1.

Popyt (definicja i wykres krzywej popytu), prawo popytu, pozacenowe czynniki
kształtuj

ące popyt.

Cena wzrasta, popyt maleje (istnieją wyjątki).

Wyjątki od prawa popytu:
- paradoks Giffena (dobra Giffena)
- dobra Veblera (efekt snoba)
- popyt spekulacyjny

CZYNNIKI KSZTAŁTUJ

ĄCE POPYT:

- cena danego towaru
- dochody nabywców
- ceny innych dóbr (substytucyjnych, komplementarnych)
- oczekiwanie w stosunku do zmian dochodów
- oczekiwanie w stosunku do zmian cen
- liczba konsumentów
- gusty konsumentów
- wiek, środowisko geograficzne, środowisko społeczne

2.

Poda

ż (definicja i wykres krzywej podaży), prawo podaży, pozacenowe czynniki

kształtuj

ące podaż.

PODA

Ż – ilość danego dobra, którą sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym

poziomie ceny.

PRAWO PODA

ŻY – podaż zmienia się w tym samym kierunku w którym następują zmiany

ceny (przy założeniu, że inne czynniki pozostają niezmienione)

CZYNNIKI KSZTAŁTUJ

ĄCE PODAŻ:

- cena danego towaru
- koszty produkcji

- technika produkcji
- działalność regulacyjna państwa
- ilość przedsiębiorstw w gałęzi
- przewidywanie cen

CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ

3.

Zdefiniowa

ć pojęcia: reprodukcja społeczna, produkcja globalna, wartość

dodana, PKB, PNB oraz PNN.

REPRODUKCJA SPOŁECZNA – proces odtwarzania produkcji i stosunków społecznych
odbywający się w każdej gospodarce narodowej. Dotyczy trwałych i obrotowych środków
produkcji w celu zastąpienia zużytych ich wielkości oraz środków konsumpcyjnych.

PRODUKCJA GLOBALNA – wartość wytworzonych dóbr i usług w ciągu roku w
przedsiębiorstwach. Składa się z:
- wartość przeniesiona (zużycie pośrednie) – nabyte i zużyte w produkcji czynniki rzeczowe
(materiały, surowce, energia, paliwa oraz koszty, np. reklama)
- wartość dodana – nowo wytworzona wartość w przedsiębiorstwie, przyrost danego dobra w
wyniku określonego procesu produkcyjnego.

PKB – suma wartości produktów i usług finalnych wytworzonych w danej gospodarce w
danym okresie [w kraju!]

PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB) – miernik całkowitych dochodów osiąganych
przez obywateli danego kraju bez względu na miejsce (kraj) świadczenia usług przez czynniki
wytwórcze.

PNB = PKB + dochody netto z własności za granicą

Dochody netto z własności za granicą to:

dochody obywateli danego kraju osiągane poza jego granicami

MINUS

dochody obcokrajowców osiągane na terenie danego kraju

PRODUKT NARODOWY NETTO (dochód narodowy)

PNN = PNB – amortyzacja

DOCHODY OSOBISTE

DO = DN – podatki od przedsiębiorstw [CIT] – zyski niepodzielone

ROZPORZĄDZALNE DOCHODY OSOBISTE
RDO = DO – podatki bezpośrednia + płatności transferowe
RDO = konsumpcja (C) + oszczędności (S)

Do PKB nie wlicza się:
- nielegalnej działalności gospodarczej
- produkcji nierynkowej (np. pracy własnej w domu)
- dóbr używanych
- transakcji finansowych mniemających związku z produkcją bieżącą (spadki, darowizny,
sprzedaż papierów wartościowych)

4.

Przedstawi

ć definicję oraz metody obliczania PKB

METODA SUMOWANIA PRODUKTÓW

Zp

Wg

PKB

−

=

Wg

- wartość globalna

Zp

- zużycie pośrednie

PKB można uzyskać również poprzez sumowanie wartości dodanej.

METODA SUMOWANIA DOCHODÓW
- polega na dodawaniu dochodów (z pracy i kapitału) powstających w procesie wytwarzania
produktów i usług w danym roku
- nie dolicza się tutaj wartości tzw. transferów (emerytur, rent, stypendiów itp.)

