OD DYSGRAFII DO KALIGRAFII
Program Edukacyjno-Terapeutyczny
ORTOGRAFFITI

Marta Bogdanowicz Małgorzata Rożyńska

2

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

K

L

A

S

Y

IV

-V

I

K

L

A

S

Y

I-

III

GIMNAZJUM

SZKOŁA PODSTAWOWA

ORTOGRAFFITI
z Bratkiem

Matematyka bez trudności

Program dla uczniów z trudnościami
w uczeniu się matematyki

Od dysgrafii do kaligrafii

Program dla uczniów z dysgrafią

(pierwszy zeszyt już w sprzedaży)

Czytanie ze
zrozumieniem

www.ortograffiti.pl

3

www.ortograffiti.pl

4

Dla uczniów klas IV-VI,
u których stwierdzono:

dysgrafię,

niski poziom
graficzny
pisma.

DLA KOGO?



litery niekształtne, pismo nieczytelne, nieprawidłowy

kierunek pisania liter i sposób łączenia liter

www.ortograffiti.pl

5

GOTOWY

zestaw materiałów do wykorzystania na zajęciach:



korekcyjno-kompensacyjnych,



rewalidacyjnych,



zajęciach wyrównawczych,

lub/i do



samodzielnej pracy w domu pod kontrolą nauczyciela lub

rodziców.

ZASTOSOWANIE

www.ortograffiti.pl

6

CELE



podniesienie poziomu
graficznego pisma

(czytelność, estetyka), by
uczeń mógł korzystać
z własnych notatek
sporządzonych na zajęciach

lekcyjnych



poprawa tempa pisania

Pisz

ę

ładn

iej

P

is

z

ę

sz

yb

ci

ej

www.ortograffiti.pl

7

ASPEKT TERAPEUTYCZNY
I DYDAKTYCZNY

Rozwój emocjonalno-

motywacyjny

Ć

wiczenia kaligraficzne

Usprawnianie r

ę

ki

Aktywizacja procesów
poznawczych

•

doskonal

ą

pismo w zakresie kształtu, proporcji,

poło

ż

enia małych i wielkich liter,

•

ć

wicz

ą

kształtne pisanie małych i wielkich liter oraz cyfr z

zachowaniem wła

ś

ciwego kierunku kre

ś

lenia,

• ucz

ą

pisania ruchem cało

ś

ciowym, wynikaj

ą

cym z

naturalnego s

ą

siedztwa liter,

• przestrzegaj

ą

zasady proporcjonalnego układu liter w

wyrazie,
• zachowuj

ą

odpowiednie odst

ę

py mi

ę

dzy wyrazami,

• nadaj

ą

literom równomierne i jednolite proste poło

ż

enie,

• wyrabiaj

ą

odpowiednie tempo pisania przez pisanie w

w

ęż

szej liniaturze,

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

www.ortograffiti.pl

8

KRÓJ LITER

W zeszytach „Od dysgrafii do kaligrafii” zaproponowano

NOWY KRÓJ

LITER

, inny niż proponowany dotychczas w edukacji wczesnoszkolnej.

Krój zaczerpnięto z publikacji:

Jane Taylor,

Handwritting: A teacher’s Guide

, David Fulton Publishers, 2001.

Połączenia liter w wyrazach są łatwe i zrozumiałe, wyłącznie naturalne,
nie stanowią więc problemu technicznego. Pismo osób, które stosują
taki krój liter wyróżnia się czytelnością, estetyką i prostotą.

www.ortograffiti.pl

9

ALFABET MAŁYCH LITER

Jane Taylor, Handwritting: A teacher’s Guide, David Fulton Publishers, 2001.

www.ortograffiti.pl

10

ALFABET WIELKICH LITER

Jane Taylor, Handwritting: A teacher’s Guide, David Fulton Publishers, 2001.

www.ortograffiti.pl

11

WZORY LITER

zeszyt

ć

wicze

ń

publikacja J. Taylor

www.ortograffiti.pl

12

LISTY

Listy osób przebywaj

ą

cych w zakładach wychowawczych

- pisane do osób prowadz

ą

cych z nimi zaj

ę

cia.

www.ortograffiti.pl

Pismo oparte na wzorach
prezentowanych

w publikacji J. Taylor

13

LISTY

Listy osób przebywaj

ą

cych w zakładach wychowawczych

- pisane do osób prowadz

ą

cych z nimi zaj

ę

cia.

