operator_obrabiarek_skrawa_722[02].O1.03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Marceli Konfederak

Wykonywanie rysunków części maszyn z wykorzystaniem
programu CAD 722[02].O1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Przygotowanie stanowiska komputerowego do pracy z uwzględnieniem

wymagań ergonomii i bezpieczeństwa pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Elementy systemu komputerowego do prac wspomagających

edytowanie dokumentacji technicznej oraz do prac z bazami
danych, dotyczących narzędzi i półwyrobów metalowych
Program typu CAD

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Podstawowa obsługa edytorów graficznych i rysunku technicznego.

Tworzenie rysunków płaskich. Edycja rysunków płaskich

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Wymiarowanie

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Baza danych: podstawowe funkcje, zasady wyszukiwania

danych dotyczących narzędzi i części znormalizowanych,
podstawowe operacje obsługi bazy danych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Oprogramowanie CAD do komputerowego wspomagania

projektowania: urządzenia i oprogramowanie wspomagające
kreślenie. Wydruk opracowanych rysunków

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej pojęć z zakresu

wykonywania rysunków części maszyn z wykorzystaniem programu CAD.

W Poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne określające umiejętności, jakie powinieneś posiadać, abyś mógł bez
problemów rozpocząć pracę z poradnikiem,

−

cele kształcenia czyli wykaz umiejętności, jakie opanujesz w wyniku realizacji programu
jednostki modułowej,

−

materiał nauczania, czyli wiadomości teoretyczne konieczne do opanowania treści
jednostki modułowej,

−

zestaw pytań sprawdzających, czy opanowałeś juŜ podane treści,

−

wiczenia zawierające polecenia, sposób wykonania oraz wyposaŜenie stanowiska pracy,

które pozwolą Ci ukształtować określone umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów pozwalający sprawdzić Twój poziom wiedzy po wykonaniu
ć

wiczeń,

−

sprawdzian osiągnięć opracowany w postaci testu, który umoŜliwi Ci sprawdzenie
Twoich wiadomości i umiejętności opanowanych podczas realizacji programu danej
jednostki modułowej,

−

literaturę związaną z programem jednostki modułowej umoŜliwiającą pogłębienie
wiedzy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

722[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej

i ochrony środowiska

722[02].O1.04

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

722[02].O1.03

Wykonywanie rysunków części

maszyn z wykorzystaniem programu

CAD

722[02].O1

Techniczne podstawy zawodu

722[02].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

722[02].O1.07

Rozpoznawanie części maszyn,

mechanizmów

i urządzeń transportu

wewnątrzzakładowego

722[02].O1.06

RozróŜnianie cech

charakterystycznych

obróbki cieplnej, cieplno-

chemicznej, plastycznej

i odlewnictwa

722[02].O1.05

Dobieranie materiałów

konstrukcyjnych,

narzędziowych

i eksploatacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z róŜnych źródeł informacji,

−

korzystać z poradników i norm,

−

analizować treść zadania, dobierać metody i plan rozwiązania,

−

samodzielnie podejmować decyzje,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się narzędziami pomiarowymi,

−

posługiwać się komputerem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zestawić i uruchomić stanowisko komputerowe z programem CAD,

−

określić zadania baz danych oraz skorzystać z przykładowej bazy danych,

−

określić zasady i fazy projektowania,

−

określić funkcje i zadania programu typu CAD,

−

scharakteryzować zastosowanie programu typu CAD,

−

skonfigurować obszar rysunku,

−

rozróŜnić rodzaje współrzędnych,

−

oznaczyć punkty za pomocą współrzędnych bezwzględnych i względnych,

−

narysować płaską figurę geometryczną za pomocą współrzędnych bezwzględnych
i względnych,

−

skorzystać z pomocy i narzędzi rysunkowych,

−

wykonać rysunek na podstawie szkicu,

−

narysować rysunek płaski z zastosowaniem linii, okręgu, łuku, elipsy, wieloboku,

−

zastosować linie konstrukcyjne, filtry, tryby lokalizacji punktów względem obiektu,

−

skopiować obiekty ze zmianą ich cech oraz połoŜenia (przesunięcie, obrót), kształtu
(zaokrąglanie, fazowanie),

−

zakreskować przekroje,

−

rozróŜnić wymiarowanie liniowe, kątowe, współrzędnościowe, średnic,

−

skonfigurować urządzenie kreślące,

−

sporządzić i wydrukować rysunek wykonawczy elementu maszyny według szkicu,

−

sporządzić rysunek aksonometryczny elementu maszyny według szkicu,

−

wykonać rysunek wałka i tulei z uŜyciem programu CAD przedstawiając zewnętrzne
i wewnętrzne kształty przedmiotów,

−

wykonać rysunek płaskiej części maszynowej z uŜyciem programu, CAD przedstawiając
zewnętrzne i wewnętrzne kształty przedmiotów,

−

zwymiarować rysunek części maszynowej o małym stopniu złoŜoności stosując warstwy
za pomocą programu CAD,

−

zastosować technikę komputerową do powielania informacji rysunkowej,

−

zastosować komputerowy sprzęt do wspomagania rysowania zgodnie z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Przygotowanie

stanowiska

komputerowego

pracy

z uwzględnieniem wymagań ergonomii i bezpieczeństwa
pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Bardzo waŜnym elementem w procesie pracy jest dopasowywanie warunków pracy do

pracownika,  bardziej  niŜ  pracownika  do  warunków  pracy  –  co  jest  jednym  z  kluczowych
celów  ergonomii.  WaŜnym  dla  wszystkich  pracowników  wykonujących  pracę  na
stanowiskach  komputerowych,  jest  zapoznanie  się  z  koniecznymi  do  spełnienia  warunkami,
aby praca powodowała moŜliwie najmniejsze szkody i komplikacje zdrowotne.

Niezbędne warunki pracy, jakie pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi na

stanowisku komputerowym określa r

ozporządzenie MPiPS z dnia 1 XII 1998 r. w sprawie

BHP na stanowiskach wyposaŜonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973).

WyposaŜenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposaŜenia nie
moŜe powodować podczas pracy nadmiernego obciąŜenia układu mięśniowo – szkieletowego
i wzroku oraz być źródłem zagroŜeń dla pracownika. Monitor ekranowy powinien spełniać
następujące wymagania:

−

znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,

−

obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form niestabilności,

−

jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zaleŜności
od warunków oświetlenia stanowiska pracy,

−

regulacje ustawienia monitora powinny umoŜliwiać pochylenie ekranu co najmniej 20°
do tyłu i 5° do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o 120° – po 60° w obu
kierunkach,

−

ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposaŜony
w odpowiedni filtr.

W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika,
powinna być uŜyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół. Ustawienie ekranu
monitora względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.

Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposaŜenia podstawowego stanowiska

pracy. Konstrukcja klawiatury powinna umoŜliwiać uŜytkownikowi przyjęcie pozycji, która
nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. Klawiatura powinna
posiadać w szczególności:

−

moŜliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 0–15°,

−

odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunków, aby wysokość środkowego rzędu
klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu, nie
przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury.

