ponieważ spożywane białko jest
najwyższej wartości, a tego wystarcza niewiele.

Wątroba nie lubi spalać glukozy, nie lubi jej przetwarzać na trójglicerydy i cholesterol. Musi to

robić, gdy chorzy stosują dietę obowiązującą obecnie w chorobach wątroby, stosowaną w szpitalach i
zalecaną do domu. Wątroba bardzo lubi tłuszcze, najbardziej zwierzęce, te twarde, zawierające dużo
kalorii, bo nie ma z nimi żadnego kłopotu. Są one tak dobrym paliwem, że nadają się do
bezpośredniego wykorzystania prawie przez wszystkie tkanki, bez potrzeby przetwarzania ich w
wątrobie. Przy ich spożywaniu wątroba nie musi pracować, odpoczywa, gdyż są one kierowane
bezpośrednio do krwi przez układ chłonny. Z krwi są pobierane bardzo szybko przez wszystkie
komórki i znikają z krwi po kilkunastu minutach. Na 1 gram glukozy tkanki pobierają w tym samym
czasie aż 40 gramów wolnych kwasów tłuszczowych, bo dla tkanek kwasy te są 40 razy lepsze od
glukozy, której tkanki nie chcą, a pobierają ją, gdy muszą, a muszą gdy w diecie jest dużo
węglowodanów, właśnie tyle, ile zaleca się w dietach wątrobowych.

Różne uszkodzenia wątroby utrzymują się przez wiele lat z powodu długotrwałego stosowania

zalecanej diety wątrobowej i dodatkowego podtruwania tej wątroby różnymi lekami. Na diecie
optymalnej często cofają się bardzo szybko.

Wątroba ma dużą zdolność regeneracji, ale trzeba stworzyć jej do tego warunki. Trzeba

wreszcie przestać wierzyć w to, że białko z warzyw, ziemniaków, ryżu, grochu czy fasoli jest lepsze

dla wątroby niż białko z wątróbki czy żółtka. Przy takiej „wierze" ludzie muszą chorować latami na
różne choroby wątroby, bez możliwości wyleczenia się, cierpieć, przechodzić operacje, wegetować
zamiast żyć, umierać przedwcześnie.

Nowotwory złośliwe są szczególnymi przypadkami chorób z autoagresji. Mogą powstawać w

każdym narządzie i rozwijać się w każdej tkance. Przyczyną nowotworów jest prawie zawsze
niekorzystne odżywianie, a pozostałe czynniki „rakotwórcze", które się powszechnie wymienia, takie
jak palenie papierosów, stresy, czynniki cywilizacyjne itp. działają niewiele, gdy organizm jest silny,
dobrze odżywiony. Komórki nowotworowe w organizmie powstają zwykle z komórek gorzej od
innych odżywianych. Gdy komórki nie mogą żyć przy tak złym zaopatrzeniu, jakie organizm im
przydziela, mają dwie możliwości: mogą zginąć i przeważnie giną, mogą też zmniejszyć swoje
potrzeby.

Jeżeli to zrobią, zamieniają się w komórki nowotworowe."' Komórki te silny organizm może

rozkładać i usuwać, słaby nie może, bo jest na to za słaby.

Wszystkie komórki ludzkie, z wyjątkiem komórek nerwowych, dobrze czują się w żółtku jajka

kurzego, a komórki nowotworowe w żółtku giną po kilku godzinach. W żółtku nie ma
węglowodanów. Komórki ludzkie węglowodanów mieć nie muszą, komórki nowotworowe
węglowodany mieć muszą.

Z raka można wyleczyć się tylko w jeden sposób: trzeba mu nie dać jeść. Można to uzyskać

dwoma sposobami. Pierwszym jest głodówka. Przy dłużej trwającym głodzeniu się nowotwór ginie
pierwszy, a chory dopiero w następnej kolejności. Drugim jest żywienie optymalne. Organizm przy
stosowaniu głodówki wytwarza sporo węglowodanów z własnych białek i nowotwór może jeszcze
przez pewien czas dzięki temu przeżyć. Po wprowadzeniu żywienia optymalnego również wytwarza
pewną ilość węglowodanów, ale mniejszą niż w głodówce.

W leczeniu raka należy starać się maksymalnie ograniczyć spożycie węglowodanów. U

dorosłego może to być 30 gramów na dobę, a nawet mniej. Trzeba w aptece kupić paski do oznaczania
ciał ketonowych w moczu i sprawdzać ich obecność. Może być tych ciał ketonowych na jeden
krzyżyk, najwyżej dwa. Gdy będzie więcej, trzeba zwiększyć przejściowo spożycie węglowodanów o
10-15 gramów na dobę, a ciała ketonowe zmniejszą się lub ustąpią.

U stosujących żywienie optymalne zachorowań na raka i inne nowotwory nie ma. Dotychczas

(przez 30 lat) zgłoszono mi dwa przypadki nowotworów opłucnej, które ujawniły się w pierwszych
miesiącach żywienia optymalnego, a które wystąpiły u ludzi narażonych na kontakt z azbestem.
Zostały one usunięte operacyjnie.

Wyleczenie z choroby nowotworowej zależy od tego, jak mocno jest ona zaawansowana, czy

jest jeszcze czas na wyleczenie. Gdy nowotwór mocno opanował już cały organizm, niestety, może
wygrać.

W diecie chorych na raka czy inne nowotwory należy podawać węglowodany w postaci skrobi.

Może to być jeden ziemniak dziennie i warzywa, najlepiej kapustne, które mają pewne właściwości
przeciwnowotworowe: kapusta kiszona, bigos, kapusta biała i włoska, brokuły i brukselka. W
chorobie nowotworowej przebiegającej z podwyższonym OB, często ponad 100 po godzinie,
zmniejszenie OB już po dwóch tygodniach diety będzie świadczyło o cofaniu się nowotworu.

Przy żywieniu optymalnym nie może być nowotworu szyjki macicy czy nowotworu piersi u

kobiet. Nie mogą też powstawać inne nowotwory, ponieważ nie ma w organizmie warunków
koniecznych do powstania i rozwoju komórek nowotworowych. Jeżeli nawet dieta optymalna nie
doprowadzi do całkowitego wyleczenia, zawsze następuje poprawa i przedłużenie życia chorego.

4. Choroby powstające wskutek żywienia „korytkowego”

Żywienie „korytkowe" polega na tym, że w diecie miesza się produkty pochodzenia roślinnego

i zwierzęcego. Najgorszy model tego typu żywienia występuje wówczas, gdy ilość energii
dostarczanej organizmowi w postaci węglowodanów oscyluje około 35%-40% w przeliczeniu na
wartość kaloryczną. Stwierdzono, że wszystkie typy hiperlipidemii pierwotnych występują u ludzi, w
których diecie węglowodany stanowią 35-40% energii. Uważa się, że te hiperlipidemie mają
uwarunkowania genetyczne. To nie jest prawda. Żadne geny nie zmuszają człowieka do tego, aby
zjadał 35-40% energii w węglowodanach. A jeśli nie będzie zjadał hiperlipidemii nie będzie.

Od początku lat siedemdziesiątych choroby cywilizacyjne zaczęły się cofać w tych krajach, w

których ilość energii z tłuszczów przekroczyła 50-55%. Były to: USA, Nowa Zelandia, Australia,
Kanada, Szwajcaria, Anglia i Francja. Ilość energii z tłuszczów w krajach bogatszych u ludzi bogatych
przekroczyła 60%. Ludzie w tych krajach zaczęli opuszczać „korytkowy" model żywienia i powoli
maszerowali w kierunku „stołu".

Obecnie najwięcej tłuszczów, głównie zwierzęcych, spożywają Francuzi; przeciętnie 160

gramów na dobę na osobę. Bogatsi jedzą tego tłuszczu więcej, biedniejsi mniej. Dlatego Francuzi są •"
najzdrowszym narodem wśród narodów krajów rozwiniętych.

Od kilkunastu lat narody pędzone są w kierunku „pastwiska". Powymyślano najbardziej

bezrozumne diety, niskokaloryczne i niskotłuszczowe, które są szeroko reklamowane, propagowane
i... niestety, stosowane. Na tych dietach ludzie tylko tępieją, chorują, ale wydaje im się, że robią
dobrze, a jeśli jest źle, to widocznie tak być musi.

Nie wiem, czy diety niskokaloryczne i niskotłuszczowe były i są propagowane, a często i

wymuszane ze zwykłej głupoty, czy też jest to działanie świadome, mające na celu utrzymywanie
ludzi na poziomie zwierzęcego bytu i niewolniczych umysłów. Takimi najłatwiej się rządzi, tacy dają
się strzyc po skórze, a nawet obdzierać ze skóry, z takich są największe dochody, bo najłatwiej
wszystko im wmówić, bo są w stanie uwierzyć nawet w oczywistą bzdurę.

Obecnie w społeczeństwach krajów bogatszych, żywiących się „korytkowo", dominują

choroby tzw. cywilizacyjne. Są to: cukrzyca typu II, nadciśnienie miażdżycowe, zawały, udary mózgu,
miażdżyca tętnic kończyn, choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa, osteoporoza, otyłość,
kamica wątrobowa i nerkowa, dna, otłuszczenie wątroby, marskość wątroby, parkinsonizm
miażdżycowy, choroba Alzheimera, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, wiele nowotworów
złośliwych, niedoczynność tarczycy, niektóre choroby psychiczne, migrena, astma oskrzelowa i inne
choroby alergiczne oraz wiele innych chorób. Ich naczelną przyczyną jest określony, niekorzystny
sposób odżywiania się, oparty na mieszaniu tłuszczów z węglowodanami w niekorzystnych
proporcjach.

Inne czynniki wymieniane jako przyczyny tych chorób mogą wpływać korzystnie lub

szkodliwie, ale ich działanie jest słabe, a czasami nawet żadne.

Cukrzyca typu II spowodowana jest mieszaniem tłuszczów i węglowodanów w takich

proporcjach, że zasadniczym źródłem energii stają się nie węglowodany, lecz tłuszcze, zarówno te
podawane w pokarmach, jak i te wytwarzane przez sam organizm ze zjadanych węglowodanów i
częściowo białek.

Tkanki nie chcą cukru i nie chcą go przetwarzać na tłuszcze i cholesterol. Dlatego wzrasta

poziom glukozy we krwi i jest ona wydalana z moczem. Leki doustne działają głównie na pobudzenie
własnej trzustki do zwiększonego wydzielania insuliny.

Leczeniem przyczynowym u chorych na cukrzycę typu II leczonych dotychczas takimi właśnie

lekami doustnymi jest żywienie optymalne stosowane według zasad podanych przy omawianiu
cukrzycy typu I. Leczenie może być bezpiecznie stosowane w warunkach domowych. Jeżeli chory
przyjmuje insulinę, należy szybko zmniejszać jej dawkę, aby nie dopuścić do spadku stężenia glukozy
we krwi do zbyt niskiego poziomu. Prawie każdy chory na cukrzycę typu II może się z niej wyleczyć.
Należy postępować według zasad leczenia cukrzycy typu I podanych wcześniej.

Miażdżyca powstaje wówczas, gdy komórki błony wewnętrznej tętnic muszą przetwarzać

glukozę na trójghcerydy dla pozyskania tlenu, a trój glicerydy na cholesterol dla pozyskania energii z
wodoru.

W komórkach błony wewnętrznej tętnic bez miażdżycy, zdrowych, poziom cholesterolu

wynosi zero. Nie ma w nich także magnezu, a to oznacza, że glukoza nie jest w tych komórkach
spalana czy przetwarzana na trójglicerydy i cholesterol. Surowcem do „produkcji" cholesterolu są
trójglicerydy (tłuszcze), a surowcem do wytwarzania trójglicerydów jest glukoza i inne węglowodany.
Czyli przyczyną naczelną miażdżycy są węglowodany w diecie.

Przy okazji omawiania miażdżycy należy wyjaśnić rolę cholesterolu w organizmie, który w

propagandzie żywieniowców urósł do straszaka i któremu przypisuje się rolę i znaczenie zupełnie
niezgodne z rzeczywistością.

