operator obrabiarek skrawajacych 722[02] o1 04 n

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Stachurski

Wykonywanie pomiarów warsztatowych 722[02].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci
mgr inż. Halina Śledziona
mgr inż. Marek Olsza

Opracowanie redakcyjne:
Piotr Stępień

Konsultacja:
mgr inż. Jolanta Skoczylas

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[02].O1.04
„Wykonywanie pomiarów warsztatowych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu 722[02] operator obrabiarek skrawających.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Zasady bhp podczas wykonywania pomiarów warsztatowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Zamienność części w budowie maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Tolerancje i pasowania

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Chropowatość powierzchni

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Podstawy teoretyczne wykonywania pomiarów

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Przyrządy pomiarowe

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Użytkowanie, konserwacja, przechowywanie i dobór przyrządów

pomiarowych

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Pomiar wielkości geometrycznych

5.8.1. Ćwiczenia

6. Sprawdzian osiągnięć

7. Literatura

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne (wykaz umiejętności), jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,

−

cele kształcenia (wykaz umiejętności), jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

ewaluacja,

−

wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym

uwzględnieniem

aktywizujących

metod

nauczania,

samokształcenia

kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W podrozdziale Poradnika dla ucznia: Materiał nauczania, treści kształcenia zostały

omówione w sposób ogólny. Podany zasób wiadomości różnych zagadnień powinien być
wystarczający dla każdego przyszłego operatora obrabiarek skrawających. Szczegółowe
wiadomości uczeń będzie poznawał na kolejnych zajęciach.

Nauczyciel powinien pomóc uczniowi przy doborze treści nauczania, wskazując zagadnienia,
zarówno te szczególnie ważne, jak i pomocnicze – potrzebne w wykonywaniu czynności
przewidzianych dla zawodu operator obrabiarek skrawających.

Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych w Poradniku
dla ucznia, w podrozdziałach Pytania sprawdzające, z których uczeń może skorzystać
w dwojaki sposób:

–

zapoznać się z pytaniami przed przystąpieniem do pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania – poznając w ten sposób wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po
opanowaniu wskazanych treści odpowiedzieć na zadane pytania, by sprawdzić stan
swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

–

zapoznać się z pytaniami i odpowiedzieć na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania – sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.

Wybór należy do ucznia.
W Poradniku dla ucznia podano po kilka propozycji ćwiczeń do każdej części materiału

nauczania. Te same ćwiczenia zamieszczone zostały w Poradniku dla nauczyciela.

Nauczyciel może wykorzystać wszystkie ćwiczenia lub wybrać określone ćwiczenia
i przeprowadzić je:

–

zgodnie z podanymi wskazówkami,

–

na stanowisku wyposażonym w podane środki dydaktyczne.

Nauczyciel może również przedstawić swoje propozycje i przeprowadzić ćwiczenia.

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu

postępów w nauce, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów.

Według tego samego zestawu pytań, nauczyciel dokonuje oceny wiadomości

i umiejętności ucznia.

Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:

–

przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi,

–

zakreśla odpowiedź, wstawiając X w odpowiednim miejscu – pod napisem TAK lub NIE.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nauczyciel obserwuje postępy ucznia. Po dokonaniu przeglądu zakreślonych odpowiedzi,

określa pytania, na które uczeń nie potrafił odpowiedzieć prawidłowo. Zakreślenia pod
zapisem NIE wskazują braki w wiedzy ucznia, informują również, jakich treści jeszcze
dobrze nie opanował. Oznacza to, że uczeń musi nauczyć się tych treści.

Poznanie przez ucznia określonej wiedzy dotyczącej wykonywania pomiarów

warsztatowych będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę przeprowadzenia sprawdzianu
poziomu przyswojonych wiadomości i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zadaniami testowymi.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję dla nauczyciela, w której omówiono czynności nauczyciela podczas
przeprowadzania sprawdzianu,

−

instrukcję dla ucznia, w której omówiono czynności ucznia podczas przeprowadzania
sprawdzianu,

−

przykładową kartę odpowiedzi, w której, w odpowiednich miejscach uczeń wpisuje
odpowiedzi na pytania.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