Powierzchnia  klawiatury  powinna  być  matowa,  a  znaki  na  klawiaturze  powinny  być
kontrastowe  i  czytelne.  Klawiatura  ma  bezpośredni  wpływ  na  wydajność  i  komfort  pracy.
Wpływa takŜe na zapobieganie dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego. Klawiatura
powinna  być  usytuowana  w  linii  środkowej  ciała  operatora.  Prawidłowe  ułoŜenie  kończyn
górnych  podczas  obsługi  typowej  klawiatury  winno  być  takie,  aby  kąt  między  ramieniem
a opartym na podłokietniku przedramieniem wynosił 90

. UłoŜenie klawiatury powyŜej łokcia

będzie powodowało bóle w obrębie ramion. Ręce podczas pisania na klawiaturze powinny
być swobodne oraz powinny posiadać moŜliwość oparcia nadgarstków o podkładkę. WaŜnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jest,  aby  ręka  nie  opierała  się  o  kant  stołu  na  wysokości  nadgarstka.  Występuje  wówczas
moŜliwość  pogarbienia  nerwu  przebiegającego  przez  nadgarstek.  Aby  zadbać  o  nadgarstki
moŜemy  do  klawiatury  standardowej  dokupić  podstawkę  dostosowaną  do  wysokości
klawiatury.

Konstrukcja stołu powinna umoŜliwiać dogodne ustawienie elementów wyposaŜenia

stanowiska pracy, w tym zróŜnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego
i klawiatury. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:

−

wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposaŜenia
stanowiska i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy,

−

ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niŜ 100 mm między
klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

−

ustawienie elementów wyposaŜenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to jest
w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji.
Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała:

−

naturalne połoŜenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co
najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,

−

odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20–50° w dół (licząc od linii
poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka
ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyŜej
oczu pracownika,

−

odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.
Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.

Rys. 1. Stanowisko komputerowe – wymiary i odległości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Krzesło stanowiące wyposaŜenie stanowiska pracy powinno posiadać:

−

dostateczną stabilność, przez wyposaŜenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową
z kółkami jezdnymi,

−

wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,

−

regulację wysokości siedziska w zakresie 400–500 mm, licząc od podłogi,

−

regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5° do przodu
i 30° do tyłu,

−

wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia
kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

−

moŜliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

−

podłokietniki.
Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo

dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację moŜna było wykonywać
w pozycji siedzącej.

Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy naleŜy

wyposaŜyć  w  uchwyt  na  dokument,  posiadający  regulację  ustawienia  wysokości,  pochylenia
oraz  odległości  od  pracownika.  Uchwyt  na  dokument  powinien  znajdować  się  przed
pracownikiem  -  między  ekranem  monitora  i  klawiaturą  –  lub  w  innym  miejscu
– w pozycji minimalizującej uciąŜliwe ruchy głowy i oczu.

Na Ŝyczenie pracownika, a takŜe, gdy wysokość krzesła uniemoŜliwia pracownikowi

płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy naleŜy wyposaŜyć
w podnóŜek. PodnóŜek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 0–15°, a jego wysokość
powinna być dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych pracownika.
Powierzchnia podnóŜka nie powinna być śliska, a sam podnóŜek nie powinien przesuwać się
po podłodze podczas uŜywania.

Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną

dostateczną  przestrzeń  pracy,  pozwalającą  na  umieszczenie  wszystkich  elementów
obsługiwanych  ręcznie  w  zasięgu  kończyn  górnych.  Stanowisko  pracy  wyposaŜone
w  monitor  ekranowy  powinno  być  tak  usytuowane  w  pomieszczeniu,  aby  zapewniało
pracownikowi  swobodny  dostęp  do  tego  stanowiska.  Odległości  między  sąsiednimi
monitorami powinny wynosić, co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem i tyłem sąsiedniego
monitora  –  co  najmniej  0,8  m.  Odległość  oczu  pracownika  od  ekranu  monitora  powinna
wynosić 400–750 mm.

Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:

−

poziom natęŜenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich
Normach,

−

naleŜy  ograniczyć  olśnienie  bezpośrednie  od  opraw,  okien,  przezroczystych  lub
półprzezroczystych  ścian  albo  jasnych  płaszczyzn  pomieszczenia  oraz  olśnienie
odbiciowe  od  ekranu  monitora,  w  szczególności  przez  stosowanie  odpowiednich  opraw
oświetleniowych, instalowanie Ŝaluzji lub zasłon w oknach.
Dopuszcza  się  stosowanie  opraw  oświetlenia  miejscowego,  pod  warunkiem,  Ŝe  będą  to

oprawy  nie  powodujące  olśnienia.  Oświetlenie  –  poziom  i  natęŜenie  oświetlenia  regulują
Polskie  Normy:  PN-84/E-02033  –  Oświetlenie  wnętrz  światłem  elektrycznym.  Zalecenia
międzynarodowe  dla  oświetlenia  stanowisk  komputerowych  są  uregulowane  w  normie  ISO
924  oraz  ISO  8995.  Najkorzystniejszym  jest  oświetlenie  w  przedziale  od  300  lx  do  700  lx,
o  równomierności  oświetlenia  >  0,65.  Bardzo  waŜnym  jest,  aby  na  klawiaturze  komputera
ś

rednie natęŜenie oświetlenia wynosiło 500 lx. Z pola widzenia pracującego powinny być

usunięte wszelkie źródła światła emitujące oświetlenie silniejsze od monitora.

Mikroklimat pomieszczenia, temperatura - wywiera bezpośredni wpływ na samopoczucie

oraz wydajność pracy pracowników. W okresie zimowym temperatura w pomieszczeniach

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pracy  powinna  wynosić  od  20  do  24°C  a  latem  od  23  do  26°C.  Jest  wskazanym,  aby
pomieszczenia  posiadały  klimatyzację.  Przy  braku  klimatyzacji  pomieszczenia  powinny  być
często,  co  3–4  godziny  wietrzone,  zwłaszcza  w  okresie  grzewczym.  W  czasie  wietrzenia
naleŜy unikać powstawania przeciągów. Ruch powietrza nie powinien przekraczać od 0,1 do
0,15 m/sek.

Wilgotność powietrza – wilgotność powietrza w pomieszczeniu wynosząca powyŜej 50%

jest  wilgotnością  bardzo  poŜądaną,  poniewaŜ  zapobiega  wytwarzaniu  się  nadmiernego
natęŜenia  pola  elektrostatycznego  w  pobliŜu  komputera.  W  okresie  zimowym
w pomieszczeniach  z  centralnym  ogrzewaniem  wilgotność  spada  do  30%  i  potencjał
elektrostatyczny ekranu monitora moŜe być szczególnie wysoki. NaleŜy zadbać o zwiększenie
wilgotności powietrza w pomieszczeniach zakładając odpowiednie parowniki.

Rys. 2. Przykładowe rozmieszczenie stanowisk komputerowych.

Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a takŜe przy planowaniu

wykonywania zadań z uŜyciem ekranu monitora pracodawca powinien uwzględniać
w szczególności następujące wymagania:

−

oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,

−

oprogramowanie powinno być łatwe w uŜyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy
i doświadczenia pracownika,

−

systemy komputerowe muszą zapewniać przekazywanie pracownikom informacji
zwrotnej o ich działaniu,

−

systemy komputerowe muszą gwarantować wyświetlanie informacji w formie i tempie
odpowiednich dla pracownika,

−

bez wiedzy pracownika nie moŜna dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej jego
pracy,

−

przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny być stosowane zasady
ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie jest właściwe natęŜenie światła na klawiaturze komputera?
2. Ile powinna wynosić minimalna odległość pomiędzy tyłem monitora a głową sąsiedniego

operatora komputera?

