PAWEŁ ROJEK

Ćwiczenia z ontologii

Rok akademicki 2008/09, semestr jesienny

W

ARUNKI ZALICZENIA ĆWICZEŃ

: (1) Obecność na zajęciach (nie więcej niż 2 nieobecności); (2) Zaliczenie trzech konspektów

ze wskazanych tekstów; (3) Zaliczenie pracy pisemnej. Z

AJĘCIA

: (i) środy, 12.30-14.00, s. 97; (ii) czwartki, 11.00-12.30, s.

27; (iii) czwartki 12.30-14.00, s. 27. D

YŻUR

: środy, 11.30-12.30, s. 90. K

ONTAKT

:

[e-mail]

. C

ZARNA TECZKA

w czytelni IF zawiera bibliografię i niektóre trudno dostępne teksty, oznaczone gwiazdką. U

WAGA

: lista lektur do ćwiczeń

nie pokrywa się w pełni z listą lektur do egzaminu.

A. Własności

1. Arystoteles, Kategorie, I-V. „Kwadrat ontologiczny”
omawia krótko Angelleli (1991); Simons (1995) świetnie
porównuje

analizę

kategorialną,

semantyczną

i

egzystencjalną.
2. Porfiriusz, „Wstęp do Kategorii Arystotelesa (Isagoga)”,
w: Arystoteles, Kategorie i Hermeneutyka z dodaniem
Isagogi Porfiriusza, przeł. K. Leśniak, Warszawa: PWN
1975, I-V, s. 87-102 oraz Boecjusz, „Komentarz do Isagogi
Porfiriusza. Druga redakcja, ks. I”, przeł. T. Tiuryn, Studia
Antyczne i Mediewistyczne 3 (2005), s. 109-114.*

Porfiriusza ciekawie komentuje Florenski (2008).
K

ONSPEKT

: Argumenty Boecjusza przeciwko uniwersaliom.

3. B. Russell, Problemy filozofii, przeł. W. Sady,
Warszawa: PWN, rozdz. 9-10 („Świat powszechników”,
„Nasza wiedza o powszechnikach”), s. 101-122. Więcej o
współczesnym realizmie (po polsku) Armstrong (1986) i
Chrudzimski (1999).
K

ONSPEKT

: Argument Russella za uniwersaliami.

B. Przedmioty

4. Arystoteles, Metafizyka, Ζ (VII), wiele wydań. Zwięzły
przegląd różnych koncepcji substancji daje Loux (1991).
5. P. F. Strawson, Indywidua, Warszawa: PAX 1980,
„Wstęp” i rozdz. I „Ciała”, s. 7-55 (do egzaminu

obowiązuje

tekst

do

s.

131).

O

argumentacji

transcendentalnej w filozofii analitycznej zob. Chisholm
(1991) wraz z komentarzem J. Hartmana.

C. Byt, istnienie, bycie

6. Arystoteles, Metafizyka, Γ (IV), wiele wydań. Ogólny
wstęp daje Krąpiec (1966), o zasadzie niesprzeczności
rozlegle pisze Łukasiewicz (1997). Skupimy się głównie na
rozumieniu bytu, warto przeczytać jeszcze raz Simonsa
(1995).
7. św. Tomasz z Akwinu, O bycie i istocie, wiele wydań i
tłumaczeń. Koncepcję uniwersaliów Tomasza omawia w
niezrównany sposób Bocheński (1938), koncepcję
istnienia − Stróżewski (1987). Omawiamy głównie
koncepcję

istnienia,

w

szczególności

„argument

esse/essentia” z rozdziału 4, zob. MacDonald (2002).
K

ONSPEKT

:

Argument

ś

w.

Tomasza

za

różnicą

esse/essentia.
8. Heidegger, M., Bycie i czas, przeł. B. Baran, Warszawa:
PWN 2004, § 1-6, s. 3-34 (do egzaminu obowiązuje tekst
do s. 56). Tekst Heideggera świetnie komentuje
Tugendhat (1992).

D. Światy możliwe

9. S. Kripke, Nazywanie a konieczność, przeł. B.
Chwedeńczuk, Warszawa: PAX 1988, wykład I, s. 26-72
(do egzaminu obowiązują wszystkie trzy wykłady). Dobre
tło stanowi klasyczny tekst Russella (1905).

10. D. Lewis, „Światy możliwe”, w: T. Szubka (red.),
Metafizyka w filozofii analitycznej, Lublin: TN KUL 1996, s.
127-135 oraz R. C. Stalnaker, „Światy możliwe”, tamże, s.
137-154.

Klasyczną krytykę

Lewisa

przeprowadza

Plantinga (1996).

E. Realizm i antyrealizm

11. M. Dummet, „Realizm”, przeł. T. Placek i P. Turnau,
Principia VI (1992), s. 5-31.*
12. C. Wright, „Realizm, znaczenie i prawda”, w: T.
Szubka (red.), Metafizyka w filozofii analitycznej, Lublin:
TN KUL 1996, s. 295-325. Tekst dość trudny, wymaga
uważnej, najlepiej wielokrotnej lektury.
13. D. Davidson, „O schemacie pojęciowym”, Literatura na

Ś

wiecie 5 (1991), s. 100-119.* Do lektury przyda się

wiedza o „Konwencji T” Tarskiego (np. Woleński 1993).
14. K. Ajdukiewicz, „Problemat transcendentalnego
idealizmu w sformułowaniu semantycznym”, w: Język i
poznanie, Warszawa: PWN 1985, t. I, s. 264-277. Do
lektury przyda się wiedza o twierdzeniu Gödla (np. Nagel,
Newman 1966).

F. Umysł

15. K. Paprzycka, O możliwości antyredukcjonizmu,
Warszawa: Semper 2005, cz. 1, „Spór o antyredukcjonizm
w filozofii umysłu”, s. 25-52.

16. R. Rorty, „Identyczność ciała i umysłu”, w: B.
Chwedeńczuk

(red.),

Filozofia umysłu, Warszawa:

Aletheia 1995, s. 215-244.