Ten szalony wiek

dziewiętnasty

1801 – lokomotywa drogowa (samochód parowy: R. Trevithck- Anglia), patent na silnik

gazowy z zapłonem elektrycznym (Lebon), pierwszy galwanoskop (P. Simon).

1802 – produkcja cukru z buraków na skalę przemysłową (Achard, Dolessert), prawo

Gay–Lussaca (Francja), kuchnia gazowa (Z. Winzer), pierwszy

parowiec

wyposażony w koło łopatkowe.

1803 – kursują taksówki z napędem parowym (Londyn).

1804 – mechaniczny warsztat do tkania wzorzystego (J. M. Jacquard - Francja),

bębenkowa maszyna do szycia (Anglia).

1805 – odkrycie morfiny (W.A. Serturner - Niemcy), palnik gazowy do cięcia metali

(Stone - Anglia), zapałki (L. Chancel - Francja).

1806 – gazowe oświetlenie fabryki (Murdock - Anglia),

ekspres do kawy

(B.

Thompson), maszyna do produkcji wkrętów do drewna (F. Japy).

1807 – pojęcie energii (Young - Anglia), praktyczny parostatek (R. Fulton, USA).

1808 –

kolej parowa na szynach

(R. Trevithick - Anglia), piła taśmowa do obróbki

drewna (W. Newberry).

1809 – odkrycie parafiny (J.N. Fusch).

1810 –

konserwy

(Appert - Francja), metalowa

puszka

(Peter Durant - Anglia).

1811 – szybkobieżna parowa maszyna drukarska (Koenig - Anglia), wyjaśnienie zjawiska

bąka (gyroskopu: Poisson - Francja), prawo Avogadro (Włochy), gazownia

miejska (Winsor, Clegg - Anglia), skala do określania twardości minerałów (F.

Mohs), maszyna do automatycznej produkcji gwoździ (J. White - Anglia).

1812 – teoria powstawania systemów planetarnych (Laplance - Francja), łańcuchowa

kolej żelazna (W. i E. Chapman).

1813 – rower biegowy (F.D. Sauevbronn).

1814 – pierwszy wojenny statek parowy (R. Fulton - USA).

1816 – stetoskop (T.H. Laennee), górnicza

lampa bezpieczeństwa

(H. Davy - Anglia),

gaśnica

(George Manby - Anglia),

1818 – frezarka z samoczynnym przesuwem stołu (E. Whitney - USA),

świeca

ze

stearyny (H. Braconnot - Francja), maszyna do pierwiastkowania, potęgowania,

obliczeń trygonometrycznych (Ch. Thomas).

1819 – ożaglowany parostatek “Savannah” przepływa Atlantyk (USA).

1820 – zjawisko elektromagnetyzmu (Oersted - Dania), podstawowe prawa

elekromagnetyzmu (Ampere - Francja), metoda wytłaczania rur ołowiowych (T.

Burr).

1821 – skonstruowanie stopera (F.J. Arago).

1822 – pierwsza maszyna do składania tekstu (W. Church).

1823 – pierwsze tkaniny nieprzemakalne (Ch. Mackintosh),

zapalniczka

(J. W.

Doebereiner - Niemcy),

1824 – benzen (Faraday - Anglia),

cement portlandzki

(Aspdin - Anglia), sztuczna

skóra (Hancock - Anglia), karabin maszynowy (J. Perkins - USA).

1825 – pierwsza publiczna linia kolejowa Stockton – Darlington (G. Stephenson -

Anglia), gąsienice do pojazdów (G. Caulcy - Anglia),

pismo dla niewidomych

(L. Braille),

elektromagnes

(W. Sturgeon).

1826 –

początki fotografii

(J. N. Niepce - Francja), otwarto pierwszą polską

politechnikę w Warszawie, śruba okrętowa (J. Ressel),

żniwiarka

(Bell - Anglia).

1827 – prawo Ohma (Niemcy), wielostopniowa turbina akcyjna (W. Zahn).

1828 – karabin z iglicą bezwładnikową (N. Dreyse), blacha falista (R. Walker).