Wiara, że cholesterol spożywany w pokarmach czy też wytwarzany przez wątrobę, przewód

pokarmowy czy skórę odkłada się w tętnicach i jest przyczyną miażdżycy i chorób serca, jest tylko

wiarą i nie ma nic wspólnego z wiedzą. Wykazano, że cholesterol znakowany pierwiastkiem
promieniotwórczym podawany w pokarmie czy w inny sposób nie odkładał się w komórkach tętnic.
Zatem nie on jest przyczyną miażdżycy. W ten sam sposób wykazano, że glukoza znakowana
pierwiastkiem promieniotwórczym >' po 30 minutach od chwili spożycia była zmieniona na
trójglicerydy, a po dalszych 40 minutach na cholesterol w komórkach błony wewnętrznej tętnic.
Dlatego też fakt, że ogólny poziom cholesterolu we krwi wynosi np. 500 mg % wcale nie oznacza, że
rozwija się miażdżyca albo że z pewnością ona powstanie. Przy tak wysokim poziomie cholesterolu
miażdżyca nawet może się cofać, jeśli trójglicerydy są przy tym niskie, np. poniżej 100 mg%, a
jeszcze lepiej poniżej 50 mg%.

Podobnie jest, gdy poziom cholesterolu tzw. „dobrego", czyli HDL, jest wysoki. Gdy wynosi

ponad 100 mg% miażdżyca zawsze się cofa, bez względu na poziom całkowity cholesterolu.
Najwyższe poziomy cholesterolu „dobrego", jakie występowały u ludzi żywiących się optymalnie,
wynosiły 170 i 193 mg%. Najniższy poziom trój glicerydów, z jakim się spotkałem u moich
pacjentów to 23 i 18 mg%.

Gdy poziom cholesterolu „dobrego" HDL przekracza 20% ogólnej ilości cholesterolu to

miażdżyca się cofa. Przy ogólnym poziomie cholesterolu np. 300 mg% i 100 mg% cholesterolu HDL
poziom cholesterolu „dobrego" wynosi ponad 33% ogólnej , ilości cholesterolu i taki wynik jest
bardzo dobry. Przy ogólnym poziomie cholesterolu 500 mg% i poziomie HDL powyżej 100 mg%
poziom cholesterolu „dobrego" jest wyższy niż 20% i taki wynik też należy uznać za dobry.
Można więc uznać za normę, że jeśli poziom cholesterolu „dobrego" HDL stanowi co najmniej 20%
cholesterolu całkowitego to wynik jest dobry i nie musi budzić żadnych obaw, nawet gdy ogólny
poziom cholesterolu we krwi jest bardzo wysoki.
Cholesterol może wzrastać do wysokich poziomów bardzo szybko.

U chorego na nietypową nerczycę, który napadowo tracił z moczem duże ilości białka, w

okresie tygodnia poziom cholesterolu ze 170 mg% wzrósł do 630 mg% (!), a obniżył się do
poprzedniego poziomu po 4 tygodniach od ustąpienia białkomoczu. U tego chorego poziom „dobrego"
HDL w tym czasie nie wzrastał, bo chory na miażdżycę nie chorował i nie było potrzeby uruchamiania
większego wytwarzania tego „dobrego" cholesterolu.

Po przejściu na żywienie optymalne wzrost poziomu cholesterolu lub jego spadek zależą od

stanu wyjściowego. Im bardziej poprzedni model żywienia różnił się od żywienia optymalnego, tym
bardziej może wzrastać ogólny poziom cholesterolu po przejściu na żywienie optymalne. Im bardziej
poziom żywienia po-1 przedniego był zbliżony do żywienia optymalnego, tym bardziej | i szybciej
spada poziom cholesterolu we krwi.

U większości ludzi po przejściu na dietę optymalną poziomi cholesterolu obniża się lub nie

zmienia w istotny sposób. Ci są| zadowoleni i nic nie mówią.
Najbardziej ogólny poziom cholesterolu może wzrastać ujaro-f szów. U tej grupy ludzi poprawa stanu
zdrowia i sprawności po przejściu na dietę następuje szczególnie szybko. Czują się dobrze i niczym
się nie martwią do czasu, aż zrobią sobie badanie poziomu cholesterolu. Czasami okazuje się, że
znacznie on wzrósł. Gdy pytam ich, jak się czują, odpowiadają, że świetnie, że nigdy się tak dobrze
nie czuli, ale natychmiast mówią: „No, ale ten cholesterol...?" Często są tym wynikiem przerażeni.
Każdy wzrost cholesterolu utożsamiają z rozwojem miażdżycy i trzeba im długo tłumaczyć, że tak nie
jest.

Medycyna nie zna obecnie prawidłowych poziomów cholesterolu i trój glicerydów u osób

stosujących żywienie optymalne, bo takich badań nikt nie wykonał. W badaniach na mężczyznach
chorych na miażdżycę, zwężenie tętnic wieńcowych i inne choroby, przeprowadzonych w 1980 roku
pod kierunkiem prof. Rafalskiego, wykazano, że po 6 miesiącach żywienia optymalnego poziom
cholesterolu nie zwiększył się. W badanej grupie mężczyzn poziom cholesterolu u niektórych pozostał
bez zmian, u innych wzrósł, jeszcze u innych się obniżył. Średnio obniżył się „nieznamiennie
statystycznie".

Duży wzrost poziomu cholesterolu po przejściu na żywienie optymalne świadczy tylko o

intensywności przebudowy organizmu i o niczym więcej. Jeżeli procesy przebudowy zachodzą
szybciej i jeśli ta przebudowa musi być większa (np. u jaroszów) to poziom cholesterolu wzrasta
bardziej. I tak jest dobrze.

Tymczasem ten, który powinien się cieszyć, że jego organizm odnawia się szybciej, czego

objawem jest wzrost poziomu cholesterolu, boi się, że zachoruje na niiażdżycę. Gdy organizm może

wytwarzać dużo cholesterolu to jest dobrze. Gdy organizm nie może już wytwarzać cholesterolu to
jest bardzo źle. Najniższy poziom cholesterolu występuje u chorych na miażdżycę tętnic wieńcowych
tuż przed śmiercią, gdy organizm nie ma już sił na regenerację i utrzymanie procesów życiowych. W
jednej z klinik w Niemczech 7 razy więcej chorych na miażdżycę zmarło z niskim poziomem
cholesterolu niż z poziomem prawidłowym czy podwyższonym.

Do wszelkich syntez, do budowy nowych enzymów i przetwarzania zbędnych, do usuwania

zmian miażdżycowych z tętnic potrzebny jest nukleotyd adenozynotrójfosfopirydynowy. Jest to
związek o symbolu NADPH2. Związek ten powstaje w istotnych ilościach przy przetwarzaniu glukozy
na trój glicerydy, z których powstaje cholesterol. Bez glukozy organizm nie ma surowca do
wytwarzania trójglicerydów i cholesterolu. Dlatego przy diecie niskowęglowodanowej miażdżyca me
może się pojawić, a gdy jest musi się cofać. Im większa jest przebudowa organizmu, tym więcej tego
związku potrzeba i tym więcej organizm go wytwarza. Oczywiście wówczas, gdy może i ma z czego.
Gdy już nie może i nie ma z czego, procesy życiowe ustają i chory umiera. Wielokrotnie wykazano, że
obniżenie poziomu cholesterolu we krwi dietą niskotłuszczową czy za pomocą leków, czy przez
bezrozumne chirurgiczne usuwanie dużych części jelita cienkiego w celu „leczenia otyłości", nie
zwalnia postępu procesów miażdżycowych w tętnicach. Najbardziej obniżają poziom cholesterolu te
leki, które dają najwięcej dodatkowej pracy wątrobie, która zajęta tą pracą nie może wytwarzać tyle
cholesterolu, co przed „leczeniem". Najsilniej obniża poziom cholesterolu muchomor sromotnikowy,
co wcale nie oznacza, że tym trującym grzybem można się z cholesterolu „wyleczyć". Lek o nazwie
Clofibrat, stosowany w celu obniżenia poziomu cholesterolu we krwi, powoduje częste zachorowania
na raka i inne zaburzenia w organizmie.

Żywienie optymalne nie leczy choroby Parkinsona, aczkolwiek poprawia ogólną kondycję

chorego, natomiast jest skuteczne w parkinsonizmach: miażdżycowym, polekowym (po rezerpinie 1
neuroleptykach antypsychotykach), spowodowanym dożylnym podawaniem narkotyków i
spowodowanym nadmierną przewagą! układu parasympatycznego w centralnym układzie nerwowym,]
często skojarzoną z niedoczynnością tarczycy.

Nie dają się też wyleczyć dietą optymalną choroby uwarunkowane genetycznie, w których

aktywność różnych enzymów jest zbyt niska lub nie ma tych enzymów w organizmie w ogóle.

VI. MOŻLIWE UBOCZNE OBJAWY DIETY OPTYMALNEJ

W pierwszym okresie stosowania diety optymalnej mogą, wystąpić pewne objawy, o których

należy wiedzieć, by niepotrzebnie nie niepokoić się, a tym bardziej nie uznać, że dieta jest szkodliwa i
nie zrezygnować z niej. Objawy te nie są regułą. Wręcz przeciwnie, są raczej wyjątkiem; dotyczą
niespełna 10% osób podejmujących takie żywienie, ale a nuż i Ty, Czytelniku, znajdziesz się w ich
grupie. Warto więc wiedzieć, że po podjęciu żywienia optymalnego mogą wystąpić następujące
objawy:

Zmniejszenie się apetytu. Przy żywieniu optymalnym człowiek nigdy nie odczuwa silnego

głodu i nigdy nie bywa bardzo spragniony, jak bywają ludzie żywiący się tradycyjnie. Dobrze i w pełni
odżywiony organizm ma bowiem bogate rezerwy (zapasy) składników odżywczych i uruchamia je w
razie potrzeby, a dzięki odpowiednim procesom metabolicznym potrafi sam zaopatrzyć organizm
nawet w wodę, jeśli jej potrzebuje.
Piszę o tym, bo zdarza się, że osoby, czasem bardzo otyłe, po przejściu na dietę skarżą się rozżalone,
że „zupełnie straciły apetyt". Nie, nie straciły apetytu, tylko straciły dotychczasową nadmierną
żarłoczność, która jest kolejną w szeregu przyczyn ich otyłości i większości chorób, na które
zazwyczaj się skarżą.

Skurcze w nogach. Niedostatek węglowodanów w diecie objawia się wzmożoną chęcią

zjedzenia czegoś słodkiego. Czasem z tego samego powodu występują skurcze w nogach, zwłaszcza
w nocy. Wystarczy wtedy uwzględnić w posiłku trochę produktów węglowodanowych (patrz tabela 7
na str. 167), a objawy te znikną.

Ciała ketonowe w moczu. Przy niedostatku związków fosforowych dla mózgu i serca

organizm wytwarza dla tych narządów tzw. ciała ketonowe, które są lepszym „paliwem" od kwasów
tłuszczowych. Dzieje się tak przy głodówce, często w cukrzycy. Ciała ketonowe pojawiają się
najczęściej po szóstym dniu głodówki i utrzymują się różnie długo. W cukrzycy mogą pojawiać się
okresowo, ponieważ w cukrzycy gospodarka energetyczna jest szczególnie upośledzona, co zmusza

organizm do wytwarzania ciał ketonowych jako „paliw" niejako zastępczych. Nie są one jednak
objawem chorobowym. Powstają w wątrobie.

Ciała ketonowe powstają też czasem u ludzi w pierwszym okresie po przejściu na dietę

wysoko tłuszczową. Ale w tym przypadku według współczesnej wiedzy biochemicznej nie mają one
żadnego znaczenia patologicznego. Żywienie optymalne jest żywieniem wysokotłuszczowym. Często
podejmując je ludzie, którzy przedtem tłuszczów prawie wcale nie jedli. Przy radykalnej zmianie
metabolizmu, którą wymusza radykalna zmiana diety, organizm musi zużyć dużo białka i energii na
to, by we wszystkich komórkach zainstalować nowe „ciągi technologiczne" do spalania tłuszczów, a
usunąć, przetworzyć na węglowodany i spalić enzymy zbędne, a takimi stają się enzymy potrzebne
uprzednio do spalania węglowodanów. W związku z tym może okazać się potrzebne wytwarzanie
przez krótki czas ciał ketonowych.

Ciała ketonowe są wydalane z moczem, gdyż możliwości spalania ich przez mózg i serce są

ograniczone. Poziom ciał ketonowych w moczu oznaczany jest krzyżykami: od jednego krzyżyka przy
małym ich wydalaniu do czterech przy dużym.

