SOCJOLOGIA  2011  

 

WERSJA  2  

1.  Ojciec  socjologii  i  jego  wklad    

Za  twórcę  socjologii  uważa  się  francuskiego  myśliciela  Augosta  Comte'a.  

Wkład  Comte'a  w  powstanie  socjologii  jako  autonomicznej  nauki  jest  wieloraki,  ale  da  się  

ująć  w  trzech  zasadniczych  tezach:  

1. nadania  nowej  nauce  stosunkowo  szybko  zaakceptowanej  nazwy,  

2. określenie  przedmiotu  badań  socjologii,  
3. zaoferowanie  powstającej  nauce  specyficznych  metod  badawczych  

Terminu  socjologia  A.Comte  użył  pierwszy  raz  w  1837r.  w  swoim  dziele  pt.  Kurs  filozofii  

pozytywnej.  

Za  przedmiot  badań  socjologii  uznał  on  społeczeństwo  stanowiące  zharmonizowaną  

całość,  składającą  się  z  elementarnych  cząstek  zwanych  rodzinami.  

Skonstruował  także  i  unaukowił  metody  badania  zjawisk  społecznych,  którymi  

zajmuje  się  socjologia.  Metodami  tymi  są:  

1) obserwacja    

 

2)  eksperyment    

 

3)  metoda  porównawcza  

4) analiza  historyczna  

 

2.  Opisac  podfunkcje  funkcji  praktycznej  socjologii    

Funkcją  socjologii  jest  funkcja  praktyczna  wyrażana:    

-­‐  podfunkcją  diagnostyczną  -­‐  dostarcza  praktykom  wiedzy  o  pewnym  wycinku  rzeczywistości  

społecznej.      

-­‐  prognostyczną  -­‐  dostarcza  wiedzy  o  następstwach  działań,  ułatwia  podejmowanie  decyzji.  

-­‐  socjotechniczną  -­‐  badacz  wykorzystuje  wiedzę  socjologiczną  do  formułowania  zaleceń,  

reguł  praktykom,  politykom,  menadżerom,  profesjonalnie  zajmującym  się  kształtowaniem  

się  postaw  i  zachowań  ludzi.  

 

3.  Roznica  miedzy  zbiorowoscia  a  spoleczenstwem    

Społeczeństwo  jest  rodzajem  zbiorowości  ludzi  w  której  występują  specyficzne  relacje  zwane  

strukturą  społeczną,  a  więc  zbiór  swoistych  zależności,  interakcji  i  wzajemnych  wpływów.  W  

zbiorowości  takie  relacje  mogą,  ale  nie  muszą  występować.  Zbiorowość  określa  grupę  ludzi  

zajmującą  dane  terytorium,  region.  

 

4.  Co  wchodzi  w  sklad  kultury?  

Kultura  to  ogół  wytworów  działalności  ludzkiej,  materialnych  i  niematerialnych  wartości  i  

uznawanych  sposobów  postępowania,  zobiektywizowanych  i  przyjętych  w  dowolnych  
zbiorowościach,  przekazywanych  innym  zbiorowościom  i  następnym  pokoleniom.  

W  skład  tak  pojętej  kultury  wchodzą  więc  nie  tylko  wytwory  materialne  i  instytucje  

społeczne,  ale  także  zasady  współżycia  społecznego,  sposoby  postępowania,  wzory,  kryteria  

ocen  estetycznych  i  moralnych  przyjęte  w  danej  zbiorowości  i  wyznaczające  obowiązujące  

zachowania.  

 

5.  Procesy  związane  ze  zmiana  organizacji  społeczeństwa.  

Ze  względu  na  zmiany  w  organizacji  społecznej  zbiorowości  procesy  społeczne  dzielimy  na  

procesy:  

–

rozwoju  i  postępu,  procesy  ukierunkowanych  zmian  ocenianych  pozytywnie,  

–

dekadencji,  tj.  upadku  systemu  wartości,  braku  realizacji  norm  społecznych  

obowiązujących  w  danej  społeczności,  

–

reorganizacji  społecznej,  polegające  na  nowym  układaniu  i  integrowaniu  systemu  

instytucji,  wzorów  zachowań  i  kryteriów  ocen,  np.  procesy  transformacji  utstrojowej,  

–

dezorganizacji  społecznej,  oznazające  pojawienie  się  zjawisk,  odchylających  się  od  

obowiązujących  norm  spolecznych  i  zakłócających  funkcjonowanie  organizacji  

społecznej,  np.  alkoholizm,  nikotynizm,  przestępczość,  narkomania.  

