34.BUDOWA ANATOMICZNA LIŚCIA

- W budowie wewnętrznej liścia rośliny dwuliściennej wyróżniamy charakterystyczne warstwy;
zaczynając od strony górnej liścia, występuje: kutikula, epiderma (skórka górna), miękisz
palisadowy, miękisz gąbczasty (wśród jego komórek wiązki przewodzące), epiderma (skórka dolna)
z aparatami szparkowymi.
35.LIŚCIE BIFACJALNE I UNIFACJALNE
Liść bifacjalny – jest to

typ liścia

wyodrębniony ze względu na jego pochodzenie. W

liściach

tego

typu

część grzbietowa

i

brzuszna liścia

pochodzą od odpowiadającym im stron zawiązka.

W rozwoju:

• dorsiwentralnym – od strony doosiowej (dorsalnej) rozwija się parenchyma palisadowa,

natomiast odosiowo (wentralnie) tworzy się parenchyma gąbczasta.

• ekwifacjalnym – w rozwijających się liściach, zarówno od strony doosiowej jak i odosiowej

powstaje parenchyma palisadowa, natomiast gąbczasta wykształca się między tymi
warstwami. W tej sytuacji strony liścia są pod względem anatomicznym i morfologicznym
jednakowe, tym samym zatraca się jego grzbieto-brzuszna budowa i liść taki nazywamy
izolateralnym.

Liść unifacjalny – jest to typ liścia wyodrębniony ze względu na jego pochodzenie. Liść tego typu
charakteryzuje się tym, że jego górna i dolna strona pochodzą z jednej, dolnej części primordium.

Liście takie możemy rozpoznać dzięki pierścieniowemu lub łukowemu ułożeniu więzek
przewodzących na przekroju poprzecznym liścia oraz zewnętrznie skierowanym floemie.

36.BUDOWA MORFOLOGICZNA KWIATU

Kwiaty rozwijają się z pączków kwiatowych, zwykle jako pędy boczne w pachwinie przysadek
(liści przykwiatowych, wspierających). Rzadko kwiat rozwija się na szczycie pędu (rośliny o takim
usytuowaniu tych organów nazywane są haplokaulicznymi). Kwiat może być szypułkowy
(umieszczony na różnej długości szypułce) lub siedzący (osadzony bezpośrednio na osi pędu).
Kwiaty wyrastają zwykle w szczytowych, a więc najmłodszych częściach pędu, rzadko pojawiają
się na wieloletnich fragmentach pędów (np. pniach i konarach drzew). Takie wyjątkowe
usytuowanie kwiatów występuje u niektórych roślin tropikalnych i określane jest mianem
kauliflorii.
Pojedynczy kwiat zbudowany jest z liści płodnych i płonnych, nie związanych bezpośrednio z
rozmnażaniem. Części płodne to pręciki z woreczkami pyłkowymi (mikrosporofile - organy
męskie) oraz owocolistki z zalążkami (makrosporofile - organy żeńskie). Pręciki produkujące pyłek
tworzą pręcikowie. Owocolistki tworzą słupek (słupkowie).

37.MIKROPSPOROGENEZA

Rys. Schemat powstawania mikrospory u roślin okrytonasiennych

Mikrosporogeneza i rozwój gametofitu męskiego przebiega następująco:

· Pręcik zbudowany jest z pylnika i nitki pręcikowej. W pylniku znajdują się cztery komory
pyłkowe połączone łącznikiem.

· Początkowo pylnik zbudowany jest z komórek merystematycznych (tkanka archesporialna), które
ulegają różnicowaniu w mejocyty, czyli macierzyste komórki ziaren pyłku.

· Komórki macierzyste dzielą się mejotycznie i z każdej powstaje tetrada złożona z czterech
haploidalnych komórek; są to mikrospory, czyli ziarna pyłku. Mikrospora jest zredukowanym
gametofitem męskim.

38.MAKROSPOROGENEZA

Rys. Schemat makrosporogenezy i rozwoju woreczka zalążkowego u roślin okrytonasiennych

– Makrosporogeneza i rozwój gametofitu żeńskiego przebiega następująco:

· W ośrodku zalążka różnicuje się komórka o gęstej cytoplazmie i dużym jądrze
komórkowym, zwana macierzystą komórką makrospor.

· W wyniku podziału mejotycznego tej komórki powstają cztery haploidalne makrospory,
trzy z nich, zwykle najbliższe okienka, degenerują, jedna przechodzi trzy kolejne podziały
mitotyczne, w wyniku których powstaje ośmiojądrowy gametofit żeński (przedrośle
ż

eńskie) zwany woreczkiem zalążkowym.

· W woreczku zalążkowym jądra zajmują określone miejsca i pełnią ściśle określone
funkcje. Trzy z nich, znajdujące się na biegunie woreczka zalążkowego, blisko okienka,
tworzą aparat jajowy; środkowe jądro to właściwa komórka jajowa, dwa pozostałe to
komórki pomocnicze – synergidy. Aparat jajowy uważany jest za twór homologiczny rodni
nagozalążkowych. Trzy jądra znajdujące się na przeciwległym biegunie (od strony osadki)
nazywamy antypodami. Pozostałe dwa w środkowej części woreczka łączą się w komórkę
centralną, tzw. jądro centralne woreczka zalążkowego, które jest diploidalne.

· Siedmiokomórkowy woreczek zalążkowy jest zredukowanym gametofitem żeńskim, który
ż

yje dzięki substancjom dostarczanym przez macierzysty sporofit.

