Choroby zakaźne wieku dziecięcego

Choroby zakaźne wieku dziecięcego

wywołane przez wirusy

PEDIATRIA

ZAKAŻENIA WIRUSOWE

ZAKAŻENIE

MIEJSCOWE

UOGÓLNIONE

zakażenie miejscowe

wirusy występują w określonym narządzie lub

tkance nie rozprzestrzeniają się na cały

organizm - wywołują miejscowy proces zapalny

PEDIATRIA

ZAKAŻENIA WIRUSOWE

ZAKAŻENIE

MIEJSCOWE

UOGÓLNIONE

zakażenie uogólnione

wirusy przenikają przez nabłonek i podlegają

wstępnej replikacji, następnie wiriony przedostają się do krwi i

chłonki - pierwotna wiremia

ponowna replikacja w układzie siateczkowo-nabłonkowym, po

przejściu do krążenia - wtórna wiremia

tropizm tkankowy decyduje o zajmowaniu narządów

docelowych co odpowiada za swoiste objawy chorobowe

PEDIATRIA

LATENCJA

stadium uśpienia wirusa trwający kilku godzin do kilkudziesięciu lat

wirus w tym stadium przyjmuje formę pro-wirusa z wbudowanym
materiałem genetycznym w genom gospodarza

brak możliwości wykrycia wirusa w stadium latencji

w okresie latencji wirus jest nieszkodliwy, destrukcyjne działanie
zaczyna się gdy latencja się skończy

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ODRA Morbilli (RNA, paramyxoxiridae)

okres wylęgania

10-12 dni

(zakaźność 3-5 przed wysypką- do 6 dnia po)

objawy prodromalne

3-5dni gorączka, zapalenie spojówek, kaszel, katar,

plamki Koplika

okres wysypkowy

3-4 dni plamistogrudkowa wysypka, gorączka

okres zdrowienia

przebarwenie skóry, drobnootrębiaste łuszczenie

rozpoznanie

objawowe, izolacja wirusa, miano przeciwciał,

leukopenia, limfocytoza, czasem małopłytkowość

powikłania

:

wczesne: zapalenie ucha środkowego, krtani, oskrzeli,

olbrzymiokomórkowe zapalenie płuc, zapalenie

mięśnia sercowego, zapalenie mózgu,

odległe: podostre stwardniejące zapalenie mózgu

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ODRA Morbilli (RNA, paramyxoxiridae)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

RÓŻYCZKA

Rubeola

(RNA, Togaviride)

okres wylęgania

14-21dni (zakaźność: 7dni przed wysypką do 7 dni po)

okres wysypkowy

3 dni, gorączka, bóle stawów, powiększenie karkowych

węzłów chłonnych

rozpoznanie

obraz kliniczny, izolacja wirusa, przeciwciała,

leukocytoza: obniżona/normalna, małopłytkowość,

powikłania

zapalenie mózgu, autyzm, zapalenie stawów,

zapalenie nerwów obwodowych.

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

RÓŻYCZKA

Rubeola

(RNA, Togaviride)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

RÓŻYCZKA WRODZONA

Rubeola congenita

(RNA, Togaviride)

9-16 tydzień ciąży

objawy

wewnątrzmaciczne zahamowanie

wzrostu

zaćma wrodzona, małoocze, retinopatia

uszkodzenie mięśnia sercowego

wrodzone wady serca

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i

mózgu

upośledzenie słuchu

zapalenie wątroby- żółtaczka

plamica małopłytkowa, niedokrwistość

rozpoznanie

izolacja wirusa z płynu owodniowego,

swoiste przeciwciała IgM

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

RUMIEŃ ZAKAŹNY Erythema infectiosum

(DNA, Parvovirus B19)

okres wylęgania

4-28 dni

objawy prodromalne

7-11dni gorączka, złe samopoczucie, objawy infekcji

górnych dróg oddechowych.

okres wysypkowy

17-18 dzień - zaczerwienienie twarzy na kształt motyla

-> rozsiany plamisty rumień -> girlandowata

1-3 tyg, nasila się i zanika

powikłania

przejściowa aplazja szpiku (erytropoeza), bóle

stawowe, zapalenie stawów.

rozpoznanie

obraz kliniczny, specyficzne przeciwciała IgM

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

RUMIEŃ ZAKAŹNY Erythema infectiosum

(DNA, Parvovirus B19)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ŚWINKA

Parotitis epidemica, Mumps

(RNA, paramyxoviridae)

okres wylęgania

14-21dni, zakaźność 6 dni przed obrzękiem ślinianki

do 9 dni

objawy prodromalne

: gorączka, bóle mięśniowe, głowy, złe samopoczucie.

objawy

bolesność, obrzęk (symetryczny, asymetryczny)

ślinianek przyusznych (3-7 dni)

rozpoznanie

obraz kliniczny, leukopenia z limfocytozą,

podwyższona amylaza, izolacja wirusa, swoiste

przeciwciała

powikłania

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,

zapalenie trzustki, jąder, najądrza, tarczycy, mięśnia

sercowego, głuchota ( jednostronna).