3.  Ile powinna wynosić odległość uŜytkownika od monitora komputerowego?
4.  W jaki sposób powinien być ustawiony monitor?
5.  Jak powinna być usytuowana klawiatura komputera względem operatora?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny zaprezentowanego stanowiska pracy pod względem zgodności z zasadami

ergonomii

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) rozpoznać elementy stanowiska pracy przedstawionego na rysunku,

Rysunek do ćwiczenia 1.

2) dokonać oceny zakreślając odpowiedni kwadrat „TAK” „NIE”:
TAK NIE

−

Czy regulowane elementy krzesła i stołu są dostosowane
do wzrostu pracownika?

−

Czy podczas pracy na komputerze ramię i przedramię
pracownika tworzą ze sobą kąt prosty?

−

Czy udo i podudzie pracownika równieŜ tworzy kąt prosty
lub większy, a uda całą długością spoczywają na siedzisku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Czy tułów pracownika podczas pracy jest wyprostowany,
oparty o oparcie i odchylony do tyłu o ok. 10–15˚?

−

Czy pracownik ma moŜliwość wygodnego oparcia
nadgarstków podczas czynności wykonywanych na klawiaturze?

−

Czy masz inne uwagi do stanowiska pracy?

3) zaprezentować wyniki pracy na forum klasy.

rodki dydaktyczne:

−

rysunek do ćwiczenia,

−

literatura dotycząca przygotowania stanowiska komputerowego.

Ćwiczenie 2

Otrzymasz dokumentację programu CAD i jego wymagań sprzętowych. Zapoznaj się ze

wszystkimi dokumentami wchodzącymi w jej skład i wybierz informacje, które są potrzebne
do zbudowania zestawu komputerowego, który spełnia te wymagania i umoŜliwia pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  zaprezentować rozwiązanie nauczycielowi.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stanowisko komputerowe (komputer, monitor, klawiatura, myszka),

−

biurko, krzesło.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić wymagania, jakie powinien spełniać monitor ekranowy?

2) opisać prawidłowe ułoŜenie kończyn górnych podczas obsługi

klawiatury?

3) określić wymagania, które powinno spełniać krzesło stanowiące

wyposaŜenie komputerowego stanowiska pracy?

4) określić wymagania, jakie powinien spełniać stół stanowiący

wyposaŜenie komputerowego stanowiska pracy?

5) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Elementy systemu komputerowego do prac wspomagających

edytowanie dokumentacji technicznej oraz do prac z bazami
danych, dotyczących narzędzi i półwyrobów metalowych.
Program typu CAD

4.2.1. Materiał nauczania

Materiał nauczania wraz z ćwiczeniami zostanie opracowany i przedstawiony na

podstawie najbardziej znanego i rozpowszechnionego programu, który jest od wielu lat
standardem w tym zakresie, a mianowicie programu AutoCAD

® .

Oczywiście  dostępnych  jest  wiele  innych  programów  w  zróŜnicowanych  cenach  i  o  róŜnych
moŜliwościach,  są  to  np.  MEGACAD,  IntelliCAD,  BrisCAD  i  inne.  Programy  te  moga  być
uŜywane w wersjach stanowiskowych lub sieciowych.
PoniŜej  przedstawiono  w  formie  tabeli  minimalne  wymagania  oraz  elementy  stanowiska
komputerowego umoŜliwiającego instalacje oraz prace w programie.

Przed zainstalowaniem programu AutoCAD

w komputerze jednostanowiskowym,

naleŜy upewnić się, czy komputer uŜytkownika spełnia minimalne wymagania. Tabela
zawiera przykładowe wymagania sprzętowe i programowe dla programu AutoCAD

2005.

Wymagania te zmieniają się i są róŜne dla róŜnych programów, a nawet dla róŜnych ich
kompilacji.

Tabela 1. Wymagania sprzętowe programu AutoCAD [opracowanie własne].

Sprzęt/Oprogramowanie

Wymagania

Uwagi

System
operacyjny

Windows

XP Professional

Windows XP Home

Windows XP Tablet PC

Windows 2000

Zalecane  jest, aby wersje językowe programu AutoCAD
inne  niŜ  angielska  były  instalowane  w  systemie
operacyjnym,  w  którym  ustawienia  językowe  interfejsu
uŜytkownika  są  zgodne  ze  stroną  kodową  języka
programu AutoCAD. Strona kodowa udostępnia obsługę
zestawów znaków uŜywanych w róŜnych językach.
Posiadanie  uprawnień  administratora  systemu  lub
uzyskanie  od  niego  uprawnień  zaawansowanych  jest
niezbędne,  aby  moŜna  było  zainstalować  program
AutoCAD.

Przeglądarka stron WWW

Microsoft Internet
Explorer 6.0 z dodatkiem
Service Pack 1 (lub
nowszym)

Procesor

Pentium III lub lepszy
800 MHz

RAM

256 MB

Karta graficzna

1024 x 768 VGA z True
Color (minimum)

Wymaga karty graficznej obsługiwanej przez system
Windows.

Dysk twardy

Instalacja 300 MB

Urządzenie wskazujące

Mysz, manipulator
kulkowy lub inne
urządzenie

CD-ROM

Dowolna szybkość (tylko
dla celów instalacji)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sprzęt
opcjonalny
sprzęt

Karta wyświetlacza 3D zgodna
z OpenGL
Drukarka lub ploter
Digitizer
Modem lub dostęp do Internetu
Karta interfejsu sieciowego

Sterownik OpenGL dołączony do karty grafiki 3D musi
posiadać następujące cechy:

−

Pełna obsługa standardu OpenGL lub nowszego.

−

Instalowalny sterownik uŜytkownika OpenGL
(ICD). W swoim sterowniku OpenGL karta grafiki
musi

posiadać

ICD.

Sterownik

„miniGL”

dostarczany wraz z pewnymi kartami nie jest
odpowiedni dla AutoCAD.

W ostatnich latach rozwój elektroniki, informatyki i programów graficznych jest bardzo

szybki.  Z  prostych  narzędzi  typu  „deska  kreślarska”  stały  się  one  bardzo  wydajnymi
narzędziami pracy znacznie zwiększając moŜliwości, szybkość, wydajność oraz zmniejszając
ilość błędów przy tworzeniu nowych opracowań. Przy ich pomocy moŜna tworzyć w zakresie
nas  interesującym  rysunki  2D  elementów  mechanicznych  z  widokami  i  przekrojami
korzystajac z wielu narzędzi do tworzenia i edycji, wymiarować te elementy w róŜny sposób,
wykonywac  opisy,  tworzyć  bazy  danych,  bazy  elementów  typu

„

blok”, zapisywac je

w róŜnych formatach, eksportować i importować, wykonywać wydruki.