1829 – pierwszy silnik elektryczny (Jedlicka), ścieg łańcuszkowy i maszyna do jego

wykonania (B. Thimonier).

1830 – patent na konstrukcję

maszyny do szycia

(Thimonnier - Francja), szkło

prasowane (C. Baccarat), frezarka (Stany Zjednoczone), pierwszy termostat (A.

Ure),

kosiarka

(Edwin Budding - Anglia).

1831 – jednostki podstawowe: milimetr, miligram i sekunda (Gauss - Niemcy).

1832 – pierwsza prądnica prądu zmiennego (Pixii - Francja), ładowana od tyłu strzelba

myśliwska (Lefaucheux - Francja).

1833 – elektryczny zegar kwarcowy (Scheibe, Adelsberger - Niemcy), indukcja

elektromagnetyczna (Faraday - Anglia).

1834 – praktyczna żniwiarka mechaniczna (C. Mc Cormick - USA), silnik elektryczny

bateryjny (Jacobi - Rosja), kapsułki do konfekcjonowania płynnych leków (M.

Mothes), wodoszczelne grodzie okrętowe (Williams - Anglia).

1835 – Samuel Colt opatentowuje

rewolwer

kapiszonowy (USA).

1836 – kafar parowy (Cowdin - USA), wirowa suszarka do bielizny (Penzoldt - Francja).

1837 – praktyczny

telegraf elektromagnetyczny

(Morse - USA), wyprodukowanie

syntetycznych kamieni szlachetnych (A. Gaudin).

1838 – pierwszy morski parowiec o

napędzie śrubowym

(Smith - Anglia), śruba okrętowa

(Ericsson - USA), telegraf kolejowy (Wheatstone – Cooke - Anglia), maszyna do

odlewania czcionek drukarskich (D. Bruce).

1839 –

fotografia – dagerotypia

(Daguerre - Francja), tokarka karuzelowa (Bodmer -

Szwajcaria), galwanoplastyka (Jacobi - Rosja), doki pływające do remontu

statków (Gilbert - USA), odkrycie

procesu wulkanizacji kauczuku

(Ch.

Goodear - USA), zbudowanie

roweru z pedałami

(M. Kirkpatrick - Szkocja).

1840 –

nawozy sztuczne

w rolnictwie (Liebig - Niemcy), klucz i alfabet telegraficzny

(F.B. Morse - USA), otrzymanie z drewna celulozy (A. Payen), pierwszy

znaczek

pocztowy

(Rowland Hill - Wlk. Brytania).

1841 – znormalizowany gwint calowy (J. Whitwoth - Anglia), ustalenie sygnalizacji

świetlnej (trzykolorowej) na kolei (Anglia), omomierz (Ch. Poggendorff).

1842 –

młot parowy

w użyciu (Nasmyth - Anglia), maszyna do zszywania książek (T.

Richardson).

1843 – pierwsza fabryka nawozów sztucznych (Lawes - Anglia), koparka ziemna na parę

(G. Otis).

1844 – międzymiastowa linia telegraficzna Waszyngton – Baltimore (Morse - USA),

cement portlandzki prażony (Johnson - Anglia), elektryczny zegar (A. Bain -

Szkocja).

1845 – tokarka rewolwerowa (S. Fitch - USA), w Londynie elektryczne światło żarówkowe

– kandelabr (Starr), odkrycie fluorescencji (Brewster).

1846 –

maszyna do szycia

(E. Howe - USA), drukarska maszyna rotacyjna (E. Howe -

USA), pierwsza operacja pod narkozą eterową (USA), lampa łukowa (Staite -

Anglia), papierowa taśma perforowana (A. Bain - Szkocja), brzęczący budzik

elektryczny (W. Siemens), pneumatyczny kafar (Soutter i Hammond - Anglia),

gumowy pierścień do kół napełniony powietrzem (W. Thomson - Szkocja).

1847 – prawo zachowania energii (Helmholte - Niemcy), zasada Dopplera (Austria), lupa

z dwóch soczewek (powiększenie do 120 razy: C. Zeiss - Niemcy).