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ŚWINKA

Parotitis epidemica, Mumps

(RNA, paramyxoviridae)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

OSPA WIETRZNA

Varicella

(DNA Varicella-zoster virus)

okres wylęgania

10-21dni, reaktywacja: półpasiec -herpes zoster,

zakaźność kilka dni przed wysypką do zaschnięcia w

strupki

objawy prodromalne

: gorączka, złe samopoczucie, brak łaknienia, bóle

głowy (24-48 h)

okres wysypkowy

:

plamka (swędząca) -> grudka -> pęcherzyk -> strup

rozpoznanie

obraz kliniczny - wygwieżdżone niebo, leukopenia ->

limfocytoza

powikłania

:

nadkażenie bakteryjne skóry, zapalenie opon

mózgowo rdzeniowych i mózgu, ataksja móżdżkowa,

zapalenie wątroby, małopłytkowość, zespół

nerczycowy, zapalenie płuc, mięśnia sercowego, DIC

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

OSPA WIETRZNA

Varicella

(DNA Varicella-zoster virus)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

MONONUKLEOZA ZAKAŹNA

(DNA, Epstein-Barr virus)

okres wylęgania

30-50 dni

dotyczy limfocytów B

objawy

:

gorączka osłabienie, bół gardła, głowy, brzucha,

uogólniona limfadenopatia, splenomegalia,

hepatomegalia, zmiany na migdałkach, obrzęk powiek,

twarzy, wysypka plamisto-grudkowa (ampicyllina!!!)

rozpoznanie

obraz kliniczny, leukocytoza, rozmaz krwi obwodowej:

atypowe limfocyty (CD8

+

T), odcz z heterofilnymi Ab,

specyficzne EBVAb.

powikłania

pęknięcie śledziony, ataxia, drgawki, zapalenie opon

mózgowo-rdzeniowych i mózgu, niedokrwistość

hemolityczna

onkogeneza

zespół limfoproliferacyjny, chłoniak Burkitta,

choroba Hodgkin’a

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

MONONUKLEOZA ZAKAŹNA

(DNA, Epstein-Barr virus)

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

CYTOMEGALIA

(DNA herpes virus)

Infekcja pierwotna lub nawrotowa, do zakażenia płodu może dojść przy obu postaciach choroby

rezerwuar wirusa

ślina, mocz, stolec, mleko, wydzieliny płciowe, krew,

transplantowane narządy

zakażenie w populacji ludzi dorosłych 50%

objawy

dorośli: subkliniczne, zespół mononukleozopodobny

noworodek: zatrzymanie rozwoju, hepatomegalia,

skaza krwotoczna, mikrocefalia, zwapnienia

śródczaszkowe, wodogłowie, zapalenie tęczówki i

naczyniówki, głuchota

niemowlęta: zapalenie wątroby, płuc

niedobory odporności: zapalenie wątroby, płuc,

jelitowe,

CSN.

rozpoznanie

izolacja wirusa, specyficzne IgM, IgG Ab.

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ZAKAŻENIA - HERPES VIRUS HSV -1, HSV –2

infekcja pierwotna

opryszczka skórno-śluzówkowa, opryszczkowe

zapalenie dziąseł i jamy ustnej, wysypka ospopodobna

Kaposi’ego

objawy oczne: zapalenie spojówki, zapalenie spojówki i

rogówki, dendrytyczne zapalenie rogówki,

opryszczkowe zapalenie mózgu.

HSV 2 - noworodek: zapalenie opon i mózgu

infekcja nawrotowa

zlokalizowana - opryszczka wargowa, nawrotowe

zapalenie jamy ustnej, skóry

okres wylęgania

2-12 dni

objawy

cienkościenne pęcherzyki na podłożu rumieniowym,

CSN: gorączka, zaburzenia świadomości, drgawki,

objawy ogniskowe.