UmoŜliwiają one pracę zespołową i koordynacje pracy miedzy osobami pracującymi

w róŜnych zakątkach świata. Dysponują rozbudowanymi bazami danych zawierających
znormalizowane, powtarzalne elementy takie jak układy elektryczne, hydrauliczne,
pneumatyczne, złaczne itd.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są elementy zestawu komputerowego do pracy z programem CAD?
2.  Jakie są najwaŜniejsze moŜliwości programu CAD?
3.  Jakie są zalety programów CAD?
4.  Jakie  minimalne  wymagania  powinien  spełniać  komputer,  aby  moŜna  było  pracować

z programem typu CAD?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz podręcznik uŜytkownika programu CAD. Zapoznaj się ze wszystkimi

dokumentami wchodzącymi w jego skład i sprawdź, czy Twój komputer odpowiada
wymaganiom programu CAD.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  zapoznać się z podręcznikiem uŜytkownika programu CAD,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputerowe stanowisko,

−

podręcznik uŜytkownika programu CAD,

−

komputerowy program CAD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Otrzymasz dokumentację programu lub podręcznik uŜytkownika programu CAD.

Zapoznaj  się  ze  wszystkimi  dokumentami  wchodzącymi  w  jej  skład  i  sprawdź  czy  Twój
komputer  odpowiada  wymaganiom  programu  CAD.  Sprawdź  czy  na  Twoim  komputerze
zainstalowano program CAD, uruchom go.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  organizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  uruchomić komputer, sprawdzić konfiguracje sprzętu,
3)  sprawdzić, czy zainstalowano program CAD i uruchomić go,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputerowe stanowisko,

−

dokumentacja programu lub podręcznik uŜytkownika programu CAD,

−

komputerowy program CAD.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zestawić stanowisko komputerowe do pracy z programem CAD?

2) sprawdzić wymagania sprzętowe programu?

3) sprawdzić konfiguracje sprzętu?

4) uruchomić stanowisko komputerowe do pracy z programem CAD?

5) sprawdzić czy zainstalowano program CAD i uruchomić go?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3 Podstawowa obsługa edytorów graficznych i rysunku

technicznego.

Tworzenie

rysunków

płaskich.

Edycja

rysunków płaskich

4.3.1. Materiał nauczania

Program typu CAD jest edytorem graficznym do tworzenia i edytowania rysunków 2D.

W tym celu wyposaŜono go w odpowiednie narzędzia pozwalające w łatwy sposób stworzyć,
„narysować” i poddać edycji (zmianom) taki rysunek.

Pliki rysunków do dalszego wykorzystania naleŜy zapisać tak samo, jak w innych

aplikacjach Microsoft

Windows. AutoCAD udostępnia równieŜ zapis automatyczny, pliki

kopii zapasowych i inne opcje zapisywania.

Podczas pracy z rysunkiem naleŜy go często zapisywać. Zapisywanie chroni przed utratą

pracy na wypadek utraty zasilania lub awarii komputera. Aby utworzyć nową wersję rysunku
bez naruszania oryginału moŜna zapisać go pod inną nazwą.
Po uruchomieniu programu ukarze nam się ekran składający się z kilku elementów:

−

menu górnego rozwijanego, które moŜemy dowolnie konfigurować,

−

menu ikonowego, które moŜemy równieŜ dowolnie konfigurować,

−

pola pracy, obszaru rysunku,

−

linii poleceń.

Rys. 3. Obraz ekranu programu typu CAD [opracowane własne].

Polecenia dotyczące zarządzania plikami, otwieraniem, zapisywaniem, eksportem,

wydrukiem czy publikacja znajdują się w menu Plik (rys. 4).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Adaptacja, wybór pasków narzędzi [opracowane własne].

Najbardziej przydatne to:

−

Cechy (wyświetla właściwości wybranego obiektu lub zbioru obiektów, pozwala określić
nową wartość właściwości, którą moŜna zmieniać).

−

Rysuj ( zawiera polecenia dotyczące rysowania, tworzenia obiektów rysunkowych).

−

Lokalizacja (śledzenie lokalizacji względem obiektu, aby korzystać ze śledzenia
lokalizacji względem obiektu, naleŜy włączyć jeden lub więcej trybów lokalizacji
względem obiektu np koniec, przecięcie, centrum itd.).

−

Warstwy, (wyświetlanie nazwy warstw w MenedŜerze właściwości warstw i w kontrolce
warstwy na pasku narzędzi warstwy, w duŜych rysunkach moŜna uŜywać filtrów warstw
do wyświetlenia tylko tych warstw, które są potrzebne do pracy).

−

Tekst, (styl, edycja, tekst jedno- lub wielowierszowy).

−

Wymiar, (styl wymiarowania, wymiar liniowy, od bazy, normalny, współrzędny, edycja
tekstu i wymiaru).

−

Zmiana, (polecenia dotyczące edytowania elementów takie jak utnij, wydłuŜ, wymaŜ,
rozbij, lustro, szyk, obrót, przesuń).

MoŜna  tworzyć  pliki  rysunków  w  celu  ich  wstawiania  jako  bloków  do  innych  rysunków.
Pojedyncze  pliki  rysunków  są  łatwe  do  tworzenia  i  posługiwania  się  nimi  jako  źródłem
definicji  bloków.  Zbiory  symboli  mogą  być  przechowywane  jako  pojedyncze  pliki
i pogrupowane w foldery. Istnieją dwie metody tworzenia plików rysunków:

−

Tworzenie i zapis nowego rysunku za pomocą polecenia ZAPISZ lub NAPISZ.

−

Tworzenie i zapis wybranych obiektów z bieŜącego rysunku w nowym pliku za pomocą
polecenia EKSPORT lub PISZBLOK.

Najlepiej pracę rozpocząć od stworzenia kilku warstw rysunkowych, którym przypiszemy

róŜne kolory, róŜne rodzaje linii i na których będziemy mogli dowolnie pracować. Wybierać
ich aktywność i widoczność. Wybierz „menadŜer cech warstw” (rys. 7),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z menu rysuj moŜesz wybrać element, przy pomocy, którego będziesz tworzył rysunek

takie jak linia, prosta, wielobok, prostokąt, okrąg, łuk itd. (rys. 13).

Rys. 13. Menu rozwijane rysuj [opracowane własne].

To samo moŜesz zrobić, klikając myszką odpowiednią ikonę (rys. 14).

Rys. 14. Menu ikonowe rysuj

JeŜeli polecenie prosi o podanie punktu, moŜna skorzystać z urządzenia wskazującego lub

wpisać wartość współrzędnej w linii polecenia. MoŜna podać dwuwymiarowe współrzędne
albo jako współrzędne kartezjańskie (X, Y) albo biegunowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Współrzędne Kartezjańskie i biegunowe

Kartezjański układ współrzędnych składa się z trzech osi, X, Y i Z. Wprowadzając

wartości współrzędnych, wskazuje się odległość punktu (w jednostkach) i jego kierunek
(+ lub -) od osi X, Y i Z względem początku układu współrzędnych (0,0,0).

W dwuwymiarowej przestrzeni, uŜytkownik moŜe określać punkty na płaszczyźnie XY

nazywanej  równieŜ  płaszczyzną  konstrukcyjną.  Płaszczyzna  konstrukcyjna  jest  podobna  do
płaskiego  arkusza  papieru  w  kratkę.  Oś  X  w kartezjańskim  układzie  współrzędnych  określa
odległość  w poziomie,  a wartość  Y  określa  odległość  w pionie.  Punkt  początkowy  (0,0)
oznacza punkt przecięcia tych dwóch osi.