Wydalanie ciał ketonowych z moczem szybko likwiduje niewielkie zwiększenie spożycia

węglowodanów. Nie należy więc wykluczać całkowicie węglowodanów z diety, jak to czasem się i
zdarza.

Przy dalszym stosowaniu diety optymalnej, tj. po 10-14 dniach j u osób młodszych, a po 3-8

tygodniach u starszych, ciała ketono-] we we krwi i moczu już się nie pojawiają, dlatego że organiz
potrafi już dostarczać dobrą energię do krwi, a z nią do mózg i serca oraz innych ważnych narządów i
tkanek. Ciała ketonowe przestają być potrzebne, więc wątroba zaprzestaje ich wytwarzania.

Czasem bywa, że ciała ketonowe utrzymują się dłużej, a zwiększenie spożycia węglowodanów

nie powoduje ich znikłnięcia z moczu. Bywa tak, gdy organizm jest osłabiony długoletnimi
chorobami, które spowodowały zmiany organiczne, a wątroba nie może w pełni pokryć
zapotrzebowania mózgu i serca na związki wysokoenergetyczne i musi dla tych narządów wytwarzać
ciała ketonowe.

Zaparcia. W pierwszym okresie diety optymalnej mogą wystąpić zaparcia, choć nie jest to

regułą. Wystarczy wtedy napić się lekkiego naparu z ziół przeczyszczających (np. z kruszyny), biorąc
pół łyżeczki na szklankę wody, albo zjeść 2 lub 3 śliwki suszone. Nie stosować żadnych ostrych
środków przeczyszczających, bo zaparcia z czasem miną.

Należy też wiedzieć, że żywiąc się optymalnie człowiek wydala bardzo mało kału. Im mniej w

stosunku do masy spożytych pokarmów tym lepiej, bo znaczy to, że spożyte pokarmy zawierały mniej
odpadów i większość ich składników została wykorzystana przez organizm.

Znam i takie przypadki, że u ludzi cierpiących od lat na zaparcia, których przyczyny były

zupełnie inne, związane ze złą pracą przewodu pokarmowego, po przejściu na dietę optymalną
dolegliwość ta ustąpiła niemal natychmiast.

Nieprzyjemny zapach z ust. Niezbyt przyjemnym objawem, który może wystąpić w

pierwszym okresie, jest pojawienie się przykrego zapachu z ust. Pojawia się on najczęściej u ludzi,
którzy chudną, a którzy pracują lub mieszkają w zatrutym środowisku. Dzieje się tak dlatego, że
trucizny rozpuszczalne w tłuszczach i w nich zablokowane zostają sukcesywnie wydalane i one
powodują nieprzyjemny zapach oddechu. Po pewnym czasie minie on.

Jeżeli nieprzyjemny zapach z ust występował przed podjęciem diety i był spowodowany

gniciem treści pokarmowych w jelitach oraz połączony był z oddawaniem cuchnących wiatrów, to
objawy te po podjęciu diety ustępują. Nie ma gnicia w jelitach, bo nie ma co gnić, a więc i objawów
takich nie ma.

Bóle brzucha. W pierwszych paru dniach diety mogą wystąpić pewne dolegliwości ze strony

przewodu pokarmowego, tzn. bóle. Bez żadnego leczenia powinny ustąpić najdalej po dwóch trzech
dniach. Jeśli nie ustąpią, trzeba szukać innej przyczyny. Może nią być zarobaczenie. Trzeba zrobić
badania w tym kierunku. Najczęściej przyczyną są lamblie lub glisty. Trzeba podjąć odpowiednią
kurację i wytruć je.

Bóle wątroby. U chorych na kamienie żółciowe mogą pojawić się bóle w okolicach wątroby.

Dieta powoduje powolne rozpuszczanie się kamieni żółciowych, które, gdy się zmniejszą, mogą
zablokować przewody żółciowe i spowodować bóle wątroby. Należy wtedy zjadać mniejsze porcje
pożywienia, a częściej nie będzie wtedy silnych bodźców wymuszających skurcze woreczka
żółciowego. Takie objawy mogą się powtarzać do czasu wydalenia kamieni z woreczka, co jest

równoznaczne z wyleczeniem kamicy.

Gdy zmniejszony kamień trafi do przewodu żółciowego, może spowodować atak bólów.

Oprócz bólu pierwszymi objawami zatkania dróg żółciowych przez kamień jest ciemny mocz i jasny,
żółtawy stolec. Nie należy wtedy wpadać w panikę, lecz przyjąć leki rozkurczowe i przeciwbólowe i
położyć się do łóżka. Przewód żółciowy się rozluźni, kamień przedostanie się do dwunastnicy i
zostanie wydalony. Przewód żółciowy ma na całej swej długości prawie taką samą średnicę. Jeżeli
wielkość kamienia była taka, że samoistnie wszedł on do przewodu, można z dużym
prawdopodobieństwem domniemywać, że zmieści się on i w dalszych odcinkach przewodu i przejdzie
do dwunastnicy. Niestety, nie odbywa się ten proces bez bólu.

Na wiele tysięcy osób leczonych przeze mnie wystąpił tylko jeden znany mi przypadek, że

kamień z przewodu żółciowego musiał być usunięty chirurgicznie.

Zawroty głowy. Szybka i nagła poprawa odżywiania mózgu, jaka pojawia się na skutek

odżywiania optymalnego, może spo'< wodować znaczny i nagły spadek ciśnienia tętniczego krwi, do*
którego organizm nie jest jeszcze przystosowany. Może wówczas! wystąpić osłabienie i zawroty
głowy. Jest to stan przejściowy.| Zapobiegawczo można wtedy wypić kawę (ale nie słodzoną!) h
kieliszek koniaku. Nie należy gwałtownie zmieniać pozycji z leżącej na siedzącą lub stojącą, by nie
powodować szybkiego od-j pływu krwi z mózgu. Dolegliwości te ustępują samoistnie szybko.

Mniejsza wrażliwość na ból. U osób żywiących się optymalnie bardzo zmniejsza się

wrażliwość na ból. Na przykład: użądlenie pszczoły powoduje tylko niewielki odczyn, podobnie
oparzenie pokrzywą lub wrzątkiem jest mniej bolesne i mniejszy jest odczyn na skórze. Jeżeli
zauważymy takie objawy, bądźmy tego świadomi.

Zwiększona wrażliwość na sól. Na diecie optymalnej człowiek w zasadzie w ogóle nie

potrzebuje soli. Ludzie żywiący się optymalnie od wielu lat w ogóle nie solą potraw nie dlatego, że tak
trzeba, bo tak nakazuje dieta, ale dlatego, że potrawy nawet lekko posolone odczuwają jako
przesolone. Trzeba więc solić potrawy tylko do smaku, coraz mniej. Nie trzeba solić potraw, które
najmniej smakowo tego wymagają, np. sałatek, surówek itp., zwłaszcza gdy w ich skład wchodzą
produkty solone, np. żółty ser, ryby z puszki, marynaty, ogórki kiszone itd.

Na koniec - nie wolno zapominać, że każdy człowiek jest inny, inny jest jego organizm i

inaczej żywił się przed przejściem na dietę. Nikt nie jest w stanie przewidzieć wszystkich reakcji
organizmu. Po przejściu na żywienie optymalne, w pierwszym, najtrudniejszym dla organizmu
okresie, należy obserwować swoje reakcje na zmienione żywienie i w razie potrzeby przychodzić
sobie z pomocą, mając cały czas świadomość, że pewne objawy niekorzystne jeśli w ogóle się pojawią
spowodowane są nie dietą jako taką, ale naszymi błędami, które na początku możemy popełniać, lub
dotychczasowym stanem naszego zdrowia. Nie ma takiego człowieka, któremu prawidłowo i
długotrwale stosowana dieta optymalna by zaszkodziła. Ja przynajmniej o takim nie słyszałem.

VII. JADŁOSPISY I PRZEPISY NA TYDZIEŃ ŻYWIENIA

OPTYMALNEGO

Podane w tym rozdziale jadłospisy należy traktować jako, przykładowe, a w żadnym razie nie

jako obowiązujące. Można; jeść każdy posiłek z innego dnia, można posiłki pomijać, można' też je
zmieniać i modyfikować.

Jadłospisy są wielce urozmaicone. Każdego dnia podane są inne potrawy. Wcale nie muszą

być takie w codziennym żywieniu. Chodziło bowiem o to, by przekazać Czytelnikom jak najwięcej
różnorodnych przepisów. Podane są np. trzy rodzaje chleba optymalnego. W rzeczywistości ten sam
chleb, np. biszkoptowy, będziemy jeść przez cały tydzień, bo na tyle nam przeważnie starcza, a
dopiero gdy go zjemy, upieczemy następny, taki sam albo inny. Podobnie np. w dniu V jemy na
kolację kaszankę domową i więcej się ona w jadłospisach nie pojawia, a przecież wiadomo,! że
robimy jej więcej niż zdołamy zjeść na jeden posiłek, więc i będzie występować w naszym jadłospisie
przez kilka kolejnych| dni. Dotyczy to także ciast, wędlin, bigosu itd.

W jadłospisach podajemy porcje na 1 osobę, ale nie znaczy to,; że koniecznie trzeba tyle zjeść.

Obowiązuje omówiona już po*j przednio zasada, że jeść należy tylko tyle, by zaspokoić głód, nig dy
nie przejadać się. Jeśli nie chce nam się jeść rano, można prze sunąć śniadanie na godziny
południowe; jeśli obiad zjedliśmy dość późno i wieczorem nie czujemy głodu, możemy zrezygnować
z kolacji lub zjeść połowę tego, co podaje jadłospis.

Nie pojadać między posiłkami. Po posiłku pozostawić przewód pokarmowy w spokoju, aż

strawi to, co zjedliśmy, odpocznij i dopiero wtedy jeść, gdy organizm da nam sygnał w postaci chęci
na zjedzenie czegoś.

Cyfry w ramkach zamieszczonych w jadłospisach oznaczają zawartość białka (B), tłuszczu (T)

i węglowodanów (W) w całym posiłku oraz jego kaloryczność. Natomiast w ramkach pod tytułem
przepisu kulinarnego podane są te same dane, ale w odniesieniu do 100 gramów danej potrawy.

Osoby lubiące duże urozmaicenie w jedzeniu odsyłam do mojej „Książki kucharskiej" wydanej

w 1998 roku przez wydawnictwo "WGP". Zawiera ona 30 zbilansowanych jadłospisów i 700
przepisów na różnorodne potrawy znajdujące zastosowanie w żywieniu optymalnym.

DZIEŃ I

Śniadanie

B 41g, T 107g, W 10g | 1 : 2,1 : 0,25 1200 kcal

Jajecznica: kawałek boczku (15 dag) pokroić na grube skwarki, stopić, skwarki zrumienić. Wbić 2
jajka i 1 żółtko, wymieszać szybko, by połączyły się z tłuszczem. Smażyć na wolnym ogniu, by jajka
się ścięły, ale pozostały pulchne.

Do jajecznicy zjeść kronikę (10 dag) chleba biszkoptowego (przep. poniżej). Popić szklanką

herbaty (bez cukru) z plasterkiem cytryny.

Jajecznicę można robić też na maśle (8 dag), smalcu (7 dag) lub słoninie (8 dag), zachowując

podane wyżej proporcje. Można też robić ją z 3 jajek albo z 1 jajka i 2 żółtek. Proporcje zmieniają się
nieznacznie.

Obiad

B 28g, T 83g, W 22g | 1 : 3 : 0,8 | 965 kcal

Centymetrowej grubości kotlet z karkówki (15 dag), zbić lekko, obtoczyć dwukrotnie w

rozmieszanym jajku i drobno zmielonej bulce tartej. Na patelni roztopić 2 łyżki smalcu (5 dag) i
usmażyć kotlet. Zjeść z łyżką ziemniaków (10 dag) roztartych z tłuszczem spod kotleta. Do tego
nieduży kiszony ogórek (przep. na str. 146).

Kolacja

Dwa placki serowe (10 dag) z masłem (3 dag) i łyżeczką niesłodzonej marmolady

owocowej. Popić szklanką słodkiej śmietanki (12 dag).

