 GDY BOLĄ BRODAWKI…

W pierwszych tygodniach...

Często matki skarżą się na bolesność brodawek sutkowych. Jeśli ból nie mija w momencie
uruchomienia się odruchu wypływu pokarmu, utrzymuje się przez cały czas trwania
karmienia, brodawka jest zaczerwieniona, popękana i krwawi, trzeba szukać przyczyny,
dlaczego tak się dzieje:
• nieprawidłowa pozycja i przystawianie dziecka do piersi
• nawał, zastój pokarmu - z powodu obrzmienia otoczki dziecko nie może prawidłowo
chwycić piersi
• zaburzenie mechanizmu ssania przez smoczki
• podrażnienie przez mydło, kremy
• grzybica
• krótkie wędzidełko podjęzykowe u dziecka
• brodawki wklęsłe, płaskie

Przed karmieniem:
• wybierz wygodną pozycję do karmienia, rozluźnij się
• odciągnij niewielką ilość pokarmu w celu zmiękczenia otoczki i pobudzenia wypływu

W czasie karmienia:
• zacznij karmienie od piersi, która jest mniej bolesna
• sprawdź, czy dziecko jest dobrze przystawione!
• karm często, aby nie dopuszczać do przepełnienia piersi
• zmieniaj pozycje w czasie jednego karmienia (klasyczna, spod pachy)
• delikatnie odłączaj dziecko od piersi wsuwając palec w kącik ust

Po karmieniu:
• smaruj brodawki pokarmem, pozwalając mu wyschnąć na skórze
• susz i wietrz brodawki
• używaj za każdym razem świeżych wkładek
• ewentualnie zakładaj osłony na piersi

Nigdy:
• nie stosuj kapturków!
• nie używaj do mycia piersi mydła
• nie stosuj kremów

Możesz:
• w przypadku bardzo silnej bolesności przyjmować środki przeciwbólowe (paracetamol)
• w ostateczności przerwać karmienie na 24 godziny, w tym czasie trzeba regularnie odciągać
pokarm

Ważne jest wyeliminowanie lub leczenie przyczyn:

• Poprawa pozycji i przystawienia

• Zaprzestanie używania mydła, kremu, smoczka

• Leczenie grzybicy: smarowanie brodawek środkiem przeciwgrzybiczym (np. Clotrimazolum
maść 1%, Pevaryl, Nystatyna w zawiesinie i inne preparaty) po każdym karmieniu przez 14
dni; stosowanie wzmożonej higieny wobec siebie, dziecka i wszystkich rzeczy mających
kontakt z pokarmem

• Podcięcie zbyt krótkiego wędzidełka

• Korekta brodawek płaskich i wklęsłych:

Brodawki wklęsłe lub płaskie często stwarzają problemy. Trudno jest prawidłowo przystawić
dziecko do piersi i dlatego często są powodem bolesności brodawek.. Brodawka płaska, to
taka, która nie stawia się i nie wyciąga pod wpływem stymulacji lub zimna. Brodawka
wklęsła to taka, która chowa się po uciśnięciu otoczki i próbie wyciągnięcia.

Korekta od III trymestru ciąży:
• Noszenie nakładek korekcyjnych
• Początkowo nakładki nosi się 1-2 godziny dziennie, stopniowo dochodząc do 8 godzin.
Biustonosz powinien być tak dopasowany, by pierś nie była nadmiernie uciskana przez
nakładkę.
• Ćwiczenia Hoffmana
• Polegają one na uchwyceniu podstawy brodawki dwoma palcami i rozciąganiu w
przeciwnych kierunkach. Ćwiczenia wykonuje się 2 – 3 razy dziennie po 10 ruchów w każdą
stronę.

Korekta po porodzie:
• jak najwcześniejsze przystawienie dziecka do piersi
• stymulacja brodawki przed karmieniem
• wyciąganie brodawki bezpośrednio przed przystawieniem dziecka przy pomocy laktatora,
można też użyć strzykawki z obciętą końcówką i włożonym odwrotnie tłokiem
karmienie w pozycji spod pachy, która daje możliwość lepszego kontrolowania ssącego
dziecka
• prawidłowe przystawianie dziecka do piersi
• przystawianie, gdy dziecko jest spokojne, wcześniej można podać kilka łyżeczek pokarmu.
• bezwzględne unikanie kapturków i smoczków
• ćwiczenia Hoffmana
• noszenie nakładek korekcyjnych między karmieniami

W kolejnych miesiącach....

Gdy brodawki zaczynają boleć po okresie bezbolesnego karmienia przyczyną może być:
• podanie smoczka, butelki
• grzybica
• mydło, krem, proszek do prania bielizny, kosmetyki, balsam do ciała
• przygryzanie przez ząbkujące dziecko
• brak witaminy A
• owulacja
• ciąża

 GDY BOLI PIERŚ…

Nawał mleczny

Nawał jest to gwałtowne zwiększenie ilości wytwarzanego pokarmu, rozpoczynające się w 2
– 6 dobie po porodzie. Piersi mogą być obrzmiałe i bolesne. Produkcja pokarmu stabilizuje
się w 2-3 tygodniu po porodzie.