Do lokalizowania punktu, współrzędne biegunowe uŜywają odległości i kąta. Zarówno

w  przypadku  współrzędnych  Kartezjańskich  oraz  biegunowych,  moŜna  wprowadzić
współrzędne  bezwzględne  w  oparciu  o  punkt  początkowy  (0,0)  lub  względne  w  oparciu
o ostatni określony punkt.
Inną  metodą  wprowadzenia  współrzędnej  względnej  jest  przesunięcie  kursora  w  celu
określenia  kierunku,  a  następnie  bezpośrednie  podanie  odległości.  Ta  metoda  nazywana  jest
bezpośrednim wprowadzeniem odległości.

MoŜna wprowadzać współrzędne w notacji naukowej, dziesiętnej, inŜynierskiej,

architektonicznej lub ułamkowej. MoŜna wprowadzać wartości kątów w gradach, radianach
i jednostkach geodezyjnych lub w stopniach, minutach i sekundach. UŜytkownik określa styl
jednostki w oknie dialogowym Sterowanie jednostkami.

AutoCAD udostępnia dwa układy współrzędnych: układ stały, nazywany globalnym

układem współrzędnych (GUW) oraz układ ruchomy, nazywany lokalnym układem
współrzędnych (LUW). LUW jest uŜyteczny przy wprowadzaniu współrzędnych,
definiowaniu płaszczyzn rysowania i ustawianiu widoków. Zmiana LUW nie zmienia punktu
obserwacji. Zmienia tylko orientację i połoŜenie układu współrzędnych.
MoŜemy pracować w obszarze modelu (rys. 15),

Rys. 15. Obszar modelu [opracowane własne].

lub papieru wybierając Arkusz (rys. 16).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 18. Opcje rysunkowe stan i wybór-SIATKA [opracowane własne].

Kolejne to ORTO – rysowanie linii pionowych lub poziomych. BIEGUN – rysowanie

w układzie biegunowym.

Rys. 19. Opcje rysunkowe stan i wybór-ŚLEDZENIE BIEGUNOWE [opracowane własne].

Następne OBIEKT – lokalizacja połoŜenia kursora, ŚLEDZENIE – śledzenie lokalizacji

typu koniec, przecięcie, centrum, symetria które moŜemy wybrać z menu NARZĘDZIA –
USTAWIENIA RYSUNKOWE zaznaczając wybrane opcje (rys. 20).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 20. Ustawienia rysunkowe [opracowane własne].

Bardzo pomocne jest rysowanie w układzie przyrostowym, np. jeŜeli chcemy narysować

odcinek poziomy (element konturu tulei) o długości 100.
Wybieramy z menu LINIA, klikamy myszką dowolny punkt (moŜemy korzystać z węzłów
siatki) i wpisujemy @100,0 (@-przyrostowo, 100 w osi X i 0 w osi Y) (rys. 21).

Rys. 21. Rysowanie linii w układzie przyrostowym [opracowane własne].

MoŜemy równieŜ narysować linie o określonej długości pod dowolnym kątem.

Wybieramy LINIA, klikamy punkt, wpisujemy w linii poleceń @80<40 (@ przyrostowo od
wybranego punktu, długość 80, pod kątem 40

) (rys. 22).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 34. Polecenie Szyk prostokątny, uzyskany efekt [opracowane własne].

Podczas pracy programu AutoCAD moŜna wywoływać inne aplikacje lub programy

uŜytkowe, takie jak wymienione poniŜej:

−

polecenia i programy usługowe Windows, jak start, type, dir lub copy,

−

aplikacje, jak edytory lub procesory tekstów,

−

programy zarządzające bazami danych, arkusze kalkulacyjne i programy komunikacyjne,

−

programy własne uŜytkownika, takie jak pliki wsadowe lub aplikacje i makra języka
Visual Basic.
W czasie jednej sesji moŜna otworzyć wiele rysunków.

Rys. 35. Wybór, przywrócenie jednego z otwartych rysunków [opracowane własne].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie są najwaŜniejsze elementy ekranu-interfejsu programu CAD?
2.  Jak moŜemy zbudować swoje menu rysunkowe?
3.  Jak tworzymy warstwy rysunkowe i do czego one słuŜą?
4.  Co to jest siatka?
5.  Co to są ustawienia rysunkowe?
6.  Jak narysować linię o długości 88 mm pod kątem 36°?
7.  Czy potrafisz zakreskować zamknięty element?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunek tulei w przekroju zgodnie rysunkiem do ćwiczenia przedstawionym

poniŜej. Kontur narysuj na warstwie A1, osie na A3, przekrój na warstwie PRZEKROJE.
Znajdź w menu polecenie FAZUJ i skorzystaj z niego.

Rysunek do ćwiczenia 1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  utworzyć warstwy,
4)  narysować linie poziome i pionowe,
5)  narysować oś symetrii,
6)  narysować fazowania,
7)  wykonać kreskowanie,
8)  zapisać rysunek we wskazanym katalogu pod nazwą „tuleja”,
9)  zaprezentować wynik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe,

−

program CAD.

Ćwiczenie 2

Posługując się komputerem wyposaŜonym w program CAD, narysuj tarczę

o średnicy 120 mm z 8-ma otworami o średnicy 12 mm rozstawionymi równomiernie na
ś

rednicy 102 mm i kącie 360

Rysunek do ćwiczenia 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  utworzyć warstwy,
4)  narysować okrąg o średnicy 120 mm,
5)  narysować osie symetrii
6)  narysować jeden okrąg o średnicy 12 mm połoŜony na średnicy 102 mm,
7)  powielić go korzystając z opcji szyk kołowy,
8)  zapisać we wskazanym katalogu pod nazwą „tarcza”,
9)  zaprezentować wynik ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe,

−

program CAD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) utworzyć warstwy rysunkowe?

2) wybrać elementy menu?

3) wykonać rysunek elementu typu tarcza?

4) wykonać rysunek elementu typu tuleja?

5) wykonać rysunek elementu typu wałek?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Wymiarowanie

4.4.1. Materiał nauczania

Zasady dotyczące wymiarowania elementów na rysunkach zostały przedstawione

w module „Posługiwanie się dokumentacją techniczną” 722[02]01.02.
Po przypomnieniu sobie zasad wymiarowania moŜemy poznać techniki wymiarowania
w programie typu CAD. Teraz otwórz menu wymiary i zobacz, co się w nim znajduje
(rys. 36).

Rys. 36. Menu WYMIARY [opracowane własne].

Zacznijmy od utworzenia własnego stylu wymiarowania wybierając z menu jego

elementy i podając określone wartości pozwoli Ci to poznać budowę wymiarów.

Wybierz z menu Styl wymiarowania (rys. 37).

Rys. 37. Menu STYL WYMIAROWANIA [opracowane własne].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Z menadŜera stylów wymiarowania wybierz Nowy i wpisz jego nazwę, rozpocznij od

stylu juŜ istniejącego to ułatwi pracę (rys. 38).

Rys. 38. MenadŜer stylów wymiarowania [opracowane własne].

Wybierz opcje Kontynuuj (rys. 39).

Rys. 39. MenadŜer stylów wymiarowania, LINIE I STRZAŁKI [opracowane własne].