722[02].O1.04

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

722[02].O1.03

Wykonywanie rysunków części

maszyn z wykorzystaniem

programu CAD

722[02].O1.07

Rozpoznawanie części maszyn,

mechanizmów i urządzeń

transportu

wewnątrzzakładowego

722[02].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

722[02].O1.06

Rozróżnianie cech

charakterystycznych obróbki

cieplnej, cieplno-chemicznej,

plastycznej i odlewnictwa

722[02].O1.05

Dobieranie materiałów

konstrukcyjnych,

narzędziowych

i eksploatacyjnych

722[02].O1

Techniczne podstawy zawodu

722[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować układ jednostek SI,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu fizyki,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

wykonywać proste działania matematyczne,

−

posługiwać się kalkulatorem,

−

oceniać jakość wykonywanej pracy,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

przestrzegać przepisów bhp,

−

czytać rysunki wykonawcze części maszyn.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić rodzaje wymiarów liniowych,

−

określić wymiar tolerowany,

−

dokonać zamiany tolerowania symbolowego na liczbowe,

−

określić pasowanie na podstawie oznaczenia i wartości luzów,

−

wyjaśnić pojęcie mierzenia i sprawdzania,

−

rozróżnić metody pomiarowe,

−

sklasyfikować przyrządy pomiarowe,

−

określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych,

−

wyjaśnić budowę i określić przeznaczenie przyrządów pomiarowych,

−

zorganizować stanowisko do pomiarów zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru i sprawdzania części maszyn w zależności od
kształtu oraz dokładności wykonania,

−

sprawdzić luzy, promienie zaokrągleń, kąt prosty oraz płaskość i prostoliniowość
powierzchni,

−

wykonać z różną dokładnością pomiar średnie zewnętrznych i wewnętrznych, długości,
wysokości i głębokości elementów maszyn,

−

wykonać pomiar kątów,

−

zinterpretować wyniki pomiarów,

−

zakonserwować i przechować przyrządy pomiarowe,

−

posłużyć się PN, dokumentacją techniczną,

−

zastosować przepisy bhp podczas wykonywania pomiarów.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

..............................................................................

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów warsztatowych 722[02].O1.04

Temat: Dobieranie przyrządów pomiarowych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności doboru przyrządów pomiarowych i metod

pomiarowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić pojęcie mierzenia i dokonywania pomiarów,

−

rozróżnić metody pomiaru,

−

sklasyfikować przyrządy pomiarowe,

−

określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych,

−

dobrać przyrządy pomiarowe,

−

zorganizować stanowisko do pomiarów zgodnie z przepisami bhp i wymaganiami
ergonomii.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pokaz,

−

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie.

Środki dydaktyczne:

−

przyrządy pomiarowe,

−

normy dotyczące przyrządów pomiarowych,

−

katalogi przyrządów pomiarowych,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Przebieg:

1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

A. Mierzenie i sprawdzanie:

−

nauczyciel wyjaśnia pojęcie mierzenia i sprawdzania, wyjaśnia znaczenie
mierzenia oraz sprawdzania,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

uczniowie otrzymują katalogi przyrządów pomiarowych, poradniki,

−

uczniowie pracując indywidualnie wypisują znaczenie pojęć: mierzenie
i sprawdzanie.

B. Klasyfikacja przyrządów pomiarowych:

−

wstęp – należy scharakteryzować uczniom klasyfikację przyrządów pomiarowych,

−

uczniowie otrzymują katalogi przyrządów pomiarowych, poradniki, przyrządy
pomiarowe,

−

uczniowie pracując samodzielnie wypisują przy nazwie wskazanych narzędzi
pomiarowych ich dokładność oraz przeznaczenie,

−

pracując w grupie uczniowie sporządzają wspólnie tabelę wymagań dotyczących
organizacji stanowiska pomiarowego.

W trakcie tworzenia tabeli nauczyciel zwraca uwagę uczniom na funkcje i zadania
poszczególnych przyrządów pomiarowych.

C. Dobieranie przyrządów pomiarowych:

−

uczniowie dobierają przyrządy do pomiarów wskazanych przez nauczyciela,

−

uczniowie dobierają przyrządy do pomiarów wymiarów zewnętrznych,

−

uczniowie dobierają przyrządy do pomiarów wymiarów wewnętrznych.

Podsumowanie:

−

uczniowie uzasadniają znaczenie pomiarów warsztatowych,

−

wskazują korzyści wynikające ze stosowania przyrządów pomiarowych,

−

określają podstawowy podział przyrządów pomiarowych,

−

określają wymagania dotyczące organizowania stanowiska do pomiarów zgodnie
z przepisami bhp i wymaganiami ergonomii.

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Do sprawdzenia wymiarów i kształtów przedmiotu, który jest przedstawiony na rysunku
wykonawczym, wskazanym przez nauczyciela, dobierz odpowiednie sprawdziany i uzasadnij
ich dobór.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

..............................................................................