METODA SUMOWANIA WYDATKÓW

PKB w cenach rynkowych = C + I + G + NX

(C) – wydatki konsumpcyjne w gospodarstwach domowych
(I) – wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw
(G) – wydatki państwa na dobra i usługi fiskalne
(NX) – eksport netto – różnica między eksportem a importem

PKB w cenach wytwórczych = C + I + G + NX – Te

(C) – wydatki konsumpcyjne w gospodarstwach domowych
(I) – wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw
(G) – wydatki państwa na dobra i usługi fiskalne
(NX) – eksport netto – różnica między eksportem a importem
(Te) – podatki pośrednie

5.

Scharakteryzowa

ć krótko następujące nurty ekonomiczne ze względu na zawarte

w nich pogl

ądy na rolę państwa w gospodarce: merkantylizm, ekonomia

klasyczna, keynesizm, monetaryzm, ekonomia poda

ży.

Merkantyliści uważali, że:
- źródłem bogactwa państwa jest rozwinięty eksport przewyższający import,
- kraje europejskie bezpośrednio ze sobą konkurują,
- kraj, który ma najwięcej bogactwa wygrywa tę konkurencję,
- kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE WG KEYNESA
- system neoklasyczny się sprawdza, ale tylko w sferze mikro, dla całej gospodarki ze
względu na ułomność rynku, potrzebna jest ingerencje państwa
- państwo poprzez działania interwencjonistyczne, w postaci ekspansywnej polityki fiskalnej
oraz ekspansywnej polityki pieniężnej, musi regulować i stymulować łączny popyt w celu
utrzymania zadowalającego poziomu produkcji i zatrudnienia.

LATA 70 –te XX wieku – odwrót od keynesizmu
- stagflacja – wysokie bezrobocie i wysoka inflacja
- brak pozytywnej reakcji rynku na interwencjonistyczne pobudzanie (zahamowanie wzrostu
gospodarek i wzrost zadłużenia)
- odwrót od keynesizmu w kierunku szkół ekonomicznych wychodzących z zasad klasycznej
ekonomii – monetaryzmu i nowej ekonomii klasycznej.

MONETARYZM
- twórca: Milton Friedman (1912 – 2006)
- koncentracja na polityce pieniężnej
- krytyka ingerencji państwa
- polityka gospodarcza jest nieskuteczna ze względu na opóźnienia
- głównym zadaniem państwa jest walka z inflacją
- stałe tempo wzrostu podaży pieniądza, niezależnie od aktualnej sytuacji gospodarczej

EKONOMIA PODAŻY
- państwo powinno działać po stronie podaży a nie popytu
- państwo ma gwarantować dobre warunki rozwoju podaży czynników produkcji
(zwiększanie wydajności, oszczędzania, inwestowania)

6.

Mierniki rozwoju i wzrostu gospodarczego

WZROST GOSPODARCZY
- powiększanie się realnej wartości produktu krajowego brutto w gospodarce najczęściej w
okresie roku
- stałe zwiększanie zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez
ludzi

ROZWÓJ GOSPODARCZY – długotrwały proces takiej wewnętrznej ekonomicznej i
społecznej transformacji kraju, która doprowadza do powstania społeczeństwa poszukującego
dróg poprawy swojej sytuacji gospodarczej i zorganizowanie w sposób umożliwiający
obywatelom inwestowanie w kapitał materialny, ludzki i intelektualny, niezbędny do
nieprzerwanej jego akumulacji.

Rozwój a wzrost gospodarczy
- wzrost gospodarczy jest kategorią ilościową
- rozwój gospodarczy jest pojęciem szerszym i obejmuje również aspekty jakościowe

Miary rozwoju gospodarczego:
- wskaźniki ilościowe:

- syntetyczne (np. PKB, PNB)

- szczegółowe (np. wielkość zbiorów zboża z hektara)

Stopa wzrostu dochodu narodowego

%

100

/

⋅

∆

=

D

D

r

D – dochód narodowy w okresie poprzednim
∆D – przyrost (zmiana) dochodu narodowego w okresie badanym

- wskaźniki jakościowe
HDI, którego wartość obliczana jest na podstawie trzech wielkości:

- indeksu przewidywanej długości życia ludzkiego (żywotność)

- indeksu edukacji (wiedza)

- indeksu PKB (standard życia)

Wskaźnik rozwoju względem płci GDI – opiera się na tych samych wskaźnikach co HDI i
pozwala uchwycić różnice w rozwoju pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Wskaźnika aktywności zawodowej kobiet GEM – mierzy udział kobiet w życiu
ekonomicznym i politycznym.

