G

ospodarowanie odpadami nie należy do najbardziej
pożądanych zajęć pracowników logistyki, szcze-

gólnie w sytuacji, gdy te nierzadko „przykre” obowiązki
stanowią jedynie niewielki, a w dodatku nie najistotniej-
szy zakres odpowiedzialności i kompetencji. Dotyczy
to w szczególności małych i średnich firm produkcyj-
nych.

Mówi się, że gospodarowanie odpadami jest częścią tzw.
logistyki zwrotnej, dla której „wejściem” jest „wyjście”.
Składa się ona z przepływów w trzech sferach funkcjo-
nowania każdego przedsiębiorstwa produkcyjnego, czyli
zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.
Na odpady, z którymi każda z firm produkcyjnych musi
sobie poradzić, składają się odpady poprodukcyjne, czy-
li odpady powstające w naturalny sposób w procesie
produkcji oraz odpady opakowaniowe, które w firmie
produkcyjnej powstają we wszystkich fazach funkcjono-
wania firmy. Powstają one w sferach zaopatrzenia, pro-
dukcji i dystrybucji.

Gospodarowanie

odpadami

Problematyka gospodarowania odpadami przeważnie nie gra pierwszoplanowej roli

w przedsiębiorstwie, w przeciwieństwie do uznanych już za rutynowe działań przemieszczania

w łańcuchu dostaw. Producenci muszą jednak liczyć się z obszernymi i często zmieniającymi się

przepisami prawa w tej dziedzinie.

Włodzimierz Połoz

Logistyka zwrotna

62

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

Gospodarowanie odpadami jest częścią tzw. logistyki

zwrotnej, dla której „wejściem” jest „wyjście”

Każda z firm musi prowadzić gospodarkę odpadami zgodnie z prze-
pisami prawnymi obowiązującymi w Polsce, a przyjętymi do stoso-
wania w okresie harmonizowania prawa polskiego jeszcze w okresie
przed akcesją do UE. Rygorystyczne obowiązki w zakresie gospodaro-
wania odpadami spoczywają jedynie na tych, którzy „produkują”, lub
„importują” odpady opakowaniowe.

❚

Po macoszemu

Nie jest dobrze jeśli gospodarowaniem odpadów zajmuje się pracow-
nik logistyki, dla którego są to obowiązki dodatkowe, a nie podstawo-
we. Taki pracownik nie ma zazwyczaj czasu na poszukiwanie odbior-
ców odpadów, a także na działania zmierzające do ich ograniczenia.
Do jego kompetencji należy obowiązek obsługi floty samochodów fir-
my, ściślej: odprowadzania opłat z tytułu emisji spalin, zagadnienia
ochrony środowiska, itd. Prowadzi to do sytuacji, w której gospoda-
rowanie ogranicza się jedynie do wytwarzania wymaganych przepi-
sami dokumentów typu: karta przekazania odpadu, karta ewidencji
odpadu, sprawozdania dla marszałka województwa.
W wielu firmach problematyką gospodarowania odpadami obciążani
są pracownicy logistyki „wejścia” lub „wyjścia”. Czyli tam, gdzie poja-
wia się lwia część odpadów opakowaniowych.
Natomiast to, co powstaje podczas produkcji, a więc odpady będące
efektem przetwarzania różnych surowców i materiałów w procesach
technologicznych firmy niejako z automatu jest przypisywane tym,
którzy zajmują się już opakowaniami, a raczej tym, co po nich pozo-
staje.
Często to właśnie kierownik magazynu surowców lub wyrobów go-
towych zajmuje się poszukiwaniem odbiorców wytwarzanych przez
firmę odpadów. To najczęściej na jego głowie jest problem maga-
zynowania, zmniejszania objętości, systematycznej współpracy
z uprawnionymi podmiotami, których treścią działania jest trans-
port, składowanie, utylizacja i recykling wszystkiego, co powstaje
poza wyrobami gotowymi. A gdzie tzw. ekobilanse, ocena stopnia
oddziaływania przedsiębiorstwa na otoczenie, gdzie czas na bilans
zakładowy, itd. – kto ma to robić, czy aby ktokolwiek w firmie zajmuje
się tym na poważnie? Logistyk ma i tak całe mnóstwo problemów
do rozwiązania na co dzień, zaczynając od zagadnień wyboru dostaw-
ców, kończąc na ocenie usługodawców transportowych. Czy np. w fir-
mie produkcyjnej powstaje więcej odpadów poprodukcyjnych i to one
stanowią podstawowy problem do rozwiązania – czy też poważniej-
szym problemem są odpady opakowaniowe, z którymi w większości
przypadków wszyscy sobie jakoś radzą?