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

ZAKAŻENIA - HERPES VIRUS HSV -1, HSV –2

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

AIDS

HIV-1 (Retrovirus)

komórka docelowa

limfocyty T CD4

+

zakażenie

perinatalne, droga płciowa, zakażone produkty krwi,

igły i inne instrumenty zakażone wirusem HIV-1

objawy

hepatosplenomegalia, lymphadenopatia, zahamowanie

rozwoju, duszność (lymphoid interstitial pulmonitis),

nawracające ciężkie zakażenia bakteryjne, przewlekła

biegunka, przewlekłe zapalenie zatok, ucha,

przewlekłe zakażenie Candida.

zakażenia oportunistyczne

grzybicze, pneumocystoza, toxoplazmoza, HSV.

badania laboratoryjne

niedokrwistość, neutropenia, trombocytopenia,

rozpoznanie

HIV-1 Ab, białko p24, PCR- HIV kwas nukleinowy,

izolacja wirusa

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

Enterowirusy: POLIOMYELITIS

(Poliovirus 1,2,3)

okres wylęgania

2-10 dni

namnażanie wirusa

przewód pokarmowy - tkanka limfatyczna

tkanka docelowa

komórki rogów przednich rdzenia kręgowego, rdzeń

przedłużony, móżdżek, kora ruchowa

Objawy kliniczne:

poronne

dwufazowa gorączka, nudności, wymioty, ból gardła,

głowy, zaparcia

nieporażenne

objawy oponowe, zniesienie odruchów głębokich i

powierzchownych, porażenie pęcherza

porażenne

trwałe porażenia wiotkie -asymetryczne,

pęcherza, jelit,

niewydolność oddechowa

PEDIATRIA

CHOROBY WIRUSOWE

Enterowirusy: POLIOMYELITIS

(Poliovirus 1,2,3)

c.d.

rozpoznanie

objawy kliniczne, sezonowość (lato), izolacja wirusa (wymaz z

gardła, badanie stolca),

leczenie

:

nieporażenna: łóżko, p-bólowe, uspokajające.

porażenna: hospitalizacja, sztuczna wentylacja, rehabilitacja,

żywienie enteralne

szczepienie

żywa atenuowana – OPV-p.o -> jelitowe IgA Ab-> zapobiega

namnażaniu wirusa

inaktywowana IPV– s.c. lub i.m.

PEDIATRIA

Choroby zakaźne wieku dziecięcego

wywołane przez bakterie

PEDIATRIA

Szkarlatyna

Scarlatina,

P

łonica

, jest

paciorkowce z grupy A.

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

Szczyt zachorowań

miesiące jesienne i zimowe

W ostatnich latach zapadalność na płonicę jest coraz niższa, choruje coraz mniej
osób w porównaniu z poprzednim dziesięcioleciem.

Zakażenie

przenoszone się drogą kropelkową,

nie jest konieczny bezpośredni kontakt z chorym

Możliwe zakażenie przez używanie wspólnych rzeczy:

odzież

ręczniki

bielizna pościelowa

przedmioty codziennego użytku

naczynia, sztućce.

PEDIATRIA

Okres wylęgania

około 3 dni (zwykle od 2 do 5 dni

Początek choroby

ostry - wysoka gorączka sięgającą 39-40 °C,

objawy ogólne „rozbicie”

złe samopoczucie

bóle brzucha

uporczywe nudności

u dzieci często wymioty

Zmiany w gardle

od początku choroby: zaczerwienienie

powiększenie migdałków zwykle pokryte nalotem.

klasyczna ropna angina

przekrwienie łuków podniebiennych

Węzły chłonne:

bolesne powiększenie węzłów szyjnych

tkliwość

ruchome względem podłoża

pojedyncze - nie tworzą pakietów

bez tendencji do ropienia

skóra nad nimi pozostaje niezmieniona

CHOROBY BAKTERYJNE

PEDIATRIA

Wysypka:

drobnoplamista - zwykle równocześnie, czasami z 24-

godzinnym opóźnieniem

intensywnie czerwona – „szkarłatna”

„uderzenie szczotką”

Lokalizacja wysypki:

głównie w miejscach zwiększonego ucieplenia skóry

fizjologiczne zgięcia ciała

na kończynach po stronie zginaczy

nasilenie na pośladkach i brzuchu

w okolicach pachwin, zgięć kolanowych i łokciowych

trójkąt Fiłatowa

Uwaga:

wysypka może być zwiewna

skóra „jedwabista”

zlewająca się – intensywna

możliwa postać wybroczynowa

Ustępowanie:

samoistne po upływie kilku dni od pojawienia się

rzadko dłużej niż przez okres jednego tygodnia.