Wskaźnik HPI – wskaźnik ubóstwa dla krajów słaborozwiniętych obliczany jest na
podstawie:
- prawdopodobieństwa niedożywia 40 lat
- wskaźnik analfabetyzmu dorosłych
- procentowej liczby ludności pozbawionej bezpiecznego źródła wody pitnej
- procentowej liczby dzieci z niedowagą w danej grupie wiekowej.

7.

Przebieg (fazy) klasycznego cyklu koniunkturalnego

CYKL KONIUNKTURALNY – to wzrosty i spadki poziomu aktywności gospodarczej w
stosunku do długookresowego trendu wzrostowego w gospodarce.

Fazy klasycznego cyklu koniunkturalnego:

FAZA KRYZYSU
- maleje produkcja, zatrudnienie, inwestycje, rośnie bezrobocie
- ograniczony jest popyt wewnętrzny
- na rynku rośnie podaż w stosunku do popytu
- maleją ceny i maleje stopa zysku
- koniunkturalna obniżka cen prowadzi do bankructwa firm produkujących po najwyższych
kosztach

FAZA DEPRESJI
- firmy muszę obniżać koszty produkcji
- niski poziom cen, niska stopa zysku
- przywrócona zostaje stabilizacja i równowaga cena na niskim poziomie
- zmniejszają się nadmierne zapasy towarów, ustają bankructwa przedsiębiorstw

FAZA O

ŻYWIENIA

- wzrasta popyt na dobra inwestycyjne
- rosną ceny
- poprawia się rentowność produkcji
- wzrost zatrudnienia
- maleje stopa bezrobocia

- rosną zyski
- wzrasta popyt globalny
- występuje trend ↑ inwestycji

FAZA ROZKWITU
- okres najwyższego poziomu koniunktury
- wysoki poziom dochodu narodowego, produkcji, inwestycji, stopy zysku, konsumpcji,
zatrudnienia, cen i płac

FAZY WSPÓŁCZESNEGO CYKLU KONIUNKTURALNEGO
- w rozwiniętych gospodarkach obserwujemy nierównomierne, powtarzające się wahania
realnych wartości PKB
- ekspansja to wzrost produktu w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej
- recesja to spadek produktu w gospodarce trwający 6 miesięcy lub dłużej
- kryzys to drastyczny spadek całkowitego produktu w gospodarce, któremu towarzyszy
bezrobocia, trwający klika lat.

8.

Definicja, sposoby obliczanie rodzaje i przyczyny bezrobocia.

Bezrobotny
- osoba w wieku produkcyjnym ( M – 18÷65; K – 18÷60)
- zdolna i gotowa do podjęcia pracy
- pozostaje bez pracy mimo podjęcia poszukiwań pracy

STOPA BEZROBOCIA – stosunek liczby bezrobotnych do zasobu siły roboczej
(aktywnych zawodowo)

2 metody obliczania stopy bezrobocia.

- miara bezrobocia rejestrowanego w Urzędach Pracy (bezrobotni to ci, co się zarejestrowali i
spełniają wymogi z def. bezrobotnego)
- tzw. BAEL, czyli ankietowe badanie aktywności ekonomicznej ludności; bezrobotny to
osoba, która aktywnie poszukiwała pracy przez okres 4 tygodni

9.

Koszty bezrobocia oraz (aktywne i pasywne) formy interwencji pa

ństwa na

rynku pracy

Bezrobocie powoduje określone negatywne skutki ekonomiczne oraz społeczne. Aby określić
wysokość strat ekonomicznych wywołanych przez bezrobocie (wyłączając bezrobocie
naturalne) szacuje się poziom potencjalny PKB, czyli jego wysokość przy pełnym
zatrudnieniu.