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów warsztatowych 722[02].O1.04

Temat: Pomiary części maszyn.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności planowania i organizowania pomiarów różnych

części maszyn.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zebrać niezbędne informacje do wykonania zadania,

−

czytać rysunek wykonawczy,

−

skorzystać z tablic, układu tolerancji, poradników,

−

dobrać przyrządy pomiarowe w zależności od wymaganej dokładności pomiarów,
kształtów, wielkości mierzonych części maszyn,

−

prawidłowo dokonać pomiarów elementu przedstawionego na rysunku wykonawczym za
pomocą poleconych przyrządów pomiarowych,

−

zinterpretować wyniki pomiarów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

przyrządy pomiarowe,

−

instrukcje,

−

stoły pomiarowe,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

FAZA WSTĘPNA

Czynności organizacyjno-porządkowe, podanie tematu zajęć przez nauczyciela, zaznajomienie
uczniów z pracą – metodą tekstu przewodniego.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
Ć

wiczenie praktyczne:

Dokonaj pomiaru części maszynowej dostarczonej przez nauczyciela.
Zanim przystąpisz do planowania i organizowania oraz wykonania ćwiczenia odpowiedz na
pytania:
1. Jakie informacje zawarte są na rysunku wykonawczym?
2. Na czym polega mierzenie?

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Jakie są metody pomiarowe?
4. Od czego zależy dobór przyrządów pomiarowych?
5. Jak powinno być zorganizowane stanowisko pomiarowe?
6. Jakich informacji będziesz potrzebował do ćwiczenia?

PLANOWANIE

Zaplanuj działania, które pozwolą Ci prawidłowo wykonać ćwiczenie:
1. Jakimi kryteriami będziesz kierował się przy doborze przyrządów pomiarowych?
2. Jakie dodatkowe narzędzia będą Ci potrzebne do wykonania pomiarów?
3. Z jakich normatywów, będziesz korzystał w czasie wykonywania ćwiczenia?
4. W jakiej kolejności będziesz przeprowadzał pomiary?

Przedstaw przebieg ćwiczenia i zestawienie przyrządów pomiarowych.

Zaproponuj sposób zestawienia wyników pomiarów i oceny ich zgodności z rysunkiem
wykonawczym zgodnie z przyjętą przez ciebie kolejnością dokonania pomiarów (tabelę).

ORGANIZOWANIE

Zorganizuj stanowisko pomiarowe do wykonania ćwiczenia:
1. Przedstaw swoje dotychczasowe działania związane z organizacją stanowiska.
2. Sprawdź czy prawidłowo dobrałeś przyrządy pomiarowe i pomocnicze.
3. Zweryfikuj swoje dotychczasowe działania i podejmij decyzję o ewentualnych zmianach.

WYKONANIE

Zwróć uwagę na prawidłowe zamocowanie przyrządu pomiarowego lub przedmiotu
w odpowiednim uchwycie:
1. Na stanowisku pomiarowym nie powinny znajdować się zbędne przedmioty.
2. Dbaj o czystość mierzonych przedmiotów i przyrządów pomiarowych.
3. Sprawdź stan techniczny, prawidłowość regulacji przyrządów pomiarowych, którymi się

posługujesz.

4. Dokładnie odczytuj wskazania przyrządów pomiarowych, unikaj błędów pomiaru.
5. Dla sprawdzenia prawidłowości wyniku, powtórz pomiar.
6. Zapisz wartości uzyskanych wyników w tabeli pomiarów.

SPRAWDZANIE

Przeanalizuj wykonanie ćwiczenia i przedstaw swoje wnioski:
1. Czy udało Ci się wykonać ćwiczenie bezbłędnie?
2. Jakich błędów przy wykonywaniu ćwiczenia mogłeś uniknąć? Z czego one wynikały?
3. Czy prawidłowo zaplanowałeś przebieg wykonania ćwiczenia?
ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały ukształtowane, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA
Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Organizacja laboratoriów pomiarowych i opisz
ich zadania.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

Załącznik 1

Instrukcja dla ucznia

Zapoznaj się dokładnie z tematem ćwiczenia i rysunkiem wykonawczym

przedstawionego przedmiotu. Zwróć uwagę na czas przeznaczony na jego wykonanie.

Pamiętaj, że będziesz oceniany za umiejętność organizacji stanowiska pracy,

prawidłowość doboru i posługiwania się przyrządami pomiarowymi, staranność dokonywania
pomiarów, umiejętność wyszukiwania i wykorzystania niezbędnych informacji (literatura,
tablice), samodzielność wykonania zadania.