W pierwszej zakładce Linie i strzałki potwierdź istniejące ustawienia lub zmień

ustawienia dotyczące linii wymiarowych jak kolor, szerokość linii, odstęp od linii bazowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Czy znasz zasady wymiarowania?
2.  Czy potrafisz utworzyć swój styl wymiarowania?
3.  Jakie  rodzaje  wymiarów  moŜemy  umieścić  na  rysunku  korzystając  z  menu  w  programie

typu CAD?

4. Jakie informacje zawiera zakładka Jednostki podstawowe?
5. Jakie informacje zawiera zakładka Linie i strzałki?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rysunek tak jak umieszczony poniŜej. Zwróć uwagę na połoŜenie układu

współrzędnych. Narysuj go korzystając z poznanych opcji takich jak rysuj linia, okrąg czy
tryby lokalizacji. Zwymiaruj rysunek jak na rysunku.

Rysunek do ćwiczenia 1.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  utworzyć warstwy rysunkowe,
4)  dobrać odpowiedni format arkusza rysunkowego,
5)  narysować ramkę i tabliczkę rysunkową,
6)  narysować osie symetrii przedmiotu,
7)  narysować przedmiot,
8)  przesunąć układ współrzędnych, (polecenie LUW, nowy początek),
9)  zwymiarować rysunek (wartości współrzędnych),
10)  zaprezentować wykonik ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

–

stanowisko komputerowe,

–

program typu CAD.

Ćwiczenie 2

Na narysowanym rysunku załóŜ nowa warstwę np. wymiary1. Warstwę, na której

poprzednio wymiarowałeś ustaw jako niewidoczną. Zwymiaruj rysunek w sposób
przedstawiony poniŜej.

Rysunek do ćwiczenia 2.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  utworzyć nową warstwę Wymiary1,
4)  zmienić widoczność warstwy, na której poprzednio wymiarowałeś,
5)  zwymiarować rysunek,
6)  zaprezentować wynik ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

–

stanowisko komputerowe,

–

program typu CAD.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) skorzystać z opcji rysowania?

1) utworzyć swój styl wymiarowania?

2) wykonać rysunek?

3) zwymiarować rysunek?

4) zmienić widoczność warstw?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Baza danych: podstawowe funkcje, zasady wyszukiwania

danych dotyczących narzędzi i części znormalizowanych,
podstawowe operacje obsługi bazy danych

4.5.1. Materiał nauczania

W programach typu CAD moŜna korzystać z zewnętrznych baz danych. Mogą to być

arkusze  kalkulacyjne,  katalogi,  specjalistyczne  nakładki  itp.  Najczęściej  dostęp  do  nich
moŜliwy jest przez menadŜera połączeń lub np. przez wprowadzenie do menu bezpośredniego
połączenia  z  bazą.  Po  otworzeniu  okna  połączeń  BD,  w  dolnym  prawym  naroŜniku  kaŜdego
obiektu  bazy  danych  lub  obiektu  danych  wyświetlany  jest  mały  czerwony  znak  X.  Znak  ten
wskazuje,  Ŝe  obiekty  te  nie  są  aktualnie  dołączone.  W  celu  podłączenia  do  obiektu  bazy
danych lub obiektu danych, naleŜy go kliknąć w MenedŜerze połączeń BD (rys. 46, 47).
MenedŜer połączeń BD zawiera następujące składniki:

−

Przyciski MenedŜera połączeń BD,

−

Widok drzewa MenedŜera połączeń BD,

−

Menu podręczne Węzły rysunku,

−

Menu podręczne Obiekty baz danych,

−

Menu podręczne Węzeł źródeł danych.

AutoCAD udostępnia takŜe właściwości danych uŜywając interfejsów programowych,

takich jak AutoLISP.

Przed uzyskaniem dostępu do zewnętrznych baz danych z poziomu AutoCAD

, naleŜy je

skonfigurować uŜywając programów zewnętrznych Microsoft

ODBC i OLE BD.

Po skonfigurowaniu baz danych, dostęp do zawartych w nich danych moŜna uzyskać

z poziomu AutoCAD, nawet jeśli system baz danych, w którym utworzono te bazy nie jest
zainstalowany. AutoCAD moŜe uzyskiwać dostęp do danych z następujących aplikacji:

−

Microsoft Access,

−

DBase,

−

Microsoft Excel,

−

Oracle,

−

Paradox,

−

Microsoft Visual FoxPro

−

SQL Server.

Dla wersji MDAC 2.1 lub wyŜszej nie moŜna edytować plików dBase jeśli nie ma

zainstalowanego na komputerze Borland DataBase Engine (BDE).
Po  pomyślnym  skonfigurowaniu  uŜycia  bazy  danych  z  AutoCAD,  tworzony  jest  plik
konfiguracji  z  rozszerzeniem  .udl.  Plik  ten  zawiera  informacje,  jakich  AutoCAD  potrzebuje
do  uzyskania  dostępu  do  skonfigurowanej  bazy  danych.  Domyślnie,  pliki  udl  są
przechowywane  w  folderze  Data  Links  AutoCAD.  W  oknie  dialogowym  Opcje  moŜna
określić inne połoŜenie dla plików .udl.

PoniŜsze tematy demonstrują jak zainstalować źródło danych uŜywając ODBC, oraz jak

skonfigurować źródła danych tak, aby moŜna ich było uŜywać z AutoCAD.

Szczegółowych informacji o ODBC i OLE DB, szukaj w następujących źródłach online

Microsoft:

−

Pomoc OLE DB,

−

Pomoc ODBC,

−

Sterowniki Bazy Danych Microsoft ODBC.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ominięcie ODBC przy uŜyciu sterownika bezpośredniego OLE DB

Niektóre systemy zarządzania bazami danych obsługiwane przez AutoCAD posiadają

bezpośrednie sterowniki dostępne dla OLE DB. UŜywając sterowników bezpośrednich nie ma
potrzeby instalowania plików konfiguracji z poziomu ODBC i OLE DB; potrzebujesz jedynie
pojedynczego pliku konfiguracji OLE DB.
Bezpośrednie sterowniki baz danych są dostępne dla następujących systemów baz danych:

−

Microsoft Access,

−

Oracle,

−

Microsoft SQL Server.

UŜywanie ODBC do utworzenia pliku konfiguracji

ODBC jest programem pośredniczącym umoŜliwiającym udostępnienie danych jednej

aplikacji dla innych aplikacji.

Konfiguracja źródła danych z OLE DB

Program OLE DB moŜe być uŜyty do ustalenia pliku konfiguracji UDL, który wskazuje

na zewnętrzną tabele bazy danych.
Otwieranie tabeli bazy danych w celu przeglądania edycji.
1. Z menu Baza wybierz jedną z następujących pozycji:

−

Wybierz Dane PokaŜ zewnętrzną tabelę, aby otworzyć tabelę w trybie tylko-do-
odczytu.

−

Wybierz Dane Edycja tabeli zewnętrznej, aby otworzyć tabelę w trybie edycji.

JeŜeli  będzie  tego  wymagała  przyłączana  baza  danych,  w  odpowiedzi  na  zgłoszenia
programu  AutoCAD  uŜytkownik  będzie  musiał  podać  poprawną  nazwę  uŜytkownika
i hasło.

2. W oknie dialogowym Wybierz obiekt z danymi odszukaj i wybierz tabelę, która ma być

otwarta, a następnie wskaŜ OK.

