Legiony polskie i udział Polaków w wojnach napoleońskich.

1.Już w czasach powstania kościuszkowskiego działała w Paryżu kierowana przez Franciszka Barssa i
Józefa Wybickiego tzw. agencja. Była ona związana z prawicą. Przedstawiciele lewicy skupiali się w tzw.
deputacji.
2. Idea odbudowania Polski w oparciu o sojusz z Francją była aktualna zarówno w czasach Kościuszki
jak i po jego upadku. Oficerowie insurekcji szukali też zatrudnienia.
3. Realizacja tej idei. Agencja poprzez gen. Henryka Dąbrowskiego zwróciła się do walczącego we
Włoszech Napoleona z ofertą współpracy. Na czym polegała oferta? Napoleon pomoże utworzyć legiony
polskie złożone z oficerów wskazanych przez Dąbrowskiego i polskich jeńców z armii austriackiej.
Mundury tej armii miały być zbliżone do polskich.Oficjalnie były one w służbie republiki Cisalpińskiej
(jedna z siostrzanych republik utworzonych przez Napoleona). Po pokoju w Campo Formio w 1797 r.
legiony jakiś czas stacjonowały we Włoszech, min.w 1798 r. brały udział w zajęciu Państwa Kościelnego,
ale pokój w Luneville w 1801 r przekreślił sens ich istnienia. Część oficerów wdała się w konspiracje
przeciw Napoleonowi, więc legiony zostały podzielone, część została wysłana na wyspę San Domingo,
część natomiast nadal pozostawała w służbie francuskiej.
4.Rezultaty istnienia legionów
Sprawa polska ponownie pojawiła się na arenie międzynarodowej ,wśród kadry oficerskiej upowszechniły
się idee republikańskie [źródłem władzy jest lud, który ma określone prawa] ,Legiony wykształciły kadry
oficerów i podoficerów, na których później zostanie oparta armia Księstwa Warszawskiego. Trwałym
spadkiem po legionach jest Mazurek Dąbrowskiego.
Tymczasem w polityce francuskiej zaszły istotne zmiany:
1. Napoleon został dożywotnim konsulem [1802]
2. Sprawa wyznaczenia następcy
3. 1804- Napoleon cesarzem Francuzów
II okres- polityka francuska w latach 1804 -1814
Stan pokoju nie trwał zbyt długo . Napoleon,aby mieć poparcie, musiał dać ludziom zatrudnienie,
zabezpieczyć rynki zbytu dla przędsiębiorców i zaspokoić ambicje armii. To prowadziło nieuchronnie do
konfliktu, przede wszystkim z Anglią, która nie chciała się zgodzić na korzystny dla Francji traktat
handlowy, były również zadrażnienia w polityce kolonialnej.
Drugim motywem była polityka kontynentalna- istniał konflikt z Austrią, chodziło o sfery wpływów we
Włoszech i nad Renem.
Trzeci motyw: Francuzi uważali, że francuską racją stanu są granice naturalne:Pireneje, Alpy, Ren.
Przebieg:
Wobec tych sprzeczności doszło do odnowienia się koalicji antyfrancuskiej, w skład której wchodziły
Anglia, Rosja i Austria. Anglia zwyciężyła na morzu - bitwa pod Trafalgarem. Na kontynencie zwycięstwo
odniosły wojska napoleońskie - 2.XII.1805. pod Austerlitz. Bylo to największe zwycięstwo Napoleona -
pokonał sam połączone armie: austriacką i rosyjską. Upadek Austrii spowodował wycofanie się Austrii z
wojny. W stanie wojny ciągle pozostawała Rosja i Francja, ale w myśl warunków pokojowych Napoleon
przejmował wpływy austriackie na terenie Rzeszy, wtedy też doszło do likwidacji św. Cesarstwa
Rzymskiego [powstało za Ottonów] Narodu Niemieckiego . W miejsce tego Napoleon utworzył tzw.
Związek Reński.Zaniepokoiło to Prusy, które zajęły Saksonię i zmusiły Francuzów do wycofania się za
Ren. To z kolei spowodowało wojnę z Prusami, armia pruska w październiku 1806 poniosła tego samego
dnia dwie decydujące klęski - pod Jeną i Auerstaadt. Armia pruska wycofywała się w nieładzie,
wycofywała się też armia rosyjska i wtedy oddziały Napoleona wkroczyły na teren Polski. Już w
listopadzie została zajęta Warszawa [1806 -27 listopada], ale jeszcze przed tym, bo 21 listopada,chcąc
zniszczyć Anglię, Napoleon wydaje dekret o blokadzie kontynentalnej. Dekret ten zabraniał sprowadzania
na kontynent europejski towarów angielskich, wywozu zboża do Anglii i utrzymywania z Anglią
jakichkolwiek stosunków gospodarczych. Żeby ta blokada była skuteczna, Napoleon musiał narzucić
swoją władzę całej Europie. Spowodowało to wejście wojsk francuskich do Hiszpanii, Portugalii w 1808, a
jednocześnie skutki tej blokady uderzały nie tylko w interesy angielskie, ale i w innych, którzy prowadzili
handel z Anglią.