Czytaj uważnie wszystkie polecenia i uwagi skierowane do Ciebie w przedstawionym

tekście. Szczególnie uważnie przeczytaj i udziel ustnych odpowiedzi na pytania prowadzące
zawarte w fazach tekstu przewodniego. Pytania te lub zagadnienia do przemyślenia
poprowadzą Cię do prawidłowego wykonania ćwiczenia. Postępuj zgodnie z sugestiami
nauczyciela starając się wykonać ćwiczenie samodzielnie.

Temat ćwiczenia:
Dokonaj pomiarów elementu przedstawionego na rysunku wykonawczym

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 2

Przykładowy arkusz zgodności wymiarów elementu z wymaganiami rysunku

wykonawczego, który otrzymuje uczeń po wykonaniu ćwiczenia.

Karta zgodności wymiarów elementu z rysunkiem wykonawczym

Wymiar

Zgodność z rysunkiem

(T – tak , N – nie)

Ø17

-0,027

19,7

-0,3

Ø12,5

+0,027

13,5

+0.3

3,2

−

2,8

+0,5

Ø5

+0,018

0,5–45°

140°

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Zasady bhp podczas wykonywania pomiarów warsztatowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń czy stanowisko pomiarowe zorganizowane jest w odpowiednim pomieszczeniu

i zgodnie z wymaganiami bhp.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) opisać jakie warunki powinny panować w pomieszczeniu, w którym znajduje się

stanowisko pomiarowe,

2) ocenić poprawność ułożenia elementów do pomiaru i przyrządów pomiarowych na

stanowisku pomiarowym,

3) wskazać zauważone nieprawidłowości,
4) opisać zagrożenia występujące na wskazanym stanowisku pomiarowym.

Zlecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja bhp dla stanowiska pomiarowego,

−

obowiązujące normatywy,

−

elementy do mierzenia i przyrządy pomiarowe,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Zamienność części w budowie maszyn

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz części maszynowe z odpowiednich grup selekcyjnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować współpracujące części,
2) zidentyfikować tolerowane wymiary,
3) przydzielić części do grup selekcyjnych na podstawie dokumentacji technologicznej,
4) dobrać części z odpowiednich grup selekcyjnych,

5) połączyć części,

6) sprawdzić jakość połączenia,

7) uzasadnić dobór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

współpracujące części maszynowe wykonane w różnych grupach selekcyjnych,

−

przyrządy pomiarowe,

−

dokumentacja technologiczna, poradniki,

−

Polska Norma,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Tolerancje i pasowania

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wymiary graniczne, odchyłki graniczne i tolerancje dla wskazanych wymiarów

części przedstawionej na rysunku wykonawczym, dostarczonym przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować dany wymiar,
2) zidentyfikować pole tolerancji i klasę dokładności,
3) odszukać w tablicach odchyłki dla danego wymiaru,
4) zapisać odchyłki,
5) obliczyć wymiary graniczne,
6) obliczyć tolerancję,
7) zapisać wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dla wymiaru Ø

−

oblicz wymiary graniczne B i A oraz przedstaw wyniki w układzie

graficznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć wymiar graniczny dolny A,

2) obliczyć wymiar graniczny górny B,

3) zapisać wyniki obliczeń,

4) przedstawić wykonane obliczenia w układzie graficznym,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia obliczeniowe.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykonaj zamianę zapisu wymiarów tolerowanych liczbowo, na tolerowanie symbolowe.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować wymiary danych elementów,

2) zidentyfikować pola tolerancji i klasy dokładności wymiarów,

3) odszukać w tablicach symbole dla danych wymiarów,

4) zapisać wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Oblicz wymiar zamykający Z

z
z

dla części przedstawionej na rysunku wykonawczym

dostarczonym przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować wymiary danej części,
2) zidentyfikować wymiar zamykający,
3) ułożyć i obliczyć odpowiednie działanie,
4) zapisać wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia obliczeniowe.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma

−

kalkulator

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Chropowatość powierzchni

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podaj sposoby obróbki danej powierzchni płaskiej na której postawiono znak chropowatości

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) określić, co oznacza przedstawiony w treści ćwiczenia znak chropowatości,
2) odszukać w tabeli 2 w materiale nauczania parametr R

