Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 1 z 23

Miednica kostna

Miednica to kostne zakończenie tułowia, stanowiące jednocześnie jego połączenie z

kończynami dolnymi (obręcz kończyn dolnych). Składa się z kości miednicznych

połączonych od tyłu kością krzyżową (stawy krzyżowo-biodrowe) stanowiącą dolne

zakończenie kręgosłupa, a od przodu zrośniętych spojeniem łonowym. Miednica podzielona

jest niewielkim wałem kostnym na miednicę większą i mniejszą, która ogranicza kanał

miednicy. Miednica kobieca różni się wieloma cechami od miednicy męskiej. Przede

wszystkim posiada kanał miednicy szerszy o kształcie stożkowato-cylindrycznym. Typowe

różnice w budowie obu miednic przedstawia tab. 1.

Cecha

Miednica kobieca

Miednica męska

Wielkość

Większa

Mniejsza

Kształt płaszczyzny wchodu

Owalny lub okrągły

Trójkątny lub klinowaty

Budowa kości

Smuklejsze, cieńsze

Grubsze, cięższe

Kość krzyżowa

Szersza, mniej zakrzywiona

Węższa, bardziej zakrzywiona

Kości miedniczne

Ustawione bardziej pionowo

Ustawione mniej pionowo

Zagłębienia kości miednicy

Płytsze

Głębsze

Wciecie miedniczne
(krzyżowo-kulszowe)

Szersze

Węższe

Miednica większa

Węższa

Szersza

Objętość miednicy mniejszej

Płytsza, szersza

Mniejsza

Spojenie łonowe

Cieńsze

Grubsze

Guzy kulszowe

Rozstawione

Wgięte

Łuk łonowy

Szerszy, zaokrąglony

Węższy, ostry

Brzegi kości biodrowo-łonowej

Bardziej rozstawione

Mniej rozstawione

Otwór owalny

Owalny

Trójkątny

Tabela 1Różnice w budowie miednicy kobiecej i męskiej

Kształt i wielkość tego kanału jest szczególnie istotna dla kobiet, gdyż warunkują one

możliwości i przebieg naturalnego porodu.

a

b

Rysunek 1 Miednica kostna - widok z przodu i z boku: a - żeńska, b – męska

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 2 z 23

Miednica kobieca

Miednicę kobiecą stanowią kości obręczy miednicznej. Składa się ona z

symetrycznych kości miednicznych – os coxae (składających się z kości: biodrowej, łonowej

i kulszowej, które zrastają się ze sobą w wieku pokwitania), kości krzyżowej – os sacrum i w

jej przedłużeniu kości guzicznej – os coccygis. Największe kości obręczy miedniczej

stanowiąc parę, tworzą razem z kością krzyżową zamknięty obwód miednicy i nadają swoją

budową bardzo charakterystyczny wygląd miednicy. Wraz z kością krzyżową decudują o

ostatecznym typie morfologicznym i funkcjonalności miednicy. Obie kości miednicze

stanowią zwierciadlane odbicie i każda z nich składa się z trzech części, które są zrośnięte

razem i tworzą jedną całość.

a

b

c

Rysunek 2 Miednica kostna: a – widok od góry i z przodu, b – w pozycji poziomej, c – widok z boku

Kość krzyżowa swymi powierzchniami uchowatymi łączy się z równoimiennymi

powierzchniami obu kości miednicznych, tworząc od strony kręgosłupa połączenia stawowe

półścisłe o nieznacznej ruchomości – stawy krzyżowo- biodrowe. Podstawa kości krzyżowej

zwrócona jest do V kręgu lędźwiowego. Z wierzchołkiem kości krzyżowej łączy się za

pomocą chrząstkozrostu kość guziczna. To ścisłe połączenie pozwala jednak w trakcie

porodu, wskutek rozpulchnienia chrząstki, na odchylenie kości guzicznej. Kości miedniczne

od strony kości krzyżowej przechodzą silnie wygiętym na boki łukiem ku przodowi łącząc się

chrząstkozrostem zachowującym pewną ruchomość, nazywanym spojeniem łonowy –

symphisis pubica. Stanowi on szczyt łuku utworzonego przez odpowiednie brzegi kości

miednicznych (kąt podłonowy). Otwór górny miednicy mniejszej, ograniczony kresą

graniczną, jest nazywany wchodem miednicy. Otwór dolny, czyli wychód miednicy,

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 3 z 23

ograniczają dolne gałęzie kości kulszowych, więzadła krzyżowo-guzowe oraz wierzchołek

kości guzicznej.

Rysunek 3 Kości miednicy: A — kość krzyżowa

(os sacrum); B — kość biodrowa (os ilium); C —

kość kulszowa (os ischii); D — kość łonowa (os

pubis); E — kość guzicz¬ną (os coccygis); F —

grzebień biodrowy (crista iliaca); G — kolec

kulszowy (spina ischiadica); H — guz kulszowy

(tuber ischiadicum); I — V kręg lędźwiowy

(vertebrae lumbalis); K — otwór zasłoniony

(foramen obturatum); L — panewka stawu

biodrowego (acetabulum); M — kolec biodrowy

przedni. górny (spina iliaca anterior superior).

Kość krzyżowa (os sacrum) - wraz z kośćmi miednicznymi stanowi silny pierścień

kostny — obręcz miedniczną. Kość krzyżowa jest przedłużeniem kręgosłupa lędźwiowego

i składa się z pięciu zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych. Kształtem przypomina tępy klin

albo trójkąt o ściętym wierzchołku (apex ossis sacri) i podstawie (basis) skierowanej ku

górze. Kręgi kości krzyżowej są spłaszczone w wymiarze przednio-tylnym i stanowią

jednolitą całość. W dolnym odcinku kość krzyżowa przechodzi w kość guziczną. W rzucie

bocznym jest łukowato wygięta i uwypuklona ku tyłowi, a wklęsła w kierunku wnętrza

miednicy. W miejscu połączenia kręgosłupa lędźwiowego z kością krzyżową, na granicy

V kręgu lędźwiowego i podstawy kości krzyżowej, istnieje kąt lędźwiowo-krzyżowy (angulus

lumbosacralis); wynosi on 130—170°. Sam wierzchołek tego kąta znajduje się na wzgórku

kości krzyżowej (promontorium) i jest zbudowany z uwypuklonej ku przodowi chrząstki

V kręgu lędźwiowego oraz kości krzyżowej.