❚

Niewłaściwe zarządzanie – przykład

Firma produkcyjna zatrudnia ponad 300 osób. Ze względu na bran-
żę, jak również wielkość produkcji przedsiębiorstwo zajmuje po-
wierzchnię 20 tys. mkw. Poza odpadami opakowaniowymi, którymi
są tworzywa sztuczne oraz papier i tektura, pojawia się cała gama
odpadów związana z procesem produkcyjnym, w zależności od ro-
dzaju wykorzystywanych maszyn. Największym problem dla osób
odpowiedzialnych, którym powierzono to – jak się wkrótce okazało –
pracochłonne zajęcie, było określenie rodzajów odpadów związanych
ściśle z procesem produkcyjnym. Scedowanie tego zadania na ze-
wnątrz firmy okazało się zbyt dużym wydatkiem. Całą gospodarką
odpadami zajmował się pracownik księgowości, czyli prowadzeniem
ewidencji odpadów oraz sporządzaniem stosownych sprawozdań wy-

www.logistyka-produkcji.pl

Sfera gospodarowania odpadami jak

żadna inna została mocno sformalizowana

obowiązującymi przepisami prawa

w randze ustaw

maganych prawem. Fizyczną „opieką” nad odpadami,
a więc ich gromadzeniem oraz przekazywaniem firmom
zajmującym się transportem, zajmowali się pracownicy
magazynu surowcówi wyrobów gotowych. Wszystkie
odpady powstające w procesie produkcyjnym weszły
w zakres odpowiedzialności magazynu surowców, gdzie
również powstawała większość odpadów opakowanio-
wych. Jaksię wkrótce okazało, nie był to najszczęśliwszy

podział obowiązków w zakresie gospodarowania odpa-
dami i spełniania wymogów związanych z recyklingiem
i odzyskiem. Pracownik księgowości zajmujący się two-
rzeniem dokumentów nie znał stanu rzeczywistego od-
padów, natomiast pracownik odpowiedzialny za fizyczne
zajmowanie się odpadami nie oglądał z kolei wytwarza-
nych dokumentów.

❚

Niespodziewana kontrola

Stan ten trwał do czasu kontroli przeprowadzonej przez
inspektora Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Śro-
dowiska, który zainteresował się procesem załadunku
odpadów opakowaniowych. Okazało się, że pracownicy
firmy przejmującej odpady ładując świetlówki, nie mieli
przeznaczonych do tego celu specjalnych pojemników,
mimo że były to odpady niebezpieczne. Dodatkowo pod-
stawiony pojazd nie był dopuszczony do przewozu odpa-
dów niebezpiecznych. Inspektor przeanalizował również
dokument z decyzją burmistrza w sprawie wytwarzania
odpadów oraz pismo dotyczące zasad transportu i skła-
dowania odpadów przez firmę przejmującą oraz porów-
nał je z rocznym zestawieniem wytwarzanych odpadów.
Okazało się, że ilości wytwarzanych odpadów znacznie
przekraczały te widniejące w decyzji zezwalającej na ich
wytwarzanie. Na kartach przekazania odpadów niebez-
piecznych brak było numerów rejestracyjnych środka
transportowego, a w firmie powstają odpady, których
brak w decyzji burmistrza. Skończyło się to sugestią nie-
zwłocznego usunięcia stwierdzonych niedociągnięć oraz
obietnicą szczegółowej kontroli.
Fakt ujawnienia istniejących niedociągnięć otworzył
oczy właścicielowi firmy na problem gospodarowania
odpadami. Odpowiedzialność za gospodarowanie odpa-
dami oraz realizację obowiązku recyklingu powierzo-
no w ręce kierownika magazynu surowców, który, jak
się wkrótce okazało, rozwiązał wcześniejsze problemy.
Efektem jego pracy była zmiana decyzji o wytwarzaniu
odpadów (ilości, oraz nowe rodzaje odpadów), podpi-
sanie umów z odbiorcami przejmującymi odpady oraz
z organizacją odzysku w zakresie przejęcia obowiązku
recyklingu i odzysku.

❚

Prawo o odpadach

Pojawienie się nowego ustawodawstwa wymusza
na przedsiębiorcach sformalizowanie w istotny i nie-
odwołalny sposób postępowania z odpadami. Okazuje
się, że większym problemem dla firm stały się odpady
opakowaniowe niż te powstające wskutek podstawowej
działalności, jaką jest produkcja.
Pierwsza trudność, na jaką napotykają odpowiedzialni
pracownicy, to określenie kodów wszystkich odpadów,
które powstają w procesie produkcji. Okazuje się, że
w wielu firmach są to z tym spore kłopoty. Poza wy-
dzieleniem czy też po prostu nazwaniem odpadów na-
leży przydzielić im właściwy kod zgodnie z przepisami.
To wszystko jest konieczne, aby móc otrzymać od władz
samorządowych oficjalną zgodę na wytwarzanie odpa-
dów.
Każdy, kto rozpoczyna działalność gospodarczą związa-
ną z produkcją, dystrybucją, wprowadzaniem na rynek
produktów, sprowadzaniem takich produktów w ramach
zakupu wewnątrzwspólnotowego, musi zmierzyć się