= 20,

3) odczytać z tabeli sposoby obróbki tej powierzchni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określ wartości parametrów chropowatości R

i R

, dla powierzchni, która ma być

wykonana za pomocą przeciągania wykańczającego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w tabeli 2 w materiale nauczania obróbkę – przeciąganie wykańczające,
2) określić wartości parametrów R

i R

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

Polska Norma,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Podstawy teoretyczne wykonywania pomiarów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ metody pomiarowe i podstawowe źródła błędów pomiarów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić metody pomiarowe,
2) dokonać analizy rys. 17 z materiału nauczania poradnika dla ucznia (źródła błędów pomiaru),
3) określić błędy pomiarów wynikające z błędów wskazania narzędzia pomiarowego,
4) podać błędy wynikające z błędu odczytania,
5) określić jak wpływa temperatura na błąd pomiaru,
6) określić jaki wpływ na wynik pomiaru ma dokładność obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Przyrządy pomiarowe

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz przyrządy pomiarowe do wykonywania pomiarów wymiarów wewnętrznych

elementów wskazanych przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować mierzony wymiar,
2) określić sposób wykonywania pomiaru,
3) dobrać odpowiedni przyrząd pomiarowy,
4) uzasadnić dobór.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

przyrządy pomiarowe różnego rodzaju,

−

przykładowe części maszyn,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dobierz przyrządy pomiarowe do wykonania pomiarów części przedstawionej na

rysunku wykonawczym, dostarczonym przez nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować mierzone wymiary,
2) określić sposób wykonywania pomiaru,
3) dobrać odpowiednie przyrządy pomiarowe,
4) uzasadnić dobór.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

przyrządy pomiarowe różnego rodzaju,

−

rysunek wykonawczy części,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Odczytaj wymiar ustawiony na głębokościomierzu suwmiarkowym i głębokościomierzu

mikrometrycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić dokładność pomiaru przyrządami suwmiarkowymi,
2) określić dokładność pomiaru przyrządami mikrometrycznymi,
3) odczytać wymiar ustawiony na głębokościomierzu suwmiarkowym,
4) odczytać wymiar ustawiony na głębokościomierzu mikrometrycznym,
5) zapisać wyniki odczytów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

głębokościomierz suwmiarkowy,

−

głębokościomierz mikrometryczny,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Użytkowanie, konserwacja, przechowywanie i dobór

przyrządów pomiarowych

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj konserwację i przygotuj do przechowania przyrządy pomiarowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać środki zmywające i konserwujące,
2) zapoznać się z instrukcjami stosowania środków zmywających i konserwujących,
3) dokładnie umyć środkiem zmywającym wszystkie powierzchnie narażone na korozję,
4) dokładnie wytrzeć do sucha umyte powierzchnie przy pomocy miękkiej szmatki,
5) nanieść na konserwowane powierzchnię warstwę środka konserwującego,
6) umieścić

przyrząd

oryginalnym

futerale

chroniącym

przed

zakurzeniem

i uszkodzeniami mechanicznymi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

przyrządy pomiarowe,

−

rodki zmywające,

−

rodki konserwujące,

−

czyściwo,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Pomiar wielkości geometrycznych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar części maszyn o różnych kształtach z dokładnością do 0,05 mm.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać identyfikacji mierzonych wymiarów,
2) dobrać sposób ustawienia elementu na stanowisku pomiarowym,
3) wybrać bazę pomiarową,
4) dobrać przyrządy pomiarowe i metody pomiarów,
5) dokonać niezbędnych pomiarów,
6) zapisać wyniki pomiarów,
7) zinterpretować wyniki pomiarów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

przykładowe elementy,

−

przyrządy pomiarowe i osprzęt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar części maszyn o różnych kształtach z dokładnością do 0,01 mm.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

przykładowe elementy,

−

przyrządy pomiarowe i osprzęt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj sprawdzenia wymiarów wałków i otworów sprawdzianami jednogranicznymi

i dwugranicznymi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować sprawdzaną średnicę,
2) dobrać odpowiedni sprawdzian,
3) dokonać sprawdzenia średnicy sprawdzianem przechodnim w trzech kierunkach (co 60°),
4) zinterpretować wynik sprawdzenia,
5) dokonać sprawdzenia średnicy sprawdzianem nieprzechodnim w trzech kierunkach (co 60°),

6) zinterpretować wynik sprawdzenia,
7) dokonać oceny wykonania danego elementu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

rodki dydaktyczne:

−

przykładowe wałki,

−

sprawdziany jednograniczne i dwugraniczne,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 4

Sprawdź skok i zarys gwintu zewnętrznego, metrycznego i calowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować sprawdzany gwint,
2) dobrać metodę sprawdzania,
3) dobrać odpowiednie przyrządy pomiarowe i sprawdziany,
4) uzasadnić powyższe wybory,
5) dokonać niezbędnych pomiarów i sprawdzeń,
6) zinterpretować uzyskane wyniki.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

elementy gwintowane,

−

narzędzia pomiarowe z osprzętem,

−

sprawdziany do zarysu gwintu zewnętrznego, metrycznego i calowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 5