B15g, T63g, W10g 1 : 4,2 : 0,7 680 kcal

Łącznie dzień I B 84g | T 253g | W 42g | === |1 : 3 : 0,5 | 2845 kcal

CHLEBEK BISZKOPTOWY

B 11,2g, T 20g, W 10g |

1:2: 0,9

| 273 kcal

|

Do 10 białek dodać szczyptę soli i ubić je na sztywną pianę. Na stępnie, cały czas ubijając, dodać po

jednym 10 żółtek. Na koniec wsypać 1/2 szklanki mąki (10 dag) wymieszanej z dwoma łyżeczkami proszku do
pieczenia. Na koniec wlać 1/2 kostki (10 dag) stopionego lecz chłodnego masła. Po wymieszaniu ciasto wlać
do foremki wysmarowanej grubo masłem i wysypanej tartą bułką. Piec około godziny w temperaturze 200°C.
Chlebek wystudzić w wyłączonym piecyku, wtedy nie opadnie.
PLACKI SEROWE
|B 13,7g, T25,3g, W9,2g|

1 ; 1,8 : 0,7

| 329 kcal

50 dag tłustego, białego sera przekręcić przez maszynkę. Rozcierając ser wbić kolejno 12 jajek.

Rozrobić ciasto. Następnie dodać do niego 3/4 szklanki (15 dag) mąki wymieszanej z 2 łyżeczkami proszku do
pieczenia, szczyptą soli i pieprzu.

Na patelni roztopić smalec (ale nie masło ani olej!), tyle, by utworzył 2-centymetrową warstwę na

dnie. Kłaść placuszki łyżką. Dodając stopniowo smalec, smażyć na średnim ogniu z obu stron, na złoty kolor.
Zdejmując z patelni nie osaczać z placków tłuszczu, chodzi o to, by jak najbardziej nim nasiąkły. Do
usmażenia placków potrzeba ok. 40 dag smalcu.

MARMOLADA OWOCOWA

B 2,8g, T 8,3g, W 32g

1:3: 11

205 kcal

1 litr pulpy owocowej, tzn. rozgotowanych i zakonserwowanych w słoikach owoców (patrz str. 48)

przetrzeć przez sitko.

Przecier postawić na płytce i podgrzewać 20-30 minut, mieszając, by go odparować i zagęścić.

Następnie dodać 3 łyżeczki (30 g) galaretki owocowej w proszku dobranej smakowo do owoców i 1/2 kostki
masła (10 dag). Marmoladę wymieszać, włożyć do słoika, zakręcić. Przechowywać w lodówce. Używać jak
każdy dżem.

Uwaga: Dane podane w ramce mogą się zmieniać w zależności od rodzaju owoców, a szczególnie od

ich słodkości. Do obliczenia przyjęto marmoladę ze śliwek węgierek. 50 g takich „maślanych" powideł zawiera
około 16 g węglowodanów.

DZIEŃ II

Śniadanie

B 27g, T 110g, W 12g | 1 : 4 : 0,4 1220 kcal
2 placki serowe (przep. Podano) usmażone poprzedniego wieczoru posmarować masłem (5 dag), na
każdym położyć plaster baleronu (2 plastry ' 5 dag). Popić szklanką kawy z mlekiem

Kawę wykonać w ten sposób, ze do 1/2 szklanki mleka 3,2-proc. dodać 1/2 szklanki 30-proc.

śmietanki, razem zagotować i rym mlekiem zalać 2 łyżeczki kawy naturalnej lub rozpuszczalnej
„Inka".

Obiad

B57g, T71g, W3g | 1:1,3:0,05 | 893 kcal

Golonka ugotowana z przyprawami (40 dag) (przep. poniżej).

Golonkę podaje się w całości. Jeść ją z sosem chrzanowym (przep na str. 139). Golonki nie

polewać sosem, bo nieapetycznie rozmazuje się i połowa z niego pozostanie na talerzu. Gorący sos
należy wlać do niedużej miseczki i podać obok golonki. Odkrawa się wtedy kawałki mięsa i wbite na
widelec macza się w sosie.

B 20g, T 70g, W 9g | 1 : 3,5 : 0,5 | 804 kcal

Kolacja

Porcja (20 dag) galaretki z nóżek wieprzowych (przep. na str. 139). Obokj nóżek, na tym

samym talerzyku, położyć łyżeczkę chrzanu ze słoika wymie-g szaną z łyżką gęstej, kwaśnej śmietany.
Do tego placek serowy (przep. na str. 137) posmarowany masłem (3 dag).] Szklanka herbaty z
cytryną.

Łącznie dzień II |B

104g, T251g, W24g |

1 : 2,4: 0,2

I 2917 kcal

GOLONKA GOTOWANA

B14g, T15g, W-

1:1,1:-

194 kcal

Małą golonkę (do 1/2 kg) gotować w całości, większą przerąbać poprzecznie na pół. Zalać ją zimną

wodą tak, by pokryła mięso. Doda włoszczyznę bez kapusty, cebulę, trochę kolendry, parę ziaren ziela
angielskiego, liść laurowy, sól i pieprz. Gotować długo (w szybkowarze 1 do 1,5 godziny), by mięso było
bardzo miękkie. Wywar odcedzić i zachować, może być podstawą do barszczu lub zupy. Golonkę podawać na
gorąco, z ostrymi sosami lub musztardą, chrzanem, keczupem itd.

SOS CHRZANOWY
B4g, T40g, W2g |

1:10:0,5

| 398kcal

Łyżkę masła (3 dag) roztopić w rondelku, zasmażyć na nim 1/2 łyżeczki mąki, nie rumienić. Kostkę

rosołową rozpuścić w 1/4 szklanki gorącej wody, wlać do zasmażki, zagotować. Dodać 3/4 szklanki gęstej,
kwaśnej śmietany (18 dag) i 2 czubate łyżki chrzanu. Wymieszać. Raz zagotować. Podawać gorący.
GALARETKA Z NÓŻEK
B15g, T21g, W 0 |

1:1,4: 0

| 240 kcal

2 nóżki wieprzowe (1 kg) oczyszczone i umyte i małą golonkę (1/2 kg) porąbać na małe kawałki.

Można też dodać skórki wieprzowe ze słoniny lub boczku (20 dag). Zalać mięso zimną wodą i gotować, aż
odpadnie od kości. Na 1/2 godziny przed końcem gotowania dodać: 2 ząbki czosnku, cebulę, liść laurowy, parę
ziaren ziela angielskiego, sól i pieprz. Następnie wywar odcedzić. Z odcedzonego mięsa wybrać kości i

przyprawy. Mięso włożyć na powrót do wywaru i zagotować.

W porcjowych miseczkach położyć na dnie po plasterku jajka na twardo, parę ziaren zielonego

groszku z konserwy, plasterek marchewki z wywaru i szczyptę posiekanej zielonej pietruszki. Na tę dekorację
rozłożyć mięso i zalać je wywarem. Wywar powinien być esencjonalny i powinno go być tylko tyle, by pokrył
mięso w miseczce.

Przed podaniem galaretkę lekko podważyć nożem i wyłożyć na talerzyk spodem do góry. Nie

zdejmować skrzepniętego na powierzchni galaretki tłuszczu.

DZIEŃ III

Śniadanie
B 32g, T 91g, W 22g |

1 : 2,8 : 0,7

| 1032 kcal I

Omlet z 3 jajek z zielonym groszkiem (przep. poniżej) i kromka chleba białkowego (przep. na str. 141) (10
dag) z masłem (3 dag). Do popicia szklanka herbaty z plasterkiem cytryny lub bez.

Obiad

B 19g, T 72g, W 6g |

1 : 3,8 : 0,3

| 706 kcal

Porcja (20 dag) duszonych żeberek (przep. na str. 141) z czubatą łyżką surówki z kiszonej kapusty (przep. na
str. 142) polanej łyżką oliwy. Bez ziemniaków!
Na deserfiliżanka kawy z łyżką (3 dag) bitej śmietanki (przep. na str. 142).
B 15g, T 56g, W 30g | 1 : 3,7 : 2,0 | 686 kcal

Kolacja

2 kawałki (15 dag) biszkoptu (przep. na str. 143) posmarowane grubo masłem (5 dag). Do tego kawa lub
herbata bez cukru.

Łącznie dzień III | B 66g, T 219g, W 58g|

1 : 3,3 : 0,9 |

2424 kcal

OMLET Z GROSZKIEM

B 18g, T53g, W9g |

1:3:0,5

| 580kcal |

3 żółtka rozetrzeć z łyżeczką mąki i łyżką stołową słodkiej śmie^ tanki. 2 białka ubić na sztywną pianę

i wymieszać z ciastem żółtko wym. Na patelni roztopić łyżkę masła (3 dag), wylać na nie cia i usmażyć. Gdy
zrumieni się od dołu, płaską łopatką przewrócić omie i dosmażyć. Zsunąć na ogrzany talerz i położyć na niego
2 łyżki ziele nego groszku z konserwy odgrzanego w zalewie.
Groszek można też dodać do masy żółtkowej, wymieszać i zapiec w omlecie.

Omlet może mieć wiele wariantów. Do masy jajecznej można dodać np. łyżkę utartego żółtego sera,

pokrojone w plasterki parówki, posiekaną wędlinę, wątróbkę itp. Można też masą omletową zalać skwarki z
boczku lub słoniny usmażone i równo rozłożone na dnie patelni. Można też posmarować omlet łyżeczką
marmolady owocowej.

CHLEBEK BIAŁKOWY
B 1 lg, T l,4g, W 12g |

1 : 1,4 : 1,2

| 213 kcal]

Ponieważ w diecie optymalnej większe zastosowanie mają żółtka i czasem białka nam zostają, można

zbierać je i zamrażać. Gdy zbierze się ich wystarczająco dużo, można upiec z nich następujący chlebek
białkowy:

20 białek (50 dag) ubić ze szczyptą soli na sztywną pianę. Następnie, cały czas ubijając, dodawać

małymi porcjami, po łyżeczce, 1/2 szklanki (10 dag) mąki wymieszanej z 2 łyżeczkami proszku do pieczenia.
Na koniec wlać 1/2 kostki (10 dag) stopionego, lecz chłodnego masła. Po wymieszaniu wlać ciasto do foremki
wysmarowanej grubo masłem i wysypanej tartą bułką. Piec godzinę w temperaturze około 180°C. Wystudzić w
wyłączonym piecyku, wtedy chlebek nie opadnie.

Chlebek ten ma nie najlepsze proporcje, bo 1:1,4:1,2, dlatego należy go jeść z tłustym mięsem lub

smalcem, albo grubo posmarowany masłem, za to już bez żadnych dodatków węglowodanowych.

ŻEBERKA DUSZONE
B13g, T48g, W |

1:3,7: 0 |

370kcal |

Żeberka (1 kg) podzielić na porcje po około 25 dag każda. Lekko posolić, natrzeć zmiażdżonym czosnkiem,
majerankiem i pieprzem ziołowym. Ułożyć ściśle na misce i przechować w chłodzie do następnego dnia.
Na patelni mocno rozgrzać 1/2 kostki smalcu (10 dag). Żeberka szybko obsmażyć z obu stron, przełożyć do
rondla, wlać do nich pozostały na patelni tłuszcz, podlać niewielką ilością wrzącej wody i dusić do miękkości.
Żeberka powinny być tak miękkie, by kostki wysuwały się bez trudu z mięsa.

SURÓWKA Z KAPUSTY KISZONEJ
B 1g, T10g, W4g | 1:10:4 |

25 dag kiszonej kapusty przekroić parokrotnie, dodać trochę marchewki startej na tarce jarzynowej o

grubszych oczkach i posiekaną małą cebulę (8 dag). Posypać pieprzem ziołowym i kminkiem, polać 3 łyżkami
oliwy. Wymieszać. Zostawić pod przykryciem na godzinę, aby przeszła zapachem przypraw.

Takiej surówki zjada się do obiadu nie więcej niż łyżkę stołową.

BITA ŚMIETANKA

B4g. T43g, W4g

1: 10,7 : 1 345 kcal

Aby śmietanka dobrze się ubiła, musi być słodka, świeża i dobrze schłodzona. Nie może mieć mniej

niż 30% tłuszczu.

Szklankę śmietanki (22 dag) wlać do wysokiego naczynia. Dodać: 1 łyżeczkę pełnego mleka w

proszku, 1 łyżeczkę stabilizatora do bitej śmietanki (np. „Śnieżki", do nabycia w sklepach), 1 łyżkę
ajerkoniaku; (jeśli mamy) i szczyptę kwasku cytrynowego. Ubić do gęstości mikse-, rem lub trzepaczkądo
piany.