Różnica pomiędzy PKB potencjalnym, a rzeczywistym pokazuje wysokość strat jakie ponosi
społeczeństwo w warunkach istnienia wysokiego bezrobocia. Jak widać tracą wszyscy,
ponieważ spadają odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne oraz podatek
dochodowy do budżetu państwa.

10.

Inflacja - definicja, rodzaje oraz skutki społeczno-gospodarcze tego zjawiska.

Inflacja to wzrost podaży pieniądza, której skutkiem jest wzrost cen. W praktyce inflacja na
rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej
wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.
Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej wartości
niektórych cen oraz płac (zobacz też iluzja pieniądza). Inflacja często stosowana jest przez
rządy państw do finansowania budżetu, dzięki wykorzystaniu zjawiska tzw. pułapki
inflacyjnej.

Rodzaje inflacji

:

Według kryterium tempa:
-

pełzająca

– nie przekracza 5% rocznie,

-

Inflacja umiarkowana

(krocząca) – oscyluje w granicach 5-10% rocznie,

-

galopująca

– roczny wzrost cen według stopy dwu- lub trzycyfrowej,

- megainflacja – stan pośredni między inflacją galopującą i hiperinflacją,
-

hiperinflacja

– miesięczny wzrost cen przekracza 50%,

Według kryterium przyczyny:
- wewnętrzna
- importowana
- endogeniczna
- egzogeniczna
- popytowa
- kosztowa
- pieniężna
- budżetowa
- kredytowa
- płacowa

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:
- otwarta
- tłumiona
- jawna
- ukryta

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:
- cywilizowana
- barbarzyńska

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:
- stratoinflacja
- stagflacja
- slumpflacja

Według kryterium czynnika czasu:
- sekularna
- okresowa

Negatywne skutki inflacji to:
- Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w
szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których
nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można w pewnym
stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.
- Tzw. koszty zdartych (lub

zdzieranych) zelówek – są związane z tym, że w warunkach

wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane
jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu – wraz z rozpowszechnianiem
się obrotu bezgotówkowego znaczenie tych kosztów będzie maleć.
- Tzw. koszty zmienianych jadłospisów – są to koszty związane z tym, że w warunkach
wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami
– przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać jadłospisy.

11.

Funkcje pieni

ądza w gospodarce:

- środek cyrkulacji (środek wymiany)
- miernik wartości (jednostka rozrachunkowa)
- środek tezauryzacji (oszczędności)
- środek płatniczy
- pieniądz światowy

12.

Funkcje banku centralnego:

- bank emisyjny: ma wyłączne prawo emitowanie znaków pieniężnych będących prawnym
środkiem płatniczym w kraju; określa wielkość ich emisji oraz moment wprowadzenia do
obiegu; organizuje obieg pieniężny

- bank banków: prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w
międzybankowym rynku pieniężnym; sprawuje kontrolę nad działalnością banków, a w
szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego; w stosunku do banków
funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów
zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego

- bank państwa: prowadzi obsługę bankową budżetu państwa; prowadzi rozrachunki
bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych , państwowych funduszy celowych i
państwowych jednostek budżetowych

13.

Wyja

śnić pojęcia: budżet państwa, deficyt budżetowy, dług publiczny oraz

przedstawi

ć źródła dochodów budżetowych oraz kierunki wydatków

bud

żetowych.

BUD

ŻET PAŃSTWA

- plan dochodów i wydatków państwa
- projekt ustawy budżetowej jest przedstawiany przez rząd, a potem zatwierdzany przez
parlament
- jeżeli nie zostanie przyjęty na czas – prezydent może zdymisjonować rząd i rozwiązać
parlament

DEFICYT BUD

ŻETOWY – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji

(zazwyczaj państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka
budżetowa.

DŁUG PUBLICZNY
- to nagromadzona wielkość deficytów budżetowych z przeszłości
- największą częścią długu publicznego są wyemitowane, oprocentowane obligacje
- w skład długu wchodzą również: kredyty zaciągane nie tylko bezpośrednio przez budżet
centralny, ale i przez różne agencje i fundusze budżetowe zobowiązania samorządów.

