21

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Gospodarka Polski

Zakres rozszerzony. Grupa A

1. Rozpoznaj formy użytkowania ziemi w Polsce na podstawie krótkich opisów.

[2 p.]

Ta forma użytkowania ziemi nie zajmuje w Polsce zbyt dużej części użytków rolnych. Jej największa koncentra-

a)

cja występuje na Podlasiu, Mazurach i w górach. Dość często tę formę można spotkać w rozległych dolinach
rzecznych.

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

Ta forma użytkowania zajmuje zaledwie około 1% powierzchni kraju. Najczęściej spotyka się ją w Polsce cen-

b)

tralnej i południowej. Dostarcza wybranych produktów dla przemysłu owocowo-warzywnego. Na Podlasiu
i Suwalszczyźnie, z uwagi na bardziej surowy klimat, forma ta stanowi rzadkość.

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

2. Od roku 2004, gdy Polska wstąpiła do Unii Europejskiej, w naszym kraju zaczęły obowiązy-

wać zasady Wspólnej Polityki Rolnej. Wyjaśnij krótko termin: zasada wspólnego rynku.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

3. Na podstawie krótkiego opisu struktury zasiewów i warunków dla rozwoju rolnictwa, roz-

poznaj i zaznacz właściwą krainę geograficzną.

[1 p.]

W regionie tym w strukturze zasiewów zbóż dominuje żyto, a z pozostałych upraw najbardziej pospolitą rośliną
są ziemniaki. Warunki dla rozwoju rolnictwa są przeciętne ze względu na dominację mało żyznych bielic i gleb
płowych.
a) Nizina Śląska

c) Wyżyna Lubelska

b) Nizina Mazowiecka

d) Nizina Szczecińska

4. Poniższa tabela przedstawia połowy ryb morskich przez flotę rybacką Polski w latach

1960–2005. Po przeanalizowaniu danych liczbowych wykonaj polecenia.

[3 p.]

1960

1970

1980

1990

2000

2005

Połowy ryb morskich
w tys. ton

168

451

791

421

200

136

Podaj dwie główne przyczyny załamania się polskiego rybołówstwa po 1990 roku.

A.

1. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Wyjaśnij, w jaki sposób można zwiększyć połowy ryb przez polską flotę rybacką bez naruszania prze-

B.

trzebionych zasobów Morza Bałtyckiego.

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

22

5. Zaznacz to źródło energii alternatywnej, które w Polsce jest wykorzystywane w najwięk-

szym stopniu do produkcji energii elektrycznej.

[1 p.]

a) Energia geotermalna

b) Energia fal morskich

c) Energia wiatru

d) Energia słoneczna

6. W roku 1989 zaniechano dokończenia budowy pierwszej polskiej elektrowni jądrowej

w Żarnowcu. Jednak obecnie rząd rozważa rozpoczęcie tego typu inwestycji w niezbyt od-

ległej przyszłości. Wymień jedną przesłankę ekologiczną i jedną ekonomiczną przemawia-

jącą za wybudowaniem w Polsce elektrowni atomowej.

[2 p.]

Przesłanka ekologiczna: .......................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Przesłanka ekonomiczna: .....................................................................................................................

............................................................................................................................................................

7. Po przeczytaniu tekstu źródłowego wykonaj zamieszczone poniżej pytania, opierając się

zarówno na własnej wiedzy, jak i na informacjach zawartych w tekście.

[3 p.]

Z najnowszego raportu możemy się dowiedzieć, że w 2005 r. Polska wyemitowała do atmosfery 399 mln ton
gazów cieplarnianych w przeliczeniu na CO

2

, o ok. 2 mln ton więcej niż rok wcześniej. Polska jest więc odpowie-

dzialna za 1,5% globalnej emisji gazów cieplarnianych. W przybliżeniu daje to ok. 10 ton na głowę każdego
Polaka. Większość stanowił oczywiście CO

2

, którego udział przekracza 80%. Gaz ten niemal w całości pochodził

ze spalania paliw kopalnych, przede wszystkim w elektrowniach – w 2005 r. wypuściły one w powietrze ok. 180
mln t CO