Jeśli chcemy, by śmietanka zachowała długo sztywność, trzeba ją utrwalić żelatyną. W tym celu

łyżeczkę żelatyny zalać łyżką zimnej wody, a gdy napęcznieje, wstawić garnuszek do drugiego, z wrzącą wodą
i rozpuścić. Przestudzić. Pod koniec ubijania śmietanki wlać doj niej żelatynę i wymieszać.

BISZKOPT
B 14,8g, Tllg, W30g |

1:0,7:2

| 281 kcal

8 żółtek utrzeć z łyżką cukru (2 dag) na krem. 8 białek ubić na sztywną pianę. Wyłożyć ją na żółtka i

przesypując szklanką mąki (18 dag) delikatnie wymieszać.
Foremkę posmarować grubo masłem, wysypać tartą bułką lub zmielonymi biszkoptami, wylać ciasto do
foremki. Piec w temperaturze 180°C, aż powierzchnia nabierze złocistej barwy. Wystudzić w wyłączonym
piekarniku, wtedy ciasto nie opadnie.
Biszkopt ma za mało tłuszczu, należy go więc smarować grubo masłem, a nie marmoladą.

DZIEN IV

Śniadanie

B 22g, T 78g, W 14g | 1 : 3,5 : 0,6 | 810kcal
Lane kluski na mleku (przep. poniżej) (550 ml). Można wypić szklankę herbaty lub nie.

Obiad

B 51,3g, T 83g, W 30g | 1 : 1,6 : 0,6 | 1096 kcal

Zupa pomidorowa (przep. na str. 145) (300 ml) na wywarze z kości szpikowych (przep. na str.

145). Wątróbka smażona (20 dag) z cebulą (przep. na str. 145), 1 ziemniak (10 dag) roztarty z
łyżeczką masła (2 dag), kiszony ogórek (przep. na str. 146).

Kolacja

B25g, T101g, W9g | 1 : 4: 0,36 | 1068 kcal

Kawałek (10 dag) kiełbasy zwyczajnej lub toruńskiej naciąć ukośnie po obu stronach i

usmażyć na dowolnym tłuszczu wieprzowym (5 dag). Do kiełbasy zjeść 2 kawałki (10 dag) chleba
biszkoptowego. Do picia herbata z cytryną (bez cukru!)
Po kolacji można wypić kieliszek (100 ml) wytrawnego wina. Może to być wino owocowe własnej
roboty (przep. na str. 146).

Łącznie dzień IV B 98g, T 262g, W 53g |

1: 2,7 : 0,5 |

2974 kcal

LANE KLUSKI NA MLEKU

B 22g, T 78g, W 14g |

1 : 3,5 : 0,6

| 810 kcal

2 jajka roztrzepać w dzbanuszku, wymieszać z łyżeczką mąki tak,; by nie było grudek. Zagotować

szklankę mleka wymieszanego ze! szklanką słodkiej śmietanki. Lać ciasto wąskim strumykiem na wrzące!
mleko, lekko odsuwając krzepnące kluski. Pogotować 2 minuty, nie mieszając, by kluski stwardniały. Jeść
bezpośrednio po ugotowaniu, bd stojąc gęstnieją, stają się miękkie i nieapetyczne.

Tak samo robi się lane kluski na rosole i na czystych zupach.

WYWAR Z KOŚCI DO ZUP
B 3g, T 27g, W |

1:9: 0

| 260 kcal

3 kg kości szpikowych (wieprzowych i wołowych) drobno porąbać, zalać je wodą tak, by pokryła je na

1 cm. Dołożyć kawałek wołowego łoju (25 dag), co nada wywarowi rosołowy smak. Na małym ogniu gotować
kości około 3 godzin. Gdy gotujemy w szybkowarze, czas gotowania skraca się do godziny od momentu
zagotowania.

Wywar odcedzić. Miękki łój i wypukany z kości szpik przetrzeć przez sitko do wywaru. Z kości obrać

resztki mięsa, drobno posiekać i też dodać do wywaru. Jeszcze raz wywar zagotować i wrzący rozlać do świeżo
wymytych, wyparzonych słoików. Pokrywki wytrzeć od środka spirytusem i szybko słoiki zakręcić. Po
schłodzeniu przechowywać w lodówce.

Wywar taki jest podstawą większości zup optymalnych.

ZUPA POMIDOROWA
B3g, T29g, W0,5g |

1 : 10 : 0,2

| 278 kcal

Do 1 litra wywaru z kości dodać 2 łyżki (5 dag) przecieru pomidorowego, posiekany ząbek czosnku,

łyżeczkę vegety i pieprz. Zagotować. Wlać 1,5 szklanki śmietany (40 dag). Wymieszać.
Na powierzchnię zupy położyć 2 łyżki masła (5 dag), a gdy się stopi, posypać je szczyptą czerwonej, mielonej
papryki, wówczas oczka na zupie nabiorą ładnej, złocistej barwy. Można też posypać zupę na talerzach
odrobiną posiekanej, zielonej pietruszki.

WĄTRÓBKA Z CEBULĄ

B 17g, T 24g, W 3g |

1 : 1,4 : 0,2 |

305 kcal

60 dag wątróbki wieprzowej pokroić na 4 plastry, posypać pieprzem i majerankiem. Nie solić. Odłożyć

na godzinę.

3 cebule (30 dag) pokroić w półplasterki, udusić na 3 łyżkach smalcu (6 dag) pod przykryciem, na

małym ogniu. Nie rumienić. Po uduszeniu zestawić z ognia, dodać sól, 1/2 łyżeczki czerwonej ostrej papryki i
parę kropel octu winnego.

Rozgrzać na patelni 4 łyżki smalcu (8 dag). Wątróbkę obsmażyć, lekko posolić, patelnię nakryć i

przetrzymać wątróbkę 10 minut na płytce na małym ogniu (lub w piekarniku).
Na wierzch każdej porcji wątróbki kłaść łyżkę duszonej cebuli. Polać porcje całym tłuszczem ze smażenia.

OGÓRKI KISZONE W SŁOIKACH

B0,7g, T-, Wl,9g

1 : : 2,7

12kcal

Ogórki możemy zakisić sami w sezonie, gdy są najtańsze, lub jeśli mamy własne ogórki z ogródka lub z
działki. Słoik własnych ogórków wyniesie nas 1/4 ceny, jaką zapłacilibyśmy za niego w zimie.
Małe, jędrne ogórki wyszorować w zimnej wodzie i wypłukać. Ułożyć je ściśle w świeżo wymytych i
wyparzonych słoikach. Do każdego słoika włożyć mały ząbek czosnku, 2-3 gałązki kopru, 2 ziarnka pieprzu,
kawałek liścia chrzanowego i -jeśli mamy 2-3 listki z wiśni.
Zagotować wodę z solą, biorąc łyżkę soli na 4-5 litrów wody. Wrzącą solanką zalać ogórki do pełna. Brzegi
słoika i zakrętki od środka przetrzeć spirytusem i natychmiast zakręcić wieczka.

WINO OWOCOWE

B 0 T-, W 4g

alkoholu 8g | 60 kcal

Z drożdży winnych (do nabycia w sklepach spożywczych i drogeryjnych) nastawić 3 dni wcześniej

matkę drożdżową zgodnie z przepisem na opakowaniu.

Z owoców wycisnąć sok. Powinno go być około 6 litrów na słój 15-litrowy. Pozostały po odciśnięciu

miąższ zalać 6 litrami wody, zagotować, przestudzić i odcisnąć. W odciśniętym kompocie rozpuścić 1 kg cukru
i wlać do soku. Dodać matkę drożdżową. Słój zamknąć korkiem z fermentką, oblać stearyną, by do wnętrza
słoja nie dostały się żadne niepożądane bakterie, a do fermentki wlać trochę wody.

Po 2 dniach wino zaczyna intensywnie fermentować. Drożdże przerabiają zawarty w moszczu cukier

na alkohol i dwutlenek węgla, który wydostaje się przez fermentkę na zewnątrz w postaci pęcherzyków.

Przez pierwsze 2 tygodnie wino fermentuje silnie, potem fermentacja słabnie, a pęcherzyki gazu

wydostają się coraz rzadziej. Trwa to około miesiąca. Gdy drożdże przerobią cały cukier na alkohol, zmuszone
są przerabiać na alkohol kwasy owocowe zawarte w soku. Gdy fermentacja prawie ustanie, dodać 1/2 kg cukru
rozpuszczonego w szklance przegotowanej, chłodnej wody. Fermentacja znów się ożywi. Po miesiącu dodać
taką samą porcję cukru i zostawić wino, aż fermentacja całkowicie ustanie (około 2 miesięcy). Cukier
koniecznie trzeba dodawać porcjami, by kwasy owocowe zostały przerobione na alkohol, inaczej wino będzie
kwaśne. Po zakończeniu fermentacji wino zlać do wyparzonych butelek, szczelnie zakorkować i
przechowywać w chłodnej, ciemnej piwnicy.

DZIEŃ V

Śniadanie

B 39g, T 105g, W 9,2g |

1 : 2,7 : 0,2 |

1055 kcal

2 plastry (15 dag) salcesonu domowego (przep. poniżej) z musztardą, jajko na miękko, 2

placki serowe (przep. na str. 137) z masłem (3 dag). Herbata z cytryną.

Obiad

B 42g, T 85g, W 27,6g|

1 : 2 : 0,7

| 1045 kcal

Bulion (200 ml) z dwoma żółtkami . Ziemniaki obsmażane (10 dag) , zraz wieprzowy (15

dag).
B 43g, T 64g, W 20 | 1 : 1,5 : 0,5 | 823 kcal

Kolacja

2 plastry (20 dag) kaszanki zapiekanej (przep. na str. 150) odgrzane na zesmażonym boczku (8

dag) wraz ze skwarkami. Herbata z plasterkiem cytryny (bez cukru!)

Łącznie dzień V B 124g, T 254g, W 57g |

1 : 2 : 0,5

| 2923 kcal

DOMOWY SALCESON

B 13g, T 26g, W lg |

1 : 2 : 0,1 |

288 kcal

Salceson kupowany w sklepie staje się z czasem dla nas za słony i przeważnie jest niesmaczny. Lepszy

i o wiele tańszy salceson można wykonać samemu. I wcale nie jest pracochłonny.

1/2 oczyszczonej głowy wieprzowej z uchem (ok. 1,5 kg) pociąć na kawałki. Dodać skórki wieprzowe

(25 dag) i 2 nóżki (1/2 kg), zalać niedużą ilością zimnej wody i ugotować na miękko, by kości łatwo dały się z
mięsa wyjąć (w szybkowarze godzinę). Na 1/2 godziny przed końcem gotowania dodać przyprawy: 1/2 cebuli,
2 ząbki czosnku, liść laurowy, parę ziaren angielskiego ziela, pieprz i sól.

Mięso wyjąć z wywaru, obrać od kości, ułożyć w podłużnej foremce i zalać wywarem, w którym się

gotowało. Zastudzić. Wywar utworzy sztywną galaretę, która połączy składniki.
Kroić w plastry. Podawać z ostrymi przyprawami.

BULION

B3,2g, T25g, W-

1 :8:-

248 kcal

Do 1/2 litra wywaru z kości dodać liść laurowy, parę ziaren ziela angielskiego, 1/2 przypieczonej

cebuli, łyżeczkę vegety, pieprz i sól do smaku. Pogotować 15 minut, odcedzić.

W miseczce rozmieszać 2 żółtka. Mieszając, wlać do nich 1/2 szklanki gorącego bulionu, rozmieszać i

wlać do pozostałego wywaru. Podgrzać, ale nie gotować, bo żółtka się zwarzą. Dołożyć łyżeczkę (5 dag)
masła.

ZIEMNIAKI OBSMAŻANE

B l,3g, T25g, W15g |

1:19:11

[ 296 kcaT]

Ziemniak ważący po obraniu 10 dag pokroić w kostkę o boku około 1,5 cm. Wrzucić na wrzącą wodę,

pogotować 10 minut, odlać. Na patelni rozgrzać łyżkę (2,5 dag) smalcu, włożyć ziemniaki i obsmażyć na
małym ogniu, aż ładnie zrumienią się ze wszystkich stron i lekko podsuszą. Pod koniec smażenia posypać je
majerankiem.

