64

AUDIOVIDEO

TEST/PRODUKT

A

V

C

yfrowa rewolucja kablowa czai si´ tu˝ tu˝. Coraz wi´cej niedro-
gich odtwarzaczy DVD jest wyposa˝ane w wyjÊcia DVI lub HDMI.
Pojawienie si´ telewizji wysokiej rozdzielczoÊci (w Japonii, USA)

oraz gwa∏towny rozwój p∏askich ekranów i projektorów wizyjnych dostoso-
wanych do standardu HDTV na∏o˝y∏y nowe wymagania na rodzaj i jakoÊç
z∏àczy sygna∏owych. Oczywiste sta∏o si´ zapotrzebowanie na cyfrowà trans-
misj´ obrazu. Równie˝ w technice audio, za sprawà nowych formatów zapi-
su dêwi´ku wysokiej jakoÊci, zasz∏a koniecznoÊç wyjÊcia poza ramy przesta-
rza∏ego ju˝ interfejsu S/PDIF. W niewielkich odst´pach czasu pojawi∏y si´ a˝
trzy nowe metody transmisji sygna∏ów audio i video. Tylko jedna z nich,
HDMI, jest w pe∏ni uniwersalna (transmituje foni´ i obraz).

IEE1394 (i.LINK, FIREWIRE)

Nowej generacji cyfrowe z∏àcze szerokopasmowe, pozwalajàce na transmi-
sj´ danych z pr´dkoÊcià nawet 400 Mb/s. W technice audio tak szybki trans-
fer nie jest potrzebny do odtwarzania dêwi´ku, nawet z p∏yt DVD-Audio, ale
FireWire zosta∏ pierwotnie opracowany g∏ównie z myÊlà o zastosowaniach
komputerowych.
W technice audio funkcjonujà oznaczenia i.Link lub IEE1394. i.Link to nie
tylko bezstratna transmisja dêwi´ku z g´stych formatów audio, to tak˝e
wygoda obs∏ugi sprz´tu. Urzàdzenia komunikujà si´ ze sobà (np. jedno

automatycznie uruchamia drugie), ponadto mo˝liwe jest ∏atwe tworzenie
sieci urzàdzeƒ. W sprz´cie A/V zaleta ∏àcza i.Link objawia si´ te˝ redukcjà
liczby przewodów potrzebnych do transmisji 6-kana∏owego sygna∏u z od-
twarzacza p∏yt SACD Multichannel lub DVD-Audio do kompatybilnego
wzmacniacza A/V.

DVI (DIGITAL VIDEO INTERFACE)

Powsta∏y z inicjatywy konsorcjum Digital Display Working Group (DDWG),
a faktycznie opracowany przez Intel, interfejs DVI zosta∏ pomyÊlany jako cy-
frowa alternatywa dla analogowej transmisji sygna∏ów wizyjnych z kart gra-
ficznych do monitorów LCD i plazmowych. Odbiorniki te, ze swej natury,
dzia∏ajà w domenie cyfrowej, a podwójna konwersja c/a i a/c, konieczna
przy tradycyjnym po∏àczeniu VGA, powoduje degradacj´ jakoÊci sygna∏u.
Postanowiono wi´c temu zaradziç. Standard DVI bazuje na formacie szere-
gowego przesy∏u danych PanelLink, autorstwa innej znanej firmy, Silicon
Image. W formacie tym u˝ywa si´ specjalnej techniki formowania sygna∏u –
TMDS (Transition Minimized Differential Signalling).
Wyró˝nia si´ trzy rodzaje po∏àczeƒ DVI: DVI-D (cyfrowe), DVI-A (analogowe)
i DVI-I (zintegrowane cyfrowo-analogowe). Oznacza to, ˝e standard do-
puszcza transmisj´ danych cyfrowych i analogowych w jednym kablu.
W przypadku sprz´tu audio-video spotykana jest wy∏àcznie wersja DVI-D.