2

. (...) Największa elektrownia Polski – Bełchatów jest odpowiedzialna za emisję ok. 31 mln t CO

2

, a elek-

trownia Turów – ok. 12,8 mln t. (...) Protokół Klimatyczny z Kioto nałożył na Polskę obowiązek ograniczenia
emisji gazów cieplarnianych o 6% w porównaniu z rokiem 1988. Teoretycznie mamy na to czas do 2012 r. (...)
U schyłku komunizmu nasze paliwożerne huty i inne zakłady przemysłowe, a także środki transportu wytwarza-
ły o jedną trzecią CO

2

więcej niż obecnie. W 1988 r. wyemitowaliśmy 586 mln ton CO

2

, rok później – 569 mln

ton. Zamknięcie wielu przestarzałych i niewydolnych ekonomicznie trucicieli przyniosło środowisku ulgę –
w 1993 r. emisja gazów cieplarnianych zmniejszyła się do 438 mln ton.

Źródło: A. Hołdys, Jak Polacy ocieplają świat, [w:] „National Geographic Polska”, nr 11/2007.

Wymień dwie przyczyny, które zadecydowały o redukcji emisji gazów cieplarnianych przez Polskę na

A.

przełomie lat 80. i 90.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

Oblicz, jaką część CO

B.

2

wyemitowanego przez polskie elektrownie w 2005 roku wyprodukował zakład

energetyczny w Turowie.

Obliczenia: ..........................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

8. Na podstawie tekstu źródłowego zamieszczonego w zadaniu 7. zaznacz poprawny pod-

punkt.

[1 p.]

Polska wypełniła zobowiązania wynikające z podpisania Protokołu Klimatycznego z Kioto w roku

a)

1989.
Polska wypełniła zobowiązania wynikające z podpisania Protokołu Klimatycznego z Kioto na początku

b)

lat 90.
Polska wypełniła zobowiązania wynikające z podpisania Protokołu Klimatycznego z Kioto na początku

c)

XXI wieku.
Polska nie wypełniła, jak dotąd, Protokołu Klimatycznego z Kioto, lecz łatwo będzie jej dotrzymać

d)

podpisanych zobowiązań przed 2012 r.

23

9. Początki polskiego przemysłu przypadają na okres rozbiorowy. Obok nazw istniejących wte-

dy okręgów przemysłowych napisz, pod jakim zaborem się znajdowały. Następnie przypo-

rządkuj do okręgów dominujące ówcześnie gałęzie przemysłu, wpisując właściwe oznacze-

nia liczbowe. Uwaga: należy wyeliminować jedną gałąź przemysłu.

[3 p.]

a) Dąbrowski OP – zabór .......................................... – dominująca gałąź: ........

b) Bielski OP – zabór ................................................. – dominująca gałąź: ........

c) Sudecki OP – zabór ............................................... – dominująca gałąź: ........
Dominujące gałęzie przemysłu: 1. lekki, 2. hutniczy i wydobywczy, 3. mineralny i wydobywczy, 4. che-
miczny.

10. Zaznacz inwestycję, która nie została zrealizowana w ramach Centralnego Okręgu Przemy-

słowego.

[1 p.]

Huta stali w Stalowej Woli.

a)

Zakłady lotnicze w Mielcu.

b)

Fabryka silników samolotowych w Rzeszowie.

c)

Fabryka kwasu siarkowego w Dębicy.

d)

11. Po roku 1990 w Polsce systematycznie zmieniała się struktura własnościowa państwowych

zakładów przemysłowych. Wymień dwa rodzaje zmian struktury własnościowej przedsię-

biorstw, dokonujących się w Polsce.

[2 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

12. Rozpoznaj współczesny okręg przemysłowy Polski na podstawie jego charakterystyki. Wła-

ściwe oznaczenie literowe wpisz w miejscu przeznaczonym na odpowiedź.

[1 p.]

W okręgu tym dominuje przemysł elektromaszynowy, w tym środków transportu. Duże znaczenie odgrywa
również przemysł chemiczny, w tym nawozów sztucznych, produkowanych dzięki surowcom importowanym
z Afryki i Rosji. Dogodne położenie transportowe okręgu stanowiło stały atut przy lokalizacji większości gałęzi
przemysłowych.
a) Gdański OP

b) Staropolski OP

c) Łódzki OP

d) Warszawski OP

Odpowiedź: ................

