Państwowa Służba Hydrogeologiczna

http://psh.gov.pl/historia_polskiej_hydrogeologii/instytucje-i-wyd
awnictwa.html

Instytucje i wydawnictwa

Środowisko polskich hydrogeologów publikuje swoje prace w bardzo dużej ilości czasopism
fachowych, co znacznie utrudnia śledzenie nowych tytułów. Poniżej podano wykaz, zapewne
niepełny, tytułów w których zamieszczono prace hydrogeologiczne. Wykaz ten nie obejmuje
wydawnictw kartograficznych i instrukcji.

Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Insytut Badawczy:

Biuletyn, Kwartalnik Geologiczny, Prace, Prace Hydrogeologiczne. Seria specjalna (do 1981 r. wydano
14 zeszytów), Przegląd Geologiczny, Sesja Naukowa, Z badań hydrogeologicznych w Polsce.

 Polskie Towarzystwo Geologiczne:

Rocznik (ASGP), Przewodnik Zjazdu (wychodzi corocznie i prawie zawsze zawiera część
hydrogeologiczną).

 Polska Akademia Nauk:

Acta Geologica Polonica, Archiwum Hydrotechniki, Archiwum Górnictwa, Archiwum Ochrony
Środowiska, Bull Acad. Pol. Sc. (seria geograf. geol., później seria nauk o ziemi), Dokumentacja
Geograficzna ("do użytku służbowego"), Geologia Sudetica, Monografie Komitetu Gospodarki Wodnej,
Gospodarka Surowcami Mineralnymi, Prace Geologiczne Komisji Nauk Geologicznych Oddz. PAN w
Krakowie, Prace Muzeum Ziemi, Prace i Studia Komitetu Gospodarki Wodnej, Prace Instytutu
Budownictwa Wodnego, Rozprawy Hydrotechniczne, Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Nauk
Geologicznych, Oddz. Kraków, Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej Oddz. Kraków, Zeszyty
Problemowe Górnictwa.

Uczelnie:

(Acta, Annales, Biuletyny, Folia, Prace, Zeszyty Naukowe i inne)

Uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lubelskiego, Poznańskiego, Warszawskiego, Wrocławskiego,
Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechnik i WSI:  Częstochowskiej, Gdańskiej, Krakowskiej, Opolskiej,
Śląskiej, Wrocławskiej, Zielonogórskiej.

Inne  Instytuty - Różne wydawnictwa:

Główny Instytut Górnictwa, Instytut Gospodarki Komunalnej, Instytut Kształtowania Środowiska; .
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Instytut Uprawy,
Nawożenia i Gleboznawstwa.

 Inne czasopisma:

Hydrogeolodzy zamieszczają swoje prace również w innych czasopismach, należących do
pokrewnych branż lub nawet odległych pod względem zainteresowań większości. Można tu wymienić
następujące tytuły:

Balneologia Polska, Cuprum, Czasopisma Geograficzne , Gaz, Woda i Technika Sanitarna, Geofizyka i
Geologia Naftowa, Gospodarka Wodna, Górnictwo Odkrywkowe, Nafta, Ochrona Terenów Górniczych;
Problemy Uzdrowiskowe, Przegląd Geofizyczny, Przegląd Geograficzny, Przegląd Górniczy, Rudy i
Metale Nieżelazne, Rudy i Metale Nieżelazne, Rudy Żelaza, Siarka, Technika Poszukiwań
Geologicznych, Wiadomości Górnicze, Wiadomości Naftowe.

Wydrukowano dnia 2011-12-11 5:01:09, strona: 1/5

Państwowa Służba Hydrogeologiczna

http://psh.gov.pl/historia_polskiej_hydrogeologii/instytucje-i-wyd
awnictwa.html

Ciekawe prace hydrogeologiczne zawierały też biuletyny Przedsiębiorstwa Hydrokop: Odwadnianie
kopalń i geotechnika oraz Geotechnika i Hydrogeologia, a także różne wydawnictwa Poltegoru, czy
też Biuletyn Informacyjny Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej.

Referaty z zakresu hydrogeologii pojawiają się w poszczególnych tomach wydawnictwa Zaopatrzenie
w wodę miast i wsi", których ukazało się już kilkanaście jako wyniki konferencji odbywanych w
Poznaniu, poczynając od 1965 r. Wydawnictwo to staje się coraz obszerniejsze - objętość materiałów
przekroczyła 1000 stron w 1994 r.