 

W  społeczeństwie  polskim  procesami  społecznymi  wywołującymi  szczególnie  duże  
przeobrażenia  społeczne  są  industrializacja,  dezindunstrializacja,  urbanizacja,  i  ruralizacja,  

ruchliwość  społeczna  i  migracje,  a  obecnie  głównie  procesy  transformacji  ustrojowej  i  

zjawiska  dezorganizacji  społecznej.  

 

WERSJA  6  

1.  Kto  jest  ojcem  socjologii  polskiej    

Józef  Supiński  (1804  –  1893)  –  uważany  za  „ojca  socjologii  polskiej”,  Interesował  się  

społecznymi  (obok  przyrodniczych)  uwarunkowaniami  jednostki  ludzkiej  i  jej  natury.  Uważał  

pracę  i  dążenie  do  wiedzy  za  główne  normy  życia  społecznego.  

 

2.  Jak  można  podzielić  socjologię,  jaka  jest  socjologia?    

Przedmiotem  badan  socjologii  jest  niemal  cała  rzeczywistość.  Co  zmusza  do  podziału  na  

socjologie  ogólną  i  szczegółową.  Między  socjologią ogólną  a  różnymi  socjologiami  

szczegółowymi  istnieje  ścisła  zależność.  Socjologia  ogólna  dostarcza  socjologom  

szczegółowym  teorię,  aparat  pojęciowy  oraz  dyrektywy  i  metody  badawcze.  Socjologia  

szczegółowa  dzięki  swoim  konkretnym  badaniom  przynosi  wyniki  z  różnych  dziedzin  

rzeczywistości  społecznej,  które  to  są  uogólniane  na  gruncie  socjologii  ogólnej  i  tworzą  jej  

teoretyczno-­‐metodologiczny  przedmiot.  

Socjologia  dzieli  się  współcześnie  na  ponad  trzydzieści  subdyscyplin.  Do  aktywnie  

rozwijających  się  w  Polsce  należą  m.in.  socjologie:  pracy,  organizacji  i  zarządzania,  wsi,  

miasta,  wychowania  i  oświaty,  rodziny,  kultury,  medycyny,  prawa,  religii,  wiedzy  i  nauki  i  

moralności.  

 

3.  Co  to  jest  proces  społeczny  

Procesem  społecznym  nazywamy  serie  zjawisk,  zdarzeń,  faktów  dotyczących  osobowości,  

grup  społecznych,  zbiorowości,  powiązanych  ze  sobą  różnego  rodzaju  zależnościami  

przyczynowymi  lub  strukturalno  –  funkcjonalnymi,  powodującymi  określone  skutki  i  

przeobrażenia  społeczne.  
   

4.  Kultura  masowa    

Kulturę  masową  tworzy  ogół  jednolitych  wytworów  kultury,  użytkowanych  współcześnie  

przez  wielkie,  zróżnicowane  masy  odbiorców.  

W  węższym  znaczeniu  kultura  masowa  odnosi  się  zwłaszcza  do  treści  przekazywanych  i  

odbieranych  przez  środki  masowego  przekazu:  prasę,  radio,  telewizję,  film  i  wydawnictwa  

książkowe.  

 

5.  Czym  zajmuje  się  socjologia  medycyny  

Socjologia  medyczna  –  jedna  z  dziedzin  socjologii  zajmująca  się  badaniem  społecznych  

aspektów  zdrowia,  choroby  i  opieki  zdrowotnej.  Socjologia  medycyny  prowadzi  badania  

społeczne  systemu  szpitalnictwa  i  innych  placówek  leczniczych  oraz  społecznych  ról  

zawodów  medycznych:  lekarzy,  pielęgniarek  i  innych.  

