Żywienie wspomagane
dr Agnieszka Kurosad ,dr Krisztina Kungl
Niedożywienie określane jest mianem nieodpowiedniego w stosunku do stanu pacjenta lub niezbilansowanego żywienia, związanego z niedoborami składników odżywczych
Główne konsekwencje niedożywienia:
Spadek immunokompetencji
Ograniczenie syntezy i naprawy uszkodzonych tkanek
Zmiana (pośrednio) metabolizmu niektórych leków
Sytość - stan, pojawiający się po spożyciu pokarmu, który całkowicie pokrywa dzienne zapotrzebowanie zwierzęcia na energię i podstawowe składniki odżywcze
Anoreksja - utrata chęci spożywania pokarmu, zanim zostanie pokryte zapotrzebowanie energetyczne zwierzęcia
Kacheksja - Jest to stan uogólnionego niedożywienia i niewydolności funkcjonalnej organizmu, rozwijający się wskutek choroby
Zmiany metaboliczne w przebiegu choroby
Faza ostra - pierwsze 24 - 48h, odpowiada katabolicznym przemianom, zachodzącym w przypadku „prostego głodowania”
Brak leczenia (dieta) - spalanie białek endogennych -redukcja masy serca, innych narządów wewn., ich funkcji, wydolności oddechowej, deplecja u. immunologicznego, wzrost śmiertelności
Leczenie (dieta) - „turning point” - zahamowanie katabolizmu - egzogenne źródła białka i tłuszczu
Faza adaptacyjna - „convalescent anabolic phase” - trwa kilka dni, tygodni, a nawet lat; odbudowa uszkodzonych lub zniszczonych tkanek; egzogenne źródło energii (tłuszcz) i białka
Postępowanie
Określić czy potrzebne jest dożywianie
Skorygować inne zaburzenia
Wybór najbardziej adekwatnej metody odżywiania
Wybór diety enteralnej
Wybór płynów przy odżywianiu iv
Określenie zapotrzebowania
Monitoring (glukoza we krwi itp.)
Zachęcenie do samodzielnego jedzenia
Określić czy potrzebne jest dożywianie
utrata 10% m.c. (lub m.c. poniżej prawidłowej) nie spowodowane odwodnieniem
anorexia >3-5 dni
Koniecznie trzeba najpierw unormować:
- zaburzenia elektrolitowe; zaburzenia RKZ; poziom glukozy we krwi; tachykardia i/lub za niskie ciśnienie; Celem tych działań by w ciągu 24 godz. zacząć żywienie wspomagane.
Karmienie enteralne
Metody: - do jamy ustnej
- sondy naso/orogastryczne
- gastrostomia, jejunostomia
Karma: a) diety płynne
b) diety zmiksowane
Wybór diety enteralnej
Zależy od wielkości sondy oraz jego umiejscowieniu (także koszty i doświadczenie lekarza):
-* sondy nosowe z reguły wymagają diety płynne
- sondy doustne lub przetoki: można stosować zmiksowane diety
Diety płynne/miksowane
Płynne:
- monomeryczne
- polimeryczne
- moduły
Papki dla niemowląt:
- mięsne i jajeczne zaw. odp. ilość białka i tłuszczy
- mało Ca, wit
- tylko na krótką metę
Miksowane:
produkty zbilansowane i kompletne
produkty mokre
niekt. już zmiksowane
niektóre rozcieńczyć z wodą i zmiksować
Żywienie parenteralne
najczęściej nie jest kompletne (krótko)
ME podaje się w kombinacji
dekstroza 50% + lipid 20%
na początku: Ca 60-90% EM dextroza
Fe 60-90% EM lipid
>5 dni głodu: 60-90% EM lipid
roztwory z aminokwasami dostępne
Zapotrzebowanie na wodę
- jeśli nie ma wymiotów - cały czas musi być dostępna
- jeśli musimy określać ilość płynów iv lub diety płynnej: zapotrzebowanie na wodę ~ zapotrzebowanie na energię
Zapotrzebowanie na energię
„przebywanie w klatce” = 1,25 x RER
po zabiegach chirurgicznych = 1,25-1,35 x RER
uraz; schorz. nowotworowe = 1,35-1,5 x RER
posocznica = 1,5-1,7 x RER
rozległe poparzenia = 1,7-2 x RER
Zapotrzebowanie na białko
w normalnych warunkach ok. 15% ME pochodzi z utleniania białek
nadmiar: należy unikać przy schorz. wątroby i nerek (hyperamonemia, encephalopatia)
niedobór: i Alb, i odp. immun., słabe gojenie się ran, zanik mięśni
zapewnić całkowite zapotrzebowanie na EM poprzez tłuszcze i węglowodany
zapewnić zapotrzebowanie na białko poprzez… białko
Początkowo można zacząć od:
Ca: 4-6g/100kcal enteralnie; 2-3g parent.