TECHNIKA

W PLÑTANINIE PO¸ÑCZE¡

AUDIO-VIDEO

NOWE I STARE METODY ¸ÑCZENIA SPRZ¢TU A/V

Obecnie wykorzystywane metody transmisji

sygna∏ów wizyjnych i fonicznych majà

ju˝ wiele lat, a wi´kszoÊç z nich wcià˝

jest analogowa. Teraz sytuacja ulega zmianie.

Szybka ekspansja cyfrowych ∏àczy

szerokopasmowych: DVI, HDMI,

IEE1394, ju˝ wkrótce zmieni oblicze

i funkcjonalnoÊç sprz´tu A/V.

Najnowsze
odtwarzacze DVD
sà ju˝ wyposa˝ane
w z∏àcza
szerokopasmowe
wszystkich trzech
standardów:
HDMI, DVI i IEE1394
(na zdj´ciu: tylny panel
Denona DVD-3910)

Interfejsy HDMI i DVI sà
pod wzgl´dem technicznym
bardzo do siebie zbli˝one,
dzi´ki czemu istnieje
pomi´dzy nimi
kompatybilnoÊç.
Mimo to ró˝nica
w budowie samych
z∏àczy (DVI – u góry,
HDMI – u do∏u)
jest bardzo
wyraêna

TEKST: FILIP KULPA,
ZDJ¢CIA: MONSTER CABLE, AUTOR

Podstawowy kabel tego typu (tzw. single link) zawiera
cztery skr´cone pary przewodów (sk∏adowe red, green,
blue plus sygna∏ zegara). W celu zabezpieczenia przesy∏a-
nych treÊci przed powielaniem, w transmisji DVI-D pomi´-
dzy urzàdzeniami A/V stosowany jest protokó∏ zabezpie-
czajàcy HDCP (strumieƒ danych jest kodowany).
Kabel klasy single link zapewnia pasmo transmisji 165 MHz
(165 milionów pikseli na sekund´, ka˝dy piksel opisywany
próbkà 24-bitowà), zaÊ grubsze kable klasy dual link majà
podwojonà przep∏ywnoÊç (pasmo 330 MHz). Tak du˝e
pr´dkoÊci transmisji sprawiajà, ˝e standard DVI-D
doskonale nadaje si´ do przesy∏ania obrazów telewizji
HDTV o rozdzielczoÊciach 720p, 1080i, a w przysz∏oÊci
nawet 1080p.
Standardowy kabel DVI zapewnia bezstratnà transmisj´
sygna∏u na odleg∏oÊç 5 m. Specjalistyczne przewody z czy-
stej miedzi osiàgajà d∏ugoÊci rz´du 15 m (sà jednak bar-
dzo drogie – koszt oko∏o 400-500 dolarów), zaÊ kable
optyczne (nie dotyczy to sprz´tu A/V) mogà mieç nawet
100 metrów.

HDMI
(HIGH DEFINITION MULTIMEDIA INTERFACE)

HDMI jest dalszà ewolucjà interfejsu DVI, skierowanà
w stron´ u˝ytkowników sprz´tu A/V. Standard ten powsta∏
we wspó∏pracy firm Hitachi, Matsushita Electric, Philips,
Sony, Thomson, Toshiba i Silicon Image, i co wa˝ne, jest
wstecznie kompatybilny z DVI. Oznacza to, ˝e sà dost´pne
przejÊciówki DVI-HDMI, pozwalajàce pod∏àczyç urzàdze-
nie z wyjÊciem DVI do odbiornika z wejÊciem HDMI.
Kabel jest zakoƒczony znacznie mniejszym wtykiem 19-sty-
kowym i umo˝liwia równoleg∏à transmisj´ obrazu video
HDTV oraz 8-kana∏owej fonii z cz´stotliwoÊcià próbkowa-
nia maksymalnie 192 kHz. Specyfikacje HDMI 1.1 (ostatnia
wersja z maja 2004 roku) nie wspominajà natomiast
o transmisji sygna∏u DSD. Urzàdzenia wyposa˝one w z∏à-
cze HDMI 1.0 nie pozwalajà na transmisj´ dêwi´ku nim.
Parametry techniczne HDMI sà analogiczne jak w przypad-
ku DVI. Standardowa d∏ugoÊç transmisji jest jednak wi´ksza
i wynosi 15 m. Przep∏ywnoÊç strumienia danych si´ga
5 Gb/s, co odpowiada szerokoÊci pasma 165 MHz dla kabli
tzw. Typu A i 330 MHz dla kabli Typu B.