Co robić:
• Często prawidłowo karmić w dzień i w nocy
• Odciągać niewielkie ilości pokarmu przed karmieniami
• Odciągać pokarm w niewielkiej ilości, gdy najedzone dziecko nie chce ssać (do odczucia
ulgi, nigdy “do końca”)
• Stosować zimne okłady na piersi po karmieniach (na ok. 30 minut)

Zastój pokarmu

Upośledzenie opróżniania piersi powoduje gromadzenie się zwiększonych ilości pokarmu w
pęcherzykach i przewodach mlecznych. Zastój pokarmu może dotyczyć całego gruczołu
piersiowego (zastój uogólniony) lub jego części (zastój miejscowy). Pierś jest obrzmiała,
bolesna, skóra na piersi jest błyszcząca i napięta. Pojawiają się trudności z wypływem
pokarmu.

Co robić:
• Częściej karmić, zwłaszcza piersią z zastojem
• Przystawiać dziecko prawidłowo do piersi w różnych pozycjach (polecana pozycja spod
pachy)
• Stosować przed karmieniem – ciepłe okłady i odciąganie niewielkiej ilości pokarmu w celu
zmiękczenia otoczki
• Stosować po karmieniu - zimne okłady
• Wypoczywać
• Oksytocynę stosować na zlecenia lekarza, tylko jeżeli istnieją problemy z wypływem
pokarmu

Zapalenie połogowe sutka

Choroba występuje najczęściej między drugim a piątym tygodniem po porodzie, alemoże
zdarzyć się na każdym etapie laktacji. Dotyczy prawie 25 % matek karmiących. Trwa 2-6 dni.
Rokowanie jest pomyślne, Nawrót zapalenia lub ropień piersi jest powikłaniem 10%
przypadków, najczęściej niewłaściwie leczonych. Podanie antybiotyków i nie przerywanie
karmienia piersią znacznie obniża ryzyko powikłań.

Pierś jest zaczerwieniona, obrzmiała, silnie bolesna i gorąca. Dodatkowo matka ma objawy
grypopodobne: dreszcze, bóle kostne, bóle głowy, gorączkę powyżej 38,4° C.

Najczęstsze czynniki etiologiczne zapalenia piersi:
• gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus
• gronkowiec skórny Staph. epidermidis
• paciorkowce niehemolizujące Streptococci
• paciorkowiec kałowy Streptococus foecalis
• pałeczka okrężnicy Escherichia coli

Co robić:
• Poprawić technikę karmienia
• Karmić często, zaczynać od chorej piersi
• Stosować różne pozycje do karmienia
• Po karmieniu stosować zimne okłady na ok. 30 minut
• Odpoczywać w łóżku przynajmniej przez 1 dobę
• Pić płyny stosownie do pragnienia
• Leczyć uszkodzone brodawki sutkowe
• Stosować leki p /gorączkowe i p /bólowe
• Leczenia antybiotykiem trzeba rozpocząć jeśli:
- brodawki są uszkodzone
- przy prawidłowym postępowaniu brak poprawy po 24 godz.
- nastąpiło nagłe pogorszenie stanu ogólnego matki

UWAGA:
Antybiotykiem z wyboru jest Syntarpen w dawce 500-1000mg podawany co 6 godzin 1
godzinę przed lub dwie po posiłku. Lekami pierwszego rzutu są też cefalpsporyny I i II
generacji. Można je podawać z posiłkiem.

• Posiew pokarmu z antybiogramem przed rozpoczęciem antybiotykoterapii wykonuje się
tylko w przypadku zakażenia szpitalnego, zakażenia o wyjątkowo ciężkim przebiegu lub
uciążliwych nawrotów.

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY:

• Przerywanie karmienia
• Ograniczanie częstości karmień z chorej piersi
• Masowanie i ugniatanie piersi
• Stosowanie gorących okładów
• Nie zastosowanie w porę antybiotyku
• Stosowanie antybiotyków, które nie są efektywne w tej jednostce chorobowej np. ampicilina

Ropień piersi

Ropień piersi jest powikłaniem nie leczonego lub niewłaściwie leczonego zapalenia piersi.
Zbiornik ropy jest otoczony włóknistą tkanką.. Miejsce na skórze jest gorące, sinoczerwone,
silnie bolesne. Jest wyczuwalny przez skórę, stwierdza się chełbotanie. Choroba może
przebiegać z wysoką gorączką, choć w połowie przypadków temperatura ciała jest w normie.

Leczenie wymaga interwencji chirurga, który w celu aspiracji treści ropnej wykona biopsję
aspiracyjną cienkoigłową (BAC) lub nacięcie promieniste w stosunku do brodawki.
Karmienie jest możliwe jeśli nie zastosowano środków dezynfekujących z jodem,
umiejscowienie rany i opatrunku nie przeszkadza w przystawieniu do piersi.

 PRZECIWSKAZANIA DO KARMIENIA PIERSIĄ

Przeciwwskazania bezwzględne

Ze strony dziecka
• Galaktozemia

Ze strony matki
• Ciężka choroba psychiczna
• Niewydolność krążenia 4 stopnia wg skali NYHA
• Przyjmowanie niektórych leków
• Narkomania - branie narkotyków wywiera szkodliwy wpływ na psychikę i emocje kobiety,
upośledzając jej zdolności opiekuńcze.

Przeciwwskazania względne

Ze strony dziecka
• Fenyloketonuria, choroba syropu klonowego

• Rozszczep wargi i podniebienia

Ze strony matki
• Nieleczona aktywna gruźlica
• Zakażenie HIV
• WZW typu A i C (okres wiremii)
• Cytomegalia (wcześniaki)
• Opryszczka na brodawce lub otoczce
• Ropień piersi