 

WERSJA  3  

1.  Etapy  i  żródła  rozwoju  socjologii    

Źródła  socjologii  to  wiedza  i  mądrości  ludowe,  a  także  elementy  filozofii  społecznej.  Te  

elementy  tworzą  etap  przednaukowy  socjologii.  Po  roku  1837  (pierwsze  użycie  terminu  

‘socjologia’  przez  Augusta  Comte)  następuje  etap  naukowy  cechujący  się  instytucjonalizacją  i  
specjalizacją  socjologii  jako  nauki.  

 

2.  Przedmiotem  badań  socjolologii  według  J  Szczepańskiego  są…  

Zjawiska  i  proces  tworzenia  się  różnych  form  życia  zbiorowego  ludzi,  struktury  tych  

zbiorowości,  zjawiska  i  procesy  zachodzące  w  tych  zbiorowościach,  wynikające  ze  

wzajemnego  oddziaływania  ludzi  na  siebie,  siły  skupiające  i  siły  rozbijające  te  zbiorowości,  

zmiany  i  przekształcenia  w  nich  zachodzące.  

 

3.  Główne  dziedziny  kultury    

Kultura  społeczna:  wierzenia,  normy  moralne,  ideologia,  uczestnictwo  w  życiu  kulturalny,  

Kultura  materialna:  wszelkie  wytwory  człowieka,  technika,  umiejętności  praktyczne.  

Kultura  duchowa:  wiedza,  literatura  i  wszelkiego  rodzaju  piśmiennictwo,  sztuka,  a  także  

wszystko  co  należy  do  wytworów  umysłu,  np.  filozofia;  

Kultura  polityczna:  systemy  wartości  i  wzorce  zachowań  (polityków,  partii),  

Kultura  fizyczna:  system  zachowań  i  działania  związane  z  dbałością  o  rozwój  fizyczny  

człowieka;  również  jako  wychowanie  fizyczne,  sport,  rekreacja  fizyczna,  rehabilitacja  

duchowa,  turystyka.  

 

4.Procesy  społeczne  ze  względu  na  układ  w  którym  przebiegają  dzielimy  na...    

Procesy  społeczne  ze  względu  na  układ,  w  którym  przebiegają,  możemy  podzielić  na:  

–

procesy  intrapersonalne  –  zachodzące  wewnątrz  osobowości  człowieka,  jak  np.  procesy  

samokształcenia,  samorozwoju,  adaptacji,  

–

procesy  zachodzące  między  jednostkami,  np.  powstawanie  stosunków  przystosowania,  

współpracy,  przyjaźni,  wrogości,  konflikty,  

–

procesy  zachodzące  między  jednostką  a  grupą  społeczną  np.  podporządkowania,  

identyfikacji,  dążenia  do  dominacji,  sprzeczności,  buntu,  oderwania  się.  

–

Procesy  zachodzące  między  dwiema  grupami  np.  współpracy,  współistnienia,  wzajemnej  

pomocy,  …  się  niechęci,  konkurencji,  wrogości,  konfliktu  

 

5.Dziedziny  jakimi  zajmuje  się  socjolologia  medycyny  dział  socjologii  ogólnej.  

Socjologia  medyczna  –  jedna  z  dziedzin  socjologii  zajmująca  się  badaniem  społecznych  

aspektów  zdrowia,  choroby  i  opieki  zdrowotnej.  Socjologia  medycyny  prowadzi  badania  

społeczne  systemu  szpitalnictwa  i  innych  placówek  leczniczych  oraz  społecznych  ról  

zawodów  medycznych:  lekarzy,  pielęgniarek  i  innych.  Helena  i  Robert  Lyndowie  to  pierwsi  

przedstawiciele  socjologii  ogólnej,  którzy  przeprowadzili  badania  w  celu  opisania  i  

interpretacji  zachować  oraz  postaw  wobec  zdrowia  i  choroby,  które  ujmowali  w  odniesieniu  

do  uwarunkowań  strukturalnych  i  kulturowych.”  