Opracowania dotyczące wód podziemnych znaleźć można ponadto w czasopismach i wydawnictwach
rolniczych, biologicznych i hydrobiologicznych, o charakterze technicznym: budownictwo lądowe,
wodne, morskie, inżynieria sanitarna, a nawet historycznych i archeologicznych, wydawnictwach
regionalnych, np. Materiały i Studia Opolskie.

Obszerniejsze monograficzne opracowania (częściowo rozprawy doktorskie i habilitacyjne) ukazują
się w Biuletynie Geologicznym Uniwersytetu Warszawskiego, w Pracach Komisji Geologicznej Oddz.
PAN w Krakowie, w Pracach P.I.G., a także w wydawnictwach uczelnianych.

 W językach obcych, przeważnie w angielskim, publikuje się w Roczniku Polskiego Towarzystwa
Geologicznego, w Kwartalniku Geologicznym, w Bull. Acad Pol. Sc. oraz w wielu wydawnictwach
zagranicznych.

Podręczniki z zakresu hydrogeologii ogólnej, regionalnej, środowiskowej, inżynierskiej i
balneologicznej, są wyrazem pozycji danej dziedziny nauki. Jest to literatura dotycząca dydaktyki w
szkołach wyższych. W ostatnim półwieczu ukazały się następujące podręczniki:

Z. Pazdro - Hydrogeologia ogólna, 1964, 1977, 1983

J. Gołąb - Hydrogeologia. [W:] Zarys nauk geologicznych, 1968.

J. Dowgiałło, A. Karski, I. Potocki - Geologia surowców balneologicznych, 1969.

J. Bażyński, S. Turek - Słownik hydrogeologii i geologii inżynierskiej, 1969.

A. Wieczysty - Hydrogeologia inżynierska, 1970, 1982.

S. Turek, red. - Poradnik Hydrogeologa, 1971.

P. Stenzel, J. Szymanko - Metody geofizyczne w badaniach hydrogeologicznych i     
geologiczno-inżynierskich, 1973.

A.S. Kleczkowski - Hydrogeologia ziem wokół Polski, 1979.

T. Macioszczyk, W.M. Szestakow - Dynamika wód podziemnych, 1983.

H.P. Jordan, A.S. Kleczkowski (red.), W.M. Szestakow, J. Šilar, S. Witczak - Ochrona wód podziemnych,
1984.

A. Macioszczyk - Hydrogeochemia, 1987.

Z. Pazdro, B. Kozerski - Hydrogeologia ogólna, 1990

J. Malinowski, red. - Hydrogeologia. Budowa Geologiczna Polski T. VII, 1991.

A.S. Kleczkowski, A. Różkowski, red. - Słownik hydrogeologiczny, 1997.

Wydrukowano dnia 2011-12-11 5:01:10, strona: 2/5

Państwowa Służba Hydrogeologiczna

http://psh.gov.pl/historia_polskiej_hydrogeologii/instytucje-i-wyd
awnictwa.html

Z zakresu hydrogeologii górniczej zostały wydane:

W. Lesiecki - Odwadnianie wyrobisk. Górnictwo. T. XIII, 1949.

R. Krajewski - Geologiczna obsługa kopalń, 1955. (Hydrogeologiczna, s. 194-225).

R. Krajewski - Hydrogeologia kopalniana. W: Poradnik Górnika. T. I, Dział IV, s.385-463.1958,

J. Sozański - Odwadnianie odkrywek i zwałów górniczych,1968.

R. Krajewski, Z. Wilk - Hydrogeologia kopalniana. W: Poradnik Górnika. T. I. Dział V, s.365-   441,
Katowice; 1973.

J. Sztelak - Hydrogeologia górnicza.... 1975, 1987. (Skrypty Politechniki Śląskiej)

J. Sozański - Odwadnianie kopalń odkrywkowych, 1981.

M. Rogoż, red. - Poradnik hydrogeologa w kopalnictwie węgla kamiennego, 1988.

            Ukazały się także w niektórych ośrodkach akademickich skryptowe wydania podręcznikowe,
niektóre dobrze, starannie przygotowane. Zaznacza się jeszcze obecnie brak podręcznika
hydrogeologii górniczej, ale czas na niego już minął. Trzeba opracować nowe ujęcie hydrogeologii
Polski, zwłaszcza wobec błędów i redakcyjnych usterek istniejącej książki pod red. J. Malinowskiego.
Gdy spojrzymy na daty ukazywania się innych podręczników, to okaże się, że w prawie wszystkich
przypadkach pomyśleć należy o nowych, zmodernizowanych i uzupełnionych ich wydaniach.