1848 – elektryczne oświetlenie ulic (Paryż, Francja), mina morska (Siemens - Niemcy).

1849 – chłodziarka mechaniczna (Gorvie - USA),

agrafka

(W. Hunt - USA).

1850 – pierwsza fotografia Księżyca (C. Bond - USA), palnik gazowy (W. Bunsen -

Niemcy), udowodnienie obrotu Ziemi (L. Foucault).

1851 – podmorska linia telegraficzna (Dover – Calais), pierwszy induktor na wysokie

napięcie (Ruhmkorff - Niemcy), pierwszy prom kolejowy w Glasgow, teleobiektyw

(J. Porro - Włochy).

1852 –

prototyp sterowca

(Giffard - Francja).

1853 –

lampa naftowa

(Ignacy Łukasiewicz - Polska), skala temperatur bezwzględnych

(Kelvin - Anglia).

1854 – wydobycie i przetwarzanie ropy naftowej (Łukasiewicz - Polska), pierwsza

żarówka elektryczna (Goebel - Niemcy), pierwsza droga asfaltowa (Merion -

Francja), kamizelka ratunkowa (R. Ward - Anglia), jarzeniówka (J. Plücker -

Niemcy).

1855 –

zapałki

(Lundström - Szwecja), świeżenie stali w konwertorze (Bessemer -

Anglia), telegraf drukujący (Hughes - Anglia), pierwsza maszyna do pisania z

taśmą (Ravizza - Włochy).

1856 – masowa produkcja stali (Bessemer - Anglia), barwniki syntetyczne (Anglia,

Polska).

1857 –

winda osobowa

(Otis - USA), uzyskanie stali narzędziowej (Musket - Szkocja).

1858 – światło elektryczne w latarni morskiej (Foreland - Anglia), pierwszy telegram

kablowy z Anglii do USA.

1859 –

akumulator ołowiowy

(Plante - Francja), walec drogowy (Francja), pierwsze

głębokie wiercenia szybów naftowych (G. L. Drake - USA).

1860 – silnik spalinowy, gazowy (Lenoir - Francja), prądnica prądu stałego (Pacinotti -

Włochy), kombajn żniwny (USA), torpeda z własnym napędem (R. Whitchead -

Anglia), obiektyw szerokokątny (Harrison - Anglia), pojawiła się ręczna wiertarka

z wiertłem krętym, patent na dojarkę mechaniczną (L.O. Colvin - USA).

1861 – wielostrzałowe karabiny (Winchester - USA), początki fotografii barwnej (J. C.

Maxwell - Anglia).

1862 – fabryka papierosów (Niemcy), frezarka uniwersalna (Brown - USA),

pierwsze

tworzywo sztuczne

(A. Parks - Anglia), pierwsza chłodziarka z obwodem

zamkniętym (A.C. Kirk), uzyskanie acetylenu (F. Wöhler).

1863 –

metro

(Londyn), wagon pulmanowski (Pullman - USA), wrębiarka węglowa

(Harrison - Anglia),

most stalowy na Wiśle

(Kierbedź - Polska), żelbet (Monier

- Francja), drukarska maszyna rotacyjna (W. A. Bullock - USA), odkrycie trotylu

(J. Wilbrand - Niemcy).

1864 – karabin maszynowy (Gatling - USA), proces martenowski w hutnictwie (Martin -

Francja), dziewiarka mechaniczna (Cotton - Anglia), spalinowy silnik benzynowy

(Markus - Wiedeń), obiektyw fotograficzny – aplanat (A. Steinheil - Niemcy).

1865 – działko szybkostrzelne (B.B. Hotchkiss), wynalezienie pasteryzacji (L. Pasteur -

Francja), magnezowa lampa błyskowa (T. Taylor - Anglia), maszyna dziewiarska

(A. Voigt).

1866 – łączność atlantycka za pomocą kabla (Irlandia – Szwecja), prądnica

samowzbudna (E.W. Siemens - Niemcy), metoda wytwarzania celulozy (B. Ch.