■

66

AUDIOVIDEO

TECHNIKA

A

V

Przy okazji omawiania nowych standardów po∏àczeƒ
warto przyjrzeç si´ tym obecnie wykorzystywanym,
w wi´kszoÊci analogowym. Okazuje si´, ˝e wielu u˝yt-
kowników kina domowego ma problemy z prawid∏o-
wym przypisaniem ró˝nych sygna∏ów fonicznych i wi-
zyjnych do konkretnych rodzajów kabli. Bez tej wie-
dzy niemo˝liwe jest prawid∏owe wykonanie po∏àczeƒ
audio-video w posiadanym zestawie.

DèWI¢K

Transmisja fonii przysparza mniej k∏opotów ni˝ rucho-
my obraz video. Wynika to z mniejszego zapotrzebo-
wania na szerokoÊç pasma transmisji. Obecnie stoso-
wane po∏àczenia audio znane sà ju˝ od wielu lat.

PO¸ÑCZENIE ANALOGOWE CINCH (RCA)

Wykorzystuje par´ popularnych kabli cinch, oddziel-
nie dla lewego i prawego kana∏u. Tà metodà pod∏à-
czamy ka˝de stereofoniczne êród∏o dêwi´ku w zesta-
wie, np. tuner, magnetofon, odtwarzacz CD lub DVD
do wzmacniacza analogowego.

PO¸ÑCZENIE CYFROWE (S/PDIF, TOSLINK)

S∏u˝y do cyfrowej transmisji dêwi´ku z odtwarzacza
CD/DVD. Po∏àczenie koncentryczne (S/PDIF) wykorzy-
stuje pojedynczy kabel wspó∏osiowy o impedancji falo-
wej 75

Ω

, zaÊ optyczne (Toslink) – popularny Êwiat∏o-

wód. W przypadku urzàdzeƒ do kina domowego oby-
dwa standardy zapewniajà porównywalnà jakoÊç
dêwi´ku. Teoretycznie, z∏àcze koncentryczne jest lep-
sze, z uwagi na szersze pasmo transmisji, ale zarazem
bardziej nara˝one na zak∏ócenia elektromagnetyczne
ni˝ nieczu∏y na nie Êwiat∏owód. W przypadku po∏àcze-
nia S/PDIF zazwyczaj da si´ wykorzystaç zwyk∏y prze-
wód cinch do transmisji analogowej, jednak zaleca si´
korzystanie ze specjalistycznych kabli oznaczonych jako
„Digital” lub „75

Ω

”. Tylko takie przewody gwarantujà

optymalne parametry transmisji, brak problemów
z synchronizacjà sygna∏u i w konsekwencji wy˝szà ja-
koÊç dêwi´ku. Ceny obydwu typów kabli sà zbli˝one.
Z chwilà pojawienia si´ na rynku odtwarzaczy Super
Audio CD i DVD-Audio, interfejsy S/PDIF i Toslink prze-
sta∏y byç wystarczajàce. Ich specyfikacje nie przewidu-
jà bowiem mo˝liwoÊci transmisji 1-bitowego strumie-
nia danych DSD (wykorzystywanego przez format
SACD). Równie˝ nie jest mo˝liwe przesy∏anie tymi po∏à-
czeniami wielokana∏owej fonii z p∏yt DVD-Audio. Do tych
celów opracowano inne, szerokopasmowe z∏àcza, ta-
kie jak i.Link (IEE1394), opisane w tekÊcie obok.
W typowym systemie A/V (bez odtwarzacza
SACD/DVD-Audio) interfejsy cyfrowe S/PDIF lub
Toslink sà jednak ca∏kowicie wystarczajàce. Pozwalajà
wyeliminowaç klasyczne po∏àczenie analogowe po-
mi´dzy odtwarzaczem DVD a amplitunerem (proceso-
rem) A/V, b´dàc kompatybilnymi zarówno z sygna∏a-
mi PCM (z p∏yt CD i niektórych DVD), jak i Bitstream
(Dolby Digital, DTS).

