ĆWICZENIA LEKKOATLETYCZNE PROMUJĄCE

ZDROWIE

A

NDRZEJ

R

OMANOWICZ

Gimnazjum w Sułowie

Kultura zdrowotna jest istotnym składnikiem trybu życia, stanowi zespół

wszelkich ukierunkowanych na zdrowie sposobów działania. Tryb życia jest tym
elementem stylu życia, który zależy od aktywności i własnej decyzji człowieka.
Główną rolę w rozwoju i umacnianiu kultury zdrowia w ramach stylu życia
odgrywają ćwiczenia cielesne i ruchowe o charakterze sportowym, zabawowym,
rekreacyjnym, tanecznym – w powiązaniu ze sposobem odżywiania, nawykami,
środkami medycznymi, formami kontaktów towarzyskich.

W życiu jednostki zdrowie wydaje się być

wartością uniwersalną o podstawowym
znaczeniu. Zgodnie ze współczesnymi
poglądami definicja zdrowia widziana jest w
trzech płaszczyznach: fizycznej, psychicznej
i społecznej.

Kultura fizyczna obejmująca wiele form

aktywności ruchowej: np. w programowo
zorganizowanych zajęciach wychowania
fizycznego, w sporcie, w turystyce, rekreacji
ruchowej i rehabilitacji ruchowej, jak
i indywidualnej aktywności fizycznej – pozwala
każdemu na wybór takiej dziedziny i formy,
która jest najdogodniejsza w określonym wieku.
Tak rozumiana aktywność ruchowa stanowi
przejaw stylu życia człowieka powiązanego z
systemem wartości, w którym zdrowie znajduje
się na pierwszej pozycji..

Znaczącą rolę w kulturze fizycznej przypisuje się sportowi wyczynowemu,

który ma wiele pozytywnych, ale też negatywnych stron. Sport wyczynowy był,
jest i będzie ważną formą propagowania aktywności ruchowej przez realizowanie
imprez i widowisk sportowych, dających nam możliwość odbioru wielu przeżyć
najróżniejszej natury oraz realizację naszych ambicji. Z drugiej zaś strony
widzimy, że sport wyczynowy ulega wielu wypaczeniom takim jak: nadmierna
komercjalizacja, zagubienie ideałów humanistycznych, walka i osiąganie wyników
za wszelką cenę i przy pomocy wszystkich dostępnych środków, stosowanie
środków dopingujących, a przede wszystkim trening o takim obciążeniu, które
staje się zagrożeniem dla zawodnika. Poważnym mankamentem sportu
wyczynowego jest również fakt wprowadzenia wielu dyscyplin „pod dach”, co

V Sympozjum „Postawy proekologiczne u progu XXI wieku”, Sułów 27.09.2003

Powrót do spisu treści

112

odrywa te niegdyś typowo terenowe dyscypliny sportu od ich naturalnych korzeni
– a więc związku z przyrodą.

W sporcie wyczynowym obserwujemy również efekty nacisku wywieranego

przez szeroko rozumiany „biznes”, reklamę, środki masowego przekazu, a często
i nasze wygodnictwo, gdyż wolimy oglądać sport z wygodnego fotela na ekranie
telewizyjnym niż uczestniczyć w nim bezpośrednio na arenach sportowych.

Ruch na świeżym powietrzu jest najbardziej naturalną formą aktywności

sportowej wynikającą z biologicznych potrzeb człowieka. Efekty przyniesie taka
aktywność ruchowa, która będzie realizowana z odpowiednią częstotliwością,
intensywnością, o określonej objętości i realizowana w terenie, który za względu
na swe właściwości będzie tę aktywność potęgował. Znamy wiele rodzajów i form
aktywności ruchowej w terenie. Ważną sprawą przy wyborze rodzaju aktywności
ruchowej jest uwarunkowanie ekonomiczne. Możemy tu wymienić takie formy
aktywności ruchowej jak: gra w tenisa ziemnego, wszelkie formy łyżwiarstwa na
obiektach otwartych, żeglarstwo i windsurfing, narciarstwo i wiele innych. Koszt
uprawiania tych sportów jest znaczny. Dlatego wydaje się uzasadnione
propagowanie i zachęcanie młodzieży do uprawiania takich rodzajów działalności
ruchowej, które nie wymagają dużych nakładów finansowych, a jednocześnie są
wyrazem określonego poziomu świadomości w zakresie dbania o ciało, zdrowie
i sprawność.

Jako były lekkoatleta chciałbym w tym miejscu przybliżyć lekką atletykę i

ćwiczenia o charakterze lekkoatletycznym jako formę ruchu, która odpowiada
wszystkim omówionym wyżej kryteriom.