Tilghman - USA).

1867 –

żelbet

; pierwszy patent (Monier - Francja),

dynamit

(Nobel - Szwecja),

ukończono budowę kanału Sueskiego, 4–taktowy gazowy silnik spalinowy (N. A.

Otto, E. Langen - Niemcy), zastosowanie rozpuszczających się nici do szwów

tkanek (J. Lister - Anglia), odkrycie zasady dynama (W. Siemens), elektryczne

spawanie oporowe (E. Thomson - USA), pierwszy użyteczny model

maszyny do

pisania

(C. L. Sholes - USA),

drut kolczasty

(Lucien B. Smith - USA).

1868 –

margaryna

(Francja), konserwy mięsne (USA), stal wolframowo – manganowa

(Anglia), odkrycie w widmie słonecznym helu (P.J.C. Janssen - Francja).

1869 – otwarcie kanału Sueskiego, pierwsza transkontynentalna linia kolejowa (USA),

celuloid (Hyatt - USA), prawo o okresowym powtarzaniu się cech pierwiastków

(Mendelejew - Rosja), patent na

motocykl

(E. i P. Michaux - Francja), rower z

napędem na tylne koło (J. Fitrefz).

1870 – kombajn wiercąco – ładujący do wiercenia w tunelu (Chanell - Anglia), naciągane

szprychy druciane do kół rowerowych (A. Cowper), wiertarka dentystyczna

(Morrison - Anglia), ceramiczne miski klozetowe (T.W. Twyford - Anglia),

otwieracz

do konserw (William Lyman - USA)

1871 –

tunel alpejski

(pod Mt. Cenis), sucha płyta fotograficzna (Maddox - Anglia),

dzieło “O pochodzeniu człowieka” (Darwin - Anglia).

1872 – hamulec kolejowy (USA).

1874 – drut kolczasty - maszyna do produkcji (J. Glidden - USA).

1875 –

pojazd z silnikiem benzynowym

(Austria),

bezpiecznik

elektryczny (Edison -

USA).

1876 –

telefon

(Bell - USA), transandyjska linia kolejowa (Polak: Malinowski - Peru),

udoskonalony

silnik spalinowy

(Niemcy),

spychacz

- 1876 - R. i C. Bowyer Smith

(USA),

1877 –

wirówka do mleka

(Szwecja), statek chłodnia,

fonograf

(Edison - USA),

zgrzewarka elektryczna (Thomson - USA), mikrofon (Edison - USA).

1878 – mikrofon stykowy (USA), silnik dwusuwowy (D. Clerk - Szkocja).

1879 – lokomotywa elektryczna (Niemcy),

żarówka elektryczna

(Edison - USA),

tankowiec (M. Kaspijskie), elektryczny garnek do gotowania (G. Lane–Fox).

1880 – pierwszy wytop stali w piecu łukowym elektrycznym (Siemens - Niemcy),

sacharyna (Fahlberg - Niemcy), turbina akcyjna (L.A. Pelton - USA), pierwsza

ciepłownia parowa ogrzewająca budynki (Holly).

1881 –

tramwaj

elektryczny (Siemens - Niemcy), cysterny kolejowe (Rosja), kongres w

Paryżu wprowadza jednostki podstawowe: centymetr, gram i sekundę.

1882 – pierwsza elektrownia miejska (Edison - USA), siatkowa klisza drukarska:

autotypia (Meisenbach, Niemcy), transformator elektryczny (K. Peri i C.

Zipernowsky),

elektryczne żelazko

(H. Seely),

wentylator

(Wheeler - USA),

1883 – zarazek cholery (Koch - Niemcy), skraplanie powietrza (Wróblewski, Olszewski -

Polska), silnik na prąd stały (W. Lahmeyer), drapacz chmur w Chicago (W. Root -

USA).

1884 – karabin maszynowy (Maxim - Anglia), reakcyjna turbina parowa (Persons -

Anglia), mechaniczna analiza i synteza obrazu (Nipkow - Niemcy), wieczne pióro

(E. Watermann), patent na film rolkowy (G. Eastman - USA), ustalono południk

zerowy przechodzący przez Greenwich, koło Londynu).