 

WERSJA  5  

1.  Dynamikę  i  intensywność  oraz  skutki  życia  społecznego  wyznacza  zespół  różnorodnych  

czynników,  wymień  je:  

Dynamikę  i  intensywność  oraz  skutki  współżycia  społecznego  wyznacza  zespół  różnorodnych  

czynników,  które  dzielimy  na  przyrodnicze,  ekonomiczne  i  kulturowe.  

• Do  czynników  przyrodniczych  zaliczamy  warunki:  

-­‐ biologiczne  (cechy  i  budowa  organizmu,  procesy  fizjologiczne,  mechanizm  

dziedziczenia,  odruchy,  sklonności),  

-­‐ geograficzne  (klimat,  ukształtowanie  terenu,  gleby,  świat  roślinny,  zwierzęcy,  

bogactwa  naturalne)  

-­‐ demograficzne  (gęstość  zaludnienia,  wiek,  płeć,  przyrost  naturalny,  przeciętne  

trwanie  życia  ludzkiego).  

• W  skład  ekonomicznych  podstaw  życia  społecznego  wchodzą:  praca,  jej  warunki,  

organizacja,  środki  i  narzędzia  pracy,  poziom  zaspokojenia  potrzeb.  

• Kulturowe    czynniki  współżycia  społecznego  to  głównie  kultura  materialna,  jak  np.  

wszelkie  wytwory  zaspokajające  „materialne”  potrzeby  człowieka  i  społeczeństwa  

(budowle,  środki  komunikacji,  mieszkania,  ubrania)  oraz  kultura  duchowa  obejmująca  

wytwory  symbolizujące  dążenie  ludzi  do  takich  wartości  jak:  piękno,  dobro,  

sprawiedliwość,  prawda,  wolność,  równość,  a  także  obyczaje,  zwyczaje,  tradycje  

społeczeństw.  

 

2.  Co  rozumiesz  pod  pojęciem  struktura  społeczna.  

Struktura  społeczna,  czyli  występujący  w  społeczeństwie  na  danym  etapie  rozwoju  

historycznego  układ  grup  społecznych,  kategorii  zawodowych  i  wielkich  zbiorowości  

terytorialnych  oraz  układ  związków  i  zależności  między  tymi  zbiorowościami,  który  znajduje    

swoje  odzwierciedlenie  w  kulturze.  

   

3.  Definicja  kultury  według  Szczepańskiego    

„Kultura”  to  ogół  wytworów  działalności  ludzkiej,  materialnych  i  niematerialnych  wartości  i  

uznawanych  sposobów  postępowania,  zobiektywizowanych  i  przyjętych  w  dowolnych  

zbiorowościach,  przekazywanych  innym  zbiorowościom  i  następnym  pokoleniom.  

W  skład  tak  pojętej  kultury  wchodzą  więc  nie  tylko  wytwory  materialne  i  instytucje  

społeczne,  ale  także  zasady  współżycia  społecznego,  sposoby  postępowania,  wzory,  kryteria  

ocen  estetycznych  i  moralnych  przyjęte  w  danej  zbiorowości  i  wyznaczające  obowiązujące  

zachowania.  

 

4.  Metafory  społeczeństwa-­‐wymień  i  opisz    

Obecnie  dominujący  sposób  pojmowania  społeczeństwa  oddają  dwie  metafory:  
„przestrzeń  międzyludzka”  i  „życie  społeczne”.  

Pierwsza  sugeruje,  że  socjologia  nie  skupia  uwagi  po  prostu  na  ludziach,  ale  na  tym  

wszystkim,  co  zachodzi,  dzieje  się  pomiędzy  ludźmi  i  wynika  z  faktu,  że  żyjemy  zawsze  w  

otoczeniu  innych.  

Druga  sugeruje,  że  ta  przestrzeń  międzyludzka  nie  jest  zastygła,  statyczna,  lecz  

nieustannie  zmienia  się,  „żyje”  dzięki  podejmowanym  przez  ludzi  działaniom.  

 

5.  Czym  zajmuje  się  socjologia  medycyny  

Socjologia  medycyny  prowadzi  badania  społeczne  systemu  szpitalnictwa  i  innych  placówek  

leczniczych  oraz  społecznych  ról  zawodów  medycznych:  lekarzy,  pielęgniarek  i  innych.  