W POLSCE
- dług krajowy rośnie
- dług zagraniczny utrzymywany jest na stałym poziomie
- strategia zarządzania długiem na lata 2007 – 2010 zakłada, że utrzyma się on w granicach
45% PKB

WYDATKI BUD

ŻETOWE:

- przede wszystkim na zapewnienie podstawowych funkcji państwa: wojsko, policja,
administracja
- znaczną pozycję w budżecie stanowią wydatki na świadczenia społeczne: emerytury, renty
- wydatki ważne z punktu widzenia społeczeństwa obejmują przede wszystkim: szkolnictwo,
służba zdrowia
- istotne są również wydatki inwestycyjne – na budową ważnych projektów

Klasyfikacja dochodów bud

żetowych

Bezzwrotne:
- podatki
- cła
- czynsze

Zwrotne:
- kredyty
- pożyczki
- weksle
- obligacje

14.

Scharakteryzowa

ć krótko system podatkowy (podatki bezpośrednie i pośrednie)

w Polsce.

OBECNY SYSTEM PODATKOWY

Bezpośrednie:
- podatek dochodowy os osób fizycznych
- podatek dochodowy od osób prawnych
- podatek od spadków i darowizn
- podatek od czynności cywilnoprawnych
- podatek rolny
- podatek leśny
- podatek od nieruchomości

- podatek od środków transportowych

Pośrednie:
- podatek od towarów i usług
- podatek akcyzowy
- podatek od gier

15.

Przedstawi

ć rolę MSP w gospodarce oraz ich wady i zalety w porównaniu z

du

żymi firmami.

MŚP
Zalety: niskie koszty zarządzania, szybki przepływ informacji, duża kontrola nad
pracownikami, szybka reakcja na zmiany na rynku
Wady: brak specjalizacji produkcji, wysokie koszty transportu, wysokie koszty
magazynowania

DUŻE FIRMY
Zalety: niskie koszty transportu, możliwość specjalizacji produkcji, niskie koszty
magazynowania
Wady: wysokie koszty zarządzania, długi przepływ informacji, długa reakcja na zmiany na
rynku, biurokracja.

16.

Przedstawi

ć rodzaje spółek w Polsce i opisać dwie z nich.

- spółka jawna
Odpowiedzialność wspólników ma charakter solidarny – oznacza to, że wierzyciel może
ściągnąć dług od wszystkich lub tylko niektórych dłużników; odpowiedzialność wspólników
ma charakter osobisty i nieograniczony (odpowiadają oni całym swoim majątkiem osobistym
i w sposób nieograniczony)

- społka komandytowa

- spółka partnerska - ma służyc osobom, które wykonując wolny zawód chcą ze sobą
współpracować; partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do
wykonywania wolnego zawodu; partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności osobistej (swoim
majątkiem); partner nie ponosi odpowiedzialności za błędy w sztuce popełnione przez
pozostałych partnerów – nawet jeśli obciążają one również samą spółkę.

- spółka akcyjna

17.

Klasyfikacja kosztów w przedsi

ębiorstwie (przedstawić koszty stałe i zmienne).

Koszty prywatne i społeczne:
- koszty prywatne – indywidualne koszty producenta, związane z zakupem maszyn,
surowców
- koszty społeczne – uboczne, ponoszone przez nie związane bezpośrednio z produkcją, np.
zanieczyszczenie powietrza

Koszt całkowity (KC) – suma kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych
KC=KSC + KZC

Koszt całkowity przeciętny (KCP) – koszt całkowity przypadający na jednostkę produktu
KCP=KC/Q

Koszty stałe
- nakłady, które trzeba płacić niezależnie od wielkości produkcji. Np.: czynsze dzierżawne,
opłaty stałe za energię, koszty konserwacji, procenty od kredytów, płace strażników i
pracowników administracyjnych, pensje pracowników produkcyjnych

Koszty zmienne

- nakłady związane bezpośrednio z produkcją (rosną wraz ze zwiększaniem się rozmiarów
produkcji), Np.: koszty pozyskiwania surowców oraz materiałów, koszty towarów, koszty
paliwa, płace pracowników produkcyjnych

18.

