PYŁY

PYŁY

•

W warunkach przemysłowych w bardzo wielu
środowiskach pracy spotykamy zanieczyszczenia
powietrza, które w zdecydowanej większości
przypadków stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia
człowieka.

człowieka.

•

Zanieczyszczenia te, działając bezpośrednio mogą
być przyczyną wielu schorzeń lub pogorszenia stanu
zdrowia wskutek zredukowania ilości promieni
nadfioletowych.

PYŁY

•

Zadymienie bowiem powoduje ich pochłanianie w
ilości od 25% do 50%.

•

Pyły także przyczyniają się do rozpraszania i

•

Pyły także przyczyniają się do rozpraszania i
absorpcji światła.

•

Powodują również zmianę jonizacji powietrza, co
pogarsza jego elektrohigieniczny charakter.

•

Pyły mogą być także przyczyną nasilenia się
występowania mgieł.

PYŁY

•

Zasadniczymi źródłami pyłów w środowisku pracy
są procesy:

1. wytwarzania w procesach produktów, których

materiałem lub składnikiem jest pył;

materiałem lub składnikiem jest pył;

2. transportu materiałów pylistych;

3. pakowania, odważania i magazynowania

materiałów pylistych;

PYŁY

4. uboczne skutki stosowanego procesu

technologicznego;

–

rozdrabniania i kruszenia materiałów;

–

rozdrabniania i kruszenia materiałów;

–

mieszania i przesiewania materiałów pylistych;

–

spalania paliw i śmieci;

–

prac rolniczych;

PYŁY

5. zestalania się par metali lub innych związków, np.

pyły kondensacyjne;

6. pylenia wtórnego (pył zalegający powierzchnie).

6. pylenia wtórnego (pył zalegający powierzchnie).

7. pyły wprowadzane do środowiska w wyniku

działania wentylacji lub występowania infiltracji
powietrza;

8. personel wykonujący pracę w tych

pomieszczeniach.

PYŁY

•

Zanieczyszczone powietrze w pomieszczeniach
pracy jest wchłaniane do organizmu człowieka
trzema drogami:

1. przez skórę. Przenikanie zachodzi wtedy, gdy pył

1. przez skórę. Przenikanie zachodzi wtedy, gdy pył

jest rozpuszczalny w tłuszczach. Ten sposób
przedostawania się pyłów ma charakter
marginalny, ale nawet mechaniczne oddziaływanie
powoduje zakłócenie czynności fizjologicznych
skóry;

PYŁY

2. przez przewód pokarmowy. Przedostają się w ten

sposób niewielkie ilości pyłów. Jeśli pył nie reaguje
z sokami żołądkowymi i nie daje połączeń
toksycznych, to jego działanie nie jest specjalnie
groźne.

groźne.

Tłumaczy się to stosunkowo małą powierzchnią
stykania, zapewniającą przenikanie pyłów do
ustroju. Wchłanianie odbywa się w sposób
przypadkowy poprzez połknięcie dużej dawki lub w
sposób długotrwały, poprzez ciągłe przyjmowanie
małych dawek;

PYŁY

3. przez układ oddechowy, który jest najbardziej

niebezpieczną drogą atakowania organizmu
człowieka.

PYŁY

Zapotrzebowanie organizmu człowieka na ilość
powietrza w środowisku pracy wzrasta w miarę
zwiększania się uciążliwości wykonywanej pracy.
Człowiek dorosły w stanie spoczynku wdycha
około 5 litrów powietrza na minutę, a człowiek

około 5 litrów powietrza na minutę, a człowiek
pracujący, około 20 litrów lub więcej.

Ponadto powierzchnia pęcherzyków płucnych
wynosiod 90 do 100 m2. Pyły rozpuszczalne w
cieczach fizjologicznych mają więc dobre warunki
dla przenikania bezpośrednio do krwi.

PYŁY

Do płuc mogą przedostać się tylko pyły unoszące się
w powietrzu, a o ich stopniu szkodliwości decydują
następujące czynniki:

•

wymiary ziarna pyłu;

wymiary ziarna pyłu;

•

kształt ziarna pyłu;

•

rodzaj pyłu;

•

stężenie zapylenia;

•

czas działania zapylenia;

•

czynniki wewnętrzne, zależne od układu
oddechowego.

PYŁY

•

Klasyfikacja oparta na biologicznych właściwościach
pyłu

przemysłowego

pozwala

na

poznanie

sposobów

jego

oddziaływania

na

organizm

człowieka.

•

Wyróżnia się:

1. pyły o działaniu drażniącym, które obejmują takie

substancje jak węgiel, żelazo, karborund, szkło,
aluminium, związki baru.