 

WERSJA  4  

1.  Od  jakich  wyrazów  pochodzi  i  co  oznacza  wyraz  ,,socjologia''.    

Pojęcie  „socjologia”  pochodzi  od  łacińskiego  słowa  societas  –  społeczeństwo  oraz  greckiego  

słowa  logos  –  nauka,  co  oznacza,  iż  socjologia  jest  nauką  o  społeczeństwie.  

 

2.  Ojciec  polskiej  socjologii  i  jego  główne  myśli.    

Józef  Supiński  (1804  –  1893)  –  uważany  za  „ojca  socjologii  polskiej”,  Interesował  się  
społecznymi  (obok  przyrodniczych)  uwarunkowaniami  jednostki  ludzkiej  i  jej  natury.  Uważał  

pracę  i  dążenie  do  wiedzy  za  główne  normy  życia  społecznego.  

 

3.  Procesy  społeczne  ze  względu  na  układ.    

Procesy  społeczne  ze  względu  na  układ,  w  którym  przebiegają,  możemy  podzielić  na:  

–

procesy  intrapersonalne  –  zachodzące  wewnątrz  osobowości  człowieka,  jak  np.  procesy  

samokształcenia,  samorozwoju,  adaptacji,  

–

procesy  zachodzące  między  jednostkami,  np.  powstawanie  stosunków  przystosowania,  

współpracy,  przyjaźni,  wrogości,  konflikty,  

–

procesy  zachodzące  między  jednostką  a  grupą  społeczną  np.  podporządkowania,  

identyfikacji,  dążenia  do  dominacji,  sprzeczności,  buntu,  oderwania  się.  

–

Procesy  zachodzące  między  dwiema  grupami  np.  współpracy,  współistnienia,  wzajemnej  

pomocy,  niechęci,  konkurencji,  wrogości,  konfliktu  

 

4.  Dwie  metafory  społeczeństwa  -­‐  wymienić  i  opisać.    

Obecnie  dominujący  sposób  pojmowania  społeczeństwa  oddają  dwie  metafory:  

„przestrzeń  międzyludzka”  i  „życie  społeczne”.  

 

Pierwsza  sugeruje,  że  socjologia  nie  skupia  uwagi  po  prostu  na  ludziach,  ale  na  tym  

wszystkim,  co  zachodzi,  dzieje  się  pomiędzy  ludźmi  i  wynika  z  faktu,  że  żyjemy  zawsze  w  

otoczeniu  innych.  

 

Druga  sugeruje,  że  ta  przestrzeń  międzyludzka  nie  jest  zastygła,  statyczna,  lecz  

nieustannie  zmienia  się,  „żyje”  dzięki  podejmowanym  przez  ludzi  działaniom.  

 

5.  Co  bada  socjologia  medycyny.  

Socjologia  medycyny  prowadzi  badania  społeczne  systemu  szpitalnictwa  i  innych  placówek  

leczniczych  oraz  społecznych  ról  zawodów  medycznych:  lekarzy,  pielęgniarek  i  innych.  

 

WERSJA  1  
1.  wyjaśnij  pochodzenie  słowa  socjologia  i  napisz  co  ono  znaczy    

Pojęcie  „socjologia”  pochodzi  od  łacińskiego  słowa  societas  –  społeczeństwo  oraz  greckiego  

słowa  logos  –  nauka,  co  oznacza,  iż  socjologia  jest  nauką  o  społeczeństwie.  

 

2.  Kto  jest  ojcem  socjologii  i  co  wniósł  do  niej  

Za  twórcę  socjologii  uważa  się  francuskiego  myśliciela  Augosta  Comte'a.  

Wkład  Comte'a  w  powstanie  socjologii  jako  autonomicznej  nauki  jest  wieloraki,  ale  da  się  

ująć  w  trzech  zasadniczych  tezach:  

4. nadania  nowej  nauce  stosunkowo  szybko  zaakceptowanej  nazwy,  

5. określenie  przedmiotu  badań  socjologii,  

6. zaoferowanie  powstającej  nauce  specyficznych  metod  badawczych  

Terminu  socjologia  A.Comte  użył  pierwszy  raz  w  1837r.  w  swoim  dziele  pt.  Kurs  filozofii  

pozytywnej.  