Uniwersalna wartość lekkiej atletyki, promującej zdrowie i będącej wyrazem

stylu życia polega m.in. na naturalnych formach ruchu, ich bogactwie, na
możliwości doboru takich ćwiczeń i sposobu ich wykonania, które odpowiadają
wiekowi, typowi budowy ciała, możliwościom motorycznym, zainteresowaniom,
upodobaniom jednostki i grupy. Ćwiczenia lekkoatletyczne mogą być uprawiane w
każdych warunkach terenowych. Szczególnie cenne jest uprawianie lekkiej atletyki
w terenie otwartym, pozwalającym na bezpośredni kontakt z przyrodą. Ćwiczenia
lekkoatletyczne można uprawiać indywidualnie i grupowo. Grupy mogą być:
rówieśnicze, koedukacyjne, wielopokoleniowe, grupy przypadkowe i okazjonalne,
celowo dobierające się np. o podobnych zainteresowaniach w sposobie
odpoczynku i spędzania wolnego czasu. Lekkoatletyka uprawiana w gronie
rodzinnym lub koleżeńskim daje możliwość integracji rodzinnej i społecznej
przyczyniając się do pogłębienia i uatrakcyjnienia kontaktów towarzyskich,
zdrowego i przyjemnego spędzenia czasu wolnego.

Najpopularniejszą grupą ćwiczeń lekkoatletycznych i najczęściej stosowaną są

marsze i różnego rodzaju biegi. Stanowią one podstawową formę lekkiej atletyki ze
względu na naturalność ruchu i efektywność oddziaływania na organizm ludzki, a
szczególnie na wydolność. Jednak nie tylko formy biegowe stanowią o wartości
lekkiej atletyki. Istnieje cała grupa ćwiczeń i form ruchowych o charakterze
szybkościowo – siłowym (skoki) oraz grupa ćwiczeń o charakterze siłowo –
szybkościowym (rzuty). Bardzo popularne i polecane jest tzw. „wielobojowe”
uprawianie ćwiczeń lekkoatletycznych, kiedy treść zajęć obejmuje ćwiczenia z
różnych grup oddziaływujących wszechstronnie na człowieka.

Zaletą lekkiej atletyki i jej niewątpliwą wartością jest możliwość samooceny

i samokontroli własnych umiejętności motorycznych i wydolnościowych oraz

A. Romanowicz, Ćwiczenia lekkoatletyczne promujące zdrowie

113

zmian zachodzących w tym zakresie pod wpływem ćwiczeń, jak również
możliwość porównywania się z innymi w sposób bezpośredni i pośredni.
Lekkoatletyka odpowiada na naturalne potrzeby człowieka, który stale musi dążyć
do doskonalenia się, do porównywania się z innymi, do współzawodnictwa i walki
o pierwszeństwo.

Sportowy styl życia, szczególnie promujący zdrowie, obejmuje nie tylko same

działania ruchowe, ale również oprawę towarzyszącą tym ćwiczeniom. Dotyczy to
sposobu ubierania i poruszania się, zwracania większej uwagi na higienę życia,
odżywiania się i odpoczynku, zaopatrywanie się w sprzęt sportowy, interesowanie
się literaturą dotyczącą kultury fizycznej i dziedziny uprawianej aktywności
ruchowej, uczęszczania na imprezy i widowiska sportowe, przebywania i
nawiązywania kontaktów z osobami i grupami o podobnych zainteresowaniach i
stylu życia, walki i ograniczenia różnego rodzaju zjawisk nieprzystających do
sportowego stylu życia, stosowania sportowej zasady „fair play” w życiu
codziennym.

Wszelkie działania powinny prowadzić do wytworzenia w świadomości

jednostki i społeczeństwa przekonania o tym, że o zdrowie powinno się dbać
osobiście, że jednym ze sposobów zachowania zdrowia jest ruch, a szczególnie
ruch na świeżym powietrzu, że kultura fizyczna stwarza szerokie możliwości
realizacji tego zasadniczego celu. Na tym tle wyrażam przekonanie, że na
przykładzie możliwości, jakie stwarza lekka atletyka, aktywność ruchowa w
terenie może skutecznie przyczynić się do promowania zdrowia.

Przykładowy konspekt zajęć – terenowy wielobój lekkoatletyczny dla

klas I-III gimnazjum (chłopcy lub dziewczęta)

Cele główne:
Umiejętności – doskonalenie startu niskiego, skipingi A i C, technika pokonywania
płotków, technika naturalna (nożycowa) skoku wzwyż i skoku w dal oraz technika
pchnięcia kulą.
Zdolności motoryczne – kształtowanie szybkości, skoczności, siły i wytrzymałości.
Miejsce zajęć: niezabudowany teren w pobliżu szkoły lub teren leśny.
Ilość ćwiczących: do 24 uczniów.
Czas trwania zajęć: 45 minut.
Przybory i przyrządy: płotki i stojaki do skoku wzwyż (mogą być prowizoryczne
– wykonane z gałęzi), sznurek, małe kamienie, piaskownica lub teren o miękkim
podłożu.
Metody: zadaniowa ścisła i zabawowa.

Konspekt lekcji

Zadania

Czas.

Sposoby realizacji

Uwagi

1

2

3

4

Część wstępna – 10 minut

V Sympozjum „Postawy proekologiczne u progu XXI wieku”, Sułów 27.09.2003

Powrót do spisu treści

114

Czynności
organizacyjno
- porządkowe

3’

Zbiórka, powitanie, sprawdzenie obecności.
Podanie tematu, przypomnienie o zasadach
bezpieczeństwa podczas wykonywania
ćwiczeń.

