Profesjonalizacja Sił Zbrojnych RP w Pytaniach i Odpowiedziach
Autor: Zespół Prasowy Sztabu Generalnego WP

1. Co to jest profesjonalizacja?
Profesjonalizacja Sił Zbrojnych RP to proces jakościowej transformacji zasadniczych dziedzin
funkcjonalnych Sił Zbrojnych RP, w tym modernizacja techniczna sprzętu, gwarantujący gotowość do
wykonywania konstytucyjnych funkcji oraz wypełniania misji wynikających z zobowiązań sojuszniczych
i umów międzynarodowych, na terenie kraju i poza jego granicami oraz zastąpienie służby
obowiązkowej, ochotniczą służbą zawodową (stałą i kontraktową) – obejmujący dostosowanie stanu
faktycznego do nowych wyzwań i zagrożeń oraz oczekiwań społecznych w zakresie bezpieczeństwa
narodowego.
Celem procesu profesjonalizacji Sił Zbrojnych RP w zakresie zarządzania zasobami osobowymi jest
doskonalenie systemu uzupełnień gwarantującego osiągnięcie gotowości do wykonywania
konstytucyjnych funkcji oraz wypełniania misji wynikających z zobowiązań sojuszniczych i umów
międzynarodowych na terenie kraju i poza jego granicami. Osiąga się go głównie poprzez zastąpienie
służby obowiązkowej, ochotniczą służbą wojskową (zawodową) i w ramach Narodowych Sił
Rezerwowych (w rezerwie), uwzględniając aktualną sytuację demograficzną oraz oczekiwania
społeczne.
Profesjonalizacja pozwala na lepsze przygotowanie wojska do reagowania na aktualne i
przewidywane zagrożenia militarne i niemilitarne. Doprowadza też do zwiększenia liczby jednostek
bojowych, wsparcia i zabezpieczenia o charakterze uniwersalnym, zdolnych do reagowania na
zagrożenia militarne i niemilitarne, przy jednoczesnej poprawie ich zdolności ekspedycyjnych tj.
przerzutu i Użycia poza granicami kraju w operacjach sojuszniczych i koalicyjnych.

2. Jakie były założenia profesjonalizacji SZ RP?
Przyjęty w dniu 5 sierpnia 2008 r. przez Radę Ministrów „Program profesjonalizacji Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2008 – 2010” określa kierunki transformacji Sił Zbrojnych RP
zmierzające do podwyższenia ich zdolności operacyjnych i potencjału w celu dostosowania do
współczesnych wyzwań środowiska bezpieczeństwa. Stanowił on wiodący dokument dla inicjacji
działań organizacyjnych i legislacyjnych nie tylko w obszarze resortu Obrony Narodowej, lecz również
w innych resortach i organach administracji rządowej.
Założenia Rządu określiły obszary transformacji Sił Zbrojnych RP zmierzające do ich profesjonalizacji,
polegające na:
- wprowadzeniu kontraktowej zawodowej służby wojskowej (realizacja 2009 r.);
- ograniczeniu zakresu odbywania ćwiczeń wojskowych przez żołnierzy rezerwy posiadających

przydziały mobilizacyjne (realizacja 2009 r.);

- zawieszeniu obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej (z możliwością jego

odwieszenia) z równoczesnym zawieszeniem obowiązku odbywania przeszkolenia wojskowego
(realizacja 2009 – 2010 r.);

- utworzeniu Narodowych Sił Rezerwowych obejmujących żołnierzy rezerwy posiadających nadane

przydziały kryzysowe – na podstawie kontraktu (realizacja 2009 – 2010 r.);

- zapewnieniu prawnej możliwości pełnienia na ogólnych zasadach czynnej służby wojskowej przez

kobiety (realizacja 2009 r.);

- stworzeniu materialnych rekompensat i zachęt do pełnienia służby w ramach Narodowych Sił

Rezerwowych, w tym dla pracodawców zatrudniających żołnierzy rezerwy posiadających nadane
przydziały kryzysowe i będących w dyspozycji do pełnienia służby wojskowej (realizacja 2010r.);

- zmianie charakteru zadań wykonywanych przez terenowe organy administracji wojskowej, a w tym

udział w zarządzaniu obronnym i reagowaniu kryzysowym, funkcja organów werbunkowych w
zakresie zaciągu ochotniczego (realizacja 2010 r.).