Kampania przeciw Rosji trwała nadal - doszło do dwóch bitew: 8.II. pod Iławą, 14.VI pod Frydland. Obie
bitwy skończyły się zwycięstwem Francji. Ale kampania przebiegała na terenie Polski [II i III tereny zaboru
pruskiego]. Polacy z entuzjazmem powitali wkroczenie armii francuskiej. Na wieść o zwycięstwach
francuskich na terenie Wielkopolski usunięto pruskie załogi, bardzo szybko odbudowano armię polską,
która wzięła udział w końcowej fazie kampanii. Napoleon nie czynił zbyt wyraźnych obietnic, ale
sugerował, że zajmie się sprawą polską. Stwierdził,że zobaczy, czy Polacy są godnym narodem.
Wyraźnie żądał zaopatrzenia dla armii, kwaterunku i wystawienia sił zbrojnych. Ale sprawa polska stała
się przedmiotem rozmów na spotkaniu między Napoleonem a carem Aleksandrem I w Tylży. Napoleon
był gotów wydać Polskę carowi [ Czartoryski chciał, by car był królem Polski ]. Napoleon chciał,aby
zlikwidować państwo pruskie,na co z kolei nie godził się car, ale zaproponował, by ziemie polskie zostały

włączone w skład Cesarstwa Francuskiego, z bratem Napoleona - Hieronimem jako władcą. Na to z kolei
nie chciał się zgodzić Napoleon, bo uważał, że takie bezpośrednie sąsiedztwo byłoby powodem
nieustannych konfliktów między Francją a Rosją. Stanęło na kompromisie, który polegał na tym, że z
ziem II i III zaboru pruskiego utworzone zostało Księstwo Warszawskie. Monarchą miał zostać król saski z
dynastii Wettinów. 22. VII.1807 Napoleon nadał Księstwu konstytucję, która była wzorowana na
konstytucji francuskiej, ale z pewnymi lokalnymi odmianami. Konstytucja wprowadziła wzorce
zaczerpnięte z rewolucji francuskiej, tzn, wolność osobistą, równość wobec prawa, nienaruszalność
własności,prawo piastowania urzędów. To nie dotyczyło wszystkich. Pełnię praw miała szlachta
posesjonaci, zamożne mieszczaństwo, inteligencja.
Instytucje władzy państwowej
1. Pełnię władzy wykonawczej oraz inicjatywę ustawodawczą posiadał monarcha, którym w tym wypadku
był Fryderyk August z dynastii Wettinów. Król sprawował władzę wykonawczą poprzez radę stanu. Był to
organ doradczy przygotowujący projekty ustaw, inicjatyw ustawodawczych i radę ministrów [rola
dzisiejszego rządu]. Zarządzała ona również administracją. Władzę ustawodawczą posiadał dwuizbowy
sejm, składający się z izby poselskiej [60 mandatów na 100 miejsc posiadała szlachta, a 40 inne stany] i
Izby Wyższej - Senatu, w skład którego wchodzili wojewodowie, kasztelanowie, biskupi, ale bez
określonych województw. W praktyce ks. Warszawskie było najbardziej wysuniętym na wschód
bastionem wpływów francuskich.
Na blokadzie mogła się wzbogacić burżuazja francuska,gdyż stawała się na rynku europejskim niemal
monopolistyczna. Ale koszta tej blokady były bardzo duże: trzeba było utrzymywać olbrzymi aparat celny
kontrolujący armie okupacyjne głównie w Niemczech, Hiszpanii, które żyły na koszt miejscowej ludności.
