Płyty fundamentowe na powierzchni gruntu

Ponieważ w Polsce w przeciwieństwie do Skandynawii, żwiru jest mało i jest on drogi, ten sposób
fudamentowania domów jest u nas mało popularny.

Ten sposób fundamentowania, w którym dom (niepodpiwniczony) posadowiony jest na leżącej

praktycznie na powierzchni gruntu płycie żelbetowej, jest bardzo rozpowszechniony w krajach
skandynawskich. Najczęściej na takich płytach posadawia się domy drewniane, ale po pogrubieniu płyt

w miejscach oparcia ścian można na nich budować domy murowane. Zdecydowanym plusem takiego
rozwiązania jest ograniczenie robót ziemnych (nie ma wykopów - zdejmuje się tylko ziemią roślinną),
jednak aby uchronić dom przed skutkami wysadzin mrozowych, trzeba wymienić w miejscu jego
posadowienia dość grubą warstwę rodzimego gruntu i zastąpić go warstwami dokładnie zagęszczonego

tłucznia lub żwiru o różnej granulacji. Ponieważ w Polsce w przeciwieństwie do Skandynawii, żwiru jest
mało i jest on drogi, ten sposób fudamentowania domów jest u nas mało popularny.

Domy z piwnicami można również posadowić na żelbetowej płycie fundamentowej. Jednak taki typ

fundamentów stosuje się przede wszystkim, gdy grunt jest wyjątkowo słaby. Żelbetową płytę wykonuje
się na warstwie chudego betonu

Ławy betonowe i żelbetowe

Ławy betonowe lub żelbetowe to najpopularniejszy sposób fundamentowania domów jednorodzinnych,
zarówno niepodpiwniczonych, jak i tych z piwnicami.

Mają zwykle wysokość 30-40 cm i szerokość dostosowaną do
wielkości obciążenia i nośności gruntu - przeważnie od 60 do 80 cm
dla budynków bez piwnic i minimum 80 cm dla budynków
podpiwniczonych (szerokość ławy zależy od grubości ścian piwnic,

które będą na niej murowane).

Zbrojenie podłużne i poprzeczne
Grunt obciążony budynkiem może osiadać nierównomiernie - na
przykład z powodu wysadzin mrozowych lub podmycia fundamentów

- powodując zginanie ław wzdłuż ich osi. Aby zwiększyć
wytrzymałość na zginanie, zbroi się je podłużnie górą i dołem,
dwoma prętami średnicy 12-16 mm. Koszt takiego zbrojenia nie jest
duży, a bez niego nawet nieduże ruchy gruntu mogą powodować

pękanie ław, a za nimi - ścian domu. Jeśli obciążenia z budynku są
duże, a grunt słaby to trzeba wykonać ławę jako żelbetową, czyli
zastosować dołem zbrojenie poprzeczne.

Jaki beton
Ławy, powinno się wykonywać z dobrego betonu klasy minimum
B15, można także zastosować beton lepszy. Fundamenty są
bowiem narażone na szkodliwe działanie wilgoci, kwasów

organicznych i mrozu.

Dwa sposoby wykonania

Najwłaściwiej jest zrobić wykopy fundamentowe szersze niż
wymiary ław i wyłożyć ich dno 5- do 10-centymetrową warstwą
chudego betonu. Następnie na stwardniałym chudym betonie
ustawia się deskowanie, montuje zbrojenie podłużne (w ławach

żelbetowych wcześniej - zbrojenie poprzeczne) i układa beton. Jeśli
nie zrobi się chudego betonu, to na styku z podłożem gruntowym
świeża mieszanka betonowa miesza się z gruntem i w tym ważnym
dla trwałości fundamentów miejscu beton będzie porowaty, o bardzo

małej wytrzymałości i odporności na zamarzanie.

Bardzo popularnym, choć z pewnością nie najlepszym, sposobem wykonywania ław fundamentowych
jest ich betonowanie bezpośrednio w gruncie. Wykopy pod takie ławy wykonuje się zwykle nieco

większe niż w projekcie, układa w nich zbrojenie podłużne i betonuje fundament. Ławy udają się
znacznie lepiej w gruntach gliniastych niż piaszczystych, ale i w tych pierwszych bardzo często podczas
betonowania obrywają się fragmenty wykopów i grunt miesza się z betonem. W sumie więc powstaje
konstrukcja nie najlepszej jakości (beton trudniej jest tutaj poprawnie ułożyć i zagęścić niż w

deskowaniu) i niewiele tańsza (zużycie mieszanki betonowej jest większe ze względu na niedokładności
w wykonaniu wykopów).
W domach podpiwniczonych, na ławach fundamentowych zawsze wykonuje się poziomą izolację

przeciwwilgociową (najlepiej na całej ich szerokości), którą później łączy się na zakład z poziomą
izolacją podłogi i pionową izolacją ścian piwnic.