13. Wyjaśnij, dlaczego poziom zatrudnienia w usługach jest stosunkowo niski w wojewódz-

twach wschodniej Polski, natomiast wysoki w aglomeracjach liczących ponad 500 tys.

mieszkańców. Podaj dwa argumenty.

[2 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

14. Przyporządkuj obszary o dużych walorach wypoczynkowych do odpowiadających im obiek-

tów. Właściwe oznaczenia liczbowe wpisz w miejscu przeznaczonym na odpowiedź.

[3 p.]

Puszcza Białowieska

a)

Ojcowski PN

b)

Tatry

c)

Jezioro Mamry

d)

Karkonosze

e)

Góry Świętokrzyskie

f)

1. Wielki Staw
2. Maczuga Herkulesa
3. Jaskinia Mroźna
4. Rezerwat „Żebra Żubra”
5. Gołoborza kwarcytowe
6. Kolonia kormoranów „Wysoki Ostrów”

Odpowiedź: a) ......, b) ......, c) ....., d) ....., e) ......, f) .......

24

15. Poniższa mapa przedstawia uproszczoną sieć linii kolejowych Polski. Po przeanalizowaniu

jej treści wykonaj polecenia.

[3 p.]

koleje

koleje wyłącznie z ruchem towarowym

przejścia graniczne

Wymień dwa województwa, w których gęstość sieci kolejowej jest najmniejsza.

A.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

Podaj nazwę sąsiadującego kraju, z którym Polska ma najwięcej połączeń kolejowych.

B.

............................................................................................................................................................

Wymień dwa miasta wojewódzkie, które można uznać za największe krajowe węzły kolejowe.

C.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

25

Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu

Gospodarka Polski

Zakres rozszerzony. Grupa B

1. Rozpoznaj formy użytkowania ziemi w Polsce na podstawie krótkich opisów.

[2 p.]

Ta forma użytkowania ziemi jest najbardziej rozpowszechniona wśród użytków rolnych Polski. Jej największa

a)

koncentracja występuje między innymi na Kujawach oraz na Wyżynie Lubelskiej. Do tej formy użytkowania
zalicza się również ugory i odłogi.

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

Ta forma użytkowania ziemi nie jest powiązana z rolnictwem. Największy jej udział zaznacza się w zachodnich

b)

oraz północno-zachodnich województwach Polski. Jest on dość wysoki również w Karpatach oraz w Sudetach,
mały natomiast w środkowej części kraju.

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

2. Od roku 2004, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej, w naszym kraju zaczęły obo-

wiązywać zasady Wspólnej Polityki Rolnej. Wyjaśnij krótko termin: zasada preferencji.

[1 p.]

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

3. Na podstawie krótkiego opisu struktury zasiewów i warunków dla rozwoju rolnictwa roz-

poznaj i zaznacz właściwą krainę geograficzną.

[1 p.]

W regionie tym warunki dla rozwoju rolnictwa są bardzo dobre ze względu na dominację żyznych gleb brunat-
nych, czarnych ziem łąkowych oraz długi okres wegetacyjny. Z upraw zbożowych dominuje pszenica i jęczmień,
a z roślin przemysłowych największe znaczenie ma rzepak i burak cukrowy.
a) Nizina Śląska

c) Wyżyna Lubelska

b) Nizina Mazowiecka

d) Nizina Szczecińska

4. Poniższa tabela przedstawia wielkość wydobycia siarki w Polsce w latach 1960–2005. Po

przeanalizowaniu danych liczbowych wykonaj polecenia.

[3 p.]

1960

1970

1980

1990

2000

2005

Siarka (w przeliczeniu
na 100%) w tys. ton

26

2 683

5 164

4 661

1482

988

Podaj dwie główne ekonomiczne przyczyny załamania się wydobycia siarki w Polsce po roku 1990.

A.

1. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Wyjaśnij, w jaki sposób nowoczesne urządzenia do oczyszczania spalin w elektrowniach węglowych

B.

wpłynęły na produkcję siarki rodzimej w Polsce.

