2014-01-22

1

NIEDOZWOLONE

I

DOZWOLONE

WSPOMAGANIE W SPORCIE

Medycyna sportowa

dr Anna Lipert

Zakład Medycyny Sportowej

Co to jest doping?

 obecność w organizmie ludzkim substancji zabronionych, zgodnie z listą

opublikowaną przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski i/lub międzynarodową
federację sportową. Użycie takich substancji, ich obecność w próbkach moczu
lub krwi, oraz użycie metod mających na celu zmianę wyników analizy moczu
lub krwi jest zabronione
(definicja MKOl – przed ustanowieniem WADA)

 to celowe lub nieumyślne użycie przez sportowca substancji lub metod

zabronionych przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl)

WADA

World Antidoping Agency

Światowa Agencja Antydopingowa

10 listopad 1999 roku

 2003 Kodeks Antydopingowy
 1 stycznia 2004 roku wchodzi w życie

LISTA

substancji i metod zabronionych w sporcie

Substancje i metody zabronione zawsze.
Substancje zabronione tylko w czasie

zawodów.

Substancje zabronione w niektórych

dyscyplinach sportu.

Terapeutic Use Exemption
Zasady wyłączeń z zakazu ze wskazań terapeutycznych

TUE może być przyznane, jeżeli:

• Zawodnik doznałby znacznego pogorszenia stanu zdrowia, gdyby

substancja lub metoda została wycofana z procesu terapeutycznego,

leczenia ostrego lub przewlekłego schorzenia.

• Nie istnieje alternatywne postępowanie terapeutyczne w stosunku

do zabronionej substancji lub metody.

• Konieczność zastosowania zabronionej substancji nie może być

konsekwencją wcześniejszego nieterapeutycznego zastosowania

substancji zabronionej.

• Terapeutyczne użycie substancji lub metody nie powoduje

dodatkowego polepszenia osiąganych rezultatów znaczniejszego, niż

to które może być oczekiwane w wyniku powrotu do zwykle

występującego stanu zdrowia.

• Sportowiec powinien złożyć wniosek o TUE nie później niż

dwadzieścia jeden (21) dni przed terminem, do którego powinien

uzyskać zgodę na wyłączenie (na przykład zawody).

Złamanie przepisów, gdy jest:

Obecność

niedozwolonej substancji lub jej metabolitów bądź

markerów w próbce biologicznej pobranej od zawodnika.

• Odmówienie poddania się badaniu lub nie dostarczenie próbki bez

podania usprawiedliwienia lub unikanie przystąpienia do badania.

• Nie spełnienie wymagań dostępności zawodnika poza zawodami.
• Posiadanie przez jakiegokolwiek zawodnika substancji zabronionej.
• Posiadanie przez personel pomocniczy zawodnika zabronionej

substancji.

• Nielegalny handel zabroniona substancja lub metodą.
• Podanie lub próba podania zabronionej substancji lub metody.

2014-01-22

2

ADAMS

Elektroniczna baza danych dostępna on-line.

SAA EPO

Konsekwencje zdrowotne

 Torbiele wątroby
 Trądzik
 Obkurczanie jąder
 Ginekomastia
 Zwyrodnienia układu kostnego
 Zaburzenia układu krążenia
 Obniżenie głosu (kobiety)
 Zarost na twarzy (kobiety)
 Łysienie (mężczyźni)

Konsekwencje zdrowotne

• Zwiększa lepkość krwi
• Zwiększa ryzyko

nadciśnienia tętniczego

• Zwiększa ryzyko

zakrzepów i zatorów (np.
zawał, udar)

Diuretyki Beta-2-mimetyki

Konsekwencje zdrowotne

• Zaburzenie równowagi wodno-

elektrolitowej organizmu

• Odwodnienie oraz zmiany w

składzie elektrolitów

• Utrata minerałów
• Skurcze mięśni oraz choroby

nerek

♂: impotencja
♀: zaburzenia cyklu
miesiączkowego

Konsekwencje zdrowotne

•

Zwiększona akcja serca i
podwyższone ciśnienie

•

Drżenia kończyn, niepokój, ból
głowy

•

Nagłe zaczerwienienie, zwłaszcza
twarzy

•

Zaburzenia zachowań u dzieci

•

Skurcze mięśni i reakcje alergiczne

•

Podrażnienie gardła i górnych
dróg oddechowych

Doping krwią Środki maskujące

Konsekwencje zdrowotne
• Wzrost ciśnienia krwi
• Wzrost ryzyka zakrzepów
• Ryzyko wystąpienia alergii i

niekompatybilności

• Ryzyko różnych infekcji (np.

zapalenie wątroby lub HIV)

Konsekwencje zdrowotne
• Reakcje alergiczne

(swędzenie)

• Zawroty głowy
• Objawy astmatyczne
• Zapaść krążeniowa

Stymulanty Doping genowy

Konsekwencje zdrowotne
• Zaburzenia psychiczne:
Uzależnienie lub depresja
• Niepożądane efekty

fizjologiczne:

 Zaburzenia termoregulacji
 Utrata apetytu i bezsenność
 Halucynacje
 Drżenie, niepokój,

zdenerwowanie, zwiększone
napięcie

 Arytmia serca

Konsekwencje zdrowotne
• Wyniki badań klinicznych

dotyczących terapii genowej
obrazują następujące
zagrożenia:

 nowotwory
 niewydolność narządów
 inne przypadki zagrażające

życiu

Beta-blokery

Konsekwencje zdrowotne
• Zwolnienie akcji serca

(bradykardia)

• Obniżenie ciśnienia krwi
• Halucynacja słuchowa
• Zaburzenia snu
• Skurcz oskrzeli
• Depresja
• Znużenie lub zmęczenie

2014-01-22

3

Suplement diety

• „jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej

diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników
mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub
inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu
w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek,
drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem,
ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych
postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w
małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem
produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w
rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego”

(Dz. U. 2010r. Nr 136, poz. 914 z późn. zm.)

Grupa A:
odżywki i substancje szczególnie polecane sportowcom

Grupa B:
suplementy polecane sportowcom, choć wymagają dalszych
badań, gdyż dotychczasowe wyniki nie dostarczają wystarczających
dowodów na ich skuteczność

Grupa C:
suplementy, co do których istnieją poważne przesłanki naukowe, że ich
przyjmowanie nie przynosi sportowcom korzyści

Grupa D:
suplementy niewskazane, lub wręcz zabronione

DOZWOLONE

środki o udowodnionej skuteczności

Kreatyna (kwas N-metyloguanidynooctowy)

Kofeina (trójmetyloksantyna)

Dwuwęglan sodu

Rys. 1 Wpływ naturalnej diety, żywności dla sportowców oraz środków
ergogenicznych

na wydolność fizyczną sportowca (wg Australijskiego

Instytutu Sportu, 2009)