CHOROBY BAKTERYJNE

PEDIATRIA

Zmiany skórne cd:

linijne czerwone wybroczyny

wzdłuż zgięć stawowych - objaw Pastii.

Uwaga:

łuszczenie jest objawem retrospektywnym pojawia się

po upływie kilku dni, maksymalnie zaś do 2-3 tyg.

charakterystyczne grubopłatowe łuszczenie się skóry na

dłoniach i stopach.

CHOROBY BAKTERYJNE

PEDIATRIA

Język:

początkowo obłożony w części centralnej

brak nalotu na brzegach

po około 3 dniach obłożenie języka samoistnie ustępuje

odsłonięcie czerwonych i obrzękniętych brodawek

smakowych – „język malinowy”

CHOROBY BAKTERYJNE

PEDIATRIA

Powikłania

Wczesne:

ropne zapalenie węzłów chłonnych

tworzenie się przetok migdałkowo-skórnych

zapalenie ucha środkowego

Późne:

najczęściej ostre kłębuszkowe zapalenie nerek

paciorkowcowe zapalenie stawów

u niemowląt i małych dzieci możliwe zapalenie kości

gorączka reumatyczna - choroba autoimmunologiczna

nabyte wady serca

CHOROBY BAKTERYJNE

CHOROBY BAKTERYJNE

BŁONICA Diphtheria:

Corynebacterium diphtheriae

okres wylęgania:

2-4 dni

exotoksyna lokalna martwica tkanek, zahamowanie syntezy białek,

owrzodzenia, tworzenie błon rzekomych

objawy kliniczne:

drogi oddechowe:

błonica nosa, krtani, gardła, migdałków

błonica skórna:

pępka, ucha, narządów płciowych

układ krążenia:

kardiomiopatia - częstość 10-25%

czas wystąpienia: 2-3 tydzień

tachykardia, zaburzenia rytmu (bloki),

zastoinowa niewydolność krążenia

układ nerwowy:

neuropatia nerwów czaszkowych,

polineuropatia obwodowa symetryczna

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

BŁONICA Diphtheria:

Corynebacterium diphtheriae

cd.

leczenie:

antytoksyna (końska) 40.000 - 100.000,

antybiotyki:

penicilina (14dni)

erytromycyna

clindamycyna

tetracykliny

śmiertelność:

10 - 18%

szczepienia:

toksyna błonicza 2, 3 na 4, 5, 16-18 mies,

6, 14, 19 rok.

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

BŁONICA Diphtheria:

Corynebacterium diphtheriae

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

KRZTUSIEC Pertussis

Bordatella pertussis

okres wylęgania:

3-12 dni

objawy kliniczne:

okres nieżytowy:

gorączka, katar, narastający kaszel

okres napadowego kaszlu: suchy kaszel przechodzący w napad

nieprzerwanego kaszlu kończący się pianiem

lub bezdechem

okres zdrowienia

rozpoznanie:

objawy kliniczne

bad. dodatkowe: L-20.000 - 100.000

70% limfocyty

izolacja B. Pertussis

specyficzne p-ciała (klasa IgA).

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

KRZTUSIEC Pertussis

Bordatella pertussis

cd.

leczenie:

Erythromycyna

Klaritromycyna

sterydy

powikłania:

zapalenie ucha środkowego

zapalenie płuc, bezdechy

drgawki, encefalopatia

krwawienie podtwardówkowe

wybroczyny, krwawienie z nosa

odma opłucnowa

szczepienie:

szczepionka pełnokomórkowa, acelularna

2, 3 na4, 5, 16-18 mies, 6 rok (acelularna).

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

KRZTUSIEC Pertussis

Bordatella pertussis

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE MENINGOKOKOWE

Neisseria meningitis

grupa ryzyka:

46% < 2 lat

poborowi, więźniowie, mieszkańcy internatów

czas:

zima, wczesna wiosna

mechanizm:

kolonizacja noso-gardzieli -> rozsiew drogą krwi,

endotoksyna - aktywacja komplementu, układu

fibrynolizy -> DIC

objawy kliniczne:

wybroczyny

gorączka

bóle mięśniowe, głowy

progresja do wstrząsu septycznego->DIC

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

śpiączka, drgawki,

niewydolność wielonarządowa.