Instruktaże i wskazówki metodyczne

 Duże znaczenie dla rozwoju hydrogeologii, zwłaszcza stosowanej, miały i mają instruktaże i
wskazówki metodyczne, które ukazują się już od prawie pół wieku. Biblioteka Zawodowa Geologa
zawierała m. in. Prace hydrogeologiczne i geotechniczne (1954), Polowe metody oznaczania
współczynnika wodoprzepuszczalności skał i gruntów (1956), a także tłumaczenia z rosyjskiego
dotyczące wierceń studziennych, filtrów, jakości wód i badań hydrogeologicznych. Te
najwcześniejsze wydawnictwa były związane z działalnością Centralnego Urzędu Geologii. Później
ukazywały się tego rodzaju wskazówki opracowane w Instytucie Geologicznym (mapy, szacowanie
zasobów), a także od 1970 r. z inicjatywy i środków Zjednoczenia Przedsiębiorstw
Hydrogeologicznych i Kombinatów Geologicznych, a dotyczące obliczeń hydrogeologicznych,
modelowania, badań geofizycznych dla celów hydrogeologicznych (cała biblioteka metodyczna).

Wydane w ostatnich latach przez Departament Geologii (w MOŚZNiL) instrukcje lokalizowania
obiektów paliw płynnych (1992) dotyczą projektowania stref ochronnych (1993), dokumentowania
zasobów wraz z ich ochroną (1995), ustalania dyspozycyjnych zasobów wód podziemnych (1996),
dokumentowania zasobów wód termalnych (1997). Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska (PIOŚ)
wydała prace instruktażowe dotyczące monitoringu wód podziemnych (1991, 1995), zanieczyszczeń
produktami ropopochodnymi (1994) oraz bardzo ważny dwutomowy katalog wskaźników
zanieczyszczeń wód podziemnych (1994,1995).

Odrębną pozycję zajmują wydawnictwa kartograficzne, publikowane głównie przez Państwowy
Instytut Geologiczny. Do najbardziej znanych należą mapy hydrogeologiczne Polski w skalach 1:1000
000, 1:300 000 i 1:200 000 - prace zespołowe pod redakcją C. Kolago i J. Malinowskiego. Należą to
nich także atlasy hydrogeologiczne wykonane pod redakcją B. Paczyńskiego (1976, 1995) oraz mapa
głównych GZWP pod redakcją A.S. Kleczkowskiego (1989).

            Niestety ciągle aktualna jest uwaga o złej dystrybucji wszystkich wydawnictw tego typu. Są
trudno dostępne, często dowiadujemy się o ich istnieniu, gdy nakład został już całkowicie

Wydrukowano dnia 2011-12-11 5:01:10, strona: 3/5

Państwowa Służba Hydrogeologiczna

http://psh.gov.pl/historia_polskiej_hydrogeologii/instytucje-i-wyd
awnictwa.html

rozprowadzony.

Sympozja, konferencje hydrogeologiczne i ich wydawnictwa

            Regularne sympozja hydrogeologiczne "Współczesne Problemy Hydrogeologii" odbywają się
co dwa lata, od 1980 r. było ich dotychczas osiem, IX odbywa się w Kielcach w 1999 r. Są to imprezy
"wędrowne" organizowane przez coraz to inne ośrodki hydrogeologiczne w różnych miejscach.
Oprócz nich stałym miejscem spotkań hydrogeologicznych jest Częstochowa. Konferencje -
"Problemy wykorzystania wód podziemnych w gospodarce komunalnej": miały tu już miejsce
dwanaście razy i są organizowane przez Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych -
tamtejszy oddział, a właściwie przez niestrudzoną Panią E. Kowalczyk. Również inne oddziały tegoż
Zrzeszenia podejmują organizację ogólnych spotkań "wodnych" z uwzględnieniem tematyki wód
podziemnych.

            Regionalne sympozja hydrogeologiczne prezentujące tematykę Polski południowo-zachodniej
oraz polsko-czechosłowackie "Ochrona i zanieczyszczenie wód podziemnych" (od 1984 r.) są
organizowane przez ośrodek wrocławski. Szereg razy zbierali się hydrogeolodzy w związku z
tematyką specjalną (złoża węgla, rozpoznawanie wód dla gospodarki, itd.), czy też dla mieszanej
tematyki - hydrogeologia i geologia inżynierską. Wszystkim spotkaniom towarzyszyły publikowane
zbiory ciekawych, niekiedy licznych artykułów. W sympozjalnych materiałach ukazują się artykuły
hydrogeologów - praktyków, a więc z poza uczelni i instytutów naukowych.

