AV

TEST/PRODUKT

TECHNIKA

TEKST: FILIP KULPA,

ZDJ¢CIA: MONSTER CABLE, AUTOR

W PLÑTANINIE PO¸ÑCZE¡

AUDIO-VIDEO

NOWE I STARE METODY ¸ÑCZENIA SPRZ¢TU A/V

Interfejsy HDMI i DVI sà

Obecnie wykorzystywane metody transmisji

pod wzgl´dem technicznym

sygna∏ów wizyjnych i fonicznych majà

bardzo do siebie zbli˝one,

dzi´ki czemu istnieje

ju˝ wiele lat, a wi´kszoÊç z nich wcià˝

pomi´dzy nimi

jest analogowa. Teraz sytuacja ulega zmianie.

kompatybilnoÊç.

Mimo to ró˝nica

Szybka ekspansja cyfrowych ∏àczy

w budowie samych

szerokopasmowych: DVI, HDMI,

z∏àczy (DVI – u góry,

HDMI – u do∏u)

IEE1394, ju˝ wkrótce zmieni oblicze

jest bardzo

i funkcjonalnoÊç sprz´tu A/V.

wyraêna

Najnowsze

odtwarzacze DVD

sà ju˝ wyposa˝ane

w z∏àcza

szerokopasmowe

wszystkich trzech

standardów:

HDMI, DVI i IEE1394

(na zdjćiu: tylny panel

Denona DVD-3910)

Cyfrowa rewolucja kablowa czai si´ tu˝ tu˝. Coraz wićej niedro- automatycznie uruchamia drugie), ponadto mo˝liwe jest ∏atwe tworzenie gich odtwarzaczy DVD jest wyposa˝ane w wyjÊcia DVI lub HDMI.

sieci urzàdzeƒ. W sprzćie A/V zaleta ∏àcza i.Link objawia si´ te˝ redukcjà Pojawienie si´ telewizji wysokiej rozdzielczoÊci (w Japonii, USA) liczby przewodów potrzebnych do transmisji 6-kana∏owego sygna∏u z od-oraz gwa∏towny rozwój p∏askich ekranów i projektorów wizyjnych dostoso-twarzacza p∏yt SACD Multichannel lub DVD-Audio do kompatybilnego wanych do standardu HDTV na∏o˝y∏y nowe wymagania na rodzaj i jakoÊç wzmacniacza A/V.

z∏àczy sygna∏owych. Oczywiste sta∏o siźapotrzebowanie na cyfrowà transmisjóbrazu. Równie˝ w technice audio, za sprawà nowych formatów zapi-DVI (DIGITAL VIDEO INTERFACE)

su dêwi´ku wysokiej jakoÊci, zasz∏a koniecznoÊç wyjÊcia poza ramy przesta-Powsta∏y z inicjatywy konsorcjum Digital Display Working Group (DDWG), rza∏ego ju˝ interfejsu S/PDIF. W niewielkich odst´pach czasu pojawi∏y siá˝

a faktycznie opracowany przez Intel, interfejs DVI zosta∏ pomyÊlany jako cy-trzy nowe metody transmisji sygna∏ów audio i video. Tylko jedna z nich, frowa alternatywa dla analogowej transmisji sygna∏ów wizyjnych z kart gra-HDMI, jest w pe∏ni uniwersalna (transmituje fonií obraz).

ficznych do monitorów LCD i plazmowych. Odbiorniki te, ze swej natury, dzia∏ajà w domenie cyfrowej, a podwójna konwersja c/a i a/c, konieczna IEE1394 (i.LINK, FIREWIRE)

przy tradycyjnym po∏àczeniu VGA, powoduje degradacj´ jakoÊci sygna∏u.

Nowej generacji cyfrowe z∏àcze szerokopasmowe, pozwalajàce na transmi-Postanowiono wić temu zaradziç. Standard DVI bazuje na formacie szere-sj´ danych z pr´dkoÊcià nawet 400 Mb/s. W technice audio tak szybki trans-gowego przesy∏u danych PanelLink, autorstwa innej znanej firmy, Silicon fer nie jest potrzebny do odtwarzania dêwi´ku, nawet z p∏yt DVD-Audio, ale Image. W formacie tym u˝ywa siśpecjalnej techniki formowania sygna∏u –

FireWire zosta∏ pierwotnie opracowany g∏ównie z myÊlà o zastosowaniach TMDS (Transition Minimized Differential Signalling).

komputerowych.

Wyró˝nia si´ trzy rodzaje po∏àczeƒ DVI: DVI-D (cyfrowe), DVI-A (analogowe) W technice audio funkcjonujà oznaczenia i.Link lub IEE1394. i.Link to nie i DVI-I (zintegrowane cyfrowo-analogowe). Oznacza to, ˝e standard do-tylko bezstratna transmisja dêwi´ku z gśtych formatów audio, to tak˝e puszcza transmisj´ danych cyfrowych i analogowych w jednym kablu.

wygoda obs∏ugi sprz´tu. Urzàdzenia komunikujà siźe sobà (np. jedno W przypadku sprz´tu audio-video spotykana jest wy∏àcznie wersja DVI-D.