Ława betonowa

Ława żelbetowa

Jak głęboko fundamenty?

Podstawowe zadanie fundamentów to bezpieczne przeniesienie na grunt wszystkich obciążeń z
budynku. Rodzaj i wielkość fundamentów zależą więc przede wszystkim od wielkości domu i warunków
gruntowych na działce.

W wyborze sposobu fundamentowania duże znaczenie ma również to, czy budujemy dom z piwnicami,
czy bez piwnic. Od tego zależeć będzie nie tylko sposób, ale przede wszystkim głębokość

posadowienia domu.

Poniżej głębokości przemarzania
Domy niepodpiwniczone posadawia się zwykle poniżej głębokości

przemarzania gruntu. Na przeważającym obszarze Polski jest to
głębokość jednego metra, a w najzimniejszych obszarach - 1,4 m.
Posadowienie domu na takiej głębokości chroni budynek przed
uszkodzeniami powodowanymi wysadzinami mrozowymi. Wysadziny

występują przede wszystkim w gruntach spoistych (glinach, iłach).

Jeśli na działce grunty nie są wysadzinowe (do takich "bezpiecznych" gruntów należą na przykład
czyste piaski), to można posadowić dom płycej (co najmniej jednak na głębokości 60 cm). Ale takiej
decyzji lepiej nie podejmować bez odpowiednich badań gruntowych.

Wszędzie, gdzie jest to możliwe, warto wokół fundamentów wykonać drenaż. Lepiej, żeby wody
opadowe nie zawilgacały długotrwale fundamentów, tylko były możliwie szybko odprowadzone z
bezpośredniego sąsiedztwa budynku do naturalnych lub sztucznych zbiorników wodnych albo do

kanalizacji burzowej.

Podstawowy problem - duże wykopy
Domy podpiwniczone z oczywistych powodów posadawia się głębiej

niż te bez piwnic. Fundamenty zwykle są oparte w podłożu na
głębokości 2,5-2,8 m pod poziomem terenu. Jeśli chce się posadawić
je płycej - na podobnej głębokości co domy niepodpiwniczone (czyli
tuż poniżej strefy przemarzania gruntu) - trzeba wynieźć piwnice

ponad poziom terenu, co zwykle niekorzystnie odbija się na
architekturze budynku.
Budowa piwnic wymaga wykonania dużych robót ziemnych,
kosztownych także z tego powodu, że przeważnie trzeba wywieźć z

działki znaczne ilości ziemi z wykopów. Ponadto ze względu na ich

głębokość dość często występują problemy z wodą zarówno gruntową, jak i opadową (budowa piwnic
trwa dłużej niż znacznie płytszych i mniej "rozkopanych" fundamentów domu bez piwnic, ryzyko zalania
wykopów przez deszcz jest więc dużo większe).

Z czego ściany fundamentowe

Na ścianach fundamentowych opiera się konstrukcja całego domu, dlatego materiały użyte do ich
budowy powinny charakteryzować się odpowiednimi właściwościami.

Co to są ściany fundamentowe?

Ściany fundamentowe to element konstrukcyjny niepodpiwniczonego domu, który łączy ławy
fundamentowe ze ścianami parteru. Ich zadaniem jest przenoszenie na fundament ciężaru ścian,
stropów, dachu oraz wszystkich obciążeń działających na dom, a spowodowanych przez śnieg, wiatr
czy obciążenia wynikające z jego użytkowania.

Materiały, które będą użyte do budowy ścian fundamentowych muszą być:

wytrzymałe, bo na nich opiera się konstrukcja całego domu,

mrozoodporne - ponieważ są na działanie niskiej temperatury,

mało nasiąkliwe - gdyż na zagłębioną w gruncie ścianę działa wilgoć.

Ściany fundamentowe mogą być monolityczne...
Ściany monolityczne mogą być betonowe lub żelbetowe, czyli z betonu
zbrojonego stalowymi prętami. Często robi się je w domach

jednorodzinnych, ponieważ są solidne i łatwe do wykonania sposobem
gospodarczym. Poza tym potrzebne na nie materiały są tanie, więc jeśli
się zbuduje ściany samodzielnie, to może się okazać, że jest to
najtańsze rozwiązanie. Ściany monolityczne wykonuje się w deskowaniu

tradycyjnym lub deskowaniu traconym.

...lub murowane

Jest to rozwiązanie sprawdzone, mające wielowiekową tradycję. Nie tak
dawno ściany fundamentowe budowano przede wszystkim z cegieł,
czasem z kamienia. Teraz do ich wznoszenia stosuje się najczęściej
pełne bloczki betonowe. Ściany fundamentowe można też wykonywać

z betonu komórkowego lub pustaków ceramicznych czy
betonowych, ale tylko takich, których producenci otrzymali na to
aprobaty techniczne, i pod warunkiem, że będą one zabezpieczone
szczelną izolacją przeciwwilgociową

Ściany fundamentowe i ściany piwnic

Ściany fundamentowe mogą być betonowane w deskowaniach lub - co jest obecnie bardzo popularne -
murowane z bloczków betonowych.

Ściany fundamentowe
Na ławach wykonuje się ściany fundamentowe, które wystają 30-50
cm powyżej terenu, zwykle do poziomu konstrukcji podłogi parteru.
Ich szerokość wynosi od 25 do 45 cm i zależy przede wszystkim od

projektowanej grubości ścian nośnych. Ściany fundamentowe mogą
być betonowane w deskowaniach lub - co jest obecnie bardzo
popularne - murowane z bloczków betonowych. Ściany
fundamentowe ociepla się styropianem od zewnątrz lub od

wewnątrz. W murowanych ścianach trójwarstwowych styropian
oddzielony jest od gruntu 12-centymetrową ścianką z bloczków.
Nawet wtedy, gdy woda gruntowa jest nisko, ściany fundamentowe
powinno się zabezpieczyć od zewnątrz izolacją przeciwwilgociową,

stosując przynajmniej jednokrotne smarowanie lepikiem asfaltowym.

Pod parterowymi budynkami murowanymi można ściany

fundamentowe wykonywać bez ław, jeśli ich grubość jest
wystarczająca do bezpiecznego przeniesienia obciążeń z budynku
na grunt. Ściany takie betonuje się albo w całości w deskowaniu,
albo powyżej terenu - w deskowaniu, a poniżej terenu -

bezpośrednio w gruncie. W tym drugim wariancie z oczywistych
powodów rezygnujemy z pionowej izolacji przeciwwilgociowej, a
gdyby się okazała potrzebna, trzeba przed jej ułożeniem dokonać
pracochłonnego czyszczenia i wyrównywania powierzchni ściany.

Ściany piwnic
Ściany piwnic wykonuje się podobnie jak ściany fundamentowe
budynków niepodpiwniczonych. Jeśli piwnica nie będzie ogrzewana,

można ewentualnie nie wykonywać termicznej izolacji ścian. Nie
powinno się natomiast rezygnować z wykonywania izolacji
przeciwwilgociowych wtedy, gdy poziom wód gruntowych po

największych deszczach jest dużo niżej niż fundamenty domu, a sam grunt jest dobrze przepuszczalny

dla wód opadowych. Jak dotkliwe jest nieprzestrzeganie tej zasady, doświadczyli właściciele domów na
terenach objętych skutkami ostatnich powodzi.
Izolacja przeciwwilgociowa piwnic, zarówno ścian, jak i podłóg powinna być wykonana solidnie i tworzyć
rodzaj wanny, która oddziela budynek od wilgoci gruntowej. Izolację tę należy szczególnie chronić przed

uszkodzeniem podczas zasypywania wykopów.

Skorodowany beton

Beton na skutek błędów w wykonaniu lub układaniu z czasem niszczeje i traci swą wytrzymałość. Jakie
są objawy korozji betonu i co ją powoduje.

Łuszcząca się powierzchnia betonu zwykle świadczy o złej pielęgnacji wiążącej mieszanki. Dzieje się
tak zwłaszcza wtedy, gdy twardniała ona w bardzo słoneczny dzień. Może tak również wyglądać
powierzchnia betonu z cementem hutniczym, który wymaga szczególnie starannej

pielęgnacji. Łuszczenie się powierzchni mogą też powodować kwaśne deszcze.

Rdzawe pasy lub smugi na powierzchni betonu świadczą o korozji
zbrojenia. Dochodzi do niej zwykle wtedy, gdy przez drobne rysy na

powierzchni betonu woda wnika do środka i dostaje się do zbrojenia.
Często korozja zbrojenia powoduje dalsze spękania, wypadanie
ziaren kruszywa, a nawet odpadanie całych fragmentów betonu.

Białe wykwity i naloty na powierzchni powstają wtedy, gdy w beton wnika woda i wymywa na
powierzchnię zawarte w nim łatwo rozpuszczalne związki. Wtedy na powietrzu - po odparowaniu wody -
tworzą się z nich białe, drobne kryształki. Jeśli takich kryształków jest dużo, osłabiony beton może
nawet popękać.

Pęknięcia i rysy pojawiają się zwykle wtedy, gdy beton nie wytrzymuje obciążeń, jakim jest poddany.
Rysy mogą być także spowodowane tak zwanym skurczem betonu, który występuje w początkowym
okresie jego twardnienia. Przez niewielkie spękania na powierzchni betonu może się przedostawać

woda. Jeśli zamarznie i odmarznie wiele razy, może rozsadzić beton.