Kręgi krzyżowe posiadają trzon i łuk zamykający trójkątny otwór stanowiący kanał

krzyżowy (canalis sacralis). Poprzeczne wyrostki kręgów krzyżowych tworzą części boczne

kości krzyżowej (partes laterales ossis sacri), a miejsca zrośnięcia się kręgów na powierzchni

miednicznej kości (facies pel-vina) są zaznaczone kresami poprzecznymi (lineae transversae).

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 4 z 23

a

b

Rysunek 4 Kość krzyżowa: a – widok z przodu, b – widok z boku

Część środkowa kości krzyżowej jest odgraniczona od części bocznych (partes

laterales) czterema parami otworów krzyżowych przednich (foramina sacralia anteriora),

zmniejszających się ku dołowi. Otwory te prowadzą do kanału kręgowego i są miejscem

wyjścia przednich gałęzi nerwów krzyżowych oraz wejścia gałązek rdzeniowych tętnicy

krzyżowej bocznej. Kanał kości krzyżowej zaczyna się otworem górnym i kończy się

otworem dolnym kanału krzyżowego. Na grzbietowej powierzchni kości krzyżowej (facies

dorsalis), przebiega w linii środkowej grzebień krzyżowy pośrodkowy (crista sacralis

mediana) utworzony z wyrostków kolczystych czterech górnych kręgów krzyżowych.

Stanowi on tylną ścianę kanału kości krzyżowej, który w dolnym odcinku jest od tyłu

otwarty.

W tym miejscu znajdujące się bocznie od grzebienia krzyżowego pośrodkowego

grzebienie krzyżowe stawowe (cristae sacrales intermediae), utworzone ze słabo rozwiniętych

wyrostków stawowych, kończą się dwoma rożkami krzyżowymi (cornua sacralia). Takie

same rożki posiada pierwszy kręg kości guzicznej (cormi coccygeum). Podobnie jak na tylnej

powierzchni — bocznie od grzebieni krzyżowych stawowych — znajdują się otwory

krzyżowe tylne (foramina sacralia dorsalia). Jeszcze bardziej bocznie od tych otworów

znajduje się grzebień krzyżowy boczny (crista sacralis lateralis), utworzony przez szczątkowe

wyrostki poprzeczne. Przez tylne otwory krzyżowe wychodzą gałęzie tylne nerwów

krzyżowych.

Boczne części kości krzyżowej, powstałe ze zrośniętych wyrostków poprzecznych

i szczątków żeber, zwężają się wybitnie ku dołowi, a na swej bocznej powierzchni w górnym

odcinku posiadają nierówną powierzchnię uchowatą (facies auricularis), stanowiącą miejsce

połączenia z podobną powierzchnią kości biodrowej. Bardziej ku tyłowi od tej powierzchni

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 5 z 23

znajduje się guzowatość krzyżowa (tuberositas sacralis), stanowiąca miejsce przyczepa

więzadeł krzyżowo-biodrowych międzykostnych.

Kość krzyżowa kobieca jest szersza i krótsza, bardziej płaska, mniej zakrzywiona i

cieńsza niż kość krzyżowa męska. Powierzchnia uchowata jest krótsza, zwykle utworzona

przez dwa górne kręgi, podczas gdy męska sięga do połowy lub nawet do dolnego brzegu

kręgu trzeciego.

Kość guziczna (os coccygis) - stanowi przedłużenie kości krzyżowej i składa się z

czterech lub pięciu kręgów szczątkowych, z. których pozostały tylko trzony. Z kością

krzyżową łączy się kość guziczna za pomocą rogów guzicznych {cornua coccygea)

analogicznych do rogów kości krzyżowej — za pomocą chrząstkozrostu. Podobne połączenia

istnieją między kręgiem pierwszym a drugim oraz drugim a trzecim — następne połączenia

kręgów kostnieją

a

b

Rysunek 5 Kość guziczna: a – widok z przodu, b – widok od tyłu

Kość biodrowa (os ilii) – jest skierowana ku górze i do tyłu. Stanowi największa

i najobszerniejszą części kości miedniczej. Kość łonowa jest skierowana ku przodowi i

dołowi, a kulszowa – ku dołowi i do tyłu. Wszystkie trzy części składowe kości miedniczej

łączą się w panewce stawu biodrowego. Kość biodrowa składa się z trzonu (corpus ossis ilii) i

talerza kości biodrowej (ala ossis ilium). Na talerzu kości biodrowej odróżniamy dwie

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 6 z 23

powierzchnie: zewnętrzną i wewnętrzną. Na zewnętrznej stronie przyczepiają się więzadła i

mięśnie. Pola ich przyczepów ograniczają kresy pośladkowe: tylna, przednia i dolna (linea

glutea posterior, interior et interior). U dołu strony zewnętrznej leży głęboki dół, stanowiący

panewkę stawu biodrowego (acetabulum). Wokół panewki znajduje się wysoki wał kostny,

który u dołu posiada wcięcie (incisura acetabuli). U samego dołu kości miedniczej znajduje

się otwór zasłoniony (foramen obturatum) utworzony przez dwie dolne gałęzi kości kulszowej

i łonowej.

Powierzchnia wewnętrzna talerza kości biodrowej jest odgraniczona od trzonu kresą

łukowatą (linea arcuata) i stanowi wklęsły dół biodrowy (fossa iliaca), w którym znajduje się

przyczep mięśnia biodrowego. Tylna część talerza dzieli się na dwa chropowate odcinki:

przednio-dolny odcinek stanowi miejsce połączenia z boczną częścią kości krzyżowej, jest to

powierzchnia uchowata (facies auricularis); odcinek tylny jest bardziej chropowaty, stanowi

guzowatość biodrową (tuberositas iliaca), miejsce przyczepu więzadeł krzyżowo-biodrowych

i niektórych mięśni.

