MSZAKI

org. lądowe, ale żyją koło wody (do rozmnażania płciowego)
pokolenie ustępujące: sporofit (ginie po wysypaniu zarodników)
połączony setą zakończoną zarodnią z gametofitem, tworzy na drodze mejozy zarodniki

pokolenie dominujące: gametofit (samodzielny, zielony)
wyróżnia się: łodyżkę, liście, chwytniki,
posiada tkanki: okrywającą, miękiszową, prymitywną przewodzącą,
gametangia żeńskie – rodnie, gametangia męskie – plemnie,
rozmn.anie bezpłciowe – rozmnóżki.

Mchy

Gametofit:
- nie żyją tylko w morzu,
- listki maja blaszki i nerwy,
- wiązki przewodzące (leptoidy i hydroidy)
Sporofit:
- dobrze wykształcona seta,
- zarodnia z ozębnią
- u płonników jest trwały (ma wiązki przewodzące)

Torfowce

Gametofit:
- ma nieograniczony wzrost (rodnie i plemnie wyrastają bocznie),
- brak chwytników,
- listki asymilacyjne i wodonośne,
- brak tkanki przewodzącej
Sporofit:
- krótka seta,
- brak ozębni (wieczko odrywa się pod wpływem ciśnienia)

Wątrobowce

Gametofit:
- plechowaty, ulistniony
- brak splątka (zarodniki kiełkują w bryłowatą masę komórek)
- listki bez nerwu środkowego
Sporofit:
- delikatny i nietrwały,
- zarodniki połączone sprężycami (elaterami)

Glewiki

Gametofit:
- plechowaty, ulistniony
- brak splątka (zarodniki kiełkują w bryłowatą masę komórek)
- listki bez nerwu środkowego
Sporofit:
- delikatny i nietrwały,
- zarodniki połączone sprężycami (elaterami)

Cechami przystosowującymi mchy do życia na lądzie są:

• obecność chwytników - umożliwia to pobieranie wody z gleby,

• obecność liści o dużej powierzchni asymilującej, ułożonych skrętolegle, zwróconych

powierzchnią do światła,

• utworzenie tkanek (okrywającej, przewodzącej, wzmacniającej),

• rozsiewanie zarodników podczas suszy.

PAPROTNIKI

Sporofit:
- dominujący, samodzielny, zielony,
- składa się z łodygi, liści, korzenia,
Łodyga- Epiderma – pokryta kutikulą
Liście – trofofile (l. asymilacyjne) i sporofile (l. zarodnionośne)
- zarodnie – na powierzchni liści, skupione w kłosy zarodnionośne (sporofilostany)
- typowe wiązki przewodzące (część sitowa i część naczyniowa)
Gametofit:
- zwany przedroślem (plechowaty lub bulwiasty)
- obupłciowy lub rozdzielnopłciowy
- po zapłodnieniu, które zachodzi w wodzie, ginie

Widłakowate

Sporofit:
- wiecznie zielony, nieduży,
- dychotomiczne rozgałęzienie pędów,
- drobne lancetowate liście
- brak wtórnego przyrostu na grubość,
- zarodnie zebrane w kłosy skupione na wierzchniej stronie rośliny,
- kiełkuje po kilku latach
Gametofit:
- przedrośla małe i bulwowate,
- często wchodzi w symbiozę z grzybami.

Skrzypowe

Sporofit:
- pęd podzielony na węzły i międzywęźla,
- liście silnie zredukowane (bez chlorofilu), wyrastające okółkowo,
- sprofilostany na szczytach pędów,
- zarodniki wytwarzają haptery (sprężyce)
Gametofit:
- przedrośla o nieregularnym kształcie,
- rozdzielnopłciowe,
- niepozorne wiązki przewodzące.

Paprociowe

Sporofit:
- liście duże, zróżnic. na ogonek i blaszkę, pierzaste lub całobrzegie,
- zarodnie po spodniej stronie, kubkowato zebrane (u różnozarodnikowych: makrofile i mikrofile)
- wiązki przewodzące nieregularne o koncentrycznej budowie.
Gametofit:
- niepozorny,
- plechowaty,
- krótkotrwały,
- kształt sercowaty (pod spodem rodnie i plemnie)

Rhyna – psylofit

- niejasna pozycja systematyczna,
-

tropikalne rośliny zielne

-

gatunki jednakozarodnikowe

-

część podziemna – przyczepiona do podłoża chwytnikami,

część nadziemna – rozgałęziony

dychotomicznie pęd

Przystosowania do opanowania środowiska lądowego roślin nasiennych

- wytworzenie nasion (f. przetrwalna sporofitu)
- tkanka zapasowa – pozostałość gametofity żeńskiego (1n u nagonasiennych, bielmo 3n –

powstaje w wyniku podwójnego zapłodnienia i/lub obielmo 2n – u okrytonasiennych)

- młody sporofit – powstaje po zapłodnieniu
- łupina – powstaje z integumentu.