Wyja

śnić pojęcia strategii przedsiębiorstwa, jej znaczenie w mikrofilmie w

porównaniu z wi

ększymi przedsiębiorstwami oraz przedstawić etapy w

zarz

ądzaniu strategicznym.

Trzy poziomy zarządzania przedsiębiorstwem:
- strategia organizacji – informująca, jaką działalnością ma zajmować się przedsiębiorstwo i
jak ją prowadzić.
- strategia konkurencyjna – określająca, jak można osiągnąć trwałą przewagę konkurencyjną
- strategia funkcjonalna – wyjaśniająca rolą danego obszaru funkcjonalnego w realizacji
ogólnej strategii przedsiębiorstwa jako całości.

Strategia w mikroprzedsiębiorstwie
- ma raczej charakter krótkookresowego określonego planu działań i rzadko przybiera formę
pisemną
- właściciel tworzy ją częściej w oparciu o cele osobiste niż ekonomiczne, opierając się na
własnych subiektywnych odczuciach.
- nie wszyscy właściciele mikrofirm w ogóle tworzą strategię rozwoju

Etapy w zarządzaniu strategicznym
- Analiza strategiczna (analiza otoczenia, analiza firmy, ocena pozycji strategicznej)
- projektowanie strategii (generowanie wariantów, ocena wariantów, wybór strategii)
- realizacja strategii (wdrażanie strategii, kontrola strategiczna)

19.

Przedstawi

ć cztery rodzaje strategii w macierzy Ansoffa.

RYNEK

PRODUKT

Dotychczasowy

Nowy

Dotychczasowy

Strategia penetracji rynku

Strategia rozwoju

produktu

Nowy

Strategia rozwoju rynku

Strategia dywersyfikacji

Strategia penetracji rynku:
- zwiększanie sprzedaży dotychczasowych produktów na dotychczasowych rynkach
- polega na intensyfikowaniu działań w dziedzinie sprzedaży, np. poprzez zwiększenie
opakowań jednostkowych, wzmocnienie promocji oraz rozbudowę sieci dystrybucji
- strategia obronna – lub stabilizacji w przeciwieństwie do trzech pozostałych określanych
jako strategie wzrostu

Strategia rozwoju rynku:
- wchodzenie z niezmienioną ofertą towarową lub usługową na nowe rynki zbytu
- oznacza zarówno ekspansję geograficzną, jak również generowanie nowych segmentów dla
istniejącego produktu

Strategia rozwoju produktu:
- oferowanie zmienionego produktu na dotychczasowych rynkach poprzez: wprowadzenie
innowacji w postaci nowych produktów; udoskonalenie funkcji produktu, lepsze jego
przystosowanie do zróżnicowanych segmentów rynku lub zainicjowanie nowych możliwości
jego zastosowania

Strategia dywersyfikacji:
- wejście na nowe rynki z nowymi produktami
- powinny ją stosować firmy, które już osiągnęły silną pozycję na rynku w swej podstawowej
działalności, ponieważ często wymaga zastosowania nowych technik produkcji lub sprzedaży
oraz zdobycia dodatkowych kwalifikacji
- można wyróżnić następujące strategie dywersyfikacji: integracja pionowa („ku przodowi”
i\lub „do tyłu”); dywersyfikacja równoległa (podjęcie równoległej produkcji całkowicie
odmiennych rodzajowo produktów)

20.

Przedstawi

ć trzy podstawowe typy strategii konkurencji (wg M.E. Portera)

PRZEWAGA STRATEGICZNA

CELE

STRATEGICZNE

Unikalność

postrzegana przez

klienta

Pozycja niskiego

kosztu

W skali sektora

ZRÓŻNICOWANIE

WIODĄCA

POZYCJA

KOSZTOWA

W skali segmentu

KONCENTRACJA

Strategia przywództwa kosztowego:
- wiąże się z uzyskaniem trwałej przewagi w dziedzinie kosztów i umożliwia oferowanie
towarów po cenach niższych niż konkurenci
- przewaga kosztów może wynikać z przyczyn zewnętrznych, związanych z pozycją
przedsiębiorstwa w otoczeniu zapewniającą mu dostęp do tańszych czynników produkcji
- z kolei koncentracja zasobów prowadzi do osiągania korzyści skali. Koszty stałe produkcji i
dystrybucji rozkładają się bowiem na większą liczbę wytwarzanych i zbywanych produktów.