Wszystko to wywoływało wielkie niezadowolenie, co więcej, w Hiszpanii Napoleon po raz pierwszy
spotkał się nie tyle z oporem państwa poprzez armię, co z oporem narodu. Ujawniło się to w działaniach
partyzanckich. Wojna w Hiszpanii okazała się krwawa i kosztowna. Opór podsycali Brytyjczycy. W
Prusach natomiast zaczął kształtować się niemiecki patriotyzm. Coraz powszechniej zaczęło się
upowszechniać przekonanie, że Prusy to nie tylko dziedziczna posiadłość Hohenzollernów, lecz naród
oparty na wspólnocie języka, kultury, tradycji. Prusy są częścią wielkiego narodu niemieckiego, co więcej,
rząd pruski przeprowadził wiele reform w duchu burżuazyjnym, zniesiono poddaństwo chłopów,
przeprowadzono, rozłożoną na wiele lat reformę uwłaszczeniową [ziemia przestaje być własnością
dworu, a jest własnością chłopa]. Chłopi uzyskali wolność osobistą. W 1809 zdawało się, że popularność
cesarza Francuzów słabnie. Usiłowała to wykorzystać Austria i w przymierzu z Anglią wypowiedziała
wojnę Francji. Napoleon jeszcze raz z wielkim trudem odniósł zwycięstwo pod Wagram. Na wojnie tej
wzbogaciło się Księstwo Warszawskie, ponieważ jego terytorium zostało rozszerzone o ziemie III zaboru
austriackiego. Coraz bardziej niepewnym sojusznikiem stawała się Rosja. Blokada kontynentalna godziła
w interesy rosyjskiego ziemiaństwa [handel zbożem i surowcami obliczony na rynek angielski]. W 1811
roku car Aleksander I wydał zezwolenie na handel z krajami neutralnymi, co w praktyce oznaczało
złamanie blokady. W 1812 roku Napoleon ogłosił drugą wojnę polską, ale wojna ta skończyła się klęską
Napoleona [faktografia]. W roku następnym Napoleon usiłował odwojować straty, ale poniósł decydującą
klęskę w bitwie pod Lipskiem 16 - 19 pażdziernik 1813 roku. W 1814 wojna przerzuciła się na terytorium
Francji i wtedy Napoleon został zmuszony do abdykacji. W dożywotnie władanie otrzymał wyspę Elbę na
Morzu Śródziemnym, a w maju 1814 koalicja państw antynapoleońskich zawarła pokój z nowym władcą
Francji- Ludwikiem XVIII. Francja wróciła do granic z 1792 roku..W Wiedniu 1814 roku zebrał się kongres
złożony ze zwycięskich monarchów. Wtedy to ustaliła się hegemonia 5 stolic europejskich, a mianowicie:
Petersburg, Wiedeń, Berlin, Paryż i Londyn. Na kongresie przyjęyo dwie zasady: legitymizmu i
równowagi. Co prawda, obrady Kongresu Wiedeńskiego zostały przerwane na sto dni powrotu
Napoleona do Francji, ale 18.VI.1815 doszło do decydującej bitwy pod Waterloo, gdzie Napoleon poniósł
klęskę i ponownie abdykował. Ludwik XVIII wrócił do Paryża, a Napoleona zesłano na Wyspę Św.
Heleny, zaś Francja musiała powrócić do granic z 1791 roku. Ponadto zapłaciła dużą kontrybucję.
Tymczasem zwycięskie monarchie postanowiły że: monarchowie mają przyrodzone prawo do tronów,
źródłem ich władzy jest łaska Boga [a nie wola ludu], ich obowiązkiem są rządy dla dobra poddanych. W
przełożeniu na język polityki oznaczało to, że wszystkie dynastie pozbawione władzy przez rewolucję
mają prawo powrotu do swoich państw. Przyspieszyło to rozbicie polityczne Włoch. Drugą zasadą była
zasada równowagi europejskiej, szczególnie popierana przez Anglię. Oznaczała ona, że żadne państwo
nie może być na kontynencie europejskim na tyle silne, aby móc narzucić siłą swoją hegemonię na
kontynencie. Najpoważniejszymi kontrowersyjnymi sprawami była sprawa polska i niemiecka. W sprawie
niemieckiej postanowiono: Rozwiązanie Związku Reńskiego i utworzenie pod przewodnictwem Austrii
Związku Niemieckiego, który obejmował wszystkie państwa niemieckie [z wyjątkiem Prus Wschodnich].
W sumie tych państw było 36. Ponadto Prusy otrzymywały Poznańskie, Bydgoskie, Toruń i Gdańsk,2/5
Saksonii, Nadrenię i Westfalię Z ziem Księstwa Warszawskiego po odjęciu ziem przyznanych Prusom
utworzono Królestwo Polskie, którego status prawny miał określić car rosyjski. W Wielkopolsce miało
powstać Wielkie Księstwo Poznańskie o bardzo ograniczonej autonomii. Kraków natomiast pozostawał
wolnym miastem pod nadzorem trzech zaborców. Ponadto z inicjatywy cara Rosji w 1815 w Paryżu

Austria, Rosja i Prusy utworzyły tzw. Święte Przymierze, w ramach którego państwa członkowskie
zobowiązywały się do przestrzegania porządku ustalonego na Kongresie Wiedeńskim oraz interwencji
zbrojnej tam, gdzie ten porządek mógłby być naruszony przez ruchy rewolucyjne. Do Świętego
Przymierza przystąpiły wszystkie państwa chrześcijańskiej Europy oprócz Anglii i Watykanu. Należy
jeszcze dodać, że postanowienia Kongresu Wiedeńskiego ustaliły ład europejski, który przetrwał do 1914
roku.