cyjnym. Wartoœci elementów s¹ obliczone

przyk³adowo dla napiêcia wyjœciowego

6 V (rys. 3). Inne wartoœci napiêcia wyjœcio-

wego ustalamy obliczaj¹c odpowiednio

dzielnik wyjœciowy (U

wy

/2,4 V). Zmieniamy

równie¿ rezystor polaryzuj¹cy diodê elektro-

luminescencyjn¹ (aby pr¹d

I

D

by³ równy 2 mA). Dzia³a-

nia tego stabilizatora chy-

ba nie trzeba t³umaczyæ.

Nale¿y tylko pamiêtaæ, ¿e

nie ma on zabezpieczenia

przed zwarciem zacisków

wyjœciowych.

W tablicy podano zmierzo-

ne parametry obu stabiliza-

torów. Obci¹¿alnoœæ wyjœæ

podano przy pe³nym ch³o-

dzeniu tranzystora BD136

(6,5 W).

n

Wies³aw Tumm

28

r

OD i DO CZY

TELNIKÓW

G³ówna zaleta opisanego

stabilizatora to jego

prostota.

Jest przeznaczony

zw³aszcza do zasilaczy

bateryjnych.

S

tabilizator (rys. 1) charakteryzu-

je siê cenn¹ w³aœciwoœci¹: mi-

nimalny zapas napiêcia potrzeb-

ny do prawid³owej stabilizacji

(U

CE

tranzystora mocy) wynosi 0,5 V. Z kon-

strukcji wynika fakt odpornoœci stabilizatora

na kilkusekundowe zwarcie wyjœcia. W tym

przypadku tranzystor mocy jest sterowany

tylko pr¹dem rozruchowym przez tranzy-

stor T2 i rezystor R1. Tranzystor T3 jest

wtedy nieczynny (bez polaryzacji bazy i ko-

lektora).

cy do diody D1 w warunkach roboczych

dostarcza rezystor R3.

Optymaln¹ stabilnoœæ termiczn¹ uzyskamy

wykorzystuj¹c parê ró¿nicow¹ z uk³adu sca-

lonego UL1111 lub ULA6111 (T2 i T3) do ste-

rowania tranzystora mocy. Schemat we-

wnêtrzny uk³adów UL1111 i ULA6111 przed-

stawiono na rys. 2. Koñcówkê 13 zwieramy

do masy. Napiêcie wyjœciowe U

Z

jest ogra-

niczone od góry tylko przez moc wydziela-

n¹ w tranzystorze mocy T1 oraz wytrzyma-

³oœæ tranzystora steruj¹cego T2 (w przy-

padku UL1111 napiêcie U

CEmax

= 15 V,

a dla ULA6111 to napiêcie jest równe 25 V).

Przy napiêciu wejœciowym U

Z

> 12 V dobrze

jest zwiêkszyæ dwukrotnie rezystancjê R1.

Zamiast tranzystora BD136-16 mo¿na u¿yæ

BD282 o odpowiednim wzmocnieniu pr¹do-

wym (h

21E

> 80).

Wartoœci elementów podano na rys. 1 przy-

STABILIZATOR NAPIÊCIA MA£EJ MOCY

w stabilizacji napiêcia wyjœciowego. S³u¿y

jedynie do wystartowania obwodu stabiliza-

tora po w³¹czeniu napiêcia U

Z

. Dioda krzemo-

wa D2 blokuje up³yw pr¹du rozruchowego

I

R

1, kieruj¹c go do bazy tranzystora T2.

Diodê elektroluminescencyjn¹ mo¿na u¿yæ

równie¿ jako Ÿród³o napiêcia odniesienia

w stabilizatorze napiêcia o schemacie trady-

Rys. 1. Schemat stabilizatora napiêcia

Rys. 2. Uk³ady UL1111 i ULA 6111

Pod³o¿e

Rys. 3.

Stabilizator

w uk³adzie

tradycyjnym

Parametry stabilizatorów

k³adowo przy napiêciu wyjœciowym 6 V. Ma-

ksymalny pr¹d wyjœciowy pozostaje równy

300 mA we wszystkich wersjach.

Dla dociekliwych jedno wyjaœnienie: dziwna

mo¿e siê wydawaæ du¿a wartoœæ rezystan-

cji R1 _ otó¿ ten rezystor nie bierze udzia³u

Nowoœci¹ jest zastosowanie diody elektro-

luminescencyjnej (zielonej) jako Ÿród³a na-

piêcia odniesienia. Mo¿na u¿yæ diody zielo-

nej o dowolnym numerze katalogowym. Ich

parametry elektryczne niewiele siê ró¿ni¹.

Do polaryzacji diody elektroluminescencyj-

nej wystarczy pr¹d 1 mA (porównajmy z dio-

d¹ Zenera: 5 mA). Wtedy spadek napiêcia

na diodzie wynosi 1,8 V. Zielona dioda elek-

troluminescencyjna ma wspó³czynnik ter-

miczny napiêcia odniesienia ok. _1,5 mV/

o

C,

co daje stabilnoœæ napiêcia ok. 0,1 %/

o

C.

Diody œwiec¹ce czerwonym albo ¿ó³tym

œwiat³em maj¹ znacznie gorszy wspó³czyn-

nik termiczny napiêcia.

Napiêcie wyjœciowe U

wy

mo¿na ustaliæ w za-

kresie od 3,5 do 15 V (UL1111) lub do

24 V (ULA6111) obliczaj¹c odpowiednio

wartoœci rezystorów w dzielniku R6, R5 (na-

piêcie U

R6

wynosi zawsze 1,9 V) oraz zmie-

niaj¹c wartoœæ R3 tak, aby pr¹d diody D1

wynosi³ od 1,5 do 2,5 mA. Pr¹d polaryzuj¹-

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 6/2003