Strategia zróżnicowania:
- polega na zróżnicowaniu oferty przedsiębiorstwa w taki sposób, że w jednym lub wielu
dziedzinach jest ona uznawana przez nabywców za korzystniejszą od innych

- przewaga ta może być związana między innymi z: wyższą jakością produktów poprzez
zastosowanie nowoczesnej technologii, ciekawszym wzornictwem, znaną marką
- strategia ta prowadzi na ogół do uzyskiwania wyższej od przeciętnych stopy zysku w
danym sektorze

Strategia koncentracji na danym segmencie rynku:
- czyli skupienie się na wybranej grupie nabywców, na niszy rynkowej lub na rynku
geograficznym
- opiera się na założeniu, że przedsiębiorstwo może lepiej obsłużyć wąski strategiczny
segment niż konkurenci działający w szerszej skali

21.

Przedstawi

ć koncepcję analiza SWOT (podając przykładowe informacje

dotycz

ące firmy)

Potencjalne mocne strony:
- wystarczające zasoby?
- duża zdolność konkurowania?
- dobra opinie u klientów?
- uznany lider rynkowy?
- dobra przemyślane strategie funkcjonalne?
- korzystanie z efektu doświadczeń?
- brak silnej presji konkurencji?
- własne technologia?
- przewaga kosztowa?
- zdolność do innowacji produktowych?
- doświadczona kadra kierownicza?

Potencjalne słabe strony:
- rak jasno wytyczonej strategii?
- słaba pozycja konkurencyjna?
- brak srodkow?

- niska rentowność?
- brak kluczowych umiejętności?
- błędy we wdrażaniu umiejętności?
- podatność na naciski konkurencji?
- za maly potencjal wytwórczy?
- nienadążanie za postępem naukowo – technicznym?
- za mały potencjał wytwórczy?
- słaby wizerunek firmy?
- słaby poziom marketingu?

Potencjalne szanse:
- pojawienie się nowych grup klientów
- wejście na nowe rynki?
- możliwość poszerzenia asortymentu?
- możliwość dywersyfikacji wyrobów?
- integracja pozioma?
- możliwość przejścia do lepszej grupy strategicznej?
- ograniczona rywalizacja w sektorze?
- szybszy wzrost rynku?

Potencjalne zagrożenia:
- możliwość pojawienia się nowych konkurentów?
- wzrost sprzedaży substytutów?
- wolniejszy wzrost rynku?
- niekorzystne rozwiązania systemowe?
- podatność firmy na recesję i wahania koniunktury?
- zmiana potrzeb i gustów nabywców?
- niekorzystne zmiany demograficzne?

22.

Przedstawi

ć elementy macierzy BCG.

- dojne krowy – przynoszą zwykle nadwyżkę netto i finansują pozostałe wyroby (wzrost
rynku niski, duży udział w rynku)
- gwiazdy – wymagają nakładów, na ogół nie przynoszą nadwyżki, znaczne przychody,
produkt konkurencyjny i rozwojowy (wzrost rynku wysoki, duży udział w rynku)
- znaki zapytania – produkty deficytowe, możliwości trudne do określenia (wzrostu rynku
wysoki, niski udział w rynku)
- psy – nie przynoszą znacznej nadwyżki, są nierozwojowe, słaba pozycja konkurencyjna,
brak generowania dodatnich przepływów finansowych (wzrost rynku niski, niski udział w
rynku)

23.

Przedstawi

ć metody kształtowania cen w przedsiębiorstwie.

Metoda oparta na kosztach:
- ustalone cena musi pokryć wszystkie poniesione koszty oraz przynieść firmie zysk
- nazywana formułą koszt plus zysk

Metoda oparta na popycie:
- podstawą wyznaczenia ceny jest istniejący lub przewidywany popyt
- stosowanie tej metody wymaga dokonania segmentacji rynku, przeprowadzenie badań
marketingowych, które pozwolą na określenie wielkości popytu i jego elastyczności cenowej.