Grzebień biodrowy (crista iliaca) stanowi górny brzeg talerza. Jest on gruby i wygięty

esowato. Wzdłuż grzebienia wyróżnia się wargę zewnętrzną i wewnętrzną (labium externum

et labium internum) oraz leżącą pośrodku kresę pośrednią (linea intermedia). Grzebień kości

biodrowej posiada dwa wystające kolce: biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior

superior) i biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior). Od przodu poniżej kolca

biodrowego przedniego górnego znajduje się kolec biodrowy przedni dolny (spina iliaca

anterior inferior) i jeszcze niżej brzeg przedni talerza biodrowego przechodzi w wyniosłość

biodrowo-łonową (eminentia iliopectinea). Od tyłu, poniżej kolca biodrowego tylnego

górnego znajduje się kolec biodrowy tylny dolny (spina iliaca posterior inferior). Bardziej ku

dołowi tylny brzeg talerza biodrowego przechodzi we wcięcie kulszowe większe (incisura

ischiadica maior).

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 7 z 23

Rysunek 6 Więzadła: 1 – biodrowo – udowe,

2 – łonowo – udowe

Rysunek 7 Kość biodrowa: 1 – grzebień kości

biodrowej, 2 – kolec biodrowy przedni górny,

3 – guzek biodrowy, 5 – kolec biodrowy przedni

dolny

Kość kulszowa (os ischii) - jest zbudowana z trzonu (corpus ossi ischii), tworzącego

część panewki stawu biodrowego i dwu gałęzi: górnej i dolnej (ramus superior et ramus

inferior), ograniczających od dołu i tyłu otwór zasłoniony. Na trzonie kości kulszowej ku

tyłowi znajdują się wydatny kolec kulszowy (spina ischiadica), oddzielający u góry wcięcie

kulszowe większe (incisura ischialis major) i u dołu — wcięcie kulszowe mniejsze (incisura

ischialis minor). Poniżej znajduje się guz kulszowy (tuber ischiale).

Rysunek 8 Kość kulszowa: 1 – grzebień kości

biodrowej, 4 – kolec biodrowy tylny górny, 6 –

kolec biodrowy tylny dolny, 7 – kolec kulszowy, 8

– guz kulszowy, 9 – dolna krawędź gałęzi kości

kulszowej

Kość łonowa (os pubis) - znajduje się w przedniej części kości miednicznej i jest

zbudowana z trzonu i dwu gałęzi: górnej i dolnej. Trzon kości łonowej tworzy część panewki

stawu biodrowego. Gałąź górna (ramus superior) posiada zaostrzony tylny brzeg — jest to

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 8 z 23

grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis), który dalej przechodzi w kresę łukowatą

znajdującą się na pograniczu talerza i trzonu kości biodrowej i tworzy kresę graniczną (linea

terminalis) oddzielającą miednicę większą od miednicy mniejszej. Przedni brzeg gałęzi górnej

kończy się od przodu guzkiem łonowym (tuberculum pubicum), miejscem przyczepu

więzadła pachwinowego. Od strony otworu zasłonionego znajduje się na gałęzi górnej

grzebień zasłonowy (crista obturatoria) i guzek zasłonowy przedni (tuberculum obturatorium

anterius). Miejsce przyczepu obu kości łonowych posiada chropowatą powierzchnię spojenia

łonowego (facies symphyseos).Gałąź dolna (ramus inferior) łączy się z gałęzią dolną kości

kulszowej.

Rysunek 9 Kość łonowa: 8 - guz kulszowy, 9 -

dolna krawędź gałęzi kości kulszowej, 10 –

spojenie łonowe, 11 – guzek łonowy, 12 – gałąź

górna kości łonowej, 13 – łuk łonowy

Połączenia kości miednicy

Na powierzchni wymienionych kości miednicy znajduje się szereg przyczepów mięśni

miednicy, kończyn dolnych i kręgosłupa, przebiegają liczne więzadła stanowiące przyczepy

tych mięśni oraz więzozrosty wzmacniające stawy, łączące poszczególne kości lub tworzące

zamknięcia otworów i przestrzeni miednicy.

Spojenie łonowe (symphysis) - stanowi chrząstka włóknista o grubości ok. 15 mm od

zewnątrz i 8 mm od strony wewnętrznej. Stanowi ono formę pośrednią połączenia między

połączeniem chrząstkozrostowym a stawowym. Obie gałęzie dolne kości łonowych

rozchodzą się od spojenia ku dołowi i na zewnątrz pod kątem, który u kobiet jest zbliżony do

prostego o brzegach dolnych łukowato zaokrąglonych — jest to łuk łonowy (arcus pubis).

Staw krzyżowo-biodrowy (articulatio sacroiliaca) - znajduje się między po-

wierzchniami uchowatymi kości krzyżowej a kości biodrowej. Jest on utworzony przez

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 9 z 23

chrząstkę stawową i wzmocniony silnymi więzadłami krzyżowo-biodrowymi, które bardzo

ograniczają ruchomość tego stawu.

Więzadła miednicy - wybitnie wzmacniają cały pierścień kostny miednicy i stanowią

dodatkowe połączenia poszczególnych jej części i odgraniczenia wcięć i otworów

stanowiących miejsce przebiegu mięśni, naczyń i nerwów. Więzadła krzyżowo-biodrowe

brzuszne i grzbietowe (ligamenta sacroiliaca ven-tralia et dorsalia) łączą kość krzyżową z

kośćmi biodrowymi po stronie grzbietowej i brzusznej. Inne więzadła w tej okolicy to

więzadła krzyżowo-biodrowe międzykostne (lig. sacroiliaca interossea), znajdujące się w

szczelinie między guzowatością krzyżową a biodrową, oraz więzadła biodrowo-lędźwiowe

(lig. iliolumbales), idące od wyrostków poprzecznych IV i V kręgu lędźwiowego do tylnej

części grzebieni talerza biodrowego. Więzadła krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberosa)

biegną od kolców biodrowych tylnych: górnego i dolnego do przyśrodkowego brzegu guza

kulszowego.

Rysunek 10 Więzadła miednicy: 1- kolec biodrowy tylny górny, 2, 7, 12 – więzadła krzyżowo-guzowe, 3 –

więzadło krzyżowo-kolcowe, 4 – błona zasłonowa, 9 - więzadło krzyżowo-guziczne tylne powierzchowne,

10 – więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe głębokie, 11 – więzadło krzyżowo-guziczne boczne, 13 –

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 10 z 23

więzadło kulszowo-udowe, 14 – więzadło biodrowo-udowe, 15 – więzadła krzyżowo-biodrowe grzbietowe,

16 – więzadło biodrowo-lędźwiowe, 17 – więzadło lędźwiowo-żebrowe

Więzadła krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinosa) rozpoczynają się na bocznym brzegu

dolnej części kości krzyżowej i na górnych kręgach oraz przyczepiają się do kolców

kulszowych. Więzadła te biorą udział w utworzeniu dna miednicy oraz przekształceniu wcięć

kulszowych w otwory kulszowe większe (foramina ischiadica majora) i otwory kulszowe

mniejsze (foramina ischiadica minora). Przez te otwory przechodzą mięśnie, nerwy i

naczynia.

Błona zasłonowa (membrana obturatoria) zasłania otwór zasłoniony. Więzadło

pachwinowe (lig. inguinale) biegnie od kolca biodrowego przedniego górnego do guzka

łonowego. Więzadło to jest wyczuwalne na powierzchni przez skórę i stanowi bruzdę

pachwinową.

MIĘŚNIE KANAŁU RODNEGO I BUDOWA DNA MIEDNICY

Mięśnie dna miednicy to kilkumilimetrowa płyta połączonych ze sobą i pełniących

różne funkcje mięśni, rozpostartych jak hamak w obrębie miednicy mniejszej. Przestrzennie

można je sobie wyobrazić w formie półotwartego kielicha.

Rysunek 11 Warstwowy układ mięśni dna

miednicy

Kanał miednicy jest ograniczony od wewnątrz więzadłami i mięśniami, które go

wyścielają, stanowiąc miękkie podłoże kostnego kanału i tworząc od dołu i przodu

zamknięcie — dno miednicy. Więzadła opisano w części kostnej kanału.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 11 z 23

Rysunek 12 Przestrzenny układ mięśni dna

miednicy (modyfikacja wg Barber)

Mięśnie kanału miednicy - Od dolnej kresy granicznej, w dół do zagłębień

krzyżowo-biodrowych, schodzą mięśnie biodrowo-lędźwiowe. W okolicy otworu

zasłonionego wyściela wnętrza kanału kostnego mięsień zasłaniacz wewnętrzny i

gruszkowaty ( m. obturatorius internus, m.piriformis). Dolną część kanału rodnego w czasie

porodu stanowią części miękkie, na które składa się dolny odcinek macicy, część pochwowa

macicy, pochwa oraz mięśnie i powiezie dna miednicy i krocza. Wszystkie te miękkie części

przekształcają się w czasie czynności porodowej w dolną część kanału rodnego, nie istniejącą

w takiej formie poza okresem porodu. Granice między dwoma częściami narządu rodnego:

czynną i bierną, stanowi pierścień skurczowy albo graniczny (Bandla), który łatwo można

wybadać przez powłoki brzuszne nad spojeniem łonowym w czasie skurczu macicy.

Dno miednicy – jest ono utworzone przez układ mięśni, wiązadeł i powięzi. Mięśnie te

tworzą trzy warstwy, o różniących się kierunkach przebiegu względem siebie. Kolejno od

wewnątrz do zewnątrz napotyka się najstępujące 3 warstwy dna miednicy:

Przepona miednicy (diaphragma pelvis) - jest utworzona przez mięśnie dźwigacze

odbytu (m. levatores ani, pars pubica et pars iliaca), jego część łonową i kulszową i

przez mięsień guziczny (m. coccygeus). Razem tworzą one lejkowatą skośną

przestrzeń w środku której między dźwigaczami znajduje się szczelina (hiatus

genitalia) przez którą przechodzi od tyłu ku przodowi odbytnica, pochwa i cewka

moczowa. Od przodu jest ona zwężona przez drugą warstwę mięśni przepony

moczowo – płciowej. Przebieg mięśni od przodu do tyłu.

Rysunek 13 Przepona moczowo-płciowa

widziana od dołu: A — mięsień kulszowo-

jamisty; B — mięsień opuszkowo-jamisty; C —

mięsień poprzeczny głęboki krocza; D — mięsień

poprzeczny powierzchowny krocza; E —

mięsień dźwigacz odbytu; F — mię¬sień

pośladkowy; G — odbytnica; H – pochwa; I –

cewka moczowa

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 12 z 23

Przepona moczowo-płciowa (diaphragma urogenitale) — znajduje się między

dolnymi gałęziami kości łonowych a linią łączącą oba guzy kulszowe, tworząc w ten

sposób trójkąt zwrócony podstawą ku tyłowi. Tworzy go mięsień poprzeczny głęboki

krocza (m. transversus perinei profundus), dochodzący do brzegu łuku kości

łonowych. Od przodu znajduje się w nim przejście dla cewki moczowej i pochwy.

Przebieg mięśni od prawej do lewej.

Rysunek 14 Mięśnie przepony moczowo – płciowej

Warstwa zewnętrzna dna miednicy - składa się z mięśni opuszkowo-jamistych (m.

bulbocavernosi) i mięśnia zwieracza odbytu (m. sphincter ani). Ponadto jeszcze

istnieją dwa słabsze mięśnie: poprzeczny krocza powierzchowny (m. transversus

perinei superficialis) i mięśnie kulszowo-jamiste (m. ischiocavernosi). Wszystkie te

mięśnie w czasie porodu ulegają rozciągnięciu tak dalece, że tworzą wówczas jedną

cienką warstwę, stanowiącą końcowy odcinek kanału rodnego. Przebieg mięśni tej

warstwy, podobnie jak warstwy wewnętrznej od przodu do tyłu.

Rysunek 15 Mięśnie dna miednicy – warstwa

środkowa i zewnętrzna

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 13 z 23

Kanał rodny tworzą ściany kostne miednicy mniejszej oraz części miękkie (mięśnie

trzonu macicy, szyjka macicy i pochwa). Kanał kostny określa kształt, szerokość, kierunek

dróg rodnych oraz jest miejscem przyczepu części miękkich. Kości obręczy miednicznej

ograniczają przestrzeń, którą kresa graniczna dzieli na dwie jamy nazywane miednicą większą

i mniejszą.

Kanał rodny właściwy jest utworzony z tkanek miękkich i składa się z 3 części:

1) trzonu macicy,

2) części pośredniej macicy, czyli cieśni, z której powstaje dolny odcinek,

3) kanału szyjki ulegającej w czasie porodu całkowitemu rozwarciu i pochwy.

Trzon macicy stanowi w czasie ciąży miejsce zagnieżdżenia i rozwoju jaja

płodowego, a w czasie porodu jest częścią czynną wydalającą płód. Część pośrednia poza

ciążą stanowi granicę między trzonem a szyjką macicy, stanowiąc ujście wewnętrzne cieśni.

W czasie ciąży wraz z kanałem szyjki tworzy aparat zamykający macicę i przekształca się w

ciągu ciąży w dolny odcinek — część bierną macicy w czasie porodu.

Rysunek 16 Kanał rodny z profilu. A — mięsień

gruszkowaty; B — mięsień zasłaniacz; C — łuk

ścięgnisty; D — mięsień dźwigacz odbytu, część

kulszowa; E — mięsień dźwigacz odbytu, część

łonowa; F — mięsień opuszkowo-jamisty; G —

mięsień zwie¬racz odbytu; H — przegroda

odbytniczo-guziczna; I — mięsień guziczny

Rysunek 17 Mięśnie dna miednicy, gdy główka

płodu ukazuje się w szparze sromowej

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 14 z 23

POMIARY MIEDNICY ZEWNĘTRZNE

Miednica tworzy pierścień kostny mocniej zbudowany niż jakiekolwiek inne części

kośćca. Na miednicy spoczywa cały ciężar ciała przeniesiony na nią przez, kręgosłup i

wsparty na kończynach dolnych. Miednica jest podzielona kresą graniczną (linea terminalis)

na dwie części: górną szeroką — miednicę większą (pelvis major) i dolną — miednicę

mniejszą (pelvis minor). Miednica większa, szeroko otwarta od góry i przodu, od tyłu jest

ograniczona kręgosłupem lędźwiowym; ma ona po obu bokach talerze kości biodrowych,

które stanowią dolną podstawę jamy brzusznej. W czasie ciąży znajduje się w niej i ponad

nią w jamie brzusznej trzon macicy wraz z jajem płodowym.

Miednica mniejsza zamyka przestrzeń o skomplikowanym kształcie. Jest to kanał

miednicy (canalis pelvis), który odgrywa niezwykle ważną rolę w mechanizmie porodu,

stanowiąc kanał rodny. Od góry jest on ograniczony linią graniczną od miednicy większej —

jest to wchód miednicy (apertura pelvis superior), a u dołu kończy się otworem dolnym

miednicy (apertura pelvis inferior) ograniczonym przez wierzchołek kości guzicznej, guzy

kulszowe i dolne gałęzie kości kulszowych i łonowych.

Badanie kształtu i wielkości miednicy, a zwłaszcza pomiary kanału rodnego, jest

utrudnione ze względu na brak dostępu do wielu jego punktów. Najprostszym sposobem

oceny kształtu i wielkości miednicy jest wykonanie pomiarów zewnętrznych. Stanowią one

nieodzowną część badania położniczego. Na ich podstawie można wywnioskować, jaki jest

kształt i wielkość kanału rodnego, czy jest on dostatecznie duży i prawidłowo zbudowany

dla przejścia główki płodu w czasie porodu.

W pozycji stojącej u kobiety można zauważyć: czy miednica jest ustawiona

symetrycznie w stosunku do długiej osi ciała i do kręgosłupa, stopień nachylenia miednicy ku

przodowi, wygięcie kręgosłupa lędźwiowego ku tyłowi, ewentualne wady postawy, które

rzutują na ustawienie miednicy, a więc boczne skrzywienie kręgosłupa lędźwiowego,

zwichnięcie stawu biodrowego, skrócenie kończyny, inne asymetrie. Normalnie w pozycji

stojącej miednica jest pochylona ku przodowi w stosunku do poziomu i tworzy kąt

pochylenia (inclinatio pelvis) płaszczyzny wchodu z poziomem, który przy pionowej

postawie ciała wynosi 50—80° (średnio 65°). U kobiet kąt pochylenia jest większy niż u

mężczyzn i ustawia miednicę bardziej stromo. Wielkość tego pochylenia zależy od

zwiększenia krzywizny kręgosłupa lędźwiowego i zmniejszenia się kąta lędźwiowo-

krzyżowego. Miednica kostna jest otoczona mięśniami i tkanką tłuszczową, wobec tego

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 15 z 23

niektóre tylko jej części są wyczuwalne przez skórę.

Inną metodą pomiaru stopnia pochylenia

miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa. Mierzy się kąt zawarty między

płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego

a płaszczyzną poziomą. Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi u

mężczyzn około 31, a u kobiet 28.

Rysunek 18 Kąt pochylenia miednicy

Czworobok Michaelisa — znajduje się w lędźwiowo-krzyżowej okolicy kręgosłupa.

Stanowią go cztery charakterystyczne wgłębienia, dobrze widoczne w bocznym oświetleniu:

1) górne wgłębienie znajduje się w zagłębieniu poniżej wyrostka ościstego V kręgu

lędźwiowego (odpowiadającemu połączeniu kręgów lędźwiowych i krzyżowych),

2) dolne wgłębienie należy szukać na górnym wierzchołku bruzdy między-

pośladkowej w miejscu skośnie biegnących przyczepów mięśni pośladkowych,

3) boczne dwa wgłębienia znajdują się w pobliżu górnych tylnych kolców

biodrowych.