Ustawienie
ćwiczących
w szeregu.
Podzielenie
ćwiczących
na dwie
grupy.

Rozgrzewka

7’

Trucht i lekki bieg – około 500-800 metrów.

Ćwiczenia gimnastyczne
PW – postawa zasadnicza w rozkroku. Skłony
tułowia w przód z dotknięciem dłońmi RR do
podłoża; krążenie tułowia z RR złączonymi
nad głową; krążenie bioder z RR położonymi
na biodrach; skłony tułowia w bok z RR jw.
PW – podpór przodem. Ugięcia i wyprostny
RR, tzw. pompki (10 razy).
PW – stojąc w szerokim rozkroku.
Przenoszenie ciężaru ciała na LN, potem na
LP; skręty tułowia w lewo i w prawo.

Prowadzący
i ćwiczący
biegną w
rzędzie.
Ustawienie
w szeregu.

PW – stojąc w szerokim rozkroku.
Przenoszenie ciężaru ciała na LN, potem na
LP; skręty tułowia w lewo i w prawo.
PW – przysiad podparty; wyprost LN,
następnie PN do tylu na przemian (10 razy),
wyrzut do wyprostu w tył obu NN (10 razy)
PW – stojąc na jednej nodze; krążenie LN
następnie PN w przód i w tył.

Część główna – 30 minut

1

2

3

4

Ćwiczenia w
formie
zadaniowo-
ścisłej i
zabawowej,
doskonalące
elementy
techniki.

6’

6’

Bieg szybki; starty, skipingi, przebierki:
-bieg parami na odcinku 20 m,
-skiping A (2 x 20m),
-szybki luźny bieg-przebieżka,
-skiping C (2 x 20m),
-bieg sprinterski z pozycji stojącej,
-szybki bieg ze startu niskiego, rywalizacja w
parach ( 2 x 20m).
Bieg przez płotki:
-bieg z przenoszeniem nad płotkiem nogi
odbijającej. Ćwiczący w truchcie nogę

Ćwiczący
biegną 20
metrów
parami i
wracają
krokiem
marszowym
na start.
Ćwiczący
biegają
parami

A. Romanowicz, Ćwiczenia lekkoatletyczne promujące zdrowie

115

6’

6’

zakroczną (ugiętą w kolanie) przenosi ponad
płotkiem, nogę atakującą – z boku płotka,
-bieg przez środek płotka z łączeniem ruchów
nogi atakującej i zakrocznej. Uczniowie
pokonują płotki biegnąc pojedynczo.
Skok wzwyż techniką naturalną:
-skoki „nożycami”ponad sznurkiem
zawieszonym na takiej wysokości, aby
wszyscy mogli ją pokonać
-skok wzwyż techniką naturalną; rywalizacja
w grupach-ile osób z grupy pokona daną
wysokość.
Pchnięcie kamieniem na odległość:
-na 4 stanowiskach ćwiczący wykonują
pchnięcie kamieniem na odległość; po nich
pchnięcia wykonuje następna „czwórka”itd.
Skok w dal:
-skoki w dal z rozbiegu około 5-6 kroków (5
razy),
-drużynowy skok w dal z miejsca. Zwycięża
ta grupa, która uzyska łącznie większą
odległość.

pokonując
brzeg
płotków z
lewej i
prawej
strony.

Wybieramy
bardzo
miękkie
podłoże.

Kamienie o
wadze 3-4
kg.

V Sympozjum „Postawy proekologiczne u progu XXI wieku”, Sułów 27.09.2003

Powrót do spisu treści

116

Część końcowa – 5 minut

Ćwiczenia
uspokajające.

3’

Lekki trucht i marsz około 200-300 metrów,
ćwiczenia oddechowe, skłony i podskoki w
marszu.

Trucht
i marsz w
rzędzie.

Zakończenie
zajęć.

2’

Uprzątnięcie terenu i zebranie sprzętu
sportowego. Zbiórka, omówienie zajęć,
wyróżnienie najlepiej ćwiczących, sportowe
pożegnanie.

Dokładne
uprzątnięcie
terenu.

LITERATURA

1. Demel M.: Kultura fizyczna w aspekcie zdrowia. „Wychowanie Fizyczne

i Zdrowotne”, 1994, nr 3.

2. Strzyżewski S.: Proces wychowania w kulturze fizycznej. Warszawa 1990,

WSiP.

3. Sulisz S, Szelest Z.: Lekkoatletyka.Zbiór ćwiczeń ogólnych i specjalnych,

Warszawa 1985, Sport i turystyka.

4. Ziemiański Ś.: Człowiek i środowisko a zdrowie. „Wychowanie Fizyczne

i Zdrowotne”, 1992, nr 2.

5. Żukowska Z.: Sport a styl Życia, Warszawa 1980, WSiP.

Trofea sportowe sułowskich gimnazjalistów