Ponadto określone zastały następujące okresy wprowadzania profesjonalizacji Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej:
- etap I: do dnia 31 grudnia 2008 r. – ograniczenie liczby poborowych powoływanych do

obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej;

- etap II: do dnia 31 grudnia 2009 r. – przygotowanie zasobów osobowych na potrzeby zawodowej

służby kontraktowej oraz zwolnienie do września 2009 r. żołnierzy z obowiązkowej zasadniczej
służby wojskowej;

- etap III: do dnia 31 grudnia 2010 r. – oparcie zasadniczego uzupełnienia Sił Zbrojnych

Rzeczypospolitej Polskiej o dobrowolne rodzaje czynnej służby wojskowej;

3. Kiedy zostało zawieszone odbywanie obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej?
Stopniowe ograniczanie liczby żołnierzy zasadniczej służby wojskowej nastąpiło w 2009 r. Zwolnienie
do rezerwy ostatnich żołnierzy odbywających tę służbę nastąpiło w dniu 4 sierpnia 2009 r.
Z dniem 1 stycznia 2010 r. zniesiono ustawowo (Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o
powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz. U. z 2009 r. Nr
161, poz. 1278) obowiązek odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz jej równorzędnych i
zastępczych form. Ich odbywanie przez obywateli będzie mogło mieć miejsce tylko w przypadku
zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Termin rozpoczęcia i okres trwania tego obowiązku ustalał
będzie w drodze rozporządzenia Prezydent RP, na wniosek Rady Ministrów.

4. Co oznacza profesjonalizacja SZ RP w aspekcie pełnienia czynnej służby wojskowej w czasie

pokoju?

Profesjonalizacja oznacza oparcie zasadniczego uzupełniania Sił Zbrojnych w czasie pokoju o
dobrowolne (ochotnicze) rodzaje czynnej służby wojskowej takie jak zawodowa służba wojskowa w
skład której wchodzą żołnierze służby stałej i kontraktowej, służba kandydacka, służba
przygotowawcza oraz służba w ramach Narodowych Sił Rezerwowych, na którą składają się
ćwiczenia wojskowe oraz służba okresowa.

5. Kto to jest ochotnik, kto może być ochotnikiem do służby wojskowej?
Ochotnikiem jest osoba posiadająca obywatelstwo polskie, zdolna ze względu na wiek i stan zdrowia
oraz kwalifikacje do pełnienia służby wojskowej, która dobrowolnie zgłosiła się do pełnienia służby
wojskowej.

6 Kto ma uregulowany stosunek do powszechnego obowiązku obrony?
Wszyscy ci, którzy dopełnili obowiązku zgłoszenia się do kwalifikacji wojskowej celem założenia
ewidencji wojskowej oraz ustalenia zdolności do czynnej służby wojskowej.

7. Co to są Narodowe Siły Rezerwowe?
Narodowe Siły Rezerwowe tworzą żołnierze rezerwy, którym nadano przydziały kryzysowe.
Jest to wyselekcjonowany ochotniczy zasób żołnierzy rezerwy, posiadających przydziały kryzysowe
na określone stanowiska służbowe w jednostkach wojskowych, nadane w wyniku ochotniczo
zawartych kontraktów na pełnienie służby wojskowej w rezerwie i pozostających w dyspozycji do
wykorzystania w przypadku realnych zagrożeń militarnych i niemilitarnych, zarówno w kraju, jak i za
granicą.

8. Kto stanowi zasoby osobowe na potrzeby NSR?
Zasoby osobowe na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych tworzą osoby podlegające obowiązkowi
służby wojskowej będące żołnierzami rezerwy i zdolne do czynnej służby wojskowej, w tym do
zawodowej służby wojskowej, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt lat życia,
a posiadające stopień podoficerski lub oficerski – sześćdziesiąt lat życia.

9. Jakie jest przeznaczenie NSR?
NSR nie stanową oddzielnego, wyodrębnionego organizacyjnie komponentu Sił Zbrojnych RP, lecz
sposób uzupełniania części etatowych stanowisk poszczególnych jednostek wojskowych. O
wskazaniu stanowisk służbowych na potrzeby NSR i ich obsadzie decydują dowódcy jednostek
wojskowych.
Uwzględniając integralność organizacyjną i zadaniową Sił Zbrojnych, przeznaczenie NSR jest
tożsame z przeznaczeniem Sił Zbrojnych w czasie pokoju.
Biorąc natomiast pod uwagę specyfikę służby w ramach NSR (dyspozycja do jej okresowego pełnienie
w razie potrzeby) żołnierze rezerwy na przydziałach kryzysowych stanowią wzmocnienie potencjału
jednostek wojskowych w przypadkach uzasadnionych potrzebami obrony państwa, potrzebami Sił
Zbrojnych RP lub zarządzania kryzysowego w celu udziału tych jednostek w zwalczaniu klęsk
żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia,
akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczaniu
terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich
unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. Ponadto służą
uzupełnieniu stanowisk służbowych występujących w strukturach poza granicami kraju.

10. Kto jest żołnierzem rezerwy?
Żołnierzami rezerwy są osoby, które złożyły przysięgę wojskową i zostały przeniesione do rezerwy po
zwolnieniu z czynnej służby wojskowej, w tym z zawodowej służby wojskowej lub ze służby
kandydackiej, jeżeli w dalszym ciągu podlegają obowiązkowi służby wojskowej.
Uprawnionym do przenoszenia do rezerwy i nadawania tytułu żołnierza rezerwy jest dowódca
jednostki wojskowej.
Tytuł żołnierza rezerwy zachowały osoby posiadające dotychczas ten tytułu, pomimo, że nie pełniły
wcześniej czynnej służby wojskowej. Osoby te będą jednak dalej traktowane w zakresie obowiązku
służby wojskowej jak osoby przeniesione do rezerwy niebędące żołnierzami rezerwy.