Dokonaj bezpośrednich pomiarów kątów różnych części maszynowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać uchwyty pomiarowe,
2) zidentyfikować mierzone powierzchnie,
3) dobrać przyrządy pomiarowe i metodę pomiaru,
4) dokonać pomiaru kąta,
5) zapisać i zinterpretować wyniki pomiarów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne

rodki dydaktyczne:

−

przykładowe elementy,

−

uchwyty pomiarowe,

−

przyrządy pomiarowe,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
warsztatowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 4, 6, 9, 14, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. d, 5. d, 6. b, 7. d, 8. c, 9. a, 10. a, 11. d, 12. b,

13. c, 14. a, 15. a, 16. b, 17. c, 18. b, 19. b, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Rozróżnić metody pomiarowe

Określić rodzaje pasowania

Określić pasowanie na podstawie
oznaczenia i wartości luzów

Rozpoznać odchyłkę zarysu przekroju
wzdłużnego

Rozróżnić metody pomiarowe

Określić właściwości metrologiczne
przyrządów pomiarowych

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zinterpretować wyniki pomiarów

Zinterpretować oznaczenia
chropowatości

10. Sklasyfikować przyrządy pomiarowe

11. Sklasyfikować przyrządy pomiarowe

12.

Zakonserwować i przechować
przyrządy pomiarowe

13.

Rozróżnić rodzaje wymiarów
liniowych

14. Określić wymiar tolerowany

15.

Dobrać przyrządy pomiarowe do
pomiaru i sprawdzania części maszyn

16. Określić wymiar tolerowany

17. Rozpoznać odchyłkę kołowatości

18.

Wskazać jednostkę wartości parametru
chropowatości

19.

Określić zastosowanie metrologiczne
przyrządów pomiarowych

20.

Rozpoznać przyrządy do pomiaru
kątów

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania testu (rozładuj

niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania pomiarów warsztatowych. Są to

zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zaznaczając prawidłową

odpowiedź X, w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pomiar wymiaru pośredniego można dokonać

a) metodą pomiarową porównawczą.
b) metodą pomiarową różnicową.
c) tylko metodą pomiarową pośrednią.
d) tylko metodą pomiarową bezpośrednią.

2. Pasowania normalne dzielimy na

a) dwa rodzaje.
b) trzy rodzaje.
c) cztery rodzaje.
d) pięć rodzajów.

3. W pasowaniu według zasady stałego otworu, otwory podstawowe mają odchyłki dolne

a) równe zeru.
b) dodatnie.
c) ujemne.
d) dodatnie lub ujemne.

4. W pasowaniu według zasady stałego wałka, wałki podstawowe mają odchyłki górne

a) dodatnie.
b) ujemne.
c) dodatnie lub ujemne.
d) równe zeru.

5. Odchyłką zarysu przekroju wzdłużnego nie jest

a) stożkowość.
b) wygięcie.
c) baryłkowość.
d) owalność.

6. Metoda pomiarowa porównawcza polega na

a) bezpośrednim odczytaniu wskazania przyrządu pomiarowego.
b) na porównaniu mierzonej wartości ze znaną wartością tej samej wielkości.
c) na wykorzystaniu sprawdzianów szczękowych i tłoczkowych.
d) na bezpośrednim mierzeniu innych wielkości i wykorzystywaniu znanej zależności

tych wielkości od wielkości, której wartość miała być wyznaczona.

7. Głębokościomierzem mikrometrycznym można mierzyć z dokładnością

a) 0,1 mm.
b) 0,05 mm.
c) 0,02 mm.
d) 0,01 mm.

8. Wynik pomiaru suwmiarką wskazany jest na rysunku to

a) 50,00 mm.
b) 50,40 mm.
c) 50,90 mm.
d) 50,80 mm.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Przedstawiony na rysunku znak chropowatości określa powierzchnię uzyskaną

a) bez zdjęcia warstwy materiału.
b) dowolnym sposobem obróbki.
c) metodą galwaniczną.
d) przez zdjęcie warstwy materiału na przykład skrawaniem.

10. Wzorcem długości jest

a) przymiar kreskowy.
b) szczelinomierz.
c) suwmiarka.
d) zestaw płytek wzorcowych.

11. Sprawdziany służą do

a) określania rzeczywistego wymiaru.
b) pomiaru tolerancji wykonanego przedmiotu.
c) określania stanu powierzchni.
d) stwierdzenia czy wymiar jest prawidłowy lub nie.