Za  przedmiot  badań  socjologii  uznał  on  społeczeństwo  stanowiące  zharmonizowaną  

całość,  składającą  się  z  elementarnych  cząstek  zwanych  rodzinami.  

Skonstruował  także  i  unaukowił  metody  badania  zjawisk  społecznych,  którymi  

zajmuje  się  socjologia.  Metodami  tymi  są:  

2) obserwacja    

 

2)  eksperyment    

 

3)  metoda  porównawcza  

5) analiza  historyczna  

 

3.  Potoczna  definicja  społeczeństwa    

Zbiorowość  ludzi  w  ramach  pewnego  państwa  –  społeczeństwo  polskie,  francuskie,  

społeczeństwo  japońskie,  amerykańskie  

 

4.  Podział  procesów  społecznych  ze  względu  na  reperkusje    

Ze  względu  na  reperkusje  w  stosunkach  międzyludzkich  procesy  społeczne  dzielimy  na  

procesy  zmieniające:  

–

ideologie  (procesy  przebudowy  świadomości  społecznej),  

–

religie  (procesy  sekulaeryzacji  i  laicyzacji),  

–

naukę  (procesy  scjentyzmu)  

–

technikę  (procesy  industrializacji,  informatyzacji,  robotyzacji)  

–

społeczności  terytorialne  (procesy  urbanizacji,  ruralizacji)  

–

miejsce  jednostki  lub  grupy  w  przestrzeni  społecznej  (procesy  ruchliwości  społecznej,  np.  

awans,  degradacja)  

 

5.  Rodzaje  norm  

-­‐  normy  formalne  –  zasady  sformułowane  w  postaci  pisanych  regulaminów  lub  przepisów  

-­‐  normy  nieformalne  –  nie  spisane  normy,  obowiązujące  zwyczajowo  w  ramach  danej  grupy  

lub  społeczeństwach  

-­‐  normy  prawne  –  zasady  zachowania  się  oparte  na  przepisach.  W  przeciwieństwie  do  innych  

norm  są  one  ustanowione  lub  uznane  za  obowiązujące  przez  państwo.  Ich  nieprzestrzeganie  

jest  sankcjonowane  przez  instytucje  państwowe.  

-­‐  normy  religijne  –  w  przeciwieństwie  do  norm  prawnych,  obowiązujących  wszystkich  

członków  danej  zbiorowości,  mają  one  ograniczony  zasięg  i  dotyczą  tylko  osób  danego  

wyznania.  Często  normy  te,  określające  stosunki  między  ludźmi  traktowane  są  jako  normy  

moralne.  

-­‐  normy  moralne  (etyczne)  –  mają  one  charakter  absolutny,  co  oznacza  bezwzględny  nakaz  
lub  zakaz  określonego  zachowania.  Nie  dotyczą  tylko  postępowania  jednostki,  ale  mogą  

dotyczyć  całych  grup  społecznych.  

-­‐  normy  obyczajowe  –  nawyki  zachowania  się,  rytuały  czy  sposoby  ubierania  się  uznane  w  

danej  zbiorowości.  Normy  obyczajowe  to  reguły  postępowania  ludzi,  które  kształtowały  się  w  

ich  świadomości  pod  wpływem  nawyku,  w  wyniku  wielokrotnego  powtarzania  w  określonych  

okolicznościach  tych  samych  zachowań  (np.  całowanie  kobiety  w  rękę).  Normy  obyczajowe  

nie  oceniają  zachowań  ani  ich  nie  wartościują.  Określają  raczej  co  wypada  lub  czego  nie  

wypada  robić.  Najczęściej  mają  zasięg  lokalny.  

-­‐  normy  zwyczajowe  –  nawyki,  rodzaje  zachowania  charakterystyczne,  albo  dla  całego  

społeczeństwa,  albo  dla  danych  grup  społecznych.  