11. Kto otrzymuje stopień wojskowy „szeregowy”?
Stopień wojskowy szeregowego otrzymują bez szczególnego nadania osoby powołane po raz
pierwszy do czynnej służby wojskowej – z dniem stawienia się do tej służby. Oznacza to, że obecnie
osoby, które nie pełniły wcześniej czynnej służby wojskowej, nawet w przypadku ich przeniesienia do
rezerwy i uregulowania stosunku do służby wojskowej, nie mogą otrzymać tego stopnia wojskowego.

12. Jakie warunki powinien spełniać kandydat do przyjęcia obowiązków w ramach NSR?
Kandydat do przyjęcia obowiązków w ramach NSR powinien spełniać ogólne wymagania dotyczące
osób powoływanych do czynnej służby wojskowej (obywatelstwo polskie, odpowiedni wiek życia oraz
zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia czynnej służby wojskowej). Powinna to być jednak osoba
posiadająca tytuł żołnierza rezerwy i pełniąca wcześniej czynną służbę wojskową.
Konieczne do nadania przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy jest uprzednie zawarcie kontraktu
na wykonywanie obowiązków w ramach NSR. Kontrakt na pełnienie służby w ramach NSR może być
zawarty wyłącznie z żołnierzem rezerwy, który ochotniczo zgłosił się do jego zawarcia, a ponadto
spełnia – oprócz wyżej wymienionych – łącznie następujące warunki:
- posiada orzeczenie wojskowej pracowni psychologicznej w zakresie braku przeciwwskazań do

pełnienia czynnej służby wojskowej;

- nie był przeznaczony do służby zastępczej;
- nie był karany za przestępstwo umyślne;
- posiada wykształcenie co najmniej gimnazjalne przewidziane dla stanowisk przeznaczonych dla

szeregowych lub co najmniej średnie przewidziane dla stanowisk przeznaczonych dla podoficerów
albo co najmniej wyższe przewidziane dla stanowisk przeznaczonych dla oficerów;

- posiada przygotowanie zawodowe oraz kwalifikacje i umiejętności przydatne w służbie wojskowej;
- zaliczył z oceną pozytywną sprawdzian z wychowania fizycznego zorganizowany przez dowódcę

jednostki wojskowej;

- pełnił służbę przygotowawczą i zdał egzamin na jej zakończenie, w przypadku żołnierza rezerwy,

który wcześniej nie odbywał czynnej służby wojskowej.

Zawarcie kontraktu może być również uzależnione od posiadania przez żołnierza rezerwy:
- orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej o jego zdolności do pełnienia służby poza granicami

państwa;

- poświadczenia bezpieczeństwa.

13. Czy kobiety mogą przyjmować obowiązki w ramach NSR? Jeżeli tak, to na jakich

warunkach?

Kobiety mogą przyjąć obowiązki w ramach NSR na zasadach ogólnych. Decydują kwalifikacje i
potrzeby Sił Zbrojnych. Warunkiem koniecznym jest uprzednie pełnienie czynnej służby wojskowej i
przeniesienie do rezerwy.
W przypadku kobiet, które nie odbywały służby wojskowej konieczne jest wcześniejsze stawienie się w
trybie ochotniczym do kwalifikacji wojskowej i pełnienie służby przygotowawczej.

14. Jaka jest rola dowódcy jednostki wojskowej w procesie przyjęcia żołnierza rezerwy do

NSR?

Dowódca jednostki wojskowej jest właściwy do zawarcia kontraktu z żołnierzem rezerwy na
wykonywania obowiązków w ramach NSR. Z tego względu do niego należy faktyczna decyzja co do
przyjęcia żołnierza rezerwy na stanowisko służbowe w ramach NSR w jego jednostce wojskowej. W
tym celu opiniuje i weryfikuje kandydata, prowadzi z nim rozmowę kwalifikacyjną, przeprowadza
egzamin z wychowania fizycznego, sprawdza jego przydatność i kwalifikacje. W razie potrzeby, przed
zawarciem kontraktu, może wystąpić z wnioskiem o wydanie przez odpowiedni organ poświadczenia
bezpieczeństwa (dopuszczenie do informacji niejawnych).

15. Jaka jest rola wojskowego komendanta uzupełnień w procesie przyjęcia żołnierza rezerwy

do NSR?