            Warto zwrócić uwagę na początek konferencji hydrogeologicznych. Najwcześniejsza z nich,
dwudniowa, odbyła się pod patronatem ówczesnego CUG i Zjednoczenia Przedsiębiorstw
Hydrogeologicznych oraz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górniczych w Augustowie w 1965 r.
II konferencja o tematyce hydrogeologicznej i geologiczno-inżynierskiej miała miejsce w Gdańsku w
1968 r. Za ciekawą i godną naśladowania należy uznać ówczesną formułę pierwszej z nich:
wygłoszono wprawdzie kilkanaście referatów, ale dopuszczono też do bardzo szerokiej dyskusji, w
której brało udział ponad 30 osób (na ok. 240 uczestników). Dyskusja zajęła czas równorzędny z
referatami, jej głosy były niekiedy obszerne, poruszono wiele kwestii drażliwych, jak choćby sprawę
cenzury. Precyzyjnie, celnie sformułowano wnioski. W ostatnich czasach "wędrowne" spotkania, o
których była mowa, skupiają mniej więcej tą samą ilość osób jak to pierwsze, ale referatów bywa
znacznie więcej. Na "wędrownych" sympozjach prezentuje się ostatnio ponad 100 referatów
(obradując w sekcjach), zaś w spotkaniach częstochowskich kilkanaście. Można ocenić, że przy stu
referatach (wiele z nich autorstwa kilku osób), około połowa z około 300 uczestników, to
równocześnie referenci. Obie - główne imprezy hydrogeologiczne są późnoletnio-jesienne (wrzesień,
listopad) i odbywają się w latach nieparzystych. Takie są upodobania hydrogeologów.

Obszerne zbiory artykułów o treści hydrogeologicznej wyszły ostatnio drukiem z okazji
jubileuszowych (A.S. Kleczkowski - 1992, T. Błaszyk - 1993, Z. Wilk - 1995, A. Różkowski - 1998).

 Komisja Dokumentacji Hydrogeologicznych

             Komisja Dokumentacji Hydrogeologicznych (KDH) została powołana przy Centralnym
Urzędzie Geologii przez Premiera Rządu dnia 5 VII 1956 r. W dniu 18 i 19 września 1956 r. odbyło się
jej pierwsze plenarne posiedzenie poświęcone dokumentacjom i mapom hydrogeologicznym oraz
warunkom hydrogeologicznym okręgu łódzkiego. Komisja liczyła wówczas 18 osób a jej
przewodniczącym został Z. Pazdro. Było 10 przedstawicieli resortów, 4 prezesa CUG oraz po jednym:
Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, Wyższego Urzędu Górniczego oraz Polskiej Akademii
Nauk. Kolejnymi przewodniczącymi byli: A.S. Kleczkowski i S. Turek a obecnie sprawuje tę funkcję B.
Paczyński. Z pierwotnego składu Komisji nadal czynni są w 1999 r. w hydrogeologii i hydrologii: A. S.
Kleczkowski, Z. Mikulski i  J. Sztelak. Komisja spełniła duża rolę w unormowaniu sposobu
dokumentowania hydrogeologicznego i wprowadzenie obowiązujących w kraju wymogów, co
przyczyniło się do uporządkowania gospodarki zasobami wód podziemnych.

Wydrukowano dnia 2011-12-11 5:01:10, strona: 4/5

Państwowa Służba Hydrogeologiczna

http://psh.gov.pl/historia_polskiej_hydrogeologii/instytucje-i-wyd
awnictwa.html

            W ciągu ponad 40 lat KDH opiniowała ponad 6000 projektów i dokumentacji oraz innych
opracowań, w tym wiele instrukcji i wytycznych metodycznych. KDH stała się nieformalną szkołą
dokumentowania hydrogeologicznego, forum dyskusyjnym o wysokim poziomie. Przyczyniła się w
dużym - stopniu nie tylko do podniesienia poziomu opracowań, ale także do doskonalenia metodyki
badań hydrogeologicznych. Jej zasługą było i jest integrowanie środowiska hydrogeologicznego.

Wróć do spisu treści

Wydrukowano dnia 2011-12-11 5:01:10, strona: 5/5