ZRAZY WIEPRZOWE

B 19g, T69g, W- | 1 : 3,6 : - | 434 kcal

1/2 kg wieprzowiny bez kości (łopatki lub od szynki) pokroić w cienkie plastry, lekko zbić, posolić i

popieprzyć. Na patelni rozgrzać pełną łyżkę smalcu (2,5 dag), obsmażyć zrazy z obu stron na rumiano,
następnie patelnię przykryć, przestawić na płytkę i na małym ogniu przetrzymać zrazy około 15 minut, od
czasu do czasu odwracając je.
Na talerzu zrazy polać pozostałym na patelni tłuszczem.
KASZANKA DOMOWA

B 12g, T 35g, W 8g 1 : 2,9 : 0,6 | 400 kcal

Kaszanka najlepsza jest w jelitach, ale jeśli trudno je dostać, można też zapiec ją w foremkach.
1,5 kg różnych mięs podrobowych (wątróbki, płuc, nerek, skórek wieprzowych, podgardla, okrawków mięs
różnych) zalać gorącą wo<3^, tyle by je pokryła, i ugotować do miękkości. Wyjąć, pokrajać na drobne
kawałki.

Do 0,6 litra wywaru z gotowania tego mięsa wsypać 30 dag kaszy gryczanej nie palonej (jasnej).

Zagotować, garnek okręcić kocem i przetrzymać 3 godziny. Następnie dodać do kaszy pokrojone mięso, 25 dag
stopionej słoniny lub boczku wraz ze skwarkami, sól i pieprz. Wlać 1,5 szklanki (0,3 litra) krwi wieprzowej i
wymieszać.

Jeśli mamy jelita, nakładać kaszę luźno do jelit, zaszywać je i gotować kaszanki w płytkim rondlu, na

małym ogniu. Jeśli nie mamy jelit włożyć masę kaszankową do blaszki wysmarowanej grubo smalcem,
ucisnąć, na wierzchu ułożyć cienkie plasterki słoniny (10 dag) i zapiec kaszankę w piecyku.
Uwaga: Jeśli nie mamy krwi, wątróbki nie gotować, lecz zmielićj ją i surową dodać do kaszy. Ale z krwią
kaszanka jest smaczniejs i wartościowsza odżywczo.

DZIEŃ VI

Śniadanie

B 44g, T 82g, W 26g | 1 : 1,9 : 1,6 | 1047 kcal

2 łyżki (10 dag) pasty pasztetowej (przep. poniżej), jajko na miękko, 2 placki serowe (przep.

na str. 137), szklanka kakao (250 ml).

Na kakao mleko wymieszać pół na pół ze słodką śmietanką, zagotować. Łyżeczkę kakao

rozetrzeć z 2 łyżkami gorącego mleka i zalać szklanką wrzącego mleka. Nie słodzić!

Obiad

B 29g, T 109g, W 10g | 1 : 3,8 : 0,3 | 1180 kcal
Zupa selerowa z żółtkami (przep. na str. 152) (200 ml) podana w filiżance. Frytki (10 dag) (przep. na
str. 152) i szaszłyk (20 dag) (przep. na str. 152). Do tego nieduży pomidor pokrojony w plasterki, z
cebulą i łyżką oliwy.

Kolacja

B25g, T90g, W 16g | 1 : 3,6 : 0,6 | 974 kcal

2 parówki obrać z osłonek. Każdą okręcić w plaster wędzonego boczku (5 dag) i związać

nitką, żeby boczek z nich nie spadł. Na patelni rozgrzać łyżkę (2,5 g) smalcu, ułożyć parówki, patelnię
nakryć i obsmażyć parówki ze wszystkich stron do obrumienienia boczku. Na tłuszcz na patelni
położyć cienką kromkę bułki (3 dag) i osmażyć ją tak, by wchłonęła jak najwięcej tłuszczu. Popić
szklanką herbaty bez cukru.

Łącznie dzień VI | B 98g, T 281g, W 52g |

1 : 2,9 : 0,5 |

3201 kcal

PASTA PASZTETOWA

B14g, T43g, W-

1:3:-

440 kcal

15 dag kiełbasy pasztetowej obrać z osłonki, włożyć do miseczki. Dodać 10 dag startego żółtego sera,

3 żółtka jajek ugotowanych na twardo, łyżeczkę musztardy i 1/2 kostki (10 dag) miękkiego masła. Wszystkie
składniki rozetrzeć na pastę. Nie solić. Wystarczającą słoność uzyska pasta z kiełbasy pasztetowej i żółtego

%

sera.

ZUPA SELEROWA
B4g, T20g, W0,2g |

1:5:- | 216 kcal

W niewielkiej ilości wody ugotować posiekaną cebulę (8 dag) i pokrojony w kostkę niewielki seler (30

dag). Warzywa przetrzeć przez sitko lub zmiksować na krem, dolać 0,6 1 wywaru z kości (przep. na str. 145),
dodać łyżeczkę vegety i łyżeczkę masła. Zagotować.
6 żółtek (po 2 na osobę) rozmieszać, zalać paroma łyżkami gorącej zupy, rozmącić i wlać do reszty. Dosolić do
smaku. Podgrzać, ale nie zagotować, bo żółtka się zwarzą. Podawać w filiżankach bez żadnych dodatków.

FRYTKI

B l.lg, T 12,5g, W 13g |

1 : 11,4 :11,8

| 173 kcal

Obrać ziemniaki, zważyć, by było ich nie więcej niż 10 dag na osobę. Pokroić w paski. Na głębokiej

patelni rozgrzać smalec lub wołowy ; łój, biorąc 1 łyżkę (2,5 dag) na 10 dag ziemniaków, włożyć pokrojona]
ziemniaki i smażyć na niezbyt dużym ogniu, mieszając widelcem, by j przyrumieniły się na złoto ze wszystkich
stron i trochę „wyschły". Po-1 dawać natychmiast, gorące. Przestudzone wiotczeją i stają się nieapej tyczne.

SZASZŁYK
B 13g, T 32g, W l,2g |

1 : 2,3 : 0,1 |

340 kcal

Mięso na szaszłyk należy dwa dni wcześniej zapeklować. Na mis zmieszać: 5 łyżek oliwy lub oleju

słonecznikowego, 2 łyżki czerwone go wytrawnego wina, łyżeczkę octu winnego, łyżeczkę keczupu i parę
kropli maggi. Wsypać do tej mieszaniny po 1/2 łyżeczki: pieprzu, zmiażdżonego ziela angielskiego,
pokruszonych liści laurowych i mielonej papryki. Można też używać gotowych mieszanek przyprawowych do
szaszłyków, byleby nie były słone.

75 dag karkówki pokroić na kawałki o boku 3 cm i grubości 1 er Włożyć je do przygotowanej

zaprawy, wymieszać, by każdy kawał był nią pokryty, nakryć i odstawić na 2 dni w chłodne miejsce.

1/2 kg wędzonego boczku pokroić na kawałki tej samej wielkości co mięso. 3 cebule (30 dag) pokroić

na cienkie talarki. Umyć i osuszyć 20 dag pieczarek. Małe pozostawić całe, większe przekroić na pół lub na
ćwiartki. Na metalowe druty nawlekać na zmianę: kawałki mięsa, boczku, cebuli i pieczarek. Piec na ruszcie
około 40 minut.

Szaszłyki można też piec na rożnie elektrycznym lub w piekarniku oparte końcami drutów o brzeg

brytfanny, do której ścieka tłuszcz.

Skład szaszłyków można zmieniać. Można użyć kawałki kiełbasy, strąków papryki, ale zawsze

podstawowymi składnikami jest mięso wieprzowe i wędzony boczek.

Uwaga: Dane w ramce mogą się zmieniać, zależnie od tłustości użytego na szaszłyk mięsa.

DZIEŃ VII
Śniadanie

B 30g, T 93g, W 9g | 1 : 3,1 : 0,3 | 1013 kcal
Porcja (25 dag) sałatki z jajek i parówek (przep. poniżej), 2 placki serowe z masłem (3 dag),
szklanka herbaty z cytryną.

Sałatkę można przygotować wieczorem poprzedniego dnia i przetrzymać v lodówce, a rano

tylko wymieszać ją z majonezem.

Obiad

B 38g, T 108g, W 14g | 1 : 2,8 : 0,4 | 1580 kcal 1
Plaster (15 dag) pieczonego boczku i 4 łyżki (15 dag)l bigosu . Kromka (100 g) chleba
orzechowego.
Koktajl pomarańczowy (200 ml) .

Kolacja

B5,5g, T22g, W21g | 1:4:3,8 | 302 kcal
Pół tabliczki (50 g) czekolady z orzechami laskowymi.

Łącznie dzień VII |B 73,5g, T 223g, W 44g | 1 : 3 : 0,6 | 2895 kcal

SAŁATKA Z JAJEK I PARÓWEK

B 32g, T 84g, W 7g |

1

: 2,6

: 0,2 |

922 kcal

2 jajka ugotować na twardo, obrać, pokroić w kostkę. 3 parówki obrać z osłonki, pokroić w cienkie

plasterki. Nieduży, twardy pomidof też pokroić w kostkę. Dodać 2 łyżki majonezu i 1/3 łyżeczki musztardy.
Wszystkie składniki wymieszać. Sałatkę wyłożyć na talerzyk, polać jeszcze po wierzchu łyżką majonezu i
posypać szczyptą mielonej papryki.

BOCZEK PIECZONY
B 14g, T 59g, W 0 |

1 : 4,2 : |

575 kcal [

Płat boczku (około 1 kg) po zdjęciu skóry natrzeć ze wszystkich stron zmiażdżonym czosnkiem, solą i
majerankiem. Odłożyć na 3-4 godziny w chłodne miejsce.
Po tym czasie płat boczku maksymalnie rozciągnąć i środkiem ułożyć na nim pas chudego mięsa (ok. 30 dag).
Może to być wieprzowina od szynki, piersi kurczaka, a ostatecznie laska kiełbasy zwyczajnej lub toruńskiej.
Boczek zwinąć, osznurować jak baleron, włożyć do niewielkiej ilości wrzącej wody i na małym ogniu
pogotować około 1/2 godziny. Wyjąć. Wywar zostawić, bo można na nim zrobić barszcz biały lub czerwony.
Boczek ułożyć na brytfannie, posypać mieloną papryką i piec w piecyku około 45 minut.

BIGOS OPTYMALNY
B 10g, T 37g, W 3g |

1 : 3,7 : 0,3

| 276 kcal

1/2 kg białej kapusty poszatkować i ugotować w niewielkiej ilości wody. Tyle samo kapusty kiszonej
ugotować osobno, też w niedużej ilości wody z dodatkiem 2/3 kostki smalcu (18 dag). Ugotowane kapusty
połączyć.
10 dag suszonych grzybów namoczyć na 3 godziny, ugotować w tej samej wodzie, w której się moczyły,
pokroić w paski i wraz z wywarem dodać do kapusty.
40 dag tłustej wieprzowiny, 40 dag podgardla ze skórką i 40 dag wołowiny (pręgi) pokroić na drobne kawałki,
obsmażyć na 2 łyżkach smalcu (5 dag), przełożyć do garnka, dodać posiekaną cebulę (10 dag) i podlewając od
czasu do czasu gorącą wodą udusić do miękkości.
Do kapusty włożyć uduszone mięso wraz z sosem oraz pokrojony w kostkę boczek wędzony (10 dag) i
pokrojoną w plasterki kiełbasę (25 dag) zwyczajną lub toruńską oraz: łyżkę przecieru pomidorowego, łyżeczkę
powideł śliwkowych lub kilka suszonych śliwek pokrojonych w paseczki, kieliszek czerwonego wytrawnego
wina i 1/2 łyżeczki mielonej papryki. Kapustę z dodatkami wymieszać i na małym ogniu, na płytce, gotować
jeszcze pół godziny.
W rondelku roztopić 3 łyżki smaku (7 dag), zasmażyć na nim na złoty kolor łyżkę mąki (2 dag) i zasmażkę
dodać do bigosu. Popieprzyć i ew. dosolić do smaku.
Bigos można odgrzewać, więc resztę nie zjedzonego bigosu włożyć i do świeżo wyparzonych słoików,
szczelnie zamknąć i przechowywać j w lodówce.