 

WERSJA  7  

1.  Wyjaśnić  słowa  societas  i  logos.  

Łacińskiego  słowo  societas  –  społeczeństwo,  greckie  słowo  logos  –  nauka  

 

2.  Dynamikę  i  intensywność  oraz  skutki  współżycia  społecznego  wyznacza  zespół    

różnorodnych  czynników,  które  dzielimy  na  (wymienić)    

Dynamikę  i  intensywność  oraz  skutki  współżycia  społecznego  wyznacza  zespół  różnorodnych  

czynników,  które  dzielimy  na  przyrodnicze,  ekonomiczne  i  kulturowe.  

• Do  czynników  przyrodniczych  zaliczamy  warunki:  

-­‐ biologiczne  (cechy  i  budowa  organizmu,  procesy  fizjologiczne,  mechanizm  

dziedziczenia,  odruchy,  sklonności),  

-­‐ geograficzne  (klimat,  ukształtowanie  terenu,  gleby,  świat  roślinny,  zwierzęcy,  

bogactwa  naturalne)  

-­‐ demograficzne  (gęstość  zaludnienia,  wiek,  płeć,  przyrost  naturalny,  przeciętne  

trwanie  życia  ludzkiego).  

• W  skład  ekonomicznych  podstaw  życia  społecznego  wchodzą:  praca,  jej  warunki,  

organizacja,  środki  i  narzędzia  pracy,  poziom  zaspokojenia  potrzeb.  

• Kulturowe    czynniki  współżycia  społecznego  to  głównie  kultura  materialna,  jak  np.  

wszelkie  wytwory  zaspokajające  „materialne”  potrzeby  człowieka  i  społeczeństwa  

(budowle,  środki  komunikacji,  mieszkania,  ubrania)  oraz  kultura  duchowa  obejmująca  

wytwory  symbolizujące  dążenie  ludzi  do  takich  wartości  jak:  piękno,  dobro,  

sprawiedliwość,  prawda,  wolność,  równość,  a  także  obyczaje,  zwyczaje,  tradycje  

społeczeństw.  

 

3.  Trzy  zasadnicze  tezy  Comte'a.    

1. nadania  nowej  nauce  stosunkowo  szybko  zaakceptowanej  nazwy,  

2. określenie  przedmiotu  badań  socjologii,  

3. zaoferowanie  powstającej  nauce  specyficznych  metod  badawczych  

 

4.  Wyjaśnić  pojęcie  normy  społeczne    

Norma  społeczna  –  jest  to  względnie  trwały,  przyjęty  w  danej  grupie  społecznej  sposób  

zachowania  jednostki  społecznej  w  danej  sytuacji,  zależny  od  zajmowanej  przez  nią  pozycji  

społecznej  i  odgrywanej  przez  nią  roli  społecznej.  

 

5.  Podział  procesów  społecznych  ze  względu  na  zmiany  w  organizacji  społeczne  

Ze  względu  na  zmiany  w  organizacji  społecznej  zbiorowości  procesy  społeczne  dzielimy  na  

procesy:  

–

rozwoju  i  postępu,  procesy  ukierunkowanych  zmian  ocenianych  pozytywnie,  

–

dekadencji,  tj.  upadku  systemu  wartości,  braku  realizacji  norm  społecznych  

obowiązujących  w  danej  społeczności,  

–

reorganizacji  społecznej,  polegające  na  nowym  układaniu  i  integrowaniu  systemu  

instytucji,  wzorów  zachowań  i  kryteriów  ocen,  np.  procesy  transformacji  utstrojowej,  

–

dezorganizacji  społecznej,  oznazające  pojawienie  się  zjawisk,  odchylających  się  od  

obowiązujących  norm  spolecznych  i  zakłócających  funkcjonowanie  organizacji  

społecznej,  np.  alkoholizm,  nikotynizm,  przestępczość,  narkomania.  

 

W  społeczeństwie  polskim  procesami  społecznymi  wywołującymi  szczególnie  duże  

przeobrażenia  społeczne  są  industrializacja,  dezindunstrializacja,  urbanizacja,  i  ruralizacja,  

ruchliwość  społeczna  i  migracje,  a  obecnie  głównie  procesy  transformacji  ustrojowej  i  

zjawiska  dezorganizacji  społecznej.