Wojskowy komendant uzupełnień jest właściwy do przyjęcia wniosku żołnierza rezerwy o zawarcie
kontraktu na wykonywanie obowiązków w ramach NSR, weryfikację kandydatów i sprawdzenie ich
przydatności do tej służby (skierowania na badania itd.) oraz sporządzenie opinii w tej sprawie wraz z
dokumentacją dla dowódcy jednostki wojskowej. Przed zawarciem kontraktu może wystąpić z
wnioskiem o wydanie przez odpowiedni organ poświadczenia bezpieczeństwa dla żołnierza rezerwy.
Wojskowy komendant uzupełnień, po otrzymaniu kontraktu (który podpisuje dowódca jednostki
wojskowej z żołnierzem rezerwy) jest właściwy do dalszej weryfikacji kandydata i nadania mu
przydziału kryzysowego.

16. Jakie rodzaje czynnej służby wojskowej mogą pełnić żołnierze rezerwy w ramach NSR?
W ramach NSR żołnierze rezerwy odbywają ćwiczenia wojskowe oraz mogą pełnić okresową służbę
wojskową.

17. Jakie są rodzaje ćwiczeń wojskowych żołnierzy rezerwy? Na czym polegają i czemu służą

ćwiczenia wojskowe rotacyjne?

Żołnierze rezerwy posiadający przydziały kryzysowe:
- odbywają corocznie ćwiczenia wojskowe rotacyjne;
- mogą odbywać ćwiczenia wojskowe w trybie natychmiastowego stawiennictwa, nie częściej jednak

niż jeden raz w ciągu roku kalendarzowego, a w razie powołania na te ćwiczenia, odbyty ich okres
zalicza się do czasu trwania ćwiczeń wojskowych rotacyjnych;

- mogą zostać zobowiązani do odbycia, w okresie obowiązywania przydziału kryzysowego, ćwiczeń

wojskowych krótkotrwałych;

- na ich wniosek lub za ich zgodą mogą odbywać ćwiczenia wojskowe krótkotrwałe i długotrwałe, jeżeli

takie są potrzeby Sił Zbrojnych.

Ćwiczenia wojskowe rotacyjne trwają łącznie do 30 dni i będą odbywane z przerwami w określonych
dniach w ciągu danego roku kalendarzowego. Dni, w których odbywane są ćwiczenia wojskowe
rotacyjne ustala – w formie zbiorowego wykazu – dowódca jednostki wojskowej, do której żołnierze
rezerwy posiadają nadane przydziały kryzysowe. Wykaz sporządza się nie później niż na 30 dni przed
upływem roku kalendarzowego poprzedzającego rok kalendarzowy, w którym będą odbywane
ćwiczenia i zapoznaje się z nim żołnierzy rezerwy, a wyciąg z tych wykazów przesyła wojskowemu
komendantowi uzupełnień w celu powołania tych żołnierzy na ćwiczenia wojskowe. Wykaz można
zmieniać tylko za zgodą żołnierza rezerwy. Wyciąg z wykazu dołącza się do karty powołania.
Ćwiczenia wojskowe rotacyjne przeznaczone są dla celów szkoleniowych, podtrzymania więzi
żołnierza rezerwy z jednostką wojskową, praktycznego wykonywania zadań na stanowiskach
służbowych, zgrywania poddziałów – przygotowania do okresowej służby wojskowej.

18. W jakich przypadkach można uruchomić okresową służbę wojskową i kto będzie mógł ją

pełnić?

Okresową służbę wojskową pełni się w przypadkach uzasadnionych potrzebami obrony państwa,
potrzebami Sił Zbrojnych lub zarządzania kryzysowego, zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich
skutków, działań antyterrorystycznych, ochrony mienia, akcji poszukiwawczych oraz ratowania lub
ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych i
niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwiania, a także wykonywania zadań
przez Siły Zbrojne poza granicami państwa.
Powołanie do okresowej służby wojskowej, pełnionej w trybie natychmiastowego stawiennictwa, może
nastąpić tylko w celu udziału jednostek wojskowych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich
skutków, działaniach antyterrorystycznych i z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz
ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i
niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwiania, a także w realizacji zadań z
zakresu zarządzania kryzysowego.
Okresową służbę wojskową mogą pełnić wyłącznie żołnierze NSR.

19. Czy żołnierz rezerwy w ramach NSR może zostać wyznaczony lub skierowany do pełnienia

czynnej służby wojskowej poza granicami państwa i na jakich zasadach?

Żołnierz rezerwy w ramach NSR może zostać wyznaczony lub skierowany do pełnienia czynnej służby
wojskowej poza granicami państwa. Pełnienie tej służby może nastąpić w ramach okresowej służby
wojskowej. Zobowiązanie żołnierza rezerwy do pełnienia służby poza granicami państwa, wyrażone w
podpisanym kontrakcie na podjęcie obowiązków w ramach NSR, stanowi jednocześnie spełnienie

wymogu uzyskania jego pisemnej zgody na pełnienie tej służby, o której mowa w ustawie o zasadach
użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

20. Jaki charakter prawny ma przydział kryzysowy i w jakiej następuje formie?
Przydział kryzysowy ma charakter stosunku admnistracyjno-prawnego powstałego w wyniku jego
nadania za pomocą karty przydziału kryzysowego, stanowiącej decyzję administracyjną. Z tego
względu do nadania przydziału kryzysowego uprawniony jest wyłącznie organ administracji publicznej,
którym jest wojskowy komendant uzupełnień. Nadanie przydziału kryzysowego jest dwuinstancyjne i
podlega kontroli sądowo-administracyjnej sprawowanej przez Wojewódzkie Sądy Administracyjne.

