11.05.2005 - Wykład 12

TEMAT: Tkanka łączna oporowa.

Do tkanki łącznej oporowej zaliczamy:

1. Tkanka chrzęstna

1. Tkanka chrzęstna szklista - w okresie zarodkowym tworzy zawiązki większości kości szkieletu, a w organizmie dorosłym chrząstki międzyżebrowe, większość chrząstek krtani, pierścienie tchawicy i oskrzeli oraz pokrywa powierzchnie stawowe

2. Tkanka chrzęstna włóknista - znajduje się w krążkach międzykręgowych i w miejscach przyczepu ścięgien do kości

3. Tkanka chrzęstna sprężysta - w małżowinach usznych, w zewnętrznym przewodzie słuchowym i trąbce słuchowej, chrząstkach nosa, w nagłośni i małych chrząstkach krtani

2. Tkanka kostna

1. Tkanka kostna grubowłóknista - splotowata, w organizmie dorosłym występuje w miejscach przyczepu ścięgien do kości, w szwach kostnych, w wyrostkach zębodołowych oraz w błędniku kostnym ucha wewnętrznego

2. Tkanka kostna drobnowłóknista - blaszkowata

1. Gąbczasta - wypełnia wnętrze kości płaskich i krótkich oraz tworzy nasady kości długich, składa się z blaszek kostnych tworzących beleczki. Przestrzenie między beleczkami wypełnia szpik kostny. Wewnątrz beleczek leżą osteocyty

2. Zbita - tworzy zewnętrzną warstwę kości płaskich i krótkich oraz trzony kości długich i pokrywa nasady kości długich. Zbudowana z beleczek kostnych wypełniających całkowicie objętość tkanki, są bardzo odporne na działanie sił mechanicznych.

TKANKA CHRZĘSTNA

Komórki tkanki chrzęstnej:

Chondrocyty - umiejscawiają się pojedynczo lub w grupach złożonych z 2-3 komórek w tzw. jamach chrzęstnych. Są owalne, posiadają duże jądro. ER, aparat Golgiego i mitochondria są dobrze wykształcone. W cytoplazmie zawierają ziarna glikogenu, lipidów i pigmentów. Są komórkami które wyszły z cyklu komórkowego. Zgrupowane chondrocyty nazywają się grupą izogeniczną bo powstają z różnicowania się jednej komórki. Wokół komórek występuje zagęszczenie włókienek kolagenowych tworzących tzw. torebkę chrzęstną. Powstają na skutek różnicowania się chondroblastów, które to dzieląc się intensywnie tworzą kolagen i inne białka istoty międzykomórkowej. W torebce wyróżniamy dwie warstwy: kwasochłonną wewnętrzną i zasadochłonną zewnętrzną. Grupa izogeniczna wraz z torebką to tzw. chondron.

Chondron - to podstawowa jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki chrzęstnej. Macierz znajdująca się między chondronami to przestrzeń międzyterytorialną.

Chondrocyty i chondroblasty syntetyzują wszystkie białka substancji międzykomórkowej, glikozaminoglikany, cytokininy, enzymy. Charakterystycznymi enzymami są kolagenaza i metaloproteazy. Głównie tworzą kolagen typu II.

Wyróżnia się trzy zasadnicze warstwy w budowie: warstwa zewnętrzna, środkowa i wewnętrzna.

W istocie podstawowej występuje dużo proteoglikanów i kwasu hialuronowego.

Chrząstka powstaje w życiu płodowym i zarodkowym z mezenchymy. Tworzą się mezenchymalne komórki macierzyste które następnie poprzez aktywację konkretnych genów przekształcają się w chondroblasty i docelowo w chondrocyty, które mogą wtórnie odzyskiwać zdolności podziału.

TKANKA KOSTNA

Komórki kostne:

Osteocyty - różnicują się z komórek mezenchymalnych tak jak chondrocyty. Posiadają kształt wrzecionowaty i są nieco spłaszczone. Cytoplazma ma rozwinięte RER o szerokich cysternach oraz mitochondria.

Osteoblasty - komórki kościotwórcze powstają jak chondroblasty. Ich kształt jest zmienny. Mogą być wieloboczne. Ich błona komórkowa wytwarza liczne wypustki cytoplazmatyczne, a w cytoplazmie zawiera dobrze rozwinięte RER i aparaty Golgiego. Jądro jest duże i okrągłe. Poszczególne osteoblasty łączą się za pomocą połączeń typu neksus. Syntetyzują i wydzielają tropokolagen I oraz proteoglikany oraz czynniki wpływające na mineralizację kości.

Osteoklasty - komórki kościogubne. Są duże wielojądrzaste. Umiejscawiają się w warstwach powierzchownych resorbowanej kości w tzw. zatokach erozyjnych. Budowa cytoplazmy wykazuje biegunowość. Posiada ona rąbek szczoteczkowy. Zawiera liczne pęcherzyki i wakuole. Ma dobrze wykształcone organella komórkowe. Zawiera szczególnie liczne lizosomy. Mają odmienne pochodzenie od osteocytów i powstają na drodze wyróżnicowania się z macierzystej hemopoetycznej komórki szpiku kostnego. Wydzielają one hydrolazy lecz bez kolagenazy która jest tworzona przez osteoblasty.

Istota międzykomórkowa kości:

Składa się z osteoidu złożonego z włókien kolagenowych i bezpostaciowej istoty podstawowej oraz zawiera substancje nieorganiczne. Włókna kolagenowe kości zbudowane są z kolagenu I który syntetyzowany jest w osteoblastach a następnie wydalany na zewnątrz gdzie ulega dojrzewaniu.

Organiczna substancja bezpostaciowa składa się głównie z białek niekolagenowych. Wśród nich są osteonektyna i osteokalcyna regulujące mineralizację kości. W skład substancji nieorganicznej wchodzi minerał - hydroksyapatyt.

Budowa kości zbitej - podstawową jednostką strukturalno-czynnościową jest osteon. Każdy składa się z szeregu 5-6 blaszek kostnych. Mają one kształt rurki i zbudowane są ze zmineralizowanej substancji organicznej. Pojedyncze blaszki układają się kolejno dokoła siebie jedna nad drugą tworząc strukturę przestrzenną. Włókna kolagenowe tworzące szkielet włóknisty biegną równolegle do siebie i spiralnie do osi długiej blaszki. W kanale środkowym osteonu zwanym kanałem Haversa biegną naczynia i włókno nerwowe. Kanały Haversa łączą się z poprzecznymi kanalikami łączącymi Volkmanna, w których także są naczynia włosowate. Na zwróconych do siebie powierzchniach sąsiadujących blaszek kostnych są tzw. jamki kostne, w których umiejscawiają się osteocyty.

3

---