Diety w chorobach przewodu pokarmowego i wątroby
dr Agnieszka Kurosad
Schorzenia jamy ustnej
wrodzone i nabyte
kamień nazębny !
zapalenia bł. śluz. (spadek odporności), nowotwory, pourazowe zmiany, wrodzone anomalie rozwojowe
limfoplazmocytarne zap. j.ustnej
ziarniniak kwasochłonny
Objawy kliniczne:
zależne od umiejscowienia zmian; ślinotok, krwawienie, odmowa jedzenia, itp.
Dieta - woda:
Ad libitum, przy odwodnieniu - iv.
Energia: bez zmian, za wyjątkiem poważnych zmian w j. ustnej
Konsystencja - wilgotny pokarm, mało drażniący
Ilość - mniej, częściej
Schorzenia gardła i przełyku
Wrodzone - młode
Nabyte - w każdym wieku
Objawy: dysfagia, kaszel, regurgitacja, nietolernacja wysiłku, pogorszenie kondycji
Przełyk - uchyłki, zachyłki, przełyk olbrzymi - mesoesophagus
Mesoesophagus
Nabyty - wtórnie do schorzenia podstawowego: myastenia gratis, niedczynność tarczycy, niedoczynność kory nadnerczy
Rasy predysponowane: dog, golden retriever, owczarek niemiecki, seter irlandzki, itp.
Postępowanie:
żywienie na podwyższeniu
pionizowanie zwierzęcia do 15 - 20 min. po posiłku
dzienna dawka podzielona min. na 3 porcje
przy nabytych zmianach - leczymy schorzenie podstawowe
Gastritis acuta et chronica
Główna przyczyna wymiotów u psów i kotów
Ostre i przewlekłe zap. żołądka
Przyczyny:
ciała obce, toksyny, NSAID, choroby metaboliczne, pasożyty, czynniki immunologiczne, alergeny, wtórnie przy zap. jelit, itp.
Objawy:
wymioty przerywane, odwodnienie, przy stanach przewlekłych - utrata masy ciała i kondycji
Gastritis acuta:
Dieta głodowa i bezwodna
Korekcja zaburzeń wodno - elektrolitowych i gospodarki kwasowo - zasadowej
Stopniowe wprowadzanie wody, pokarmów niedrażniących
6 -8 x dziennie małe porcje
Gastritis chronica
Woda - ad libitum
Białko: antygeny - diety hypoalergiczne komercyjne, dieta eliminacyjna,
wysoka strawność
16 - 20% s.m. (psy); 30 - 45% s.m. (koty)
Tłuszcz:
wysokotłuszczowa dieta spowalnia opróżnianie żołądka. Pies ok. 15% s.m.; kot ok. 22% s.m.
potas!
anemia z deficytu żelaza - uzupełnić Fe, Cu
wit. głównie z gr. B
Karma w małych ilościach podawana częściej, łatwostrawna
Metoda „NPO” - „nothing per os” - sonda
Owrzodzenie żołądka
Wrzód trawienny (odźwiernik, dno )
Psy: 2,5 - 12 lat, suki
Brak predyspozycji rasowych
Czynniki ryzyka: uszkodzenie błony śluzowej (ciała obce, leki - NSAID, substancje żrące; brak czynników osłaniających; Helicobacter pylori
Objawy: zmienny apetyt, krwawe - ciemne wymioty, postępujący spadek m.c. i kondycji, bolesność okolicy żołądka, biegunka z krwią
Rozpoznanie: gastroskopia
Terapia farmakologiczna:
korekcja zaburzeń wodno - elektrolitowych i kwasowo - zasadowych
doustne środki alkalizujące, hamujące wydzielanie soku żołądkowego, środki powlekające i śluzotwórcze, pobudzające perystaltykę p. pok.
Dietoterapia:
dieta głodowa i bezwodna
woda
dieta lekkostrawna, odciążająca mechanicznie i chemicznie żołądek
pokarmy białkowe - białko mleka, jaj, sera białego
naturalna substancja śluzotwórcza - siemię lniane
Inflammatory Bowel Disease - IBD (schorzenia zapalne jelit):
eozynofilowe zapalenie jelit
limfo-plazmocytarne zapalenie jelit
wrzodziejące zapalenie jelit
Objawy:
apatia, utrata apetytu, biegunka - mechanizmy:
osmotyczna
wydzielnicza
z zaburzeń motoryki
Czynniki ryzyka: zw. młode, środowisko, brak profilaktyki p/rob.