CHLEBEK ORZECHOWY

B 10,2g, T43,8g, W 5,6g |

1 : 4,3 : 0,5 |

475 kcal

1/2 kg orzechów laskowych zemleć przez maszynkę. Dodać łyżkj bułki tartej (2,5 dag), 4 łyżki mąki

(10 dag), 2 łyżeczki proszku do pie czenia i 1/2 łyżeczki startej gałki muszkatołowej. Wymieszać. Wbił 15
jajek, wlać 1/2 szklanki śmietanki (11 dag). Wyrobić ciasto. Nj koniec wlać kostkę (25 dag) stopionego masła.
Wyrobić dobrze ręcznij lub mikserem.

Blaszki wysmarować grubo masłem (10 dag) i wysypać bułką ta Ciasto wyłożyć do foremek,

zostawiając 3 cm od góry na wyrośnięci^ Piec około 40 minut. Po wyłączeniu piecyka zostawić w nim chlebe
do wystudzenia.

Chlebek ten ma wygląd i konsystencję grahama. Można go jeść ja każdy inny chleb do tłustych mięs,

smażonych jajek lub z masłem i wędliną.

KOKTAJL POMARAŃCZOWY

B 2g, T 21g, W 3g |

1 : 10,5 : 1,5

| 220 kcal

Szklankę słodkiej śmietanki 30-procentowej (25 dag) zmiksowi z 1/2 szklanki niesłodzonego soku

pomarańczowego. Oba składni powinny być mocno oziębione. Do koktajlu włożyć 2 kostki lodu, a i wierzch
położyć plasterek pomarańczy. Dodać słomkę i łyżeczkę.

VIII. TABELE WARTOŚCI ODŻYWCZYCH PRODUKTÓW
SPOŻYWCZYCH

W zamieszczonych dalej dziewięciu tabelach zestawione są dane liczbowe ilustrujące wartość

odżywczą większości produktów spożywczych mających zastosowanie w naszej, polskiej kuchni.
Cztery pierwsze tabele wymieniają 146 produktów praktycznie bez węglowodanów, począwszy od
tych, które zawierają tylko białko, tzn. są bez tłuszczu, aż do tych, które zawierają tylko tłuszcz, bez
białka.

W tabelach 5-7 zestawione są produkty praktycznie bez tłuszczu, zawierające w przewadze

węglowodany. Znów zestawienia zaczynają się od tych produktów, w których na 1 g białka przypada
węglowodanów najmniej, aż po te, które są czystym węglowodanem, bez białka i bez tłuszczu (cukier,
coca-cola, miód). Wszystkie te produkty są pochodzenia roślinnego, a zawarte w nich białka są mało
wartościowe w żywieniu człowieka. W diecie optymalnej właściwie produktów tych się nie używa, a
jeśli już to w niewielkiej ilości jako dodatek smakowy lub produkt wnoszący do diety węglowodany.

Ostatnia tabela, dziewiąta, ukazuje, jak minimalne ilości węglowodanów znajdują się w

niektórych owocach i warzywach.

Pod tabelami zamieszczone są uwagi objaśniające rolę i przydatność zestawionych w danej

tabeli produktów w żywieniu optymalnym.

Produkty zawierające od 0 do 0,5 g tłuszczu na 1 g białka praktycznie bez węglowodanów

Produkt (100 g)

Kcat

Białko Tłuszcz B:T

Żelatyna

343

83,6

0

1 : 0,0

Białko jajka

36

10,8

0

1 :0,0

Dorsz (filety)

69

16,5

0,3

1 :0,0

Dorsz wędzony

56

13,3

0,3

1 :0,0

Sandacz

43

10,4

0,2

1 :0,0

Szczupak

47

11,0

0,3

1 :0,0

Flądra

29

6,7

0,2

1 :0,0

Krewetki

34

7,2

0,3

1 :0,0

Okoń

50

11,3

0,5

1 :0,0

Ser twarogowy chudy

104

21,2

1,2

1:0,1

Zając patroszony

83

18,4

0,9

1 :0,l

Kuropatwa patroszona

92

19,9

1,2

1:0,1

Bażant patroszony

91

18,7

1,6

1 :0,l

Płuca wołowe

77

15,9

1,5

1 :0,l

Szynka z dzika

93

18,4

2,0

1:0,1

Ostrygi surowe

50

10,2

0,9

1:0,1

Konina (średnio)

79

15,1

1,8

1:0,1

Cielęcina (udziec)

92

17,2

2,4

1:0,1

Flaki wołowe

84

16,0

2,2

1:0,1

Kurczak chudy patroszony

75

14,2

2,0

1:0,1

Kaczka dzika patroszona

101

19,1

2,6

1:0,1

Wątroba wołowa

128

19,1

3,1

1 :0,2

Polędwica wędzona wieprz.

133

24,5

3,9

1 :0,2

Polędwica wołowa surowa

112

20,1

3,5

1 :0,2

Pstrąg z wody

133

22,3

4,5

1 :0,2

Kura chuda patroszona

77

12,8

2,9

1 :0,2

Produkt (100 g)

Kcal

Biaiko Tłuszcz B:T

Ozór cielęcy

91

14,7

3,6

1:0,2

Leszcz

61

9,7

2,5

1 :0,2

Kurczak pieczony

189

29,6

7,3

1 :0,2

Perliczka pieczona

210

32,5

8,2

1 :0,2

Indyk pieczony

196

30,2

7,7

1:0,2

Królik duszony »

180

26,6

7,7

1 :0,3

Karp

49

7,7

2,0

1 :0,3

Halibut

89

13,6

3,8

1:0,3

Karmazyn

70

10,6

3,1

1 :0,3

Wątroba wieprzowa

124

19,1

4,7

1 :0,3

Wątroba cielęca

132

18,4

4,8

1 :0,3

Serce wieprzowe

110

16,4

4,7

1:0,3

Nerki wieprzowe

108

16,0

4,5

1 : 0,3

Nogi cielęce i wołowe

95

14,6

4,1

1 :0,3

Łosoś konserwowy

137

19,7

6,0

1 :0,3

Wołowina (rostbef)

123

17,4

5,9

1:0,3

Cielęcina (średnio)

117

15,2

6,2

1 :0,4

Łosoś wędzony

167

19,6

9,2

1 :0,4

Schab

139

16,8

8,0

1:0,5

Pasztet rybny

192

22,4

11,4

1:0,5

Uwaga

Produkty z tabeli 1 są wysokobiałkowe Są one z reguły pochodzenia zwierzęcego, zawierają więc białko wartościowe. W żywieniu
optymalnym mają duże zastosowanie, ale należy spożywać je w ograniczonej ilości i z dużą ilością tłuszczu, tak by na lg tych
produktów zjadać 2,5 3,5 g tłuszczów, najlepiej zwierzęcych

Tabela 2

Produkty zawierające od 0,5 do 1,5 g tłuszczu na 1 g białka

praktycznie bez węglowodanów

Produkt (100 g)

Kcal

Białko Tłuszcz B:T

Ser biały tłusty

168

17,9

9,2

1:0,5

Cielęcina (łopatka)

129

14,9

7,7

1 : 0,5

Flaki po warszawsku

115

12,2

6,6

1:0,5

Kiełbasa szynkowa wieprzowa 154

17,2

9,5

1 : 0,5

Kurczak tłusty patroszony

122

12,7

7,9

1 :0,6

Makrela

112

11,7

7,2

1 :0,6

Troć

108

11,2

7,0

1 : 0,6

Śledź

87

8,8

5,8

1 :0,6

Szprot bałtycki

78

7,9

5,2

1 : 0,7

Pikling

136

13,7

9,0

1:0,7

Ser edamski

282

25,8

17,9

1 :0,7

Łosoś

129

12,7

8,7

1 : 0,7

Mózg cielęcy

99

9,4

6,8

1 :0,7

Sum

98

9,2

6,8

1 : 0,7

Makrela wędzona,

153

14,2

10,7

1 :0,8

Gęś pieczona

323

28,0

22,4

1 :0,8

Jajka kurze

140

11,4

10,2

1 :0,9

Jajka w proszku

575

46,8

42,0

1 :0,9

Nogi wieprzowe

168

14,0

12,4

1 :0,9

Śledź w pomidorach

170

13,7

12,8

1 :0,9

Pemikan (suszone mięso)

590

45,1

43,5

1 : 1,0

Szprot wędzony

144

11,5

10,9

1:1,0

Bryndza

282

21,8

20,8

1:1,0

Ser topiony tłusty

238

18,4

17,5

1 : 1,0

Ser tylżycki tłusty

318

24,0

23,9

1 : 1,0

Baranina (udziec)

196

22,8

23,6

1:1,0

Tabela 2

Produkt (100 g)

Kcal

Białko Tłuszcz B:T

Kaczka pieczona

313

22,8

23,6

1 : 1,0

Ozór wołowy

176

13,0

13,8

1 : 1,0

Ser cheddar

382

27,1

29,3

1 : 1,1

Ser podlaski tłusty

364

25,0

28,0

1:1,1

Golonka

194

13,7

15,5

1:1,1

Sardynki w oleju

302

20,6

24,4

1 : 1,2

Szynka surowa

214

14,4

17,4

1:1,2

Kiełbasa krakowska

224

15,0

18,2

1 : 1,2

Ser pleśniowy rokpol

354

22,6

29,3

1:1,3

Bałtyk w oleju (konserwa)

237

14,4

19,9

1:1,4

Łopatka wieprzowa

228

14,1

19,2

1 : 1,4

Węgorz wędzony

231

13,7

19,3

1:1,4

Karkówka wieprzowa '

221

13,2

18,7

1:1,4

Makrela w oleju

260

15,5

22,2

1:1,4

Kiełbasa myśliwska

395

23,3

33,5

1:1,4

Szynka gotowana

389

23,0

33,0

1 : 1,4

Mortadeia

220

13,0

18,7

1:1,4

Konserwa turystyczna

276

15,9

23,6

1:1,5

Śledź w oleju (konserwa)

344

19,7

29,4

1:1,5

Śledź w sosie własnym (kons. 214

12,2

18,3

1:1,5

Uwaga
W produktach zestawionych w powyższej tabeli oprócz białka znajdują się pewne ilości tłuszczu, ale zbyt
małe, by zrównoważyć optymalnie zawartość białka. Mają duże zastosowanie w żywieniu optymalnym, lecz
muszą być łączone z tłuszczem " w proporcji około 2 2,5 g tłuszczu na 1 g tych produktów.

Tabela 3
Produkty zawierające od 1,5 do 3 g tłuszczu na 1 g białka

praktycznie bez węglowodanów

Produkt (100 g)

Kcal

Biaiko Tłuszcz B:T

Salceson podrobowy

278

15,3

24,1

1 : 1,6

Baranina (średnio)

231

12,5

20,1

1 : 1,6

Wołowina (szponder)

184

10,0

16,0

1 : 1,6

Kiełbasa żywiecka

333

18,0

29,0

1 : 1,6

Konserwa wieprzowa

286

15,5

24,9

1:1,7

Szproty smażone

444

22,3

37,9

1:1,7

Wątrobianka

307

15,3

27,3

1:1,8

Kiełbasa zwyczajna

258

13,0

23,0

1:1,8

Gęś patroszona

221

10,7

19,8

1 : 1,8

Kiełbasa serwolatka

290

14,0

26,0

1:1,9

Wieprzowina (średnio)

289

13,6

23,1

1:1,9

Żeberka

241

11,3

21,7

1 : 1,9

Żółtko jajka

355

16,3

31,9

1 :2,0

Parówki

273

12,0

25,0

1 :2,0

Węgorz surowy

197

8,9

17,9

1 :2,0

Kiszka podgardlana

233

10,0

21,0

1:2,1

Kiełbasa jałowcowa

401

18,0

37,0

1:2,1

Salceson włoski

288

12,8

26,3

1:2,1

Kiełbasa serdelowa

260

11,3

23,9

1:2,1

Bekon wędzony

597

24,6

53,4

1 :2,2

Kiełbasa parówkowa

297

12,5

27,6

1 :2,2

Salceson czarny

326

13,2

30,3

1:2,3

Kiełbasa litewska

344

13,7

32,1

1 :2,3

Pasztet popularny

302

11,6

28,4

1:2,4

Pasztetowa

347

13,3

32,6

1 :2,4

Serdelki

296

11,0

28,0

1:2,5

Szynka gotowana tłusta

429

15,9

40,6

1 :2,6

Tabela 3 cd

Produkt (100 g)

Kcal

Białko Tłuszcz B:T

Bekon surowy

405

14,0

37,4

1 :2,7

Gęś tuczona patroszona

337

11,3

32,4

1:2,9

Głowizna wieprzowa

263

8,6

25,4

1 :3,0

Kiszka krwista

379

12,0

35,0

1 :3,0

Śmietanka 9%

113

3,0

9,0

1 :3,0

Uwaga

Wszystkie produkty z tabeli są pochodzenia zwierzęcego. Zawierają dosyć dużo tłuszczu, a te z końca
tabeli zawierają go tyle, ze w pełni pokrywają tłuszczem zawarte i w nich blaflco.