Kształt czworoboku Michaelisa jest zależny w dużej mierze od budowy miednicy. Przy

prawidłowej miednicy czworobok ten ma wszystkie boki jednakowej długości i jest

symetryczny.

a

b

Rysunek 19 Czworobok Michaelisa: a — na sylwetce szkieletu; b — na sylwetce warstw mięśniowych

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 16 z 23

Miednice płaskie krzywicze mają czworobok kształtem przypominający latawiec: dwa

górne ramiona są skrócone. W niektórych przypadkach górne wgłębienie może się znaleźć na

poziomie wgłębień bocznych. Przy miednicy długiej oba boczne wgłębienia znajdują się dość

wysoko w stosunku do punktu górnego i to jest przyczyną prawie trójkątnego kształtu

czworoboku. Podobny kształt ma on w miednicach o męskiej budowie. Miednica ogólnie

ścieśniona ma czworobok wąski i wysoki o ostrych kątach: górnym i dolnym. Miednica

asymetryczna ma czworobok skośnie skrzywiony: jedno ramię jest krótsze ponieważ jedno z

bocznych wgłębień znajduje się wyżej niż drugie.

Każda forma czworoboku odbiegająca od równobocznego rombu świadczy o

nieprawidłowej budowie miednicy. Należy zwracać także uwagę na ogólną budowę kośćca.

Ciężarne o niskim wzroście, krótkich rękach i nogach często mają miednicę ogólnie

ścieśnioną. Oznaki krzywicy klatki piersiowej, skrzywienia kręgosłupa, garb lędźwiowego

odcinka kręgosłupa, krzywe ustawienie miednicy przy skróceniu jednej kończyny – wszystkie

te nieprawidłowości wskazują także na wady w budowie miednicy.

Charakterystyczne punkty kostne miednicy wyczuwalne przez skórę:

1. kolec biodrowy przedni – często widoczny, a zawsze wyczuwalny

2. kolec biodrowy tylny górny – jest to dołek lędźwiowy dolny boczny, prawie zawsze

widoczny u kobiet, leży na wysokości stawu krzyżowo – biodrowego

3. guz kulszowy – można wymacać przez miesień pośladkowy wielki

4. górny brzeg spojenia łonowego – wyczuwalny przez dość obfitą podściółkę tłuszczową

5. łuk łonowy – zw. też kątem podłonowym, przebiega wzdłuż zewnętrznych brzegów

dolnych gałęzi kości łonowych. U kobiet ma kształt łuku romańskiego (ryc.17)

6. kolce kulszowe – można wybadać przez odbytnicę lub pochwę.

Rysunek 20 Spojenie łonowe i łuk łonowy

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 17 z 23

Wymiary zewnętrzne miednicy

1. odległość międzykolcowa – distantia spinarum – 25 – 26 cm, między kolcami

biodrowymi przednimi górnymi;

2. odległość międzygrzebieniowa – distantia cristarum – 28 – 29 cm, miedzy grzebieniami

kości biodrowych;

3. odległość międzykrętarzowa – distantia trochanterica – 31 – 32 cm, między krętarzami

kości udowych;

4. sprzężna zewnętrzna – coniugata externa – ok. 20 cm, między dołkiem poniżej

wyrostka kolczystego V kręgu lędźwiowego, a górnym zewnetrznym brzegiem spojenia

łonowego.

Pozostałe pomiary zewnętrzne:

1. wymiar skośny zewnętrzny – od górnych kolców biodrowych - prawy od prawego

tylnego do lewego przedniego i lewy – od lewego tylnego do prawego przedniego.

Wynoszą prawy – 22cm, lewy – 21,5cm.

2. odległość od wyrostka kolczystego V kręgu ledźwiowego do kolców biodrowych

przednich górnych – prawego i lewego. Oba wymiary powinny być jednakowej długości,

jeżeli są niesymetryczne, wskazują na miednicę niesymetryczną, przynajmniej w

płaszczyźnie wchodu.

3. obwód miednicy – mierzony w połowie odległości miedzy górnym brzegiem grzebieni

kości biodrowych, a krętarzami wielkimi wynosi ok. 90 cm.

Wymiary kanału rodnego miednicy mniejszej

Miednica mniejsza tworzy kanał rodny, który można podzielić na cztery przestrzenie,

które są ograniczone 5 płaszczyznami.

Przestrzenie kanału rodnego:

Przestrzeń wchodu (wchód miednicy) – jest ograniczona przez dwie równoległe

płaszczyzny, z których górna biegnie przez guzki łonowe i wzgórek kości krzyżowej (górna

płaszczyzna wchodu), a dolna przez kresę graniczną (dolna płaszczyzna wchodu).

Przestrzeń próżni – jej dolne ograniczenie stanowi płaszczyzna próżni, która biegnie przez

wewnętrzną powierzchnię spojenia łonowego, środek III kręgu krzyżowego i przechodzi

przez panewkę stawu biodrowego.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 18 z 23

Przestrzeń cieśni – poniżej przestrzeni próżni znajduje się cieśń ograniczona od dołu przez

płaszczyznę cieśni wyznaczoną przez dolny brzeg spojenia łonowego, kolce kulszowe i

wierzchołek kości krzyżowej.

Przestrzeń wychodu (wychód miednicy) – składa się z dwóch trójkątnych, prawie do siebie

prostopadłych płaszczyzn; przedni trójkąt wyznaczają guzy kulszowe i łuk podłonowy, a

tylny więzadła krzyżowo- guzowe i wierzchołek kości guzicznej; podstawę obu trójkątów

stanowi linia międzykolcowa.

Kanał rodny kostny składa się wiec z 4 przestrzeni. Każda z tych przestrzeni i płaszczyzn ma

następujące wymiary:

1. wymiar prosty – diameter recta – biegnie od spojenia łonowego do kości krzyżowej,

2. wymiar poprzeczny – diameter transversa – przechodzi poprzecznie przez środek danej

płaszczyzny do bocznych ścian miednicy

3. wymiar skośny prawy (I) – diameter obliqua dextra – sięga od wyniosłości biodrowo –

łonowej lewej do stawu krzyżowo – biodrowego prawego.

4. wymiar skośny lewy (II) – diameter obliqua sinistra – przebiega od wyniosłości

biodrowo - łonowej prawej do lewego stawu krzyżowo – biodrowego.