PYŁY

•

Substancje te wdychane do płuc z powietrzem
zostają

częściowo

składowane

w

układzie

limfatycznym oraz w płucach.

•

Nie

zwiększają

one

predyspozycji

organizmu

człowieka w kierunku gruźlicy płuc i innych chorób o
charakterze infekcyjnym, a także nie powodują
czynnościowego uszkodzenia płuc.

•

Wywołują natomiast podrażnienie mechaniczne
błony śluzowej dróg oddechowych;

PYŁY

2. pyły o działaniu zwłókniającym, do których należą

takie substancje jak krystaliczne formy dwutlenku
krzemu:

kwarc,

krystrobalit,

trydynamit

oraz

krzemiany np.: azbest, kaolin, pył z kopalni węgla
lub rud żelaza.

lub rud żelaza.

Związki te prowadzą do uszkodzenia układu
oddechowego i krążenia.

PYŁY

•

Zwiększają one predyspozycje ustroju ludzkiego w
kierunku gruźlicy i innych chorób o charakterze
infekcyjnym, jak również w kierunku nowotworów
układu oddechowego (azbest), a także pylicy płuc,
krzemienicy czy rozedmy płuc;

krzemienicy czy rozedmy płuc;

PYŁY

3. pyły o działaniu uczulającym, mające pochodzenie

organiczne: bawełny, wełny, konopi, lnu, drewna,
sierści,

jedwabiu

itp.

oraz

niektóre

pyły

pochodzenia chemicznego: pyły leków i niektórych
metali jak: arsenu, miedzi, chromu.

metali jak: arsenu, miedzi, chromu.

PYŁY

•

Zwiększają one predyspozycje organizmu ludzkiego
w kierunku chorób pochodzenia infekcyjnego oraz
są przyczyną anatomicznego i czynnościowego
uszkodzenia narządu oddechowego i krążenia

PYŁY

4. pyły o działaniu toksycznym: związki arsenu, cynku

miedzi.

Najczęściej

pyły

te

zostają

wyłączone

z

Najczęściej

pyły

te

zostają

wyłączone

z

problematyki pyłochłonnych uszkodzeń zdrowia,
ponieważ nie pozostają one długo w formie
cząsteczek stałych w płucach. Ich działanie, typowe
dla

trucizn

omawia

się

w

odpowiednich

rozdziałach toksykologii przemysłowej.

PYŁY

•

Eliminację lub ograniczenie narażenia pracowników
na pyły można osiągnąć m.in. :

1. takie usytuowanie stanowisk pracy i maszyn, aby

pył nie przedostawał się na inne stanowiska pracy;

pył nie przedostawał się na inne stanowiska pracy;

2. zastosowanie rozwiązań technicznych,

uniemożliwiających przedostawanie się pyłu do
innych pomieszczeń pracy;

PYŁY

1. zastosowanie pokryć ochronnych,

uniemożliwiających absorpcję i gromadzenie się
pyłów na ścianach, sufitach i innych elementach;

pyłów na ścianach, sufitach i innych elementach;

•

zastosowanie wyciągów miejscowych przy

urządzeniach, z których mogą wydostawać się pyły;

PYŁY

3. stosowanie mokrych procesów technologicznych;

4. stosowanie odpowiedniej wentylacji ogólnej;

5. skracanie czasu narażenia pracowników;

6. zakaz spożywania i przechowywania posiłków na

stanowiskach pracy.

PYŁY

•

Na terenie zurbanizowanym coraz większego
znaczenia nabierają rośliny zielone jako naturalne
czynniki oczyszczające powietrze.

•

Zieleń spełnia funkcje filtrujące i absorbcyjne.
Dzieje się tak, ponieważ 1 ha lasu to 60 ha
powierzchni liści zdolnych do zatrzymywania
znacznych ilości pyłów.

•

Oczyszczanie liści następuje samoczynnie podczas
opadów atmosferycznych.

PYŁY

•

Zieleń spełnia też ważną rolę sanitarną i higieniczną
na terenach zurbanizowanych przy jednoczesnej
wysokiej koncentracji przemysłu. Jak znaczny jest
wpływ roślinności na oczyszczanie powietrza
wskazują liczne wyniki badań. Zanieczyszczenie

wskazują liczne wyniki badań. Zanieczyszczenie
powietrza spowodowane H2S i CO2 po przejściu
przez 500 m odcinek 20-letniego lasu obniża się do
poziomu 1/3 w porównaniu do stężenia
wyjściowego.

PYŁY

•

Natomiast na terenie niezadrzewionym, stężenie
tych samych gazów zmniejsza się tylko o połowę na
przestrzeni 1 500 m.

przestrzeni 1 500 m.