• związanie młodego zarodka z org. matczynym
• wykształcenie b. dobrze rozwiniętych organów wegetatywnych
• wykształcenie organu generatywnego (kwiatu) – do rozmnażania płciowego
• uniezależnienie pr. płciowego od wody dzięki wykształceniu łagiewki pyłkowej

(nieruchliwe komórki plemnikowe)

• silna redukcja gametofitu (wielkość mikroskopijna)
• powstanie silnie wykształconych tkanek stałych i twórczych
• powstanie owocu – okrytonasienne

Nagonasienne – kwiat żeński

• Nowy nabytek ewolucyjny – zalążek (osłonki, ośrodek - przekształcone mikrosporangium i

żeńskie przedrośle z 2 rodniami i 2 komórkami jajowymi)

• 2 zalążki + łuska nasienna = owocolistek (= kwiat żeński = makrosporofil)
• Wiele owocolistków = kwiatostan żeński
• Redukcja gametofitu żeńskiego
- komórka macierzysta makrospor (2n) dzieli się mejotycznie na cztery makrospory (1n), z

których 3 degenerują, a jedna dzieli się mitotycznie na wiele komórek i daje gametofit ♀

Nagonasienne – kwiat męski

• kwiatostan męski – u sosny to żółta szyszeczka zbud. z wielu pręcików (2n =

mikrosporofili)

• pręcik zawiera 2 woreczki pyłkowe = mikrosporangia = komórki macierzyste mikrospor, z

których po mejozie powstają mikrospory (1n)

• mikrospora rozwija się w ziarnko pyłku (1n), które dojrzałe staje się gametofitem męskim
• ziarnko pyłku składa się głównie z komórki generatywnej i komórki wegetatywnej

cecha

NAGONASIENNE

OKRYTONASIENNE

formy życiowe

drzewa i krzewy

rośliny zielne (jednoroczne,
wieloletnie), krzewinki, krzewy,
drzewa

tkanka
przewodząca

cewki - drewno
komórki sitowe - łyko

naczynia - drewno
rurki sitowe - łyko

łodyga

przyrasta na grubość

przyrasta (dwuliścienne) lub nie
przyrasta (jednoliścienne) na
grubość

korzeń

przyrasta na grubość

przyrasta na grubość

liście

zimozielone (wyj. modrzew)
wieloletnie, silna nerwacja
lub wąskie, grube (igły,
szpilki) u drobnolistnych

szerokie o dużej powierzchni
silnie unerwione

kwiaty

zwykle rozdzielnopłciowe,
bez lub ze słabo rozwiniętą
okrywą kwiatową

obupłciowe, dobrze rozwinięta
okrywa kwiatowa, często zebrane w
kwiatostany

cecha

NAGONASIENNE

OKRYTONASIENNE

zapylenie

wiatropylne

owadopylne

zapłodnienie

pojedyncze z udziałem łagiewki

podwójne

nasienie

leży nieosłonięte na owocolistku
(łusce nasiennej) zawiera zarodek z
kilkoma liścieniami

powstaje wewnątrz owoców zawiera
zarodek z jednym lud dwoma liścieniami

owoc

nie wykształca się

wykształca się z zalążni słupka (owoc
prawdziwy) i/lub z dna kwiatowego
(owoc rzekomy)

gametofit męski

jedna lub dwie kom. przedroślowe i
k. wegetatywna (łagiewkowa)
zamknięta w ziarnku pyłku

k. wegetatywna (łagiewkowa) i dwie
komórki plemnikowe

gametofit żeński

wielokomórkowy (nawet setki
komórek)

wykształca się w zalążni słupka
(8 komórek, w tym dwie zlewają się we
wtórne jądro woreczka zalążkowego)

przemiana pokoleń heteromorficzna z wyraźną dominacją sporofitu, silna redukcja gametofitu

Kwiatostany dzielimy na dwie grupy:


Kwiatostany groniaste - wyraźna oś główna, kwiaty rozwijają się w kolejności od nasady ku
szczytowi. Przykłady: grono, kłos, kolba, baldach, główka, koszyczek.

Kwiatostany wierzchotkowate - oś macierzysta przedwcześnie przestaje się rozwijać, gdyż na jej
szczycie powstaje kwiat, pod którym z pachwin liści wyrastają osie drugiego rzędu
i każda kończy się kwiatem, itd. Przykłady: sierpik, wachlarzyk, wierzchotka dwuramienna.