Logistyka zwrotna

64

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl

Gromadzeniem odpadów oraz ich

przekazywaniem firmom zajmującym się

transportem, zajmowali się pracownicy

magazynu surowców i wyrobów gotowych

Każda z firm musi prowadzić gospodarkę odpadami zgodnie

z przepisami prawnymi obowiązującymi w Polsce, a

przyjętymi do stosowania w okresie harmonizowania prawa

polskiego w okresie przed akcesją do uE

z problematyką gospodarowania odpadami. Do najważ-
niejszych aktów prawnych tak już tylko gwoli przypo-
mnienia należą: Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obo-
wiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opła-
cie depozytowej (Dz.U.2001.63.639 z dnia 22 czerwca
2001 r.), Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r.
(Dz. U. Nr 62, poz. 628), Ustawa z dnia 11 maja 2001
r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U.
z 2001r. Nr 63, poz. 638). Nowelizacji pod kątem gospo-
darki odpadami poddano również Kodeks Karny. Krajowy
Plan Gospodarki Odpadami na rok 2010 zawarł delegację
do nowelizacji ustawy o odpadach mającą dyscyplinować
przedsiębiorców do wywiązywania się z obowiązku skła-
dania zbiorczych zestawień danych. Nowelizacja została
zrealizowana wejściem w życie 12 marca2010 r. ustawy
z 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145). Wpro-
wadza ona rozdział 9a „Kary pieniężne”, obejmujący art.
79c ust. 3, zgodnie z którym m.in. jeżeli posiadacz od-
padów lub transportujący odpady, będąc obowiązanym
do prowadzenia ewidencji odpadów lub sporządzania
i przekazywania zbiorczego zestawienia danych, nie wy-
konuje tego obowiązku albo wykonuje go nieterminowo
lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega karze
pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
Należy tu zauważyć, że kara 10 000 zł jest karą sztyw-
ną – nie bierze się przy jej wymierzaniu pod uwagę ani
szkodliwości czynu, wielkości firmy, branży, dotychcza-
sowego działania w zakresie spełniania obowiązków
ustawowych itd. Ta kara ma odstraszać, a sposób jej wy-
mierzania wykluczyć jakąkolwiek uznaniowość, a więc
możliwości „negocjowania” jej wysokości.

❚

Potrzebny specjalista

Strumień odpadów wymaga szczególnej uwagi cho-
ciażby ze względu na istniejącą, nie tylko na papierze,
możliwość utraty sporej, nawet jak na średniej wielkości
firmę, gotówki. Z drugiej strony wymagające zaangażo-
wania działania mogą przysporzyć firmie wymiernych
korzyści. Można pokusić się o stwierdzenie, że tam gdzie
odpady powstają, gdzie ich ilość i rodzaj wywołują za-
wrót głowy, powołanie specjalisty ds. gospodarowania
odpadami pozwala szefostwu firmy na spokojny sen.
Specjalista zadba bowiem, aby inspektor ochrony środo-
wiska nie znalazł powodów do wymierzenia kary finan-
sowej.
Sfera gospodarowania odpadami jak żadna inna sfera
działalności firmy została mocno sformalizowana obo-
wiązującymi przepisami prawa w randze ustaw i wy-
sokich kar. Natomiast kwestia, czy to są zagadnienia
logistyki produkcji, czy też pozostałych dwóch sfer – za-
opatrzenia i dystrybucji – może wynikać z samego cha-
rakteru produkcji, branży, oraz wielkości firmy, a także
zależnego zupełnie od woli zarządzających firmą podzia-
łu odpowiedzialności i kompetencji.
Sytuacja jest dobra, jeśli w przedsiębiorstwie zatrud-
niony jest przynajmniej jeden pracownik, dla które-
go właśnie zagadnienia gospodarowania odpadami
– ważnej części logistyki zwrotnej – będą znane nie
tylko z ustawowych przepisów, ale także codziennej
ich realizacji.
Zagadnienia gospodarowania odpadami dotyczą jedynie
części zagadnień związanych z tzw. ekologistyką, w ści-
słym powiązaniu oczywiście z przepisami, zresztą bar-
dzo szczegółowymi i obszernymi, zawartymi w ustawie
„Prawo ochrony środowiska”.

■

65

Dystrybucja i zaopa

trzenie

Logistyka Produkcji

www.logistyka-produkcji.pl