Pismo oparte na wzorach
prezentowanych

w publikacji J. Taylor

www.ortograffiti.pl

14

WZÓR PISMA W USA

Pismo oparte na wzorach
prezentowanych

w publikacji J. Taylor

Fragment zeszytu Wiktorii G. (kl. I), która od drugiego
semestru klasy I kontynuowała nauk

ę

w USA.

www.ortograffiti.pl

15

WZÓR PISMA W USA

Pismo oparte na wzorach
prezentowanych

w publikacji J. Taylor

Fragment zeszytu Wiktorii G. (kl. I), która od drugiego
semestru klasy I kontynuowała nauk

ę

w USA.

www.ortograffiti.pl

16

KRÓJ LITER



W krajach takich jak USA, Columbia, UK, Filipiny wprowadza
się pismo uproszczone - „drukowane”.

T. Wróbel:

Nauczanie i doskonalenie pisma

(PZWS, W- wa 1963r. , str. 38 ) nazywa ten

wzór: „script” – „pisodruk”



Pismo łączone jest wprowadzane w kl. 2.



Nie ma reguł obowiązujących w całym kraju, zazwyczaj jest to

decyzja nauczyciela w konkretnej szkole.

Informacje pochodzą od prof. M. Bogdanowicz, od uczestników konferencji w USA (2007).

www.ortograffiti.pl

17

KRÓJ LITER



Powodem przyjęcia takiego kroju liter są zaobserwowane w

zeszytach uczniowskich (klasy III i IV)

praktyki i strategie

pisania

:

wielu uczniów rezygnuje z łączeń sztucznych,

łączeń po śladzie, które nastręczają im wielu problemów

takich jak: kontynuowanie poprawnego kierunku pisania,

zamazywanie czytelności liter oraz wolniejsze tempo

pisania,

uczniowie leworęczni potwierdzają,
że pisanie liter bez łączeń
jest łatwiejsze i pomaga
przyspieszyć tempo pisania.

www.ortograffiti.pl

18

KRÓJ LITER



Powodem przyjęcia takiego kroju liter są zaobserwowane w

zeszytach uczniowskich (klasy III i IV)

praktyki i strategie

pisania

:

uczniowie mają problemy z zapamiętaniem kierunku

pisania liter w połączeniach wymuszających kontynuowanie

pisania litery przez powrót po śladzie (np.

la, bo

),

często pojawiającym się problem czytelności pisma jest

wzór liter takich jak:

b p

litery te są niedomknięte, tzn. nie mają zamkniętego półowala

(tzw. brzuszka) i często upodabniają się do innych liter, np.

„b”

wygląda jak litera „l”.

www.ortograffiti.pl

19

Tre

ść

zada

ń

dostosowano do

podstawy programowej

z zakresu przedmiotów nauczanych w klasach IV-VI.
Zadania uwzgl

ę

dniaj

ą

ró

ż

ne formy pisania

- pisanie liter

po

ś

ladach bez u

ż

ycia liniatury i w liniaturze, pisanie

wyrazów i zda

ń

po

ś

ladzie, przepisywanie, pisanie z

pami

ę

ci.

Ć

wiczenia w technice pisania poł

ą

czono z

ć

wiczeniami

gramatyczno-ortograficznymi

, aby utrwala

ć

u uczniów

nawyk stosowania poznanych zasad graficznych we
wszelkich formach pisemnych.

Program Edukacyjno-Terapeutyczny ORTOGRAFFITI

Od dysgrafii do kaligrafii

ATUTY

SERII

www.ortograffiti.pl

20

LINIATURA

Wysoko

ść

pola liniatury wynosz

ą

ca

3mm

stwarza optymalne warunki do starannego i czytelnego pisania.

Szersza liniatura

= wi

ę

ksze litery;

Ucze

ń

uczy si

ę

sposobu pisania

W

ęż

sza liniatura

= mniejsze litery;

Słu

ż

y automatyzacji

ruchów pisarskich

W
s

e

rii

z

a

s

to

s

o

w

a

n

o

z

ró

ż

n

ic

o

w

a

n

ą

lin

ia

tu

r

ę

:

p

o

s

z

e

rz

o

n

ą

i z

w

ę

ż

o

n

ą

,

w

z

a

le

ż

n

o

ś

c

i o

d

e

ta

p

u

n

a

u

k

i.