64 AUDIOVIDEO

AV

TECHNIKA

KLASYCZNE PO¸ÑCZENIA AUDIO-VIDEO

Przy okazji omawiania nowych standardów po∏àczeƒ

Composite Video

warto przyjrzeç si´ tym obecnie wykorzystywanym, w wi´kszoÊci analogowym. Okazuje si´, ˝e wielu u˝yt-E

kowników kina domowego ma problemy z prawid∏o-S

wym przypisaniem ró˝nych sygna∏ów fonicznych i wizyjnych do konkretnych rodzajów kabli. Bez tej wie-dzy niemo˝liwe jest prawid∏owe wykonanie po∏àczeƒ

S – ˝y∏a sygna∏owa; E – ekran

audio-video w posiadanym zestawie.

kabel koncentryczny, zakoƒczony wtykiem cinch.

Takie przejÊciówki jak ta,

JakoÊç obrazu jest w tym po∏àczeniu najs∏absza.

DèWI¢K

oferowana przez Monster

S-VIDEO (Y/C)

Transmisja fonii przysparza mniej k∏opotów ni˝ rucho-Cable, pozwalajà pod∏àczyç

my obraz video. Wynika to z mniejszego zapotrzebo-

êród∏o z wyjÊciem HDMI

wania na szerokoÊç pasma transmisji. Obecnie stoso-do odbiornika z wejÊciem DVI

1, 3 – sygna∏

wane po∏àczenia audio znane sà ju˝ od wielu lat.

3

4

luminancji (Y)

Podstawowy kabel tego typu (tzw. single link) zawiera 2, 4 – sygna∏

PO¸ÑCZENIE ANALOGOWE CINCH (RCA)

chrominancji (C)

cztery skrćone pary przewodów (sk∏adowe red, green, Wykorzystuje par´ popularnych kabli cinch, oddziel-1

2

blue plus sygna∏ zegara). W celu zabezpieczenia przesy∏anie dla lewego i prawego kana∏u. Tà metodà pod∏à-

nych treÊci przed powielaniem, w transmisji DVI-D pomi´-

czamy ka˝de stereofoniczne êród∏o dêwi´ku w zesta-dzy urzàdzeniami A/V stosowany jest protokó∏ zabezpie-wie, np. tuner, magnetofon, odtwarzacz CD lub DVD

do wzmacniacza analogowego.

czajàcy HDCP (strumieƒ danych jest kodowany).

4-stykowe z∏àcze S-Video zapewnia lepszà jakoÊç obra-PO¸ÑCZENIE CYFROWE (S/PDIF, TOSLINK)

Kabel klasy single link zapewnia pasmo transmisji 165 MHz zu ni˝ Composite Video, dzi´ki rozdzieleniu sygna∏ów S∏u˝y do cyfrowej transmisji dêwi´ku z odtwarzacza (165 milionów pikseli na sekund´, ka˝dy piksel opisywany odpowiedzialnych za przenoszenie informacji o kolorze CD/DVD. Po∏àczenie koncentryczne (S/PDIF) wykorzy-

(sygna∏ chrominancji C) i o jasnoÊci (sygna∏ luminancji Y).

próbkà 24-bitowà), zaÊ grubsze kable klasy dual link majà stuje pojedynczy kabel wspó∏osiowy o impedancji falo-W po∏àczeniu tym wykorzystywane sà dwa przewody podwojonà przep∏ywnoÊç (pasmo 330 MHz). Tak du˝e wej 75 Ω, zaÊ optyczne (Toslink) – popularny Êwiat∏o-koncentryczne, zwykle zatopione we wspólnej koszul-pr´dkoÊci transmisji sprawiajà, ˝e standard DVI-D

wód. W przypadku urzàdzeƒ do kina domowego oby-ce, oraz ma∏y wtyk typu Hosiden.

doskonale nadaje si´ do przesy∏ania obrazów telewizji dwa standardy zapewniajà porównywalnà jakoÊç COMPONENT (Y/P

dêwi´ku. Teoretycznie, z∏àcze koncentryczne jest lep-b/Cr)

HDTV o rozdzielczoÊciach 720p, 1080i, a w przysz∏oÊci Najdoskonalsza metoda analogowej transmisji obrazu.

sze, z uwagi na szersze pasmo transmisji, ale zarazem nawet 1080p.

Wykorzystuje profesjonalnà metod´ przesy∏u ró˝nico-bardziej nara˝one na zak∏ócenia elektromagnetyczne Standardowy kabel DVI zapewnia bezstratnà transmisj´

wych sygna∏ów sk∏adowych kolorów, eliminujàcà nie-ni˝ nieczu∏y na nie Êwiat∏owód. W przypadku po∏àcze-które wady zwyk∏ej transmisji RGB. Do po∏àczenia Com-sygna∏u na odleg∏oÊç 5 m. Specjalistyczne przewody z czy-nia S/PDIF zazwyczaj da si´ wykorzystaç zwyk∏y prze-ponent wykorzystywane sà trzy niezale˝ne linie koncen-stej miedzi osiàgajà d∏ugoÊci rz´du 15 m (sà jednak bar-wód cinch do transmisji analogowej, jednak zaleca si´

tryczne 75 Ω, odpowiednio dla sygna∏ów Y (luminan-dzo drogie – koszt oko∏o 400-500 dolarów), zaÊ kable korzystanie ze specjalistycznych kabli oznaczonych jako cja), Pb i Cr (sygna∏y ró˝nicowe kolorów). Lepsze para-optyczne (nie dotyczy to sprz´tu A/V) mogà mieç nawet