Kierunki:

1. ku przodowi – w kierunku spojenia łonowego

2. ku tyłowi – w kierunku kości krzyżowej lub wzgórka kości krzyżowej

3. ku górze – w kierunku głowy

4. ku dołowi – w kierunkunóg cieżarnej

Przestrzenie i płaszczyzny miednicy zbieżne

1. Przestrzeń wchodu: jest ograniczona płaszczyzną wchodu górną, rozciągającą się od

guzków łonowych do promontorium i płaszczyzną wchodu graniczną – przebiegającą

przez kresę graniczną (linea terminalis). Obie płaszczyzny są do siebie równoległe,

wymiar prosty płaszczyzny górnej biegnący od górnego brzegu spojenia łonowego do

promontorium nazywa się sprzężną anatomiczną (coniugata anatomica).

W położnictwie większe znaczenie ma sprzężna położnicza przebiegająca nieco skośnie

przez przestrzeń wchodu od najbardziej wystającego ku wnętrzu kanału rodnego punktu

spojenia łonowego do promontorium: wymiar ten prawidłowo wynosi 10 – 11cm. Wymiar

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 19 z 23

poprzeczny wchodu łączy oba najbardziej oddalone punkty linii granicznych. Jest szerszy

od prostego i wynosi 12 cm. Wymiar ten nie zawsze znajduje się w połowie odległości od

wzgórka kości krzyżowej do spojenia łonowego. Wymiar skośny prawy i lewy wynosi 12

– 13 cm. Sprzężna przekątna biegnie od dolnego brzegu spojenia łonowego do wzgórka

kości łonowej wynosi 12 – 13 cm , po odjęciu 2 cm otrzymuje się wymiar sprzężnej

położniczej. Płaszczyzny wchodu mają kształt poprzecznie owalny.

2. Próżnia miednicy: najobszerniejsza cześć miednicy mniejszej i dzieli się na przestrzeń

górną i dolną. Płaszczyzna próżni miednicy biegnie od środka wewnętrznej powierzchni

spojenia łonowego do środka trzeciego kręgu krzyżowego, a po bokach przechodzi przez

środek panewek stawu biodrowego. Kształt tej płaszczyzny jest najbardziej regularny

prawie kolisty. Oba wymiary prosty i poprzeczny wynoszą po 12 cm. Przestrzeń

zamknięta pomiędzy płaszczyzna wchodu dolną a płaszczyzną próżni nazywa się górna

częścią próżni miednicy.

3. Cieśń miednicy: znajduje się między płaszczyzną próżni a płaszczyzna cieśni. Jest to

dolna część próżni miednicy. Płaszczyzna cieśni miednicy przebiega od dolnego brzegu

spojenia łonowego do stawu między kością krzyżową a guziczną, a po bokach przez kolce

kulszowe; ma kształt owalny; wymiar prosty wynosi11 cm, a poprzeczny 10,5 cm jest to

odległość między obu kolcami kulszowymi. Linia międzykolcowa stanowi umowną

granicę określającą stopień zaangażowania części przodującej w kanale rodnym.

4. Wychód miednicy: ma kształt romboidalny można ją podzielić linią biegnącą miedzy obu

kolcami kulszowymi na dwa trójkąty: przedni – ograniczony środkiem dolnego brzegu

spojenia łonowego i po bokach łukiem utworzonym przez kości łonowe i trójkąt tylny

którego wierzchołek stanowi ostatni kręg kości guzicznej a boki wiezadła krzyżowo –

guziczne. Wymiar prosty wychodu wynosi 9 cm, a przy odgięciu kości guzicznej 11 cm.

5. Oś miednicy: przechodzi przez środek kanału rodnego, jest to linia powstała z połączenia

środków geometrycznych wszystkich punktów na poziomie każdej płaszczyzny.

6. Wymiar międzykolcowy: może być różnej długości, zależy od nachylenia bocznych

ścian miednicy i od kształtu kolców kulszowych .

7. Głębokość miednicy: mierzy się od poziomego ramienia kości łonowych do szczytu

guzów kulszowych – wynosi u kobiet 8,5 cm, u mężczyzn 10 cm.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 20 z 23

Typy miednic

Kształt i wielkość kanału rodnego zależy od kształtu i wymiarów miednicy kostnej.

Spotyka się dwa rodzaje zmienności tych kształtów: jeden jest zależny od fizjologicznych

zmian budowy miednicy, drugi powstaje na tle procesów chorobowych przebytych we

wczesnym dzieciństwie, albo nabytych później, głównie na tle urazów. Rozpoznanie tych

zmian w budowie miednicy ma ogromne znaczenie w położnictwie ze względu na

możliwość licznych powikłań związanych z tą patologią. Rozpoznanie stawia się na

podstawie zróżnicowanego postępowania.

Najprostszą metodą jest badanie i ocena zewnętrznych wymiarów miednicy

i czworoboku Michaelisa, następnie — ocena kształtu i wielkości kanału rodnego

w badaniu wewnętrznym, pomiar sprzężnej przekątnej i sprzężnej prawdziwej, i wreszcie

badanie za pomocą promieni rtg.

Fizjologiczne odmiany miednicy kobiecej (wg Caldwella i Moloya)

Dla właściwego wyboru drogi postępowania położniczego bardzo istotna jest

znajomość budowy miednicy kobiety rodzącej. Istnieje klasyczny podział na cztery typy

miednic ustalony przez Caldwella i Moloya. Opiera się głównie na różnicach w konfiguracji

wchodu z uwzględnieniem charakterystycznych dla każdego typu cech części kanału rodnego.

Typ gynekoidalny (kobiecy):



okrągły kształt wchodu, wymiar poprzeczny wchodu nieco większy od prostego;



kość krzyżowa wygięta ku tyłowi;



zagłębienie krzyżowo-biodrowe obszerne;



ł

uk podłonowy szeroki;



miednica w całości obszerna.

Typ antropoidalny (człekokształtny):



eliptyczny kształt wchodu z wydłużonym wymiarem prostym;



kość krzyżowa wąska, długa, nachylona ku tyłowi;



zagłębienie krzyżowo-biodrowe obszerne;



uk podłonowy najczęściej szeroki.