39. ZMIANY ZACHODZĄCE W ZALĄŻKU ROŚLIN OKRYTONASIENNYCH PO

ZAPŁODNIENIU

U okrytonasiennych dwie lub 3 osłonki zalążka jak poprzednio, przekształcają się w łupinę nasienną a słupek
(zalążnia) w owocnię pełniącą różne dodatkowe funkcje. Nowością jest zjawisko podwójnego zapłodnienia.
W wyniku zespolenia komórki centralnej woreczka zalążkowego (wtórne jądro woreczka zalążkowego) z
plemnikiem z łagiewki pyłkowej (właściwie jest to kariogamia bo błona komórkowa często powstaje dopiero
po połączeniu jąder) powstaje triploidalne bielmo właściwe, pełniące funkcję materiału zapasowego (istnieją
nasiona bezbielmowe np. fasoli, tam bielmo jest zużywane a materiał zapasowy zgromadzony jest w
liścieniach). W wyniku drugiego zapłodnienia powstaje zygota i w efekcie zarodek. U niektórych roślin
zarodek może powstać bez udziału komórki jajowej (apomiksja) lub bez zapłodnienia (partenogeneza).U
okrytozalążkowych etap protozarodka kończy się już po pierwszym podziale. Powstają dwie komórki z
których jedna skierowana w stronę okienka (micropyle) nazywa się bazalną, a druga skierowana do wnętrza
zalążka nazywa się apikalną. Dalsze przemiany są bardzo zróżnicowane, nawet w obrębie jednej rodziny
mogą zachodzić różnie u poszczególnych gatunków.

40.EMBRIOGENEZA

Embriogeneza, rozwój zarodkowy – rozwój zarodka, który rozpoczyna się w chwili zapłodnienia, aż do
momentu wydostania się (klucia) zarodka z osłon jajowych (u jajorodnych) lub do opuszczenia układu
rozrodczego samicy (urodzenie u żyworodnych).

Stadia rozwoju zarodkowego:

• zapłodnienie
• bruzdkowanie
• gastrulacja
• neurulacja
• organogeneza

42.OWOC WŁAŚCIWY A RZEKOMY

Jeżeli w powstaniu owocu bierze udział tylko słupek, to powstały owoc określamy jako właściwy
lub pojedynczy. Jeżeli w takim owocu jedna z

części

owocni jest mięsista, soczysta, to taki owoc

nazywamy dodatkowo mięsistym, np. pestkowiec i jagoda. Gdy wszystkie warstwy owocni są
zdrewniałe, mówimy o

owocach

suchych, pękających bądź niepękających. Owoce mogą rozwijać

się z wielu oddzielnych owocolistków jednego kwiatu – owoce zbiorowe (malina, truskawka) – lub
z elementów należących do wielu kwiatów (powstają z kwiatostanu), wtedy są to owocostany
(morwa, ananas). Owoce, w których tworzeniu uczestniczą oprócz zalążni jeszcze inne części
kwiatu, najczęściej rozbudowane dno kwiatowe, nazywamy rzekomymi (pozornymi) lub
szupinkowymi, np. owoc róży, jabłka.

43.BUDOWA BAKTERII

W budowie komórki bakterii G+, w przeciwieństwie do Gram-ujemnych, nie wyróżnia się zewnętrznej błony
komórkowej. Ściana komórkowa bakterii G+ jest grubsza od ściany bakterii G-.
44.BUDOWA KOMÓRKI SINICY

Rys. Budowa komórki sinic (drgalnica)
Nie posiadają żadnych struktur błoniastych charakterystycznych dla

komórek

eukariotycznych. Tylakoidy

tworzące się z błony komórkowej zawierają barwniki fotosyntetyczne: chlorofil a (zielony), fikocjanina
(niebieski), fikoerytryna (czerwony). Produktem fotosyntezy jest skrobia sinicowa. Tak jak bakterie mają
zdolność przyswajania azotu atmosferycznego.

45.HETEROCYSTA
Heterocyty, heterocysty (synonim przestarzały

[1]

) – przekształcone komórki (pojedyncze, rzadziej tworzące

szereg kilku komórek) występujące u sinic z rzędów Nostocales i Stignematales (głównie u form
nitkowatych)

[1]

. Komórki te odpowiadają za proces asymilacji azotu z atmosfery (diazotrofię).

Zawierają one enzym nitrogenazę, biorący udział w procesie wiązania azotu tylko w warunkach
beztlenowych, dlatego też komórki te rozwinęły specjalne przystosowania pozwalające na
zapewnienie takich warunków. Posiadają silnie zgrubiałe ściany komórkowe oraz uwsteczniony
układ fotosyntetyczny, w którym nie występuje fotosystem II, przez co tlen nie jest wytwarzany.
Nie zawierają również materiałów zapasowych. W mikroskopie optycznym mają jednorodny
wygląd bez ziarnistości.

Poprzez wydzielanie amoniaku do atmosfery stymulują tworzenie akinet, komórek biorących udział
w rozmnażaniu sinic, aczkolwiek same heterocysty nie biorą bezpośredniego udziału w
rozmnażaniu.

Ze względu na położenie w trychomie heterocysty dzieli się na:

• terminalne – na końcu trychomu
• bazalne – u nasady trychomu
• interkalarne (wstawowe) – wewnątrz trychomu
• lateralne – z boku trychomu