21

Ka

ż

dy zeszyt podzielono na 14 bloków – utworzono je według

podobie

ń

stwa konstrukcyjnego liter

Z

e

s

z

y

t d

ru

g

i

Z

e

s

z

y

t p

ie

rw

s

z

y

PODZIAŁ NA BLOKI

C

Ć

G

I K H

P B R D

T E

Ę

F

W Y

L Ł

A

Ą

N

Ń

M

S

Ś

Inne: litery kształtopodobne (b-d-g-p, m-n-w), dwuznaki,
litery zawieraj

ą

ce znaki diakrytyczne, cyfry arabskie i

rzymskie oraz

blok sprawdzaj

ą

cy

j p

U J

s

ś

i u y

Blok
sprawdzaj

ą

cy

Z

ś Ź

O Ó

z

ż ź

w

o ó a

ą

d g

c

ć

e

ę

n

ń

m r

h k b

l t ł f

www.ortograffiti.pl

22

KONSTRUCKJA SERII



Ka

ż

dy blok ma przyporz

ą

dkowan

ą

wiod

ą

c

ą

tematyk

ę

, na

przykład zwierz

ę

ta, wynalazki itp.



Przy kolejnych zadaniach znajduj

ą

si

ę

piktogramy

wskazuj

ą

ce na rodzaj doskonalonych umiej

ę

tno

ś

ci.



Ć

wiczenia zró

ż

nicowano

stopniem trudno

ś

ci

oraz

tematyk

ą

,

co sprzyja utrzymaniu u uczniów odpowiedniego poziomu
zainteresowania i motywacji do wykonania

ć

wicze

ń

.



W scenariusze wpleciono

elementy zabawy, ruchu

oraz

dowcipu

tzw.

ś

miechoterapii

, aby wyzwala

ć

u uczniów

pozytywne emocje, niwelowa

ć

napi

ę

cie mi

ęś

niowe i stwarza

ć

wesoły nastrój.

23

KONSTRUCKJA BLOKU

Przebieg zaj

ęć

Zadania na 4 dni

Etap 4.

Zadanie domowe

Relaksacja

Samoocena

Ś

miechoterapia

Etap 3.

Podsumowanie i ocena

Ć

wiczenia w pisaniu wyrazów i zda

ń

(po

ś

ladzie, według wzoru i z pami

ę

ci)

Relaksacja

Ć

wiczenia w pisaniu liter (po

ś

ladzie, w liniaturze i bez liniatury)

Etap 2.

Ć

wiczenia wła

ś

ciwe

Przygotowanie do pisania

Przypomnienie zasad pomocnych w kształtnym pisaniu

Ć

wiczenia ruchowe i aktywizuj

ą

ce do wysiłku

Etap 1.

Ć

wiczenia wst

ę

pne

www.ortograffiti.pl

24

PLANOWANIE PRACY

Nowy krój
pisma w
zeszytach
szkolnych

Samodzielna
praca w domu

Zaj

ę

cia w szkole

–

45 min

Zaj

ę

cia w domu

– codziennie 20-30 min

2 zeszyty

ć

wicze

ń

= rok szkolny

1 zeszyt

ć

wicze

ń

= 14 bloków

ć

wicze

ń

1 blok = 1 tydzie

ń

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

ORTOGRAFFITI

www.ortograffiti.pl

25

PLANOWANIE PRACY

Kwestionariusz objawów dysgrafii

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

ORTOGRAFFITI

www.ortograffiti.pl

Kwestionariusz jest pomocny w zidentyfikowaniu u
uczniów trudno

ś

ci, które mog

ą

mie

ć

charakter

dysgraficzny i zakwalifikowanie ich do odpowiedniej
formy pomocy.

Kwestionariusz nie stanowi narz

ę

dzia

diagnostycznego, a zastosowanie jego nie wska

ż

e na

wyst

ę

powanie dysgrafii lub jej brak, jednak

zasygnalizuje istnienie problemu niekaligraficznego
pisma, którego przyczyny powinny by

ć

ustalone w

poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Jak korzysta

ć

z narz

ę

dzia?

Po przeczytaniu ka

ż

dego stwierdzenia wybran

ą

odpowied

ź

nale

ż

y zaznaczy

ć

znakiem „X”. Je

ś

li

odpowiedzi „TAK” b

ę

dzie ponad 50%, zalecana jest

diagnoza specjalistyczna.

26

Program Edukacyjno-Terapeutyczny

ORTOGRAFFITI

Lepsze funkcjonowanie w szkole jako rezultat
systematycznej, codziennej pracy nad kaligrafi

ą

.

Poprawa sprawno

ś

ci manualnej i grafomotorycznej, a tak

ż

e

spostrzegawczo

ś

ci i koncentracji uwagi.

Poprawa estetyki i czytelno

ś

ci pisma oraz szybsze tempo

pisania.

Zapobiegnie niepowodzeniom
szkolnym.

EFEKTY

PRACY

www.ortograffiti.pl

27