Metoda oparta na konkurencji:
- decyzja o cenie podejmowana jest na podstawie analizy cen produktów konkurencyjnych
- cena przewodnia to cena po której firma mająca największy udział w rynku lub średnia cena
na dany produkt sprzedaje swoje produkty

24. Wymieni

ć ważniejsze teorie handlu zagranicznego i opisać cztery wybrane z nich.

−

merkantylizm

−

teoria kosztów absolutnych

−

teoria kosztów komparatywnych

−

teoria obfitości zasobów

−

teoria nieoczynnikowe

−

teorie neotechnologiczne

−

teoria podażowo – popytowe

−

teoria cyklu życia produktu

−

teoria przewag konkurencyjnych przedsiębiorstw i krajów M. Portera

Merkantylizm
Źródło bogactwa kraju = zasoby metali szlachetnych

W celu uzyskania korzystnego bilansu handlowego stosowano protekcjonizm zamiast
wolnego handlu.

Teoria obfito

ści zasobów

Teoria Hekschera – Ohlina – Samuelsona
Występowanie międzynarodowych różnic kosztów jest spowodowane odmiennym
wyposażeniem w dwa podstawowe czynniki produkcji, tj. kapitał i pracę.

25. Przedstawi

ć instrumenty czynnej (zewnętrznej) internacjonalizacji przedsiębiorstwa.

−

podwykonawstwo dla działających na rynku krajowym międzynarodowych firm

wytwarzanie na zamówienie części lub całości produktów sprzedawanych pod obcą marką
przez zleceniodawcę; za pośrednictwem podwykonawstwa produkty mniejszych firm zawarte
w wyrobach gotowych wytwarzanych przez eksporterów trafiają zatem an rynek światowy

−

eksport pośredni

występuje, gdy producent dostarcza towary krajowemu eksporterowi lub krajowej filii
zagranicznego importera; zalecany przedsiębiorstwom w początkowej fazie
internacjonalizacji

−

eksport bezpośredni

samodzielne podejmowanie czynności związanych z przekroczeniem granicy przez towar i
jego zbytem w kraju docelowym; pozwala na zwiększenie korzyści z wymiany handlowej
poprzez autonomiczne ustalanie cen oraz rezygnację z prowizji dla pośrednika

−

formy kooperacji niekapitałowej:

produkcja na zlecenie – polegająca na wykonaniu produktu zgodnie z przygotowaną przez
zagraniczne przedsiębiorstwo specyfiką zamówienia; obrót uszlachetniający – obróbka lub
przetworzenie towarów z zagranicy, a następnie wysłanie ich do kraju pochodzenia; sprzedaż
licencji – odpłatne użyczenie praw własności intelektualnej; umowy franchisingowe – polega

na przekazaniu zezwolenia na prowadzenie działalności handlowej lub usługowej pod nazwą i
znakiem firmowym dawcy franchisingu, stosując ustaloną przez niego jakość produktów i
ceny.

−

joint ventures - polega na tym, że niezależni partnerzy z różnych krajów wnoszą:
aporty rzeczowe, środki pieniężne, technologie, znajomość warunków rynkowych

−

samodzielna działalność gospodarcza za granicą – jest najbardziej zaawansowanym
instrumentem internacjonalizacji zewn. ; ze względu na rodzaj działalności można
wyróżnić: filie handlowe, produkcyjne, montażowe, a także wydobywcze.

26. Przedstawi

ć instrumenty biernej (wewnętrznej) internacjonalizacji

przedsi

ębiorstwa.

Import pośredni – dokonywany jest przez przekazanie zlecenia na zakup towarów krajowemu
importerowi, natomiast bezpośredni polega na samodzielnym zakupie zagranicą.

Import bezpośredni – wymaga zdobycia przynajmniej podstawowych informacji o rynkach
zagranicznych i technikach handlu zagranicznego

Polityka wspierania internacjonalizacji – ma na celu ograniczenie występujących barier
wchodzenia przedsiębiorstw na rynki zagraniczne; polityka handlowa UE oddziałuje zarówno
na obroty na wspólnym rynku jak i na wymianę z innymi krajami

Zakup licencji za granicą, uczestnictwo w franchisingu jako franchisinobiorca, partnerstwo w
joint venture organizowanym na terenie kraju macierzystego.