„Digital” lub „75 Ω”. Tylko takie przewody gwarantujà metry kabli i wi´ksza separacja poszczególnych ˝y∏ sta-optymalne parametry transmisji, brak problemów 100 metrów.

nowià o przewadze transmisji Component nad popular-z synchronizacjà sygna∏u i w konsekwencji wy˝szà ja-nym trybem RGB, realizowanym w z∏àczu SCART. Trans-koÊç dêwi´ku. Ceny obydwu typów kabli sà zbli˝one.

HDMI

misja Component wià˝e siź technicznà mo˝liwoÊcià Z chwilà pojawienia sińa rynku odtwarzaczy Super (HIGH DEFINITION MULTIMEDIA INTERFACE)

przesy∏ania obrazów kolejnoliniowych.

Audio CD i DVD-Audio, interfejsy S/PDIF i Toslink prze-SCART (EURO)

HDMI jest dalszà ewolucjà interfejsu DVI, skierowanà sta∏y byç wystarczajàce. Ich specyfikacje nie przewidu-w stronú˝ytkowników sprz´tu A/V. Standard ten powsta∏

jà bowiem mo˝liwoÊci transmisji 1-bitowego strumie-we wspó∏pracy firm Hitachi, Matsushita Electric, Philips, nia danych DSD (wykorzystywanego przez format Sony, Thomson, Toshiba i Silicon Image, i co wa˝ne, jest SACD). Równie˝ nie jest mo˝liwe przesy∏anie tymi po∏à-

czeniami wielokana∏owej fonii z p∏yt DVD-Audio. Do tych wstecznie kompatybilny z DVI. Oznacza to, ˝e sà dost´pne celów opracowano inne, szerokopasmowe z∏àcza, ta-przejÊciówki DVI-HDMI, pozwalajàce pod∏àczyç urzàdze-kie jak i.Link (IEE1394), opisane w tekÊcie obok.

Popularny 21-stykowy SCART to z∏àcze najbardziej nie z wyjÊciem DVI do odbiornika z wejÊciem HDMI.

rozpowszechnione w domowych instalacjach A/V

W typowym systemie A/V (bez odtwarzacza

Kabel jest zakoƒczony znacznie mniejszym wtykiem 19-sty-SACD/DVD-Audio) interfejsy cyfrowe S/PDIF lub Wygodne 21-stykowe z∏àcze opracowano z myÊlà kowym i umo˝liwia równoleg∏à transmisjóbrazu video Toslink sà jednak ca∏kowicie wystarczajàce. Pozwalajà o szybkim i ∏atwym ∏àczeniu magnetowidów

HDTV oraz 8-kana∏owej fonii z czśtotliwoÊcià próbkowa-wyeliminowaç klasyczne po∏àczenie analogowe po-i odbiorników satelitarnych z telewizorami. SCART jest nia maksymalnie 192 kHz. Specyfikacje HDMI 1.1 (ostatnia mi´dzy odtwarzaczem DVD a amplitunerem (proceso-bardzo uniwersalny, gdy˝ w jednym kablu mo˝e rem) A/V, b´dàc kompatybilnymi zarówno z sygna∏a-wersja z maja 2004 roku) nie wspominajà natomiast przenosiç wiele ró˝nych sygna∏ów jednoczeÊnie.

mi PCM (z p∏yt CD i niektórych DVD), jak i Bitstream o transmisji sygna∏u DSD. Urzàdzenia wyposa˝one w z∏à-

W systemach kina domowego rola SCART-a polega (Dolby Digital, DTS).

cze HDMI 1.0 nie pozwalajà na transmisj´ dêwi´ku nim.

g∏ównie na transmisji sygna∏ów sk∏adowych koloru RGB, S-Video lub kompozytowego wraz z dwukana∏o-Parametry techniczne HDMI sà analogiczne jak w przypad-OBRAZ

wà fonià. Niemniej jednak, transmisj´ dêwi´ku poprzez ku DVI. Standardowa d∏ugoÊç transmisji jest jednak wi´ksza COMPOSITE

to z∏àcze nale˝y traktowaç wy∏àcznie jako pomocniczà i wynosi 15 m. Przep∏ywnoÊç strumienia danych si´ga Najprostsza metoda transmisji analogowego sygna∏u (np. do telewizora). Do odtwarzania dêwi´ku wysokiej 5 Gb/s, co odpowiada szerokoÊci pasma 165 MHz dla kabli video. Do tego celu wykorzystywany jest pojedynczy jakoÊci konieczne jest wykorzystanie innych po∏àczeƒ.

tzw. Typu A i 330 MHz dla kabli Typu B. ■

66 AUDIOVIDEO