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

26

5. Zaznacz to źródło energii alternatywnej w Polsce, które jest wykorzystywane szczególnie

na obszarach Pobrzeża Słowińskiego, wyspy Wolin oraz Suwalszczyzny.

[1 p.]

a) Energia geotermalna

b) Energia biomasy

c) Energia słoneczna

d) Energia wiatru

6. W niezbyt odległej przyszłości rządy Polski, Litwy, Łotwy i Estonii zamierzają przystąpić do

wybudowania nowej elektrowni atomowej w Ignalinie na Litwie, na miejscu zamykanej

elektrowni atomowej starego typu. Polska będzie odbierała część energii nowym pomo-

stem energetycznym, czyli nową linią przesyłową wysokiego napięcia. Wymień jedną ko-

rzyść ekologiczną i jedną ekonomiczną wiążącą się z tą inwestycją.

[2 p.]

Korzyść ekologiczna: ............................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Korzyść ekonomiczna: ..........................................................................................................................

............................................................................................................................................................

7. Po przeczytaniu tekstu źródłowego wykonaj zamieszczone poniżej polecenia, opierając się

zarówno na własnej wiedzy, jak i na informacjach zawartych w tekście.

[3 p.]

Z najnowszego raportu możemy się dowiedzieć, że w 2005 r. Polska wyemitowała do atmosfery 399 mln ton
gazów cieplarnianych w przeliczeniu na CO

2

, o ok. 2 mln ton więcej niż rok wcześniej. Polska jest więc odpowie-

dzialna za 1,5% globalnej emisji gazów cieplarnianych. W przybliżeniu daje to ok. 10 ton na głowę każdego
Polaka. Większość stanowił oczywiście CO

2

, którego udział przekracza 80%. Gaz ten niemal w całości pochodził

ze spalania paliw kopalnych, przede wszystkim w elektrowniach – w 2005 r. wypuściły one w powietrze ok. 180
mln t CO

2

. (...) Największa elektrownia Polski – Bełchatów jest odpowiedzialna za emisję ok. 31 mln t CO

2

, a elek-

trownia Turów – ok. 12,8 mln t. (...) Protokół Klimatyczny z Kioto nałożył na Polskę obowiązek ograniczenia
emisji gazów cieplarnianych o 6% w porównaniu z rokiem 1988. Teoretycznie mamy na to czas do 2012 r. (...)
U schyłku komunizmu nasze paliwożerne huty i inne zakłady przemysłowe, a także środki transportu wytwarza-
ły o jedną trzecią CO

2

więcej niż obecnie. W 1988 r. wyemitowaliśmy 586 mln ton CO

2

, rok później – 569 mln

ton. Zamknięcie wielu przestarzałych i niewydolnych ekonomicznie trucicieli przyniosło środowisku ulgę –
w 1993 r. emisja gazów cieplarnianych zmniejszyła się do 438 mln ton.

Źródło: A. Hołdys, Jak Polacy ocieplają świat, [w:] „National Geographic Polska”, nr 11/2007.

Wymień dwie przyczyny, które zadecydowały o tym, że Polska wypełniła postanowienia z Kioto znacz-

A.

nie szybciej niż zakładał Protokół Klimatyczny.

1. ........................................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

Oblicz, jaką część CO

B.

2

wyemitowanego przez polskie elektrownie w 2005 roku wyprodukował zakład

w Bełchatowie.

Obliczenia: ..........................................................................................................................................

............................................................................................................................................................

Odpowiedź: .........................................................................................................................................

8. Na podstawie tekstu źródłowego zamieszczonego w zadaniu 7. zaznacz poprawny pod-

punkt.

[1 p.]

Zastosowanie się przez Polskę do postanowień z Kioto spowodowało wzrost produkcji w przemyśle

a)

hutniczym i cementowym.
Zastosowanie się przez Polskę do postanowień z Kioto spowodowało spadek produkcji w przemyśle

b)

hutniczym i cementowym.
Zastosowanie się przez Polskę do postanowień z Kioto spowodowało zamknięcie kilku dużych elek-

c)

trowni opalanych węglem brunatnym.
Zastosowanie się przez Polskę do postanowień z Kioto wymusiło przejście Polski na energetykę geo-

d)

termalną i słoneczną.