12. Do konserwacji przyrządów pomiarowych stosujemy:

a) smar grafitowy.
b) wazelinę.
c) wosk.
d) terpentynę.

13. Wymiarem mieszanym nazywamy

a) odległość osi symetrii.
b) średnicę wałka.
c) głębokość otworu nieprzelotowego.
d) szerokość rowka.

14. Przy symbolowym zapisie tolerancji wałków i otworów przyjęto stosować

a) dla wymiarów zewnętrznych (wałków) małe litery.
b) dla wymiarów wewnętrznych (otworów) małe litery.
c) wielkość liter (małe/duże) nie ma znaczenia.
d) dla wymiarów zewnętrznych (wałków) duże litery.

15. Skok gwintu sprawdzamy

a) przez porównanie go z wzorcem zarysu gwintu.
b) przymiarem kreskowym.
c) suwmiarką.
d) kątownikiem.

16. Wymiary graniczne dla wymiaru tolerowanego liczbowo

−

wynoszą

a) 50,12 mm i 50,24 mm.
b) 49,88 mm i 49,76 mm.
c) 50,36 mm i 49,64 mm.
d) 50,00 mm i 50,36 mm.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Odchyłką kołowości jest

a) siodłowość.
b) baryłkowość.
c) graniastość.
d) wygięcie.

18. Wartość parametrów chropowatości powierzchni R

i R

podawane sa w

a) mm.
b) µm.
c) cm.
d) nm.

19. Podziałka noniusza występująca w przyrządach pomiarowych służy do

a) łatwiejszego dokonywania pomiarów głębokich otworów.
b) zwiększenia dokładności odczytywania pomiarów.
c) dokonywania pomiarów wymiarów pośrednich.
d) mierzenia długich przedmiotów.

20. Do bezpośredniego pomiaru i odtwarzania kątów o różnej wartości służą

a) kątowniki.
b) kątomierze uniwersalne.
c) sprawdziany.
d) wzorcowe płytki kątowe.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie pomiarów warsztatowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
warsztatowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadanie 1, 2, 3, 4, 5 ,6, 7, 9, 10, 13, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadanie 8, 11, 12, 14, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. d, 5. c, 6. a, 7. a, 8. c, 9. a, 10. b, 11. d, 12. b,

13. d, 14. b, 15. a, 16. c, 17. d, 18. d, 19. b, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Rozróżnić rodzaje wymiarów liniowych

2. Określić wymiar tolerowany

3. Zinterpretować wyniki pomiarów

4. Wyjaśnić pojęcie mierzenia i sprawdzania

5. Wyjaśnić pojęcie mierzenia i sprawdzania

Określić właściwości metrologiczne
przyrządów pomiarowych

7. Zinterpretować wyniki pomiarów

Określić pasowanie na podstawie
oznaczenia i wartości luzów

9. Określić wymiar tolerowany

10.

Zastosować przepisy bhp podczas
wykonywania pomiarów

11.

Określić zastosowanie zamienności
częściowej

12. Rozróżnić metody pomiarowe

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13.

Dobrać odpowiedni przyrząd do pomiaru
ś

rednicy

14.

Określić właściwości metrologiczne
przyrządów pomiarowych

15. Dobrać przyrządy do pomiaru kątów

16.

Określić, na czym polega zamienność
technologiczna

17. Określić zastosowanie głębokościomierza

18.

Zorganizować stanowisko do pomiarów
zgodnie z wymaganiami ergonomii

19.

Dokonać zamiany tolerowania
symbolowego na liczbowe

20.

Rozpoznać odchyłkę zarysu przekroju
poprzecznego

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania testu (rozładuj

niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wymiarem pośrednim nazywamy wymiar

a) średnicy otworu.
b) długości wałka.
c) odległości osi symetrii otworów.
d) głębokości rowka.

2. Wymiar tolerowany określają

a) dwa wymiary graniczne.
b) jeden wymiar graniczny.
c) trzy wymiary graniczne.
d) cztery wymiary graniczne.

3. Wskazanie mikrometru przedstawionego na rysunku wynosi

a) 22,00 mm.
b) 21,55 mm.
c) 21,75 mm.
d) 21,64 mm.

4. Sprawdziany umożliwiają

a) zwiększenie dokładności pomiaru.
b) dokonanie bezbłędne pomiaru.
c) określenie rzeczywistego wymiaru.
d) skrócenie czasu pomiaru.