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 21 z 23

Typ platypeloidalny (płaski):



wchód eliptyczny z wydłużonym wymiarem poprzecznym, wymiary proste wchodu i

pozostałych przestrzeni skrócone;



kość krzyżowa nachylona ku przodowi;



zagłębienie krzyżowo-biodrowe wąskie;



ł

uk podłonowy ostry.

Typ androidalny (męski):



wchód trójkątny o podstawie zwróconej do kości krzyżowej;



kość krzyżowa płaska, nachylona ku przodowi;



zagłębienie krzyżowo-biodrowe wąskie;



łuk podłonowy ostry;



wystające kolce kulszowe.

a

b

c

Rysunek 21 Typy miednic: a – antropoidalny, b – ginekoidalny, c – androidalny

W praktyce położniczej najczęściej spotyka się nieprawidłową budowę wchodu miednicy,

chociaż nieprawidłowości mogą oczywiście dotyczyć każdego odcinka kanału rodnego.

Miednice zbyt obszerne nie mają większego znaczenia dla przebiegu porodu. Natomiast

zmniejszenie światła kanału rodnego może stanowić zagrożenie zarówno dla rodzącego się

płodu, jak i dla matki. Najważniejszym sprawdzianem ścieśnienia miednicy jest przebyty

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 22 z 23

poród. Dlatego też postępowanie położnicze u pierwiastki będzie inne niż u wieloródki.

Najistotniejszą rzeczą u wieloródki jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu dotyczącego

przebiegu porodów, masy ciała noworodków oraz ich stanu bezpośrednio po porodzie.

Przebycie porodów przedłużonych, powikłanych, operacyjnych oraz poporodowe urazy

noworodka rokują niepomyślnie co do ukończenia porodu drogami naturalnymi. Przebycie

niepowikłanego porodu uzasadnia dopuszczenie do próby porodu samoistnego. Jednakże

każda ciężarna, a zwłaszcza pierwiastka, powinna mieć wykonane dokładne badanie miednicy

ze szczególnym uwzględnieniem pomiaru sprzężnej przekątnej i oceną czworoboku

Michaelisa.

Typ asymetryczny. Powstał na skutek skrócenia po jednej stronie odcinka tylnego kości

biodrowej i w związku z tym jest skrócone po tej stronie wcięcie krzyżowe.

Typy pośrednie. Powstają głównie z połączenia odcinków przedniego i tylnego dwu

różnych typów zasadniczych. Na przykład typ ginekoidalny może wykazywać cechy płaskiej

miednicy. Tylny odcinek, o właściwościach typu męskiego, może się łączyć z wszystkimi

czterema typami — w trzech przypadkach będą to typy pośrednie: androidalno-

antropoidalny, androidalno-ginekoidalny lub androidalno-platypeloidalny.

Typy pośrednie stanowią dużą trudność klasyfikacyjną. W tych przypadkach płaszczyzna

wchodu może mieć kształt jednego z typów głównych, podczas gdy część miednicy może

mieć wiele odchyleń od tego typu: wąski łuk łonowy, kość krzyżową pochyloną ku przodowi

i płaską, zbieżnie ustawione ściany miednicy itd., zmiany te mogą dotyczyć różnych

odcinków, płaszczyzna wchodu może odbiegać od typu klasycznego, niższe płaszczyzny

miednicy mogą też wykazywać różny kształt.

Spośród wszystkich możliwych kombinacji istnieje 10, które spotyka się najczęściej.

Nazwy typów mieszanych powstają w ten sposób, że pierwszy człon nazwy określa typ

tylnego odcinka, a drugi — przedniego płaszczyzny wchodu.

Kliniczna ocena miednicy

Kliniczna ocena miednicy sprowadza się do ogólnego stwierdzenia – miednica

prawidłowa, nieprawidłowa, wątpliwa.

Badanie zewnętrzne powinno wykonywać się rutynowo u każdej ciężarnej. Badanie

miednicy zaczynamy od łuku łonowego i kończymy na badaniu wewnętrznym oceną

Techniki położnicze i prowadzenie porodu

Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013

Prowadzenie ćwiczeń –

Zakład Propedeutyki Położnictwa

mgr Barbara Kotlarz

KZK WOZ SUM w Katowicach

Strona 23 z 23

płaszczyzny wchodu i sprzężnej przekątnej. Wykonuje się je rutynowo przed porodem. Łuk

łonowy sprawdza się w badaniu wewnętrznym przenosząc dwa palce z jednej strony na

drugą. Szeroki łuk łonowy jest zazwyczaj związany z typem miednicy płaskiej albo z

szerokimi wymiarami poprzecznymi innych typów pochodnych. Wąski łuk łonowy może

sugerować antropoidalny kształt wchodu z długim wymiarem strzałkowym.

Bibliografia:

1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wyd. nakładem Autorki, Wrocław 2007;
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.

PZWL, Warszawa 2005;

3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2007;
4. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Informator i poradnik porodowy dla rodziców i

położnych. Wyd. Fundacja Źródła Życia, 2008

5. Gołąb B.: Podstawy anatomii człowieka, PZWL, Warszawa 2005;
6. Krajewska – Kułak E. (red.): Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych,

Czelej, Lublin 2008;

7. Miller A.W.F., Hanretty K.P.: Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000;
8. Pschyrembel W., Dudenhausen J.W.: Położnictwo i operacje położnicze, PZWL,

Warszawa 2007;

9. Troszyński M.: Ćwiczenia położnicze.; PZWL, Warszawa 2003

Netografia:

1.

http://www.chiropraktycy.pl/p1.html

2.

http://www.doz.pl/zdrowie/h799-Spojenie_lonowe

3.

http://www.euromedica-awg.pl/Wady_Postawy

4.

http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosteo_kd.htm#cmi

5.

http://www.innomed.pl/Czynniki-ryzyka-r66.html

6.

http://masazysta.info.pl/index.php?page=tekst&id=93

7.

http://www.4poziom.net/slowniczek,m,MIEDNICA.html

8.

http://www.euromedica-awg.pl/Wady_Postawy