21. Jaki jest czas przebywania na przydziale kryzysowym i jakie przesłanki skutkują jego

unieważnieniem?

Przydział kryzysowy można nadać na okres od 2 do 6 lat, z możliwością jego ponownego nadania,
jednak na łączny okres nie dłuższy niż 15 lat.
Unieważnienie przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy następuje w przypadku:
- zrzeczenia się obywatelstwa polskiego;
- osiągnięcia wieku 60 lat, a w przypadku szeregowych 50 lat Życia;
- wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko

państwowe oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego;

- niezdolności do czynnej służby wojskowej;
- utraty stopnia wojskowego albo degradacji;
- zwolnienia z okresowej służby wojskowej w wyniku prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej

usunięcia z tej służby;

- skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności albo karę aresztu wojskowego, bez

warunkowego zawieszenia jej wykonania, a także prawomocnego orzeczenia środka karnego
pozbawienia praw publicznych;

- powołania do zawodowej służby wojskowej lub przyjęcia do służby wojskowej w charakterze

kandydata na żołnierza zawodowego;

- niewyrażenia przez żołnierza rezerwy zgody na zmianę przydziału kryzysowego w przypadku

rozformowania jednostki wojskowej lub skreślenia stanowiska służbowego.

Unieważnienie przydziału kryzysowego żołnierzowi rezerwy może nastąpić ponadto w przypadku:
- odmowy przyjęcia skierowania do wojskowej komisji lekarskiej lub wojskowej pracowni

psychologicznej, niezgłoszenia się do tej komisji lub pracowni w określonym terminie i miejscu albo
niepoddania się badaniom, do których żołnierz rezerwy został zobowiązany przez tę komisję lub
pracownię;

- odmowy przyjęcia lub nieodebrania karty powołania albo niestawienia się, w przypadku powołania do

czynnej służby wojskowej, w określonym terminie i miejscu do odbycia ćwiczeń wojskowych lub
okresowej służby wojskowej;

- skazania prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności albo karę aresztu wojskowego, z

warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary;

- odmowy wydania lub cofnięcia żołnierzowi rezerwy wymaganego poświadczenia bezpieczeństwa;
- w przypadku rozformowania jednostki wojskowej lub skreślenia stanowiska służbowego, jeżeli brak

jest możliwości zmiany przydziału kryzysowego;

- wniosku żołnierza rezerwy, uzasadnionego szczególnie ważnymi względami osobistymi lub

rodzinnymi.

22. Jakie świadczenia i na jakich zasadach otrzymuje pracodawca zatrudniający żołnierza

rezerwy z tytułu wykonywania obowiązków w ramach NSR?

Pracodawcy zatrudniającemu pracownika, będącego żołnierzem rezerwy i posiadającego nadany
przydział kryzysowy, przysługuje świadczenie pieniężne za okres odbywania ćwiczeń wojskowych lub
pełnienia okresowej służby wojskowej przez tego żołnierza. Świadczenie obejmie wyłącznie
rekompensatę kosztów, bez kwot wynagrodzenia, poniesionych przez pracodawcę z tytułu
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony nowego pracownika w celu zastępstwa
żołnierza rezerwy w czasie pełnienia przez niego czynnej służby wojskowej lub z tytułu powierzenia
tego zastępstwa innemu pracownikowi, a także wypłaty żołnierzowi rezerwy odprawy przed jego
powołaniem po raz pierwszy do okresowej służby wojskowej.
Świadczenie wypłacane jest na udokumentowany wniosek pracodawcy. Kwotę świadczenia ustala
Szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego. Odmowa wypłaty świadczenia lub ustalenie kwoty niższej,
niż wskazana we wniosku pracodawcy, nastąpi w drodze decyzji administracyjnej.

Kwota świadczenia za każdy dzień odbywania ćwiczeń wojskowych lub pełnienia okresowej służby
wojskowej przez żołnierza rezerwy nie może być wyższa od 1/30 dwuipółkrotnego przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw.

23. Jakie szczególne uprawnienia przyznano byłym żołnierzom zawodowych, posiadającym

uprawnienia emerytalne, z tytułu wykonywania obowiązków w ramach NSR?

Świadczenie emerytalne dotyczą wyłącznie żołnierzy rezerwy posiadających uprawnienie emerytalne
(byłych żołnierzy zawodowych).
Okres pełnienia czynnej służby wojskowej w ramach NSR dolicza się, na wniosek żołnierza rezerwy
do wysługi emerytalnej, w ten sposób, że emerytura żołnierza wzrasta o wskaźnik 2,6%
dotychczasowej podstawy jej wymiaru za każdy rok pełnienia czynnej służby wojskowej, a jeżeli okres
ten był krótszy niż rok to wskaźnik ten przelicza się proporcjonalnie za każdy dzień tej służby.
Ustalenie wysokości emerytury, przez doliczenie pełnienia czynnej służby wojskowej w ramach NSR,
następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, w
którym nastąpiło zwolnienie żołnierza z czynnej służby wojskowej.

24. Do kogo adresowana jest służba przygotowawcza? Jaki jest czas trwania tej służby?
Ochotnicy posiadający uregulowany stosunek do służby wojskowej, a także inne osoby
niepodlegające obowiązkowi odbycia zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego,
mogą pełnić na ich wniosek lub za ich zgodą służbę przygotowawczą.
Do służby przygotowawczej może być powołana osoba niekarana za przestępstwo umyślne,
posiadająca obywatelstwo polskie, odpowiednią zdolność fizyczną i psychiczną do pełnienia czynnej
służby wojskowej, wiek co najmniej osiemnastu lat i wykształcenie:
- co najmniej wyższe – w przypadku kształcenia na potrzeby korpusu oficerów;
- co najmniej średnie – w przypadku kształcenia na potrzeby korpusu podoficerów;
- co najmniej gimnazjalne – w przypadku kształcenia na potrzeby korpusu szeregowych.
Czas trwania służby przygotowawczej wynosi:
- dla Żołnierza kształcącego się na oficera – do sześciu miesięcy;
- dla Żołnierza kształcącego się na podoficera – do pięciu miesięcy;
- dla Żołnierza kształcącego się na szeregowego – do czterech miesięcy.
Służba przygotowawcza w przypadku studentów uczelni wyższych może być pełniona w kilku
okresach w czasie letnich przerw wakacyjnych.
Pierwsi kandydaci do służby przygotowawczej zostali powołani w 2010 roku.

25. Jakie bodźce (czynniki) motywacyjne stosuje się aby pozyskać ochotników do NSR?
Przewidziany dla żołnierzy NSR katalog uprawnień i zachęt jest następujący:
Należności finansowe:
- uposażenie za każdy dzień czynnej służby wojskowej;
- jednorazowe, coroczne świadczenie pieniężne za zrealizowanie zadań przewidzianych dla żołnierza

tej służby w danym roku;

- opłacanie składek z tytułu ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego w okresie pełnienia czynnej

służby wojskowej.

- zwrot kosztów przejazdów do miejsca pełnienia służby;
- prawo do nagród z tytułu wzorowej realizacji zadań służbowych.
Świadczenia w naturze w czasie czynnej służby:
- bezpłatne zakwaterowanie zbiorowe;
- bezpłatne umundurowanie i wyekwipowanie wojskowe;
- bezpłatne wyżywienie.
Świadczenia zdrowotne:
Żołnierzom NSR w czasie czynnej służby wojskowej zapewniona jest opieka medyczna i
stomatologiczna oraz zaopatrzenie w produkty lecznicze i świadczenia zdrowotne.
W zakresie ochrony uprawnień pracowniczych:
- gwarancje stabilności zawodowej (urlopowanie na czas szkolenia i służby w NSR przy zachowaniu

praw do awansu, nagród, urlopów, ochrony socjalnej, itp.);

- wzrost wymiaru czasu służby zaliczanej do emerytury wojskowej poprzez doliczenie czasu pełnienia

służby wojskowej w danym roku:

- opłacanie składek z tytułu ubezpieczenia społecznego w okresie pełnienia czynnej służby wojskowej.

26. Jakie należności finansowe, oprócz uposażenia, będzie otrzymywał żołnierz rezerwy z

tytułu wykonywania obowiązków w ramach NSR i na jakich zasadach?

Żołnierzom rezerwy, posiadającym przydziały kryzysowe, niezależnie od uprawnień wynikających z
odbywania ćwiczeń wojskowych i pełnienia okresowej służby wojskowej, których wynagrodzenie z
tytułu stosunku pracy jest wyższe niż uposażenie zasadnicze otrzymywane w czasie pełnienia
okresowej służby wojskowej – przysługuje w tym czasie rekompensata finansowa, w wysokości
różnicy między tym wynagrodzeniem i uposażeniem.
Podobne świadczenie przysługuje również żołnierzom odbywającym ćwiczenia wojskowe.
Świadczenie to zostało zachowane.

27. Czy Ministerstwo Obrony Narodowej bierze pod uwagę większe otwarcie zawodowej służby

wojskowej dla kobiet?

Zawodowa służba wojskowa jest adresowana, na tych samych zasadach, do wszystkich obywateli. W
związku z tym jako kryterium naboru do służby wojskowej jest dobrowolne zgłoszenie się kandydata,
bez względu na płeć.

28. Jaki system zachęt przewiduje się dla młodych ludzi by zechcieli wstępować do zawodowej
służby wojskowej?
Stworzono wieloskładnikowy system motywacyjny w celu uzupełnienia Sił Zbrojnych wysoko
wykwalifikowanymi żołnierzami obejmujący następujące elementy:
- uposażenie zależne od zajmowanego stanowiska służbowego (stopnia wojskowego);
- możliwość rozwoju służbowego (podwyższania umiejętności i kwalifikacji);
- dodatek za długoletnią służbę wojskową;
- dodatek specjalny za wykonywanie lotów, wychodzenie na morze, nurkowanie, wykonywanie skoków

ze spadochronem, rozminowywanie terenu, pełnienie służby w warunkach szkodliwych dla zdrowia,
zwalczanie terroryzmu;

- ekwiwalent finansowy na wynajem mieszkania z możliwością zwiększania tej należności w „drogich

garnizonach” np. w Warszawie;

- dodatek za posiadane klasy kwalifikacyjne dla podoficerów i szeregowych;
- dodatek za rozłąkę z rodziną;
- dodatkowo żołnierze odchodzący ze służby będą objęci systemem rekonwersji.

29. Jaka jest docelowa liczebność armii, po zakończeniu profesjonalizacji?
Zgodnie z „Programem profesjonalizacji SZ RP na lata 2009 – 2010” określono liczebność SZ RP na
poziomie 120 tys. Żołnierzy służby czynnej i Narodowych Sił Rezerwowych.

30. Czy jest nadal obowiązek rejestracji i poboru?
W procesie profesjonalizacji Sił Zbrojnych szczególnego znaczenia nabiera przygotowanie zasobów
osobowych na uzupełnienie Sił Zbrojnych, realizowane obecnie w ramach kwalifikacji wojskowej.
Nastąpiło zastąpienie dotychczasowej rejestracji przedpoborowych realizowanej na zasadzie
obowiązkowego stawiennictwa obywateli na rejestrację w gminach - realizowaną w formie
elektronicznej bez udziału obywatela.
Dotychczasowy system poboru został zastąpiony kwalifikacją wojskową - pozwalającą na
przygotowanie określonych zasobów osobowych do służby zawodowej, w tym służby kandydackiej
oraz służby przygotowawczej na potrzeby Narodowych Sił Rezerwowych.

31. Jaki był zakres koniecznych zmian legislacyjnych?
Realizacja procesu profesjonalizacji wymagała dostosowania systemu prawnego do nowych
uwarunkowań. Zmiany były nieodzowne ze względu na konieczność wdrożenia rozwiązań
systemowych w zakresie nowych zasad zarządzania zasobami osobowymi, zasad pełnienia służby
wojskowej i funkcjonowania Sił Zbrojnych.
W związku z tym konieczne stało się znowelizowanie przede wszystkim:
- ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP;
- ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych;
- ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP;
- innych ustaw dotyczących spraw wojska, w tym przygotowanie nowej ustawy o dyscyplinie

wojskowej.

Z uwagi na długotrwałość procesu legislacyjnego oraz złożoność i obszerność zmian, - ich projekty i
procedowanie podzielono na dwa zasadnicze etapy, tzw. „małą” i „dużą” nowelizację.
„Małe nowelizacje” zawierały elementy niezbędne do uruchomienia w możliwie krótkim czasie
procesu profesjonalizacji, a „duże” zawierały pozostałe niezbędne regulacje prawne. „Małe

nowelizacje” rozpoczęły swoje funkcjonowanie, zgodnie z założonym planem, na przełomie 2008 i
2009 r.
Niezależnie od powyższego trwały prace nad tzw. „nowelą pośrednią” ustawy o powszechnym
obowiązku obrony RP, umożliwiającą uregulowanie stosunku do służby wojskowej wszystkim osobom
– poprzez przenoszenie ich do rezerwy.
Natomiast prace nad „dużymi nowelizacjami” omawianych ustaw, nowelizacją ustawy
o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP oraz nową ustawą o dyscyplinie wojskowej były tak prowadzone,
aby mogły wejść w życie z dniem 1 stycznia 2010 r.
Celem tzw. „małej nowelizacji” ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, która weszła w
życie z dniem 6 grudnia 2008r.

1

, było poszerzenie bazy naboru ochotników do służby wojskowej, a w

tym m.in.: umożliwienie przyjmowania do służby nadterminowej żołnierzy rezerwy, podniesienie
granicy wieku kandydatów do tej służby z 25 do 30 lat, zmianę kryterium wykształcenia - z
wymaganego do tej pory ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej, na ukończenie gimnazjum oraz
złagodzenie wymagań odnośnie niekaralności – nie przyjmowanie do służby nadterminowej wyłącznie
sprawców przestępstw umyślnych (dotychczas wymagana była niekaralność sądowa, a nawet
dyscyplinarna).
W celu umożliwienia uregulowania obywatelom obowiązku zasadniczej służby wojskowej, pod koniec
2008 r. grupa posłów zgłosiła projekt nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP tzw.
„pośrednią nowelizacją”, która weszła w życie z dniem 11 lutego 2009r.