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE MENINGOKOKOWE

Neisseria meningitis

cd.

rozpoznanie:

objawy kliniczne

nakłucie lędźwiowe

preparat bezpośredni

posiewy bakt. krwi płynu, mózgowo-rdzeniowego

leczenie:

penicylina, chloramfenicol, cefotaxym, cefriaxon

powikłania:

zespół Waterchouse-Friderichsen’a

zapalenie mięśnia sercowego

zapalenie płuc

ropień mózgu

głuchota

porażenia nerwów czaszkowych

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE MENINGOKOKOWE

Neisseria meningitis

cd.

szczepienie:

polisacharydowa szczepionka meningokokowa A+C,

NeisVac-C

kontakt z chorym:

profilaktycznie - rifampicyna

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE MENINGOKOKOWE

Neisseria meningitis

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE Haemophilus influenzae typ B-otoczka polisacharydowa

postać choroby:

zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

2/12 - 2 lata, szczyt zachorowań 6-9/12

powikłania:

opóźniony rozwój mowy

zaburzenie zachowania

głuchota

ataksja móżdżkowa

opóźnienie rozwoju psycho-motorycznego

wodogłowie

inne postacie:

zapalenie podskórnej tkanki łącznej

zapalenie nagłośni

zapalenie płuc

septyczne zapalenie stawów i kości

zapalenie osierdzia (15% bakteryjnych zapaleń)

zapalenie zatok, ucha środkowego

posocznica bez uchwytnego ogniska.

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

ZAKAŻENIE Haemophilus influenzae typ B-otoczka polisacharydowa

cd.

leczenie:

chloramfenikol

klawulonian amoxycylliny

cefotaxim

ceftriaxon

kontakty:

profilaktycznie rifampicyna

szczepienie:

szczepionka polisachrydowa (Act HiB, Hiberix,

PedvaxHiB

złożone: Infanrix heksa, Infanrix IPV+HiB, Procomvax

2,3 na4, 5, 16-18 mies, lub > 6 mies: 0-1mies 2 rok,

>1:1 dawka

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

BORELIOZA - LYME DISEASE

Borrelia burgdorferi

zoonoza, zakażony kleszcz (okres karmienia> 36 godz)

postacie kliniczne:

choroba wczesna zlokalizowana

7-14 dni rumień (erythema migrans),

gorączka, bóle głowy, mięśniowe

choroba wczesna rozsiana

4 tyg. rumień wędrujący,

gorączka, bóle mięśniowe, głowy,

powiększenie węzłów chłonnych,

zapalenie spojówek, neuropatie,

porażenia nerwów czaszkowych,

zapalenie opon rdzeniowo-mózgowych

zapalenie mózgu

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

BORELIOZA - LYME DISEASE

Borrelia burgdorferi

zoonoza, zakażony kleszcz (okres karmienia> 36 godz)

postacie kliniczne:

choroba późna:

zapalenie stawów

encefalopatia demielinizacyjna

zapalenie wielonerwowe

zaburzenia pamięci

rozpoznanie:

objawy kliniczne

specyficzne przeciwciała IgM – 3-4 tyg,

izolacja B. Burgdorferi

leczenie:

doxycyclina

amoxycyllina

ceftriaxon

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

GRUŹLICA Tuberculosis

Mycobacterium tuberculosis

przenoszenie:

kontakt bezpośredni

płuca miejscem pierwotnym zakażenia - 98%

postacie kliniczne:

gruźlica pierwotna niepowikłana: węzłów tchawiczo-oskrzelowych

powikłana: odwęzłowa, krwio, chłonkopochodna

prosówka

objawy:

suchy kaszel, duszność

gorączka, poty nocne

ból przy wdechu

rtg:

nacieki zapalne, zespół pierwotny,

zwapnienia, nacieki opłucnowe

PEDIATRIA

CHOROBY BAKTERYJNE

GRUŹLICA Tuberculosis

Mycobacterium tuberculosis

cd.

postacie kliniczne:

gruźlica pozapłucna:

węzły chłonne- serowacenie

przewód pokarmowy

układ moczowo-płciowy

kości stawy

gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu

6/12 - 4 lata

CSF:10-500 kom/mm

3

, wysokie białko, niska glukoza

leczenie:

isoniazyd, rifampicyna, streptomycyna, pirazynamid,

ethambutol

szczepienie:

BCG: 1 dz, 12/12 (blizna), 6 ,12 r. (próba

tuberkulinowa)

PEDIATRIA