Tabela 4
Produkty zawierające powyżej 3 g tłuszczu na 1 g białka .-,.
praktycznie bez węglowodanów

Produkt (100 g)

Kcal

Białko Tłuszcz B:T

Rosół z drobiu (w kostce)

339

10,0

31,0

1:3,1

Szproty wędzone w oleju

338

10,8

32,8

1:3,1

Pasztet z wątróbek rybnych

408

12,9

39,6

1:3,1

Boczek wędzony

477

12,7

47,3

1 :3,8

Śmietana 12%

140

3,0

12,0

1 :4,0

Boczek wieprzowy surowy

517

10,0

53,0

1:5,3

Podgardle wieprzowe

576

6,7

61,0

1:9,1

Śmietana 30%

290

2,0

30,0

1 : 15

Śmietana 36% (kremówka)

344

2,0

36,0

1 :18

Szpik wołowy

822

3,2

89,9

1 :28

Majonez

666

2,1

71,5

1 :34

Słonina świeża

763

2,3

83,7

1 :36

Łój

924

0,9

99,0

sam
tłuszcz

Tabela 4 cd.

Produkt (100 g)

Kcal

Białko Tłuszcz B:T

Masło stołowe

582

3,0

62,0

sam tłuszcz

Masło extra

748

0,6

82,5

II

Masło roślinne „Nova"

342

0,0

38,0

n

Margaryna

738

0,0

82,0

ii

Oliwa z oliwek

896

0,0

99,0

ti

Olej rafinowany

900

0,0

100,0

H

Ceres

900

0,0

100,0

n

Smalec wieprzowy topiony

921

0,0

99,0

n

Smalec gęsi topiony

980

0,0

100,0

n

Tabela 5

Produkty zawierające białko roślinne i węglowodany

praktycznie bez tłuszczu

Produkt (100 g)

Kcal

Białko

Węglowo
dany

B:W

Szpinak

19

1,9

2,2

1:1,1

Borowiki suszone

342

29,0

34,0

1:1,2

Pieczarki

31

2,6

3,5

1:1,3

Brukselka

44

3,6

6,6

1:1,8

Bób zielony

37

3,0

5,9

1:2,0

Szparagi

16

1,3

2,5

1:2,0

Kalafior

17

1,3

2,7

1:2,1

Groszek zielony

44

3,6

7,5

1:2,5

Ogórki kiszone

12

0,7

1,9

1:2,7

Kapusta kiszona

20

1,1

3,4

1:3,1

Fasolka szparagowa

38

2,2

6,9

1:3,1

Grzyby świeże (średnio)

23

1,0

3,8

1:3,8

Ogórki

11

0,5

2,1

1:4,2

Czosnek

123

5,6

24,8

1 :4,4

Rzodkiewka

14

0,5

2,3

1 :4,6

Buraki

35

1,4

7,1

1:5,1

Cebula

33

1,2

6,1

1:5,1

Marchew

23

0,7

5,4

1:5,4

Pomidory

27

0,8

4,8

1 :6,0

Brukiew

35

1,1

7,1

1 :6,5

Ziemniaki

66

1,3

14,9

1 : 11

Uwaga

Produkty powyższe praktycznie nie zawierają tłuszczu, mają mało białka i jest ono niskiej wartości biologicznej, niewiele też zawierają
węglowodanów, natomiast dużo wody. Niepotrzebnie obciążają przewód pokarmowy, ich niestrawione składniki gniją w jelicie grubym,
podtruwając organizm. Bez istotnych szkód dla organizmu mogą być spożywane w nieznacznych ilościach jako dodatki smakowe.

Tabela 6

Produkty zawierające trochę białka i dużo węglowodanów

praktycznie bez tłuszczu

Produkt (100 g)

Kcal

Białko

Węglow
odany

B:W

Agrest

17

1,1

3,4

1:3,1

Porzeczki

22

1,2

4,8

1 :4,0

Jeżyny

30

1,3

6,4

1 :4,9

Sok z cytryny

7

0,3

1,6

1:5,3

Maliny

29

0,9

5,6

1 :6,2

Melon

23

0,8

5,2

1 :6,5

Grapefruit

22

0,6

5,3

1 :9,0

Morele suszone

183

4,8

43,4

1 :9,0

Truskawki

26

0,6

6,2

1 : 10

Tabela 6 cd.

Produkt (100 g)

Kcal

Białko

Węglow
odany

B:W

Pomarańcze

35

0,8

8,5

1 : 10

Morele

28

0,6

6,7

1 : 11

Kiwi

48

1,0

11,0

1 : 11

Figi suszone

247

3,6

52,9

1 : 15

Renklody

48

0,8

11,8

1 : 15

Brzoskwinie

37

0,6

9,1

1 : 15

Kasztany jadalne

172

2,3

36,6

1 : 16

Śliwki (średnio)

38

0,6

9,6

1 : 16

Śliwki suszone

161

2,4

40,3

1 :17

Banany

77

1,1

19,2

1 : 17

Czereśnie

47

0,6

11,9

1 :20

Mango

60

0,7

14,0

1 :20

Ananasy

46

0,5

11,6

1 :23

Winogrona

62

0,6

15,8

1 :26

Daktyle

248

2,0

63,9

1 :32

Jabłka

46

0,3

12,0

1 :40

Gruszki

41

0,2

10,6

1 :53

Rodzynki

247

1,1

64,4

1:58

Dżem truskawkowy

204

0,6

64,6

1 : 107

Jabłka bez pestek

45

0,1

12,0

1 : 120

Mąka ziemniaczana

339

0,6

83,9

1 : 140

Miód pszczeli

288

0,4

76,4

sam cukier

Oranżada

20

0,0

5,0

II

Coca cola

20

0,0

5,0

II

Cukier

394

0,0

100,0

i*

Uwaga
Produkty powyższe praktycznie nie zawierają tłuszczu. Zawarte w nich niewielkie ilości białka mają
małą wartość biologiczną. Zawierają natomiast dużo wody i węglowodanów, czyli cukrów. W diecie
optymalnej mają minimalne zastosowanie, jako dodatki smakowe oraz źródło węglowodanów.

Tabela 7

Produkty zawierające bardzo dużo węglowodanów

praktycznie bez tłuszczu

Produkt (100 g)

Kcal

Białko

Węglo
wodany

B:W

Groch

349

23,8

60,2

1:2,5

Fasola

346

21,4

61,2

1 :2,9

Makaron 4-jajeczny

376

14,2

70,8

1 :5,0

Płatki owsiane

391

13,0

67,8

1 :5,2

Kasza gryczana

349

12,3

69,2

1 :5,5

Chleb graham

240

7,9

48,5

1 :6,1

Makaron

368

12,1

74,6

1 :6,2

Kasza jaglana

354

10,6

71,4

1 : 6,7

Bułka pszenna

250

6,9 52,6

1 : 7,6

Bułka tarta

374

9,9

76,4

1:7,7

Mąka luksusowa

350

9,7

73,4

1 : 7,9

Mąka krupczatka

346

8,8

75,2

1 :8,6

Herbatniki

413

8,6

73,8

1 :8,6

Kasza manna

353

8,8

76,6

1 :8,7

Chleb nałęczowski

249

5,9

53,1

1 :9,0

Chleb chrupki

372

8,2

79,8

1:9,7

Kasza jęczmienna

347

7,4

74,6

1 : 10,0

Chleb pumpernikel

290

5,9

61,8

1 : 10,5

Chleb żytni pytlowy

240

4,5

52,6

1 : 11,7

Ryż

349

6,7

78,9

1 : 11,8

Mąka żytnia

348

6,4

76,7

1 : 12,0

Uwaga
W powyższej tabeli zestawione są produkty zbożowe. Zawierają one małe, niekiedy śladowe ilości
tłuszczu o niskiej wartości biologicznej. Białko zawarte w produktach zbożowych to białko roślinne, o
niskiej wartości biologicznej. W diecie optymalnej produkty te nie mają zastosowania, a jeżeli tak to
w bardzo niewielkiej ilości, np. bułka tarta do panierowania lub posypywania foremek do pieczenia.

Tabela 8
Produkty zawierające wszystkie główne składniki odżywcze

Produkt (100 g)

Kcal Białko Tłuszc

z

Węglow
odany

B:T:W

Soja

442

34,9

18,1

34,8

1:0,5:1,0

Mąka sojowa tłusta

449

39,9

20,6

29,9

1:0,8:0,6

Kakao

459

23,6

20,2

45,7

1:0,9:1,9

Kaszanka wyborowa

205

12,0

13,0

10,0

1:1,1:0,8

Orzeszki ziemne

432

19,0

32,0

9,0

1:1,7:0,9

Nasiona słonecznika

566

24,4

43,8

18,6

1:1,8:0,8

Mak

542

19,5

40,8

12,1

1:2,1:0,6

Orzechy pistacjowe

594

20,5

48,5

16,9

1:2,40,8

Migdały gorzkie

577

20,0

52,0

7,6

1:2,6:0,4

Migdały słodkie

332

10,0

28,0

10,0

1:2,8:1,0

Orzechy włoskie łuskane

651

16,0

60,3

11,5

1:3,8:0,7

Czekolada z orzechami

604

11,0

44,0

41,0

1:4,0:3,7

Orzechy laskowe łuskane 646

14,4

63,0

6,0

1:4,4:0,4

Czekolada (średnio)

559

6,0

33,4

58,7

1:5,6:9,8

Czipsy (średnio)

554

6,0

40,0

51,0

1:6,7:8,5

Czekolada gorzka

624

4,0

40,0

48,0

1:10:12

Wiórki kokosowe

611

5,6

63,2

5,9

1:25:1,0

Uwaga
Powyższe produkty są pochodzenia roślinnego, ale niektóre z nich zawierają dużo tłuszczu. Choć nie ma on
najwyższej wartości biologicznej, produkty te mają dość duże zastosowanie w diecie optymalnej, np. mak,
orzechy, migdały, ziarna słonecznika czy wiórki kokosowe. Można je spożywać w ilościach ograniczonych
zawartością węglowodanów, np. czekolada ma dość dużo tłuszczu, ale węglowodanów jeszcze więcej.

Tabela 9

Ilość niektórych produktów spożywczych, w której zawiera się około 50 g węglowodanów

Produkt

Ilość w kg

Sok z cytryny

3,10

Ogórki kiszone

2,60

Szpinak

2,30

Rzodkiewka

2,20

Szparagi

2,00

Kalafior

1,85

Agrest

1,50

Pieczarki

1,43

Pomidory

1,00

Maliny

1,00

Grapefruity

1,00

Marchew

1,00

Pomarańcze

0,60

Jabłka

0,40

Ziemniaki

0,34

Banany

0,26

Chleb (średnio)

0,10

Daktyle

0,08

Rodzynki

0,08

Chleb suchy, sucharel 0,07
Miód

0,06

Mąka ziemniaczana

0,06

Uwaga

Człowiek powinien dostarczać swojemu organizmowi około 0,8 g węglowodanów na 1 kg wagi
ciała na dobę. Przy wadze ciała 60-70 kg powinno to być około 50 g węglowodanów dziennie.
Aby taką ilość węglowodanów dostarczyć organizmowi, można więc zjeść dziennie 10 dag chleba, 8
dag rodzynek, 1 kg pomidorów itd., oczywiście pod warunkiem, że będą one jedynym źródłem
węglowodanów, tzn. nie zjemy w tym dniu żadnego innego produktu zawierającego węglowodany W
praktyce posiłki przyrządza się w ten sposób, by w każdym było trochę białka, trochę węglowodanów
i dużo tłuszczu, zgodnie z obowiązującą proporcją B.T.W jak 1 : 2,5-3,5 : 0,5.