Uwaga:  Systemy  niektórych  baz  danych  wymagają,  aby  uŜytkownik  posiadał  prawa  dostępu
umoŜliwiające  mu  przeglądanie  lub  edycję  tabel  bazy  danych.  UŜytkownik  powinien
zapoznać  się  z  dokumentacją  uŜywanego  systemu  bazy  danych  lub  skontaktować  się
z administratorem bazy danych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Co to jest baza danych?
2.  Jakie są zadania bazy danych?
3.  W jaki sposób konfiguruje się źródła danych?
4.  W jaki sposób otwiera się tabelę baz danych?
5.  Co zwiera MenedŜer połączeń BD?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz do zainstalowania bazę danych. Zainstaluj ją i ustaw z nią połączenie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  zapoznać się instrukcja instalacji bazy danych (nakładki),
4)  zainstalować ją,
5)  ustawić z nią połączenie,
6)  zaprezentować wynik ćwiczenia,

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe z programem CAD,

−

bazy danych (nakładki),

−

instrukcja instalacji bazy danych (nakładki).

Ćwiczenie 2

Wykorzystaj zainstalowaną w poprzednim ćwiczeniu bazę danych (nakładkę)

w wykonywanym przez siebie rysunku, który otrzymasz od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  wykonać rysunek wykorzystując bazę danych (nakładkę),
4)  zaprezentować wynik ćwiczenia,

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe z programem CAD i bazą danych (nakładką),

−

rysunek techniczny elementu mechanicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić podstawowe funkcje bazy danych?

2) zainstalować bazę danych?

3) ustanowić z nią połączenie?

4) otworzyć tabelę bazy danych w celu edycji?

5) wykorzystać bazę danych do wykonania rysunku?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Oprogramowanie CAD do komputerowego wspomagania

projektowania: urządzenia i oprogramowanie wspomagające
kreślenie. Wydruk opracowanych rysunków

4.6.1. Materiał nauczania

Efektem pracy z wykorzystaniem programu CAD do wykonywania rysunków 2D jest

rysunek  złoŜeniowy,  wykonawczy  lub  inny.  Aby  móc  z  niego  korzystać,  naleŜy  go
opublikować  lub  wykreślić.  KaŜdy  program  CAD  ma  bazę  danych  zawierającą  najczęściej
uŜywane  sterowniki  drukarek  lub  ploterów.  Do  urządzenia,  z  którego  korzystamy  na  pewno
był  dołączony  sterownik.  W  ostateczności  moŜemy  poszukać  w  internecie  i  w prosty sposób
zainstalować.

UŜytkownik moŜe tworzyć pliki wydruku, które moŜna wykorzystać w oprogramowaniu

do drukowania w tle lub oddać do biura wykonującego usługę drukowania.

Na przykład, formaty HP-GL i HP-GL/2 są uŜywane jako format przejściowy dla

aplikacji obsługujących produkcję, dla zadań archiwizacyjnych i do wykorzystania z szeroką
gamą urządzeń wyjściowych.

Niesystemowy sterownik HP-GL obsługuje HP-GL (Hewlett-Packard Graphics

Language), powszechnie uŜywany język ploterów pisakowych, który opisuje tylko grafikę
wektorową. Obiekty rastrowe nie są obsługiwane przez sterownik urządzenia HP-GL.

Niesystemowy sterownik HP-GL/2 obsługuje róŜne plotery pisakowe i atramentowe

HP-GL/2.  Jest  to  ogólny  sterownik  HP-GL/2,  którego  działanie  nie  jest  optymalizowane  dla
urządzeń  poszczególnych  producentów.  Na  przykład  nie  wysyła  on  do  urządzeń  polecenia
PJL,  tak  jak  robi  to  prawdziwy  sterownik  Hewlett-Packard.  Sterownik  HP-GL/2  obsługuje
przestarzałe plotery pisakowe i nowsze urządzenia producentów innych niŜ Hewlett-Packard.

Dodatkowe informacje moŜemy uzyskać korzystając z pliku pomocy programu CAD.

Przez menadŜera ploterów moŜemy sprawdzić aktualnie zainstalowane (rys. 52, 53).

Rys. 52. Menu MENADZER PLOTEROW [opracowanie własne].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 59. Podgląd wydruku [opracowanie własne].

Czasami występuje konieczność kalibracji plotera, która ma na celu usunięcie

rozbieŜności skalowania oraz umoŜliwia dodanie rozmiaru papieru uŜytkownika dla ploterów
niesystemowych.

Pliki kalibracji

Kalibracja plotera jest procesem opcjonalnym. Jeśli ploter spełnia wymagania producenta

dla  dokładności  skalowania,  linia  na  rysunku  długości  25,4  cm  wykreślona  w  skali  1:1  na
wydruku  powinna  mieć  długość  25,4  cm.  Jeśli  zachodzi  potrzeba  dostosowania
niedokładności w skalowaniu, moŜesz dostosować kalibrację plotera. Jeśli zachodzi potrzeba
poprawienia  niedokładności  w  skalowaniu,  to  moŜna  poprawić  kalibrację  plotera.  Jeśli  do
plotera  dołączono  narzędzie  do  kalibracji,  naleŜy  go  uŜyć  zamiast  narzędzia  do  kalibracji
zawartego w programie AutoCAD, przez co kalibracja będzie dostępna z poziomu wszystkich
aplikacji uŜywających tego plotera.

Aby skalibrować ploter, naleŜy określić rozmiar prostokąta, wydrukować go, zmierzyć

jego  wymiary  i  wprowadzić  je  do  kreatora  Kalibracja  plotera.  AutoCAD  obliczy  dane
kalibracyjne dla plotera. Po zakończeniu pracy Kreatora kalibracji plotera, AutoCAD utworzy
plik  parametru  wydruku  (PMP),  w  którym  zostaną  zapisane  wyniki  kalibracji  dla  kaŜdego
urządzenia.  AutoCAD  automatycznie  dołącza  plik  PMP  do  pliku  konfiguracji  plotera  (PC3),
który był uŜywany do kalibracji.

Podczas kalibracji plotera tworzony jest plik parametru modelu wydruku (PMP)

zawierający  dane  kalibracyjne.  Jeśli  plik  PMP  nie  jest  dołączony  do  edytowanego  pliku
konfiguracji plotera (PC3), naleŜy utworzyć takie skojarzenie, aby umoŜliwić uŜywanie pliku
PMP. Jeśli ploter został skalibrowany w kreatorze Dodaj ploter, plik PMP jest juŜ dołączony.
Opcja  Kalibracja  i  rozmiar  papieru  uŜytkownika  umoŜliwia  dodanie  plików  PMP  oraz
odłączenie  plików  PMP  od  pliku  PC3.  Jeśli  dla  urządzenia  istnieje  kilka  plików  PC3,
w Edytorze  konfiguracji  plotera  moŜna  do  nich  dołączyć  ten  sam  plik  PMP.  PoniewaŜ  pliki
PMP są plikami właściwymi dla danego plotera, to naleŜy dołączać tylko jeden plik PMP do
pliku PC3.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uwaga:  Ploter  naleŜy  skalibrować,  jeśli  rysunki  muszą  być  dokładnie  wyskalowane,
a wydruki  z  plotera  lub  drukarki  są  niedokładne.  Kalibracja  plotera  powoduje,  Ŝe  AutoCAD
skaluje  wszystkie  wydruki  wysłane  do  plotera,  aby  poprawić  błędy  spowodowane
skalowaniem  sprzętowym.  Zaleca  się  zastosowanie  ustawień  kalibracyjnych  plotera  zamiast
ustawień AutoCAD.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie urządzenia najczęściej uŜywamy do wykonania wydruku rysunku?
2.  Jak sprawdzić, jakim urządzeniem dysponujesz?
3.  Jak wykonać wydruk rysunku?
4.  Jak wykonać wydruk rysunku do pliku?
5.  Jak wykonać kalibracje plotera?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź, jakie urządzenie jest zainstalowane i słuŜy do wykonywania rysunków na