5. Szczelinomierz służy do

a) dokonywania pomiarów wymiarów wewnętrznych.
b) dokonywania pomiarów wymiarów mieszanych.
c) sprawdzania szerokości szczelin i luzów.
d) sprawdzania zarysu gwintu.

6. Za pomocą przyrządów suwmiarkowych można dokonywać pomiarów z dokładnością

a) 0,1 mm, 0,05 mm, 0,02 mm.
b) 0,01 mm, 0,03 mm, 0,04 mm.
c) 1 mm, 0,5 mm, 1,5 mm.
d) 0,5 mm, 0,001 mm, 0,002 mm.

7. Wyniki dokonywanych pomiarów są

a) zawsze obarczone błędami.
b) bezbłędne.
c) z błędami dokonywanymi sporadycznie.
d) z błędami dokonywanymi bardzo często.

8. Pasowanie według zasady stałego otworu jest to pasowanie utworzone z

a) wałkiem podstawowym.
b) wałkiem i otworem podstawowym.
c) otworem podstawowym.
d) wymiarem nominalnym wałka.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Wymiar tolerowany określają

a) dwa wymiary graniczne.
b) jeden wymiar graniczny.
c) trzy wymiary graniczne.
d) cztery wymiary graniczne.

10. Temperatura w pomieszczeniu, w jakiej powinny odbywać się pomiary wynosi

a) +18°C.
b) +20°C.
c) +22°C.
d) +25°C.

11. Zamienność częściowa w budowie maszyn stosowana jest w produkcji

a) jednostkowej.
b) seryjnej.
c) seryjnej i masowej.
d) masowej.

12. Metoda pomiarowa porównawcza polega na

tych wielkości od wielkości, której wartość miała być wyznaczona.

13. Do pomiaru średnicy otworów większych niż 75 mm, z dokładnością do 0,01 mm służy

a) głębokościomierz mikrometryczny.
b) przymiar kreskowy.
c) suwmiarka.
d) średnicówka mikrometryczna.

14. Podziałka noniusza występująca w przyrządach pomiarowych służy do

a) łatwiejszego dokonywania pomiarów głębokich otworów.
b) zwiększenia dokładności odczytywania pomiarów.
c) dokonywania pomiarów wymiarów pośrednich.
d) mierzenia długich przedmiotów.

15. Do bezpośrednich pomiarów kątów o różnej wartości służą

a) kątomierze uniwersalne.
b) kątowniki.
c) sprawdziany.
d) wzorcowe płytki kątowe.

16. Zamienność technologiczna części w budowie maszyn polega na

a) wymianie części bez dodatkowych operacji.

b) kojarzeniu elementów z odpowiednich grup selekcyjnych.

c) wykonaniu dodatkowej obróbki w celu usunięcia niekorzystnego zbiegu odchyłek

wymiarów w danym zespole.

d) braku możliwości montażu pewnej liczby części, gdyż ze względów ekonomicznych

tolerancje ich wykonania zostały powiększone.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Głębokościomierzem mikrometrycznym można mierzyć z dokładnością

a) 0,1 mm.
b) 0,05 mm.
c) 0,02 mm.
d) 0,01 mm.

18. Przyrządy pomiarowe na stanowisku roboczym powinny leżeć na

a) przedmiocie obrabianym.
b) obrabiarce.
c) podręcznej płycie metalowej.
d) filcu, flaneli lub desce.

19. Przy symbolowym zapisie tolerancji wałków i otworów przyjęto stosować

a) dla wymiarów wewnętrznych (otworów) małe litery.
b) dla wymiarów zewnętrznych (wałków) małe litery.
c) wielkość liter (małe/duże) nie ma znaczenia.
d) dla wymiarów zewnętrznych (wałków) duże litery.

20. Odchyłką zarysu przekroju poprzecznego jest

a) siodłowość.
b) baryłkowość.
c) graniastość.
d) wygięcie.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie pomiarów warsztatowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciekanowski B.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1973
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP S.A. Warszawa 2006
4. Jakubiec W., Malinowski J.: Metrologia wielkości geometrycznych. WNT, Warszawa 1993
5. Lipski R.: Technologia dla Z.S.M. PWSZ Warszawa 1974
6. Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1993
7. Malinowski J.: Pomiary długości i kąta. WNT Warszawa 1974
8. Malinowski J.: Pomiary długości i kąta w budowie maszyn. WSiP, Warszawa 1998
9. Polskie Normy dotyczące zawodu operator obrabiarek skrawających
10. Reymer B. (red.): Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1994
11. Struzik Cz.: Pracownia techniczna. PWSZ Warszawa, 1973
12. Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. WSiP Warszawa 2001