OBRAZ

COMPOSITE

Najprostsza metoda transmisji analogowego sygna∏u
video. Do tego celu wykorzystywany jest pojedynczy

kabel koncentryczny, zakoƒczony wtykiem cinch.
JakoÊç obrazu jest w tym po∏àczeniu najs∏absza.

S-VIDEO (Y/C)

4-stykowe z∏àcze S-Video zapewnia lepszà jakoÊç obra-
zu ni˝ Composite Video, dzi´ki rozdzieleniu sygna∏ów
odpowiedzialnych za przenoszenie informacji o kolorze
(sygna∏ chrominancji C) i o jasnoÊci (sygna∏ luminancji Y).
W po∏àczeniu tym wykorzystywane sà dwa przewody
koncentryczne, zwykle zatopione we wspólnej koszul-
ce, oraz ma∏y wtyk typu Hosiden.

COMPONENT (Y/Pb/Cr)

Najdoskonalsza metoda analogowej transmisji obrazu.
Wykorzystuje profesjonalnà metod´ przesy∏u ró˝nico-
wych sygna∏ów sk∏adowych kolorów, eliminujàcà nie-
które wady zwyk∏ej transmisji RGB. Do po∏àczenia Com-
ponent wykorzystywane sà trzy niezale˝ne linie koncen-
tryczne 75

Ω

, odpowiednio dla sygna∏ów Y (luminan-

cja), Pb i Cr (sygna∏y ró˝nicowe kolorów). Lepsze para-
metry kabli i wi´ksza separacja poszczególnych ˝y∏ sta-
nowià o przewadze transmisji Component nad popular-
nym trybem RGB, realizowanym w z∏àczu SCART. Trans-
misja Component wià˝e si´ z technicznà mo˝liwoÊcià
przesy∏ania obrazów kolejnoliniowych.

SCART (EURO)

Wygodne 21-stykowe z∏àcze opracowano z myÊlà
o szybkim i ∏atwym ∏àczeniu magnetowidów
i odbiorników satelitarnych z telewizorami. SCART jest
bardzo uniwersalny, gdy˝ w jednym kablu mo˝e
przenosiç wiele ró˝nych sygna∏ów jednoczeÊnie.
W systemach kina domowego rola SCART-a polega
g∏ównie na transmisji sygna∏ów sk∏adowych koloru
RGB, S-Video lub kompozytowego wraz z dwukana∏o-
wà fonià. Niemniej jednak, transmisj´ dêwi´ku poprzez
to z∏àcze nale˝y traktowaç wy∏àcznie jako pomocniczà
(np. do telewizora). Do odtwarzania dêwi´ku wysokiej
jakoÊci konieczne jest wykorzystanie innych po∏àczeƒ.

S

E

3

4

2

1

KLASYCZNE PO¸ÑCZENIA AUDIO-VIDEO

S – ˝y∏a sygna∏owa; E – ekran

Popularny 21-stykowy SCART to z∏àcze najbardziej
rozpowszechnione w domowych instalacjach A/V

Takie przejÊciówki jak ta,
oferowana przez Monster
Cable, pozwalajà pod∏àczyç
êród∏o z wyjÊciem HDMI
do odbiornika z wejÊciem DVI

Composite Video

1, 3 – sygna∏
luminancji (Y)
2, 4 – sygna∏
chrominancji (C)