Fe: 6-8g/100kcal enteralnie; 3-4g parent.
Zapotrzebowanie min-wit.:
Witaminy, makro-, mikroelementy
w większości dostarczone przez dietę, która jest źródłem energii i białka
- suplementacja prawie wszystkich subst. wskazana dopiero przy dłuższym dożywianiu wyłącznie iv.
Monitoring
przy odżywianiu iv kontrolować poziom glukozy we krwi lub moczu
- jeśli w moczu glukoza występuje na 3+, to ograniczyć podaż glukozy
- zaprzestanie odżywiania iv musi być stopniowe (2-3 godz.) by uniknąć hypoglikemię opóźnioną
gdy stan zwierzęcia jest stabilny prowadzi się codzienną kontrolę m.c.
Zachęcenie do samodzielnego jedzenia
zachęcamy zwierzę do samodzielnego jedzenia
najczęściej intensywne dożywienie konieczne jest przez 2-4 dni, by pobudzić reakcje anaboliczne organizmu, co przywraca apetyt naturalny
często sondy nie przeszkadzają i możne je usunąć, gdy zwierzę podejmuje samodzielne jedzenie
Odżywianie dożylne
pełne odżywienie dożylne (inne metody parenteralne nie nadają się)
tzw. TPN = Total Parenteral Nutrition
Wskazania do TPN:
upośledzone procesy wchłaniania w p.p.
niedrożność przewodu pokarmowego
uporczywe wymioty
wysokie ryzyko zachłyśnięcia (utrata przytomności, zaburzenia neurologiczne)
wskazania całkowitego odciążenia jelit (procesy gojenia się przy schorz. wirusowych, po zabiegach, ostrych zap. trzustki, wątroby)
Sprzęty potrzebne
płyny o wysokiej osmolalności należy podać do żyły centralnej: zestawy cewników do żyły centralnej
od 8 cm - koty, małe psy
do 25 cm - duże psy
metoda wymaga sterylność i przygotowania jak przy zabiegach chirurgicznych!
- pompa infuzyjna - znacznie ułatwia podawanie płynów i skraca czas pracy
Główne komponenty odżywiania iv:
- glukoza
- aminokwasy
- lipidy mogą być włączone
Roztwory do odżywiania iv
Źródło energii: glukoza
- roztwory 5-70% produkowane
- fruktoza, xylitol nie zalecane
Źródło energii: emulsje lipidowe
maks. 40-60% EM można nimi dostarczyć
przykład: pies, 10kg, posocznica
RER= 70* (100,75)=70*5,6=392 kcal
DER= 1,5*RER=1,5*392= 588 kcal
ile lipidu 20%? np. 55% energii (323kcal)
10% lipid 200kcal/100ml
323 x= 161 ml lipid 20%
4. ile glukozy 15%? 30% (176 kcal)
10% glukoza 51 kcal/100ml
176 x= 345 ml glukoza 15%
5. ile aminokwasu 8,5%? (3g/100kcal=17,5g) (15% EM)
8,5% amkw. 8,5g/100ml
17,5 x= 205 ml =711 ml
1