Postępowanie dietetyczne:
Woda:
ad libitum
per os można podawać płyny z glukozą, amkw., elektrolity (np. Duphalyte)
Energia:
adekwatnie do stanu zdrowia, stanu fizjologicznego itd.
tłuszcz - umiarkowana ilość
Białko:
adekwatnie do stanu (wyjątek: enteropatie białkogubne)
Włókno:
niski poziom ( 0,5 - 1%) = wysoka strawność, odciążenie p.pok., wysoka przyswajalność składników pokarmowych
Posiłki - mniej obfite, częściej
Typy diet stosowane w IBD:
Bardzo niskowłóknista, wysokostrawna: 0,5 - 1% - zwiększenie strawności, zmniejszenie obciążenia p.pok
Niskowłóknista: włókno rozp. i nierozp. w ilości ogólnej: 0,5 - 5% (jednostka: SIBOG)
umiarkowaniewłóknista: Umiarkowany udział wł. , głównie nierozpuszczalnego :
10 -15% przy zapaleniach j. grubego, owrzodzeniach, zaparciach, cukrzycy, otyłości itp.
Choroby wątroby
Funkcje:
centrum przemian metabolicznych
magazyn wit. i związków miner.
produkcja białek: m.in.: przeciwciał, czynników krzepnięcia krwi, enzymów itp.
termoregulacja
inne
Podział:
Ostre i przewlekłe stany zapalne
Stany cholestatyczne
Specyficzne np. gatunkowo: FHL, choroba spichrzeniowa
Objawy:
Brak apetytu, zmienny apetyt, wymioty z żółcią, żółtaczka, hepatomegalia, spadek masy ciała i kondycji, itp.
Wzrost enz. wskaźnikowych w surowicy krwi
Biopsja wątroby (np. FHL)
Postępowanie dietetyczne:
Energia:
lecz. ambulatoryjne: 1,4 - 1,8 x RER
hospitalizacja: 1,0 - 1,2 x RER
Białko :
adekwatnie do zapotrzebowania:
Synteza białek (hypoalbuminemia)
i regeneracja komórek wątroby
Ograniczenie produkcji NH3 - encephalopatia wątrobowa
zapotrzebowanie nie ustalone w ch. wątroby, ale podaje się ok.:
15 - 30% s.m. (psy) i 30 - 45% s.m. (koty)
wyjątek: encephalopaia wątrobowa: poniżej 15% s.m. (psy) i poniżej 30% s.m. (koty)
Tłuszcz:
dieta umiarkowanie - tłuszczowa
wyjątek: zmniejszona zdolność trawienia tłuszczy u zw. z cholestazą wątrobową i chorobami dróg żółciowych
MCT - kalorie
Substancje działające protekcyjnie: Kwasy Omega - 3, aminokwasy, L-karnityna
Antyoksydanty: wit. E, wit.C
uzupełnienie ewentualnie zaistniałych deficytów: wit. gr. B, K, Fe
Choroby wątroby
Cholangitis i cholangiohepatitis, koty
zap. przewodów żółciowych, gł. wewnątrzwątrobowych +wątroby + zap. woreczka żółciowego, zatkanie dróg żółciowych
towarzyszy zap. trzustki, jelit
nieleczone prowadzą do marskości wątroby
dieta: jak przy FHL
Choroby wątroby - FHL
Koty otyłe, średni wiek
Idiopatyczne/wtórne ( ch. wątroby, nerek, tarczycy, jelit itd.)
objawy: brak apetytu, obniżenie m.c., żółtaczka, hepatomegalia
Diagnoza: biochemia - niemiarodajna; biopsja
Rokowanie:dobre, przy wczesnym leczenia rozpoczęciu
Dietoterapia:
Energia:
początkowo: DER = RER
później stopniowo zwiększać DER
Białko:
początkowo ¼ zalecanego poziomu białka, potem zwiększyć do zalecanego dla dorosłych kotów poziomu białka: 30 - 45% s.m.
amkw. limitujące: metionina, arginina, tauryna
wyjatek: encephalopatia wątrobowa
L - karnityna:
transport LKT do mitochondriom; usuwa toksyczne gr. acylowe z kom.; ustala równowagę pomiędzy CoA/acetyloCoA
leczniczo : efekt ? 250 - 500 mg/kota/d
prewencja przy odchudzaniu: 7 - 14 mg/kg m.c./d.
Choroba spichrzeniowa
Copper associated hepatotoxicosis
Bedlington terriers
Wrodzona, autosomalna, homozygota recesywna
Gromadzenie Cu, uszkodzenie hepatocytów
Jeżeli pies przeżyje prowadzi do marskości wątroby
Dieta niskomiedziowa do końca życia!:
komercyjna: np. Hill's l/d lub u/d, Royal Hepatic
domowa: ser biały, ryż, ser żółty, tofu, soja, jaja
unikać produktów średnio- i wysokomiedziowych, czyli:
mięsa, podrobów, nasion roślin strączkowych, skorupiaków, czekolady itd
unikać prep. wit - min z Cu
stos. antagonistę Cu w postaci Zn
lek z wyboru: D-penicillamina