2

Najważniejsze regulacje tej ustawy dotyczą:
- wprowadzenia rejestracji elektronicznej, co zdjęło obowiązek osobistego stawiennictwa osób

kończących 18 lat w danym roku kalendarzowym do rejestracji ;

- zastąpienia instytucji poboru kwalifikacją wojskową, której istotnym elementem stała się rekrutacja

do ochotniczych form służby wojskowej;

- zniesienia terminów prawnych: „poborowy” i „przedpoborowy”.
„Duża nowelizacja” ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP, która weszła w życie z
dniem 1 stycznia 2010 r.

3

wprowadziła zmianę sposobu spełniania obowiązku odbywania

zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych oraz ich
równorzędnych i zastępczych form, czyli służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład
Sił Zbrojnych RP, zasadniczej służby i szkolenia w obronie cywilnej oraz służby zastępczej. Zawarte
w ustawie rozwiązania prawne zniosły z dniem 1 stycznia 2010 r. obowiązek odbywania zasadniczej
służby wojskowej i jej równorzędnych i zastępczych form. Ich odbywanie przez obywateli będzie
mogło mieć miejsce tylko w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Termin rozpoczęcia i
okres trwania tego obowiązku ustalał będzie w drodze rozporządzenia Prezydent RP, na wniosek
Rady Ministrów.
Celem tzw. „małej nowelizacji” ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, która weszła
w życie z dniem 28 grudnia 2008 r.

4

było zabezpieczenie rodzin żołnierzy poszkodowanych w

misjach poza granicami kraju, a w tym m.in.: umożliwienie refundacji kosztów pomocy prawnej
żołnierzom, którym postawiono zarzut dokonania przestępstwa podczas wykonywania obowiązków
służbowych, w sytuacji ich uniewinnienia, bądź umorzenia prowadzonego postępowania. Uregulowany
został także system działań pomocowych dla żołnierzy poszkodowanych podczas wykonywania
obowiązków oraz dla członków rodzin żołnierzy, którzy ponieśli śmierć w związku ze służbą wojskową.
W ramach tej nowelizacji zapewniono m.in. pomoc na kontynuowanie nauki przez dzieci tych
żołnierzy, zapomogi, uprawnienia do zakwaterowania, odprawy mieszkaniowej itp.
Natomiast tzw. „duża nowelizacja” ustawy pragmatycznej, która weszła w życie z dniem 1
stycznia 2010 r.

5

(z wyłączeniem zapisów pozwalających na wyznaczanie żołnierzy rezerwy i

żołnierzy nadterminowych o stopniach wojskowych starszych szeregowych, za ich zgodą, na
stanowiska szeregowych zawodowych, które weszły w życie po ogłoszeniu ustawy) umożliwiła m.in.:

1

Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz ustawy o

służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 206, poz. 1288).

2

Ustawa z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmianie

niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 22, poz. 120).

3

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP oraz o zmianie

niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2009 r. Nr 161, poz. 1278).

4

Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz o

zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 208, poz. 1308).

5

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz o

zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 79, poz. 669).

- wprowadzenie kontraktowej służby wojskowej, jako nowego rodzaju zawodowej służby wojskowej;
- wprowadzenie wyłącznie administracyjnej formy powstania stosunku służbowego zawodowej służby

wojskowej, pełnionej jako służba stała;

- stworzenie skuteczniejszego systemu motywacyjnego;
- uelastycznienie działalności kadrowej;
- stworzenie możliwości rozwoju zawodowego w ramach danego korpusu osobowego oraz

mechanizmów przejścia pomiędzy korpusami;

- rozszerzenie regulacji dotyczących służby kobiet w wojsku.
- pełnienie służby zawodowej przez żołnierzy poszkodowanych w czasie służby wojskowej, z

ograniczoną zdolnością zdrowotną.

Nowelizacja ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, która weszła w życie z dniem 1 lipca
2010 r.

6

- umożliwia stworzenie mechanizmów pozwalających żołnierzom poszczególnych form służby

na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, m.in. poprzez przydział kwatery na czas służby,
zakwaterowanie w internacie lub przyznanie świadczenia pieniężnego umożliwiającego wynajem
mieszkania na wolnym rynku. Przewiduje również możliwość zakwaterowania na terenie jednostki
wojskowej (okrętu).
Nowa ustawa z dnia 9 października 2009 r. o dyscyplinie wojskowej

7

, która weszła w życie z

dniem 1 stycznia 2010 r., zapewnia m.in.:
- wzmocnienie oddziaływania przełożonych – poprzez modyfikację katalogu wyróżnień i kar,
- uproszczenie procedur reagowania dyscyplinarnego,
- rozszerzenie zakresu działania ustawy na czas po ogłoszeniu mobilizacji, wojny oraz stanów

nadzwyczajnych,

- uwzględnienie w przepisach specyfiki kształtowania dyscypliny w misjach poza granicami kraju.

6

Ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP oraz o zmianie

niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 143).

7

Dz. U. Nr 190, poz. 1474.