1885 –

samochód z silnikiem benzynowym

(Benz - Niemcy), tankowiec oceaniczny

(Batumi – Londyn), sztuczny jedwab (Francja), szczepionka przeciw wściekliźnie

(Pasteur - Francja), elektryczne spawanie łukowe (N. Bernardos).

1886 – produkcja aluminium na skalę przemysłową (Francja), pierwsze użycie

linotypu

(USA), motocykl (Daimler - Niemcy), maszyna do dmuchania szkła (Ashley i

Arnell).

1887 –

gramofon

i produkcja płyt (Berliner - USA), międzynarodowy język Esperanto

(Zamenhof - Polska), wielofazowy silnik indukcyjny (N. Tesla - USA), luksusowe

wagony kolejowe (G.M. Pullman - USA), zgłoszenie do opatentowania gramofonu

(E. Berliner).

1888 –

opona pneumatyczna

(Dunlop - Anglia), silnik elektryczny trójfazowy (

Tesla

-

USA), ręczne aparaty fotograficzne (Kodak - USA), fale elektromagnetyczne

(Hertz - Niemcy).

1889 – tarcza obrotowa telefonu (Strowger - USA), krzesło elektryczne – pierwszy wyrok

śmierci (USA), ukończenie budowy wieży Eiffla (Paryż).

1890 – teleautograf do przekazywania obrazów na odległość (E. Gray - USA),

krosno

automatyczne (James H. Northrop - USA).

1891 – użycie torpedy w bitwie morskiej (Chile), loty ślizgowe (O. Lilienthal), patent na

projektor i kamerę filmową (A. Edison - USA),

czajnik elektryczny

(Crompton &

Company - Anglia).

1892 – gaźnik z dyszą i pływakiem (W. Maybach - Niemcy),

automatyczna centrala

telefoniczna

(USA).

1893 – fotokomórka (Geitel - Niemcy), wysokonapięciowe prądy wielkiej częstotliwości

(Tesla - USA), włókno szklane (D. Libbey),

zamek błyskawiczny

(W.L. Judson -

USA).

1894 – pierwszy wyścig samochodowy (Paryż – Rouen).

1895 – pierwsza zelektryfikowana linia kolejowa (USA), kinematograf (Lumiere -

Francja), użyteczna

elektrownia wodna

(USA),

pierwsze kino

(Lumiere -

Francja), promienie Roentgena (Niemcy),

antena radiowa

(Popow - Rosja),

pierwsze automaty do gry (Ch. Fey - USA).

1896 –

radio

(Popow - Rosja, Marconi - Włochy), auto z elektrycznym rozrusznikiem

(Anglia), wykonanie

termosu

(J. Dewar i R. Burger).

1897 – wysokoprężny silnik spalinowy (Diesel - Niemcy), turbinowy napęd statków

(Persons - Anglia), telegrafia bez drutu (Marconi), monotyp (Lanston), odkrycie

elektronu (J.J. Thomson - Anglia).

1898 –

magnetyczny zapis dźwięku

(Poulsen - Dania), odkrycie pierwszych

pierwiastków promieniotwórczych (M. Curie–Skłodowska - Polska), konstrukcja

głośnika (O. Lodge - Anglia), nadajnik radiowy (K.F. Braun), gra w tenisa

stołowego piłeczkami z celuloidu (J. Gibb - Anglia).

1899 – wolframowa stal narzędziowa szybkotnąca (F. W. Taylor, M. White - USA),

“ponieważ wszystko co było do wynalezienia, zostało już wynalezione”

,

urząd patentowy w Nowym Jorku poprosił o swoje zamknięcie.

1900 –

sterowiec

o sztywnej konstrukcji (Zeppelin - Niemcy), torpedo rowerowe z

piastą wolnobiegową (E. Sachs), wyprodukowanie silikonu (S. Kipping), pierwsze

na świecie

schody ruchome

(USA).