Twoim stanowisku. Sprawdź jego konfigurację.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  sprawdź zainstalowane urządzenia drukujące lub kreślące,
4)  sprawdź  jego  konfigurację  (port,  wielkość  arkuszy,  rodzaj  wydruku  –  kolorowy,  czarno-

biały),

5) zaprezentować wynik ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe z programem CAD,

−

drukarka lub ploter,

−

dokumentacja urządzenia drukarki lub plotera,

−

arkusze papieru.

Ćwiczenie 2

Wykonaj wydruk jednego ze swoich rysunków, sprawdź jego prawidłowość (grubości

linii itd.).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2)  zapoznać się z dokumentacją zadania i instrukcją wykonania ćwiczenia,
3)  sprawdzić zainstalowane urządzenie drukujące i jego konfigurację,
4)  otworzyć rysunek,
5)  wybrać odpowiednie opcje z menu menadŜera wydruku,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) wydrukować rysunek do pliku i na drukarce (ploterze),
7) zaprezentować wynik ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

instrukcja do wykonania ćwiczenia zawierająca dokumentację zadania,

−

stanowisko komputerowe z programem typu CAD,

−

drukarka lub ploter,

−

arkusze papieru.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zainstalować drukarkę lub ploter?

2) sprawdzić i zmienić jego ustawienia?

3) wykonać podgląd wydruku?

3) wydrukować rysunek do pliku?

4) wydrukować poprawnie rysunek na drukarce lub ploterze?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.
4.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
5.  Test zawiera 20 zadań.
6.  Do kaŜdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
7.  Zaznacz  prawidłową  według  Ciebie  odpowiedź  wstawiając  literę  X  w  odpowiednim

miejscu na karcie odpowiedzi.

8. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz

odpowiedź prawidłową.

9. Za kaŜde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.
10. Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niŜ jednej odpowiedzi -

otrzymujesz zero punktów.

11. UwaŜnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.
12. Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z pytań sprawi Ci trudność – przejdź do

następnego. Do pytań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi moŜesz wrócić później.

13. Pamiętaj, Ŝe odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.
14. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rysunek formatu A4 ma następujące wymiary

a)  210 x 297 mm.
b)  180 x 277 mm.
c)  420 x 330 mm.
d)  540 x 297 mm.

2. Program typu CAD słuŜy do

a)  gry.
b)  tworzenia i edycji tekstów.
c)  tworzenia i edycji rysunków technicznych.
d)  obróbki zdjęć.

3. Rysunek techniczny jest to

a) informacja podana na nośniku informacji, przedstawiona graficznie zgodnie

z przyjętymi zasadami i zazwyczaj w podziałce.

b) rysunek wykonany na ogół odręcznie i niekoniecznie w podziałce.
c) rysunek, w którym zastosowano symbole graficzne w celu pokazania funkcji części

składowych układu i ich współzaleŜność.

d) zbiór informacji tekstowych zapisany w formie graficznej i wydrukowany.

4. Do rysowania kreskowania przekrojów na rysunku technicznym stosuje się linię

a)  grubą ciągłą.
b)  cienką kreskową.
c)  cienką ciągłą.
d)  punktową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Opcji dotyczących rysowania naleŜy szukać w menu

a)  plik.
b)  rysuj.
c)  narzędzia.
d)  format.

6. Opcja Zoom pozwala na

a)  kopiowanie elementów.
b)  operowanie widokami (powiększanie, pomniejszanie).
c)  skalowanie elementów.
d)  powielanie elementów.

7. Tryby lokalizacji słuŜą do

a)  wykonywania przekrojów.
b)  przesuwania elementów.
c)  lokalizacji kursora względem istniejących elementów rysunkowych.
d)  odnajdywania zgubionych elementów rysunku.

8. JeŜeli warstwa jest odblokowana to

a)  jest widoczna i na niej właśnie pracujemy.
b)  jest widoczna i zamroŜona.
c)  jest widoczna.
d)  jest niewidoczna.

9. Szyk kołowy słuŜy do

a)  powielenia elementów na okręgu.
b)  przesunięcia elementu po kole.
c)  wymiarowania kątów.
d)  porządkowania elementów.

10. Rysunki w programie CAD wykonujemy w skali

a)  1:1.
b)  dowolnej.
c)  1:2.
d)  2,5:1.

11. Opcje decydujące o sposobie i wyglądzie wymiarowania ustawiamy

a)  w menadŜerze wydruku.
b)  w menadŜerze stylów wymiarowania.
c)  w menadŜerze widoków.
d)  w menu widoków.

12. Edytowanie rysunku to

a)  drukowanie.
b)  operacja polegająca na zmianie, np. na kopiowaniu elementów.
c)  eksportowanie rysunku.
d)  zapisywanie pod inna nazwą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Największy arkusz papieru, na jakim moŜna wykonać wydruk z programu CAD to

a)  A1 (594x841).
b)  C5 (229x162).
c)  to zaleŜy od zainstalowanego (posiadanego) urządzenia.
d)  B5.

14. Do pomocy rysunkowych naleŜą

a)  opcje wymiarowania.
b)  skok, siatka, śledzenie biegunowe, lokalizacja względem obiektu.
c)  operacja kopiowania.
d)  opcje powiększania.

15. W rysunku wykorzystujemy następujące rodzaje współrzędnych

a)  absolutne i przyrostowe.
b)  liczbowe.
c)  symbolowe.
d)  umowne.

16. PołoŜenie elementu w rysunku 2D podajemy w układzie współrzędnych

a)  symbolowym.
b)  kalkulacyjnym.
c)  kartezjańskim.
d)  zaleŜnych.

17. Zapis @121<30 przedstawia

a)  adres e-mailowy.
b)  polecenie rysowania linii od wskazanego punktu o długości miedzy 30 a 121mm.
c)  polecenie rysowania linii od wskazanego punktu o długości 121 pod katem 30

d) zapis łuku o promieniu 121 i kącie 30

18. Informacje o obiekcie rysunkowym moŜna uzyskać wykorzystując polecenie

a)  blok.
b)  cechy.
c)  filtr.
d)  zoom.

19. Polecenie LUSTRO słuŜy do

a)  dokładnego obejrzenia obiektu.
b)  tworzenia obiektów symetrycznych.
c)  korekcji elementu.
d)  sprawdzania, „lustrowania” elementu.

20. W programie CAD moŜna narysować elipsę

a)  przy pomocy linii prostych.
b)  bezpośrednio za pomocą polecenia elipsa.
c)  przy pomocy łuków.
d)  przy pomocy konstrukcji geometrycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ..................................................................................................

Wykonywanie rysunków części maszyn z wykorzystaniem programu CAD

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedzi

Punkty

Razem: