Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

1

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

TEMAT: Kto to taki „sze

ś

cioptak”?

INFORMACJE OGÓLNE:
Potrzeb

ę

ochrony przyrody powinno si

ę

wzbudza

ć

u dzieci ju

ż

od najmłodszych lat. W wieku

przedszkolnym trudno jest jednak zrozumie

ć

poj

ę

cia form ochrony przyrody (w tym i Natury 2000).

Edukacj

ę

w tym temacie najkorzystniej zacz

ąć

od ochrony

ś

wiata zwierz

ą

t. Poni

ż

szy scenariusz jest

dostosowany do zaj

ęć

w sali edukacyjnej z mo

ż

liwo

ś

ci

ą

przeprowadzenia drugiej cz

ęś

ci na dworze

np. na przedszkolnym placu zabaw. Scenariusz mo

ż

e by

ć

modyfikowany ze wzgl

ę

du na czas trwania

lekcji czy te

ż

zm

ę

czenie dzieci poprzez rezygnacj

ę

z wybranej zabawy ruchowej, b

ą

d

ź

np.

poetyckiego wst

ę

pu. Ułatwieniem dla prowadz

ą

cego byłaby druga osoba obsługuj

ą

ca multimedia, aby

prowadz

ą

cy mógł cał

ą

uwag

ę

po

ś

wi

ę

ci

ć

dzieciom.

POZIOM:
przedszkole (5 – 6-latki).

MIEJSCE:
Sala edukacyjna nadle

ś

nictwa lub przedszkole, plac przedszkolny.

CZAS TRWANIA:
Sala dydaktyczna – ok. 60 minut, plac przedszkolny – 30 min (w sumie ok. 90 minut).

CELE:
Ucze

ń

potrafi:

-

rozpoznawa

ć

sylwetki wybranych gatunków ptaków chronionych z Zał

ą

czników do Dyrektywy

Ptasiej (bielika, orlika krzykliwego, bociana czarnego,

ż

urawia, puchacza i cietrzewia),

-

zrozumie

ć

potrzeby ochrony ptaków,

-

kształtowa

ć

postawy szacunku wobec przyrody oraz wła

ś

ciwych zachowa

ń

człowieka wobec

ś

wiata zwierz

ą

t,

-

kształtowa

ć

wyobra

ź

ni

ę

artystyczn

ą

.

METODY:
Pogadanka, prezentacja multimedialna, metoda plakatu, obserwacja, drama, zaj

ę

cia terenowe,

zabawy ruchowe.

FORMY:
Zaj

ę

cia kameralne, praca zespołowa w grupach.

Ś

RODKI DYDAKTYCZNE:

Laptop, rzutnik, płyty CD z odgłosami ptaków oraz zdj

ę

ciami, krótkie filmy DVD prezentuj

ą

ce

zachowania ptaków (przede wszystkim 6 gatunków Natura 2000 tzw. sze

ś

cioptaka), papier plakatowy,

klej, no

ż

yczki, flamastry, wycinki z gazet, b

ą

d

ź

wydruki zdj

ęć

6 gatunków ptaków, które wymagaj

ą

ochrony w formie wyznaczania obszarów natura 2000 (bielika, orlika krzykliwego, bociana czarnego,

ż

urawia, puchacza i cietrzewia), lornetka.

PRZEBIEG ZAJ

ĘĆ

:

1. Faza wprowadzaj

ą

ca (sala dydaktyczna) ok. 15 min.

Prowadz

ą

cy wita si

ę

z dzie

ć

mi, prosi aby zamkn

ę

ły oczy i w wyobra

ź

ni przeniosły si

ę

do lasu pełnego

roz

ś

piewanych ptaków. W tle słycha

ć

odgłosy ró

ż

nych ptaków, pochodz

ą

ce z płyty CD „Odgłosy

puszczy” np. puszcza wiosn

ą

.. Nast

ę

pnie prowadz

ą

cy prezentuje wierszyk o ptakach np. „Ptasie

radio” Juliana Tuwima. Utwór ten odczytuje osobi

ś

cie b

ą

d

ź

te

ż

wykorzystuje aktorskie nagranie CD

lub DVD. Po wysłuchaniu dzieci słuchaj

ą

krótkiej pogadanki le

ś

nika o zwyczajach ptaków, potrzebie

ich ochrony. Prowadz

ą

cy wymienia wyst

ę

puj

ą

ce w wierszu ptaki chronione i wizualnie przedstawia je

dzieciom na planszach, b

ą

d

ź

za pomoc

ą

rzutnika multimedialnego.

Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

2

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

2. Faza realizacyjna (sala dydaktyczna) ok. 30 min.
Dzielimy dzieci na 5-6 grup. Rozdajemy papier plakatowy, wycinki z gazet, b

ą

d

ź

wydruki

przedstawiaj

ą

ce postaci 6 gatunków ptaków: bielika, bociana czarnego, puchacza, ….., (wskazane

jest, aby dzieci same wycinały postacie –

ć

wiczenia manualne), klej, no

ż

yczki, flamastry. Ka

ż

dy

zespół ma za zadanie utworzy

ć

na plakacie posta

ć

stwora „sze

ś

cioptaka” składaj

ą

cego si

ę

z sze

ś

ciu

w/w ptaków. Przedszkolaki mog

ą

dorysowa

ć

mu pewne elementy np. oczy, r

ę

ce, rogi itp. oraz nada

ć

mu imi

ę

. W trakcie pracy zespołów prowadz

ą

cy nadzoruje prac

ę

dzieci, doradza, przedstawia ptaki,

które dzieci naklejaj

ą

. Po zako

ń

czeniu zadania plakaty s

ą

prezentowane przez dzieci i wywieszane w

widocznym miejscu.

3. Faza podsumowuj

ą

ca od 15 – 45 min. w zale

ż

no

ś

ci od ilo

ś

ci zabaw ruchowych oraz od miejsca

przeprowadzenia ich.

Prowadz

ą

cy wspólnie z dzie

ć

mi omawia plakaty. Jeszcze raz przypomina gatunki wyst

ę

puj

ą

ce na nich

i podkre

ś

la znaczenie ich ochrony. Pogadanka wsparta powinna by

ć

krótkimi filmami DVD

prezentuj

ą

cymi zachowania ptaków.

Zabawy ruchowe (w miar

ę

mo

ż

liwo

ś

ci do przeprowadzenia na placu zabaw. Je

ż

eli warunki pogodowe

nie pozwalaja na wyj

ś

cie na dwór zabaw

ę

mo

ż

na przeprowadzi

ć

w sali, a obserwacje za pomoc

ą

lornetki – przez okno.)

Dla utrwalenia wiadomo

ś

ci ka

ż

da z grup losuje karteczk

ę

z postaci

ą

ptaka z listy 6 gatunków, które

dzieci wcze

ś

niej poznały. Ka

ż

da z grup na

ś

laduje zachowanie danego gatunku, a reszta dzieci

zgaduje, jaki to ptak.
W przerwie mo

ż

na wspólnie z dzie

ć

mi przeprowadzi

ć

obserwacj

ę

ptaków przez lornetk

ę

.

Na zako

ń

czenie proponujemy przedszkolakom jeszcze jedn

ą

zabaw

ę

w ptaszki pt. „Kukułka”.

Uczestnicy zabawy jako ptaki

ś

piewaj

ą

ce ustawiaj

ą

si

ę

w szeregu, w odległo

ś

ci trzydziestu,

ewentualnie czterdziestu metrów od wyznaczonej mety. Kład

ą

za sob

ą

na ziemi koszyczki albo

chusteczki, pełni

ą

ce w tym wypadku rol

ę

gniazdek i zwracaj

ą

si

ę

twarz

ą

do mety. Kukułka kr

ąż

y za

szeregiem ptaków i podkłada jajko (piłk

ę

gumow

ą

lub pingpongow

ą

) do jednego z gniazd.

Natychmiast po podrzuceniu jajka powinna zakuka

ć

i p

ę

dzi

ć

do mety. Na to hasło ptaki odwracaj

ą

si

ę

,

a ten, kto znalazł w swoim gniazdku podrzucon

ą

piłk

ę

, chwyta j

ą

i goni wraz z innymi za kukułk

ą

,

ż

eby

j

ą

trafi

ć

piłk

ą

, nim dotrze do mety. Wszystkie ptaki s

ą

sprzymierzone przeciwko kukułce i pomagaj

ą

sobie nawzajem. Piłk

ę

wolno przerzuca

ć

do partnera silniejszego, biegn

ą

cego bli

ż

ej kukułki, a wi

ę

c

maj

ą

cego wi

ę

ksze szanse trafienia jej. Ten, kto trafi kukułk

ę

piłk

ą

, zostaje kukułk

ą

.

LITERATURA:
1. „ABC edukacji le

ś

nej”; wyd. przez Centrum Informacyjne Lasów Pa

ń

stwowych, 2007 r.

2. „

Ś

cie

ż

ki edukacyjne – kulturotwórcza rola lasów” zeszyt przedmiotowo-metodyczny; wyd. Grono,

2003 r.

3. „Edukacja w naturze” Sebastian Stec,

wyd. Fundacja O

ś

rodka Edukacji Ekologicznej Warszawa

1999 r.,

4. „Wychowanie w przedszkolu” czasopismo dla nauczycieli, lipiec 2007 r.
5. „Ochrona przyrody w lasach” Poradnik dla pracowników Lasów Pa

ń

stwowych; wyd. PWRiL,

Rogów 2004 r.,

6. „Tajemnice puszczy-rozpoznawanie głosów zwierz

ą

t”, płyta CD; wyd. Le

ś

ne Studio Filmowe

ORWLP w Bedoniu, 2007 r.

7. „Jaki to pak?” cz. 1. i 2., płyta CD; wyd. Le

ś

ne Studio Filmowe ORWLP w Bedoniu, 2007 r.

8. ,,Czynna ochrona zwierz

ą

t” płyta CD; wyd. Towarzystwo Przyrody ,,Bocian”, 2007 r.

9. Program Edukacyjny ,,Przyroda wokół nas- Ptaki”, A. Guziak, K. Konieczny, G. Szulc-Guziak, A.

Konieczna, T. Cofta; wyd. OTOP

10. ,,Ptaki drapie

ż

ne”; wyd. OTOP

11. „Ptaki lasu” Sławomir W

ą

sik, płyty DVD

12. „Ptaki Polski” z płyt

ą

CD, Andrzej G. Kruszewicz

Mulico, Warszawa 2007 r.,

13. Tablice edukacyjne firmy „Mentor” Połczyn Zdrój
14. Tematyczne strony internetowe z zamieszczonymi sylwetkami ptaków.

Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

3

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

MATERIAŁY DLA NAUCZYCIELA:

„Ptasie radio” Juliana Tuwima

Halo! halo!
Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju,
Nadajemy audycj

ę

z ptasiego kraju.

Prosz

ę

, niech ka

ż

dy nastawi aparat,

Bo sfrun

ę

ły si

ę

ptaszki

dla odbycia narad:
Po pierwsze - w sprawie
Co

ś

witem piszczy w trawie?

Po drugie - gdzie si

ę

Ukrywa echo w lesie?
Po trzecie - kto si

ę

Ma pierwszy k

ą

pa

ć

w rosie?

Po czwarte - jak
Pozna

ć

, kto ptak,

A kto nie ptak?
A po pi

ą

te przez dziesi

ą

te

B

ę

d

ą

ć

wierka

ć

,

ś

wista

ć

, kwili

ć

,

Pitpilita

ć

i pimpili

ć

Ptaszki nast

ę

puj

ą

ce:

Słowik, wróbel, kos, jaskółka,
Kogut, dzi

ę

cioł, gil, kukułka,

Szczygieł, sowa, kruk, czubatka,
Drozd, sikorka i dzierlatka,
Kaczka, g

ą

ska, jemiołuszka,

Dudek, trznadel, po

ś

mieciuszka,

Wilga, zi

ę

ba, bocian, szpak

Oraz ka

ż

dy inny ptak.

Pierwszy - słowik
Zacz

ą

ł tak:

"Halo! O, halo lo lo lo lo!
Tu tu tu tu tu tu tu
Radio, radijo, dijo, ijo, ijo
Tijo, trijo, tru lu lu lu lu
Pio pio pijo lo lo lo lo lo
Plo plo plo plo plo halo!"

Na to wróbel zaterlikał:
"Có

ż

to znowu za muzyka?

Musz

ę

zajrze

ć

do słownika,

By zrozumie

ć

ś

piew słowika.

Ć

wir

ć

wir

ś

wirk!

Ś

wir

ś

wir

ć

wirk!

Tu nie teatr
Ani cyrk!
Patrzcie go! Nastroszył piórka!
I wydziera si

ę

jak kurka!

Do

ść

tych arii, do

ść

tych liryk!

Ć

wir

ć

wir czyrik,

Czyr czyr

ć

wirk!

I tak zacz

ą

ł

ć

wirzy

ć

,

ć

wika

ć

,

Ć

wierka

ć

, czyrka

ć

, czykczyrika

ć

,

ś

e a

ż

kogut na patyku

Zapiał gniewnie: "Kukuryku!"

Jak usłyszy to kukułka,
Wrza

ś

nie: "A to co za spółka?

Kuku-ryku? Kuku-ryku?
Nie pozwalam rozbójniku!
Bierz, co chcesz, bo ja nie sk

ą

pi

ę

,

Ale kuku nie ust

ą

pi

ę

.

Ryku - cho

ć

do jutra skrzecz!

Ale kuku - moja rzecz!"
Zakukała: kuku! kuku!
Na to dzi

ę

cioł: stuku! puku!

Czajka woła: czyja

ś

ty, czyja

ś

?

Była

ś

gdzie? Piła

ś

co? Piła

ś

, to wyła

ź

!

Przepióreczka: chod

ź

tu! pójd

ź

tu!

Masz co? daj mi! rzu

ć

tu! rzu

ć

tu!

I od razu wszystkie ptaki
W szczebiot, w

ś

wiergot, w zgiełk - o taki:

"Daj tu! Rzu

ć

tu! Co masz? Wiórek?

Piórko? Ziarnko? Korek? Sznurek?
Pójd

ź

tu, rzu

ć

tu! Ja

ć

wier

ć

i ty

ć

wier

ć

!

Lepi

ę

gniazdko, przylep to, przytwierd

ź

!

Widzisz go! Nie dam ci! Moje! Czyje?
Gniazdko ci wij

ę

, wij

ę

, wij

ę

!

Nie dasz mi? Taki

ś

ty? Wstyd

ź

si

ę

, wstyd

ź

si

ę

!"

I wszystkie ptaki zacz

ę

ły bi

ć

si

ę

.

Przyfrun

ę

ła ptasia milicja

I tak si

ę

sko

ń

czyła ta le

ś

na audycja

Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

4

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

Rys. 1. Bielik, M. Olszewska-Hagno.

Rys. 2. Cietrzew, M. Olszewska-Hagno.

Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

5

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

Rys. 3. Bocian czarny, M. Olszewska-Hagno.

Rys. 4. Orlik krzykliwy, M. Olszewska-Hagno.

Małgorzata Olszewska – Hagno Kto to taki ,,sze

ś

cioptak”?

6

Regionalna Dyrekcja Lasów Pa

ń

stwowych w Gda

ń

sku

Rys. 5. Puchacz, M. Olszewska-Hagno.

Rys. 6.

ś

uraw, M. Olszewska-Hagno.