27

9. Początki polskiego przemysłu przypadają na okres rozbiorowy. Obok nazw istniejących wte-

dy okręgów przemysłowych napisz, pod jakim zaborem się znajdowały. Następnie przypo-

rządkuj do okręgów dominujące ówcześnie gałęzie przemysłu, wpisując właściwe oznacze-

nie liczbowe. Uwaga: należy wyeliminować jedną gałąź przemysłu.

[3 p.]

a) Górnośląski OP – zabór ......................................... – dominująca gałąź: ........

b) Sudecki OP – zabór ............................................... – dominująca gałąź: ........

c) Łódzki OP – zabór ................................................. – dominująca gałąź: ........
Dominujące gałęzie przemysłu: 1. lekki, 2. hutniczy i wydobywczy, 3. mineralny i wydobywczy, 4. che-
miczny.

10. Zaznacz zakład przemysłowy, który nie jest położony we Wrocławskim OP.

[1 p.]

Zakłady Chemii Organicznej „Rokita” w Brzegu Dolnym.

a)

Zakłady deski podłogowej w Barlinku.

b)

Fabryka autobusów w Jelczu-Laskowicach.

c)

Fabryka lokomotyw elektrycznych firmy Bombardier (dawny „Pafawag”).

d)

11. Po roku 1990 w Polsce systematycznie zmieniała się struktura własnościowa państwowych

zakładów przemysłowych. Wymień dwa rodzaje zmian struktury własnościowej przedsię-

biorstw, dokonujących się w Polsce.

[2 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

12. Rozpoznaj współczesny okręg przemysłowy Polski na podstawie jego charakterystyki. Wła-

ściwe oznaczenie literowe wpisz w miejscu przeznaczonym na odpowiedź.

[1 p.]

W okręgu tym czynnikiem lokalizacyjnym była przede wszystkim korzyść aglomeracji oraz, w mniejszym stop-
niu, bogata baza surowcowa znajdująca się w zasięgu 50–60 km. W okręgu tym najbardziej rozwinął się prze-
mysł hutniczy, elektromaszynowy oraz chemiczny. Duże znaczenie odgrywa w nim przemysł spożywczy. Jednym
z największych zakładów okręgu jest druga co do wielkości huta żelaza wraz z walcownią zlokalizowaną w mieście
o charakterze satelickim.
a) Gdański OP

b) Krakowski OP

c) Łódzki OP

d) Warszawski OP

Odpowiedź: ................

13. Wyjaśnij, dlaczego w Polsce poziom zatrudnienia w usługach zaczął wyraźnie rosnąć po

1990 roku. Podaj dwa argumenty wyjaśniające to zjawisko.

[2 p.]

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

14. Przyporządkuj obszary o dużych walorach wypoczynkowych do odpowiadających im obiek-

tów. Właściwe oznaczenia liczbowe wpisz w miejscu przeznaczonym na odpowiedź.

[3 p.]

Puszcza Białowieska

a)

Suwalski Park Krajobrazowy

b)

Tatry

c)

Słowiński PN

d)

Karkonosze

e)

Bieszczady

f)

1. Jezioro Hańcza
2. „Ruchome” wydmy
3. Jaskinia Mylna
4. Rezerwat pokazowy żubrów
5. Połonina Caryńska
6. Grupa skałek „Słonecznik”

Odpowiedź: a) ......, b) ......, c) ....., d) ....., e) ......, f) .......

28

15. Poniższa mapa przedstawia uproszczoną sieć linii kolejowych Polski. Po przeanalizowaniu

jej treści wykonaj polecenia.

[3 p.]

koleje

koleje wyłącznie z ruchem towarowym

przejścia graniczne

Wymień dwa województwa, w których gęstość sieci kolejowej jest największa.

A.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

Podaj nazwy dwóch sąsiadujących z Polską krajów, mających najmniej połączeń kolejowych.

B.

1. .......................................................................................................................................................

2. .......................................................................................................................................................

Podaj miasto wojewódzkie, które można uznać za stosunkowo mało ważny